مقدمه
ممکن است در طول دوران بارداریتان، زمانی که برای معاینه‌های پیش از تولد، به پزشک مراجعه می‌کنید، پزشک شما بخواهد در مورد مصرف مواد در بارداری با شما صحبت کند. تعجب نکنید. دستورالعمل‌های جدید توصیه می‌کند پزشکان در مورد مصرف الکل، سیگار، مواد افیونی و ماریجوانا در بارداری با زنان صحبت کنند. همچنین راهکارهای کاهش آسیب را به آنان ارائه دهند. در این مطلب در رابطه با صحبت پزشک درباره مصرف مواد در بارداری با زنان صحبت می‌کنیم.
مصرف مواد ممنوعه بارداری
اگر پزشک زنان و زایمان شما خواست در مورد مصرف مواد با شما صحبت کند، تعجب نکنید. شما تاکنون بارها در مورد خطرات نوشیدن الکل در دوران بارداری شنیده‌اید. ناهنجاری‌های جنینی ناشی از الکل یا همان FASD یکی از خطرات مصرف نوشیدنی در بارداری است. خطری که اکثر شما احتمالا مطالبی در مورد آن می‌دانید. همچنین احتمالا هشدارهای ترسناک در مورد اثرات سیگار کشیدن روی جنین را بر روی بسته‌های سیگار خوانده‌اید. اما از تبعات مصرف مواد در بارداری چه می‌دانید؟
با افزایش مصرف ماریجوانا و افزایش بحران مواد افیونی، کارشناسان گمان می‌کنند زمان آن فرا رسیده است که همه این هشدارها را، به گفتگویی بین پزشکان و مادران، بسط دهند. این گفتگو یک گفتگوی مهم است. برخی از جوانان امروزی اعم از دختر و پسر، به مصرف این مواد، بعنوان یک سرگرمی روی آورده‌اند. دخترانی که قرار است مادران آینده باشند، باید از خطرات مصرف مواد در بارداری مطلع باشند.
آمار
جالب است بدانید که از هر ۱۰ شخصی که در ایران مواد مخدر مصرف می‌کنند، یک نفرشان زن است. متاسفانه از طرفی آمارها نشان‌دهنده‌ی این موضوع هستند که گرایش دختران و زنان نسبت به مصرف مواد مخدر روز به روز بیشتر می‌شود.
در کشور ایران، سالانه حدود یک میلیون و ۵۰۰ هزار زن باردار وجود دارد. متاسفانه از بین این نوزادانی که سالانه متولد می‌شوند، حدود ۷۰۰۰ کودک، معتاد متولد می‌شود. یعنی روزانه ۲۰ کودک معتاد در ایران به دنیا می‌آیند. این کودکان به دلیل اعتیاد مادر و قرار گرفتن در معرض مواد در رحم، ناخواسته معتاد متولد می‌شوند. در حالی که تخمین زده شده است که دو درصد از آنها ماریجوانا مصرف می‌کنند و یک درصدشان نیز مواد مخدر استعمال می‌کنند.
صحبت پزشک درباره مصرف مواد در بارداری
انجمن متخصصان زنان و زایمان کانادا (SOGC) با انتشار دستورالعمل‌های جدید در مورد مصرف مواد در بارداری، توصیه می‌کند که ارائه دهندگان خدمات بهداشتی از تمام زنان باردار در مورد مصرف الکل، نیکوتین و داروهای غیر مجاز و تجویز شده قبلی و فعلی خود بپرسند.
در حالی که تست‌های مختلف آزمایشگاهی می‌تواند به پزشکان در رابطه با مصرف یا عدم مصرف مواد یک فرد، سریع پاسخ دهد، اما SOGC مانع غربالگری جهانی می‌شود. این انجمن معتقد است برای هر تست آزمایشگاهی، رضایت زن لازم است.
در صحبت پزشک با زن باردار، با استفاده از پرسیدن یک سری سوالات، بدون هیچگونه قضاوت و بازآزمایی، احتمال افشای استفاده از مواد توسط مادر باردار وجود دارد. توصیه‌های SOGC به دنبال شروع بحث و گفتگو است.هدف آنان این است که متخصصان زنان و زایمان بتوانند در مورد اثرات مصرف مواد، قبل، حین و بعد از بارداری، به زنان مشاوره دهند. همچنین از طریق ارائه‌ی استراتژی‌های کاهش آسیب، به آن دسته‌ای از زنان باردار که در جستجوی کمک هستند، کمک کنند.
