مقدمه
بیماری‌های روانی درمان نشده می‌توانند زنان باردار و زنانی که به تازگی مادر شده‌اند را به فکر خودکشی بیندازد. به همین دلیل مهم است که در این مورد اطلاعات کافی در اختیار مادران و اطرافیان آن‌ها قرار بدهیم. چرا که عدم آگاهی در این مورد باعث سردرگمی و رخ دادن اتفاقات ناگوار می‌شود. بنابراین در این مطلب به توضیح در مورد علت خودکشی مادران و نحوه‌ی جلوگیری از این اتفاق ناخوشایند پرداخته‌ایم.
خودکشی
چرا زنان باردار و زنانی که به تازگی مادر شده‌اند دست به خودکشی می‌زنند؟ آیا افسردگی پس از زایمان در رخ دادن این مسئله دخالت دارد؟
در کانادا، خودکشی یکی از علل اصلی مرگ‌ومیر در دوران بارداری و دوران پس از زایمان است. البته این مسئله یک اتفاق نادر است زیرا میزان مرگ‌ومیر مادران به طور کلی پایین است.
سیمون ویگود (Simone Vigod)، سرپرست Reproductive Life Stages Program at Women’s در تورنتو است. وی در این مورد می‌گوید: “خودکشی یک اتفاق نادر اما جدی است. این یک اتفاق ویرانگر برای زن، برای خانواده‌ی او، برای فرزندان او و برای جامعه است.”
مشکلات روانی پس از زایمان
حدود 20 درصد از زنانی که به تازگی مادر شده‌اند به نوعی مشکل سلامت روان پس از زایمان دارند که این خطر خودکشی را افزایش می‌دهد. در این گروه از زنان، حدود یک تا دو نفر از هر 1000نفر به روانپریشی مبتلا هستند که معمولا در دو تا چهار هفته اول پس از زایمان خود را نشان می‌دهد و با پارانویا، تفکر هذیانی و نوسانات خلقی شدید مشخص می‌شود.
ویگود در همین مورد می‌گوید: “وقتی افسردگی و یا روانپریشی دارید، ذهن شما ممکن است نتواند گزینه‌های دیگری را برای خودتان ببیند. افسردگی باعث می‌شود افراد احساس و تفکر منفی داشته باشند. در واقع وضعیت مغز به گونه‌ای است که مادران در آن شرایط امیدی ندارند.”
در کار تحقیقاتی ویگود، بیشتر 51 زنی که به عنوان پرینیتال طبقه‌بندی شده بودند، دارای اختلال خلقی یا اضطراب بودند و هیچ کدام اختلال روانپریشی نداشتند. این آمار این واقعیت را برجسته می‌کند که نباید عواقب افسردگی پس از زایمان را دست کم گرفت.
بیشترین تعداد خودکشی در سه ماه آخر سال اول پس از زایمان و به دنبال آن در سه ماهه آخر بارداری رخ داده است. این مسئله نشان می‌دهد زمان برای مداخله و کمک به مادران وجود دارد. با وجود اینکه این تصور وجود دارد که خودکشی نتیجه یک دوره روانپریشی پیش‌بینی نشده بلافاصله پس از زایمان است، اما باید بگوییم که مطمئنا همیشه اینطور نیست.
سایر مشکلات
علاوه‌بر عوامل خطر بیماری روانی در جمعیت عمومی، مانند تغییر عمده زندگی، ضربه روحی یا استرس، زنان باردار و زنانی که به تازگی مادر شده‌اند آسیب‌پذیری‌های منحصر به فردی دارند. به عنوان مثال زنانی که بارداری‌های برنامه‌ریزی نشده دارند، قصد سقط جنین دارند یا قربانی خشونت شریک جنسی خود هستند، بیشتر به خودکشی فکر می‌کنند. همچنین زنان مبتلا به بیماری روانی که به خوبی درمان شده‌اند ممکن است مصرف داروهای ضدافسردگی خود را به دلیل ترس از آسیب رساندن دارو به نوازدشان مصرف آن را متوقف کنند که در نتیجه افسردگی عود می‌کند.
در دوران پریودی پس از زایمان، برخی از مادران از نظر بیولوژیکی به تغییرات هورمونی حساس هستند. به همین دلیل در اولین پریودی دچار مشکلات روانی می‌شوند که ممکن است در تشخیص آن مشکل داشته باشند.
