مقدمه
چالش‌های مادر شدن فقط به همان نه ماه بارداری مادر ختم نمی‌شود. بلکه در زمان زایمان و همچنین بعد از زایمان برخی از چالش‌های دیگر آغاز می‌شود. احتمالا می‌دانید که در دوران پس از زایمان وضعیت جسمی و روحی شما تغییر می‌کند، که این برای مادران آزاردهنده است. البته اگر در مورد تغییرات اطلاعاتی داشته باشید، شرایط به نسبت بهتر خواهد شد. بنابراین، ما در این مقاله به توضیح در مورد یکی از مشکلات روحی مادران یعنی افکار سرزده پس از زایمان پرداخته‌ایم.
افکار سرزده
آیا تا به حال در حالی که در سکوی مترو منتظر بوده‌اید، به این مورد که اگر کسی بپرد جلوی مترو چه اتفاقی می‌افتد، فکر کرده‌اید؟ یا آیا وقتی که در حال رانندگی بوده‌اید، به این فکر کرده‌اید، که اگر خلاف جهت ترافیک حرکت کنید، چه اتفاقی می‌افتد؟
این تصاویر و افکار عجیب، غیر منتظره و غالبا غیر مشخص از نظر کارشناسان، تقریبا شناخته شده است. این روش مغز ما برای آزمایش موارد مختلف است. در واقع برای شناسایی خطرات و حفظ امنیت ما است.
در حقیقت افکار سرزده در همان هفته‌ها و ماه‌های اولیه که در حال رسیدگی و مراقبت از کودک خود هستید تا اتفاقی برایش نیفتد، در شما ظاهر می‌شود.
Jonathan Abramowitz استاد و دانشیار گروه روانشناسی و علوم اعصاب در این زمینه بیان می‌کند: “همه‌ی افراد افکار ناخواسته دارند، که برخلاف آنچه که هستند، است. مغز ما خلاق است، با این حال ما در مورد اینکه آیا می‌توانیم کارهای خاصی انجام دهیم، یا برخی اتفاقات ممکن است رخ دهد تعجب می‌کنیم. هیچ جای تعجبی وجود ندارد. چرا که این فقط نحوه‌ی کار مغز ما است. در واقع این بخشی از انسان بودن است.”
افکار مادران
Abramowitz یکی از متخصصان برجسته در زمینه‌‌ی افکار سرزده است. او در ادامه بیان می‌کند: “مردم به خصوص تمایل دارند که این افکار را درباره چیزهایی که برای آن‌ها مهم است، داشته باشند.”
قاعدتا نوزادان تازه متولد شده، برایتان بسیار مهم هستند. همچنین اینکه آن‌ها را ایمن نگه داریم، مهم‌ترین کار ما است. خوب باید در مقابل این مسئولیتی که داریم چکار کنیم؟
با توجه به مطالب گفته شده، مادران بلافاصله و به طور قابل فهم، شروع به ارائه تصاویری از خطرات احتمالی برای نوزاد، می‌کنند. در واقع شما مراقب هر چیزی هستید، که ممکن است به کودکتان آسیب برساند. البته این مراقبت شامل خودتان نیز می‌شود.
در حقیقت، تحقیقات Abramowitz نشان داده است که حدود 91 درصد از مادرانی که به تازگی صاحب فرزند شده‌اند و 88 درصد از پدرانی که به تازگی صاحب فرزند شده‌اند، فکر آسیب رساندن به نوزادان خود را تجربه می‌کنند.
پیشنهاد ما: مطالعه‌ی مقاله انواع اختلالات پس از زایمان.
علت اصلی
Margaret Howard استاد روانپزشکی در دانشکده پزشکی، بیان می‌کند: “من فکر می‌کنم در برخی از سطوح برای این کار برنامه‌ریزی شده‌ایم. اگر به دوران ما قبل از تاریخ برگردید، می‌توانید ببینید که خطرات بسیاری در کمین انسان‌ها بوده است. بنابراین، فکر می‌کنم هنوز قسمت کوچکی از مغز بدوی (primitive brain) ما وجود دارد، که دارای آن عنصر نظارت بیش از حد است. آنچه هم اکنون در مورد آن صحبت می‌شود، در مورد شناخت مادر از موارد آسیب‌پذیری برای نوزاد تازه متولد شده‌اش است. همچنین این مسئله که باید مادران از فرزندان خود محافظت و مراقبت کنند و آن‌ها را ایمن نگهدارند، باعث این افکار می‌شود.”
Karen Kleiman بنیان‌گذار مرکز استرس پس از زایمان در Rosemont, Pennsylvania در همین رابطه بیان می‌کند: “البته این بدان معنا نیست که داشتن چنین افکاری ترسناک و یا ناراحت‌کننده نیست. بسیاری از والدین می‌ترسند که این افکار خود را برای کسی بازگو کنند. چرا که آن‌ها می‌ترسند که مردم فکر کنند آن‌ها دیوانه شده‌اند. به همین دلیل می‌ترسند که به خاطر این مسئله، کسی کودکشان را از آن‌ها بگیرد.”