مطمئناً همه این‌ها با صحبت پزشک درباره مصرف مواد در بارداری با مادر آینده آغاز می‌شود. جنیفر بلیک (Jennifer Blake)، مدیر اجرایی در SOGC، می‌گوید: “برای انجام این كار، باید راحتی و اطمینان در هر دو طرف ایجاد شود. بسیاری از زنان ممکن است مردد باشند که با پزشکان خود در مورد استفاده از مواد صحبت کنند یا خیر. این موضوع کاملا قابل درک است. زیرا آنها می‌ترسند که مورد قضاوت قرار بگیرند؛ یا حتی می‌ترسند فرزندشان، به انجمن کمک به کودکان گزارش شوند.”
زمان
طبق بیانیه‌ی SOGC، هرچه صحبت پزشک درباره مصرف مواد در بارداری با مادر، زودتر شروع شود، بهتر است. توصیه‌های آنها نشان می‌دهد پزشکان به طور دوره ای در مورد مصرف مواد با تمام زنان در سنین باروری صحبت می‌کنند. بلیک می‌گوید: “بسیاری از زنان در سراسر جهان (بالای 50 درصد) گزارش كرده‌اند كه بدون برنامه‌ریزی و ناخواسته باردار شده‌اند. بهتر است بدانید زمانی که شما از مواد استفاده می‌کنید، خطر بارداری غیر برنامه‌ریزی‌شده افزایش می‌یابد. نتیجه می‌گیریم بهترین زمان برای فکر کردن در مورد مصرف مواد، قبل از این است که حتی به فکر باردار شدن باشید.”
اثرات
اثرات مصرف مواد بر روی نوزاد در حال رشد، از ماده‌ای به ماده دیگر متفاوت است. به عنوان مثال نشان داده شده است که استفاده از ماریجوانا در دوران بارداری، باعث اختلالات شناختی در نوزادان می‌شود؛ مطلب مصرف ماری جوانا در بارداری را بخوانید. اگرچه این تأثیرات و همچنین اثرات مغزی که با اختلال طیف الکل جنین مرتبط است، به خوبی مورد مطالعه قرار نگرفته‌اند.
ترک مواد
علائم ترک نیز مختص هر دارو است. جوسلین کوک (Jocelynn Cook)، مدیر ارشد علمی SOGC، می‌گوید: “شاهدانه، علائم ترک مشابه با علائم ترک ماده افیونی را ندارد. اما برای افرادی که از آن برای مصارف پزشکی استفاده می‌کنند، باید با پزشک خود در مورد مدیریت علائم خود بحث کنند.”
SOGC برای زنانی که سیگار می‌کشند، مشاوره را به عنوان اولین راه حل برای کمک به ترک سیگار توصیه می‌کند. پس از آن در صورت عدم موفقیت، جایگزینی نیکوتین را به عنوان چاره دوم معرفی می‌نماید. همچنین به مصرف کنندگان مواد افیونی توصیه می‌شود که به دلیل اثرات خطرناک ترک و خطر بالای عود، درمان‌های جایگزینی مواد افیونی را انتخاب کنند. این جایگزینی را با داروهایی مانند متادون (با نام تجاری دولوفین) یا بوپرنورفین (با نام تجاری سوبوتکس) شروع کنند.
سخن آخر
هنگامی که پزشکان این مکالمات را با زنان آغاز می‌کنند، می‌توانند به آنها در ارتباط با منابع درمانی مورد نیاز کمک کنند. بلیک می‌گوید: “من امیدوارم که این توصیه‌ها، زنان را تشویق کند که بدانند که اگر آنها از مواد استفاده می‌کنند، تمام ارائه‌دهندگان خدمات بهداشتی هستند که به آنها کمک کنند تا بهترین محیط ممکن را برای کودک خود فراهم کنند. همچنین از آنها در استراتژی‌های کاهش آسیب حمایت کنند.”