عدم آسیب رساندن
آیا افکار سرزده پس از زایمان به این معنا هستند، که والدین قصد آسیب زدن به کودک خود را دارند؟
بسیاری از مادران از به اشتراک گذاشتن این نگرانی‌ها می‌ترسند. علت کارشان به خاطر داستان‌های بسیار نادر اما بسیار غم‌انگیزی است، که احتمالا همه‌ی شما در مورد صدمه زدن مادران به نوزادان یا صدمه زدن به خودشان، در رسانه‌ها شنیده‌اید.
روان‌پریشی
یک وضعیت روان‌پریشی جدی بسیار نادر در دوران پس از زایمان وجود دارد. روان‌پریشی پس از زایمان، که در طی آن زنان می‌توانند در معرض آسیب رساندن به خود یا نوزادشان باشند.
اما یک عامل اصلی تمایز بین افکار مزاحم روزمره که بیشتر مادران جدید تجربه می‌کنند و روان‌پریشی پس از زایمان وجود دارد (که کمتر از یک در هزار مادرانی که به تازگی صاحب فرزند شده‌اند را تحت تأثیر قرار می‌دهد.) و این احساس آشفتگی ذهن است.
Kleiman بیان می‌کند: “یک زنجیره‌ای از افکار احتمالی در مادران وجود دارد. مانند “آیا کودک من غذای کافی دریافت می‌کند؟ یا اگر این چاقو را بردارم و با کودک خود خشونت بکنم، چه اتفاقی می‌افتد؟ در هر صورت مهم نیست که افکار شما در کجای این زنجیره قرار می‌گیرند. افکار ترسناک قسمت بد ماجرا نیستند. در واقع مهم این است که این افکار چه احساسی در شما ایجاد می‌کنند.”
برای زنانی که روان‌پریشی پس از زایمان را تجربه می‌کنند، اگر فکرهایی در مورد صدمه زدن به خود یا فرزندانشان دارند، این افکار معمولا برای آن‌ها منطقی است و ممکن است احساس کنند کار درستی برای کودک است.
به عنوان مثال، یک مادر ممکن است باور کند که او به طریقی جبران‌ناپذیر به فرزندش آسیب رسانده و پایان دادن به زندگی کودک، در وضعیت روان‌پریش او، تنها راه نجات او از این آسیب درک شده به نظر می‌رسد.
درمان
هر مادری که دچار این نوع توهمات شود نیاز به فوریت پزشکی دارد. روان‌پریشی پس از زایمان جدی است، اما بسیار قابل درمان است.
اکثریت قریب به اتفاق زنان، افکار سرزده پس از زایمان را عجیب، غیر طبیعی، حتی آزار دهنده می‌دانند. در واقع از نظر آن‌ها این افکار منطقی نیستند. در عوض، افکار خارج از شخصیت، تکان‌دهنده و گاهی اوقات به شدت ناراحت‌کننده‌ای وجود دارند. البته باید بگوییم که برای این موارد نیز گزینه‌هایی وجود دارد که می‌توانید برای کنار آمدن با آن‌ها انجام دهید.
همچنین مهم است که بدانید آیا پاسخ شما به آن نشانه‌ها این است که شما دچار یک اختلال اضطراب هستید، یا خیر.
مدیریت افکار
سوال بسیاری از مادران این است که چگونه افکار ترسناک را مدیریت کنیم؟
در پاسخ به این سوال، در ابتدا باید بگوییم، که تلاش برای از بین بردن این افکار ناخواسته عملی نخواهد شد.
Abramowitz در همین رابطه یک مثال می‌زند و می‌گوید: “اگر سعی کنید به یک فیل صورتی فکر نکنید، اولین چیزی که به آن فکر می‌کنید یک فیل صورتی است.”
بنابراین، به جای مقابله با این افکار Abramowitz توصیه می‌کند، که افکار را تصدیق و مشاهده کنید. در واقع وقتی به این افکار اجازه دهید که به ذهنتان راه پیدا کنند ولی خیلی درگیرشان نشوید، با این کار می‌توانید ببینید که این افکار آن چیزی که تصور می‌کردید نیستند. در واقع با این کار می‌توانید یک رابطه‌ی سالم با آن‌ها برقرار کنید.
Abramowitz در ادامه می‌گوید: “شما یاد می‌گیرید که به جای تلاش برای کنترل فکر، چطور در داشتن فکر مهارت داشته باشید.”
Howard در مورد این افکار می‌گوید، این افکار با گذشت زمان کمرنگ می‌شوند. تحقیقات نشان می‌دهد که این نگرانی‌ها به صورت الگویی مکرر از کاهش و رشد مجدد هستند. همچنین ممکن است حدود شش هفته پس از تولد کودک شما بیشتر باشد. با این حال پس از آن در یک ماه آینده یا بیشتر از بین می‌روند.
آموزش والدین
Abramowitz می‌گوید، که یکی از راه‌های کمک به کاهش نگرانی که می‌تواند با این افکار همراه باشد، فقط آموزش خانواده‌ها قبل از تولد نوزاد است. آموزش‌ها باید در مورد میزان شایع بودن این افکار باشد. این به تنهایی می‌تواند احتمال بروز اختلال اضطرابی (anxiety disorder) مربوط به والدین را کاهش دهد.
بنابراین، شاید خواندن این مطلب درباره‌ی افکار سرزده پس از زایمان به شما کمک کند، تا احساس بهتری داشته باشید. البته شاید هم اینطور نباشد.