ویگود در ادامه می‌گوید، علاوه‌بر موارد گفته شده، محرومیت از خواب در دوران پس از زایمان وجود دارد، که می‌تواند مشکلات سلامت روانی را تشدید کند.
همچنین ورود یک نوزاد به جمع دو نفره‌ی پدر و مادر ممکن است بر روی روابط بین آن‌ها تاثیر بگذارد.
تغذیه با شیر مادر
برای برخی از زنانی که به تازگی مادر شده‌اند، فشارهایی به آن‌ها وارد که می‌شود بیش از حد است. به عنوان مثال، زنان با پیام‌هایی مبنی بر اینکه شیردهی با سینه بهترین کار است، بمباران می‌شوند. مطالعه‌ای در سال 2015 در مجله Maternal and Child Health منتشر شد. به گفته‌ی این مطالعه عدم توانایی در تغذیه با شیر مادر طبق برنامه، خطر افسردگی پس از زایمان را افزایش می‌دهد.
افکار خودکشی
به ازای هر زنی که خودکشی کامل می‌کند، چندین مورد دیگر از خودکشی ناموفق اما با آسیب شدید به خود، وجود دارد. همچنین هزاران نفر دیگر از مادران افکار خودکشی دارند. یک مطالعه نشان داد که بیش از یک سوم زنان باردار افکار خودکشی دارند. همچنین داده‌های حاصل از تحقیقات متخصص Vigod نشان می‌دهد که 20 درصد از زنان مبتلا به افسردگی پس از زایمان حداقل برخی از افکار خود را مبنی بر اینکه دیگر نمی‌خواهند زندگی کنند، دارند.
تحقیقات همچنین نشان می‌دهد که در جمعیت عمومی، یک سوم افرادی که به خودکشی فکر می‌کنند برای آن برنامه‌ریزی می‌کنند و ۲۹ درصد اقدام به خودکشی می‌کنند.
کری اودونوهو (Kerry O’Donohue)، مشاور گروه در انجمن پشتیبانی پس از زایمان است. وی در این مورد می‌گوید: “بسیاری از مادران افکار خودکشی دارند. اما معمولا مادران افکار زودگذری مانند “می‌خواهم از این وضعیت فرار کنم” را دارند. متاسفانه وقتی مردم این افکار را دارند، می‌توانند احساس تنهایی کنند. در این شرایط اگر مادر کمک یا حمایتی دریافت نکند، همیشه خطر بدتر شدن افکار و احساسات فرد نسبت به خودشکی وجود دارد.”
برخی از مطالعات نشان داده‌اند که افکار خودکشی در دوران بارداری منجر به وزن کم نوزاد در زمان تولد می‌شود. همچنین تلاش برای خودکشی با زایمان زودرس، سندرم زجر حاد تنفسی و ناهنجاری‌های مادرزادی سیستم گردش خون مرتبط است.
در دوره پس از زایمان، داشتن افکار خودکشی می‌تواند سلامت روان زن را از بین ببرد. در نتیجه این وضعیت می‌تواند ارتباط مادر را با نوزادش دشوار کند، که در نهایت می‌تواند منجر به چالش‌های عاطفی و رشدی برای کودک شود.
دریافت کمک
در کار تحقیقاتی متخصص ویگود، تنها 40 درصد از زنانی که بر اثر خودکشی جان خود را از دست داده‌اند، در 30 روز قبل از مرگشان با یک ارائه‌دهنده مراقبت‌های بهداشتی در ارتباط با سلامت روان خود تماس داشتند. متأسفانه، برخی از زنان هستند که از کمک گرفتن برای علائم افسردگی یا علائم جدی اضطراب می‌ترسند. چرا که مادران می‌ترسند که وقتی اعتراف کنند حالشان خوب نیست یا افکار خودکشی دارند، ممکن است خدمات حفاظت از کودک فراخوانی شود. ویگود در این مورد می‌گوید، داشتن افسردگی و اضطراب به این معنا نیست که شما برای مراقبت از فرزندتان ناامن هستید.
مطالعه‌ی در بین مادرانی که اولین فرزند خود را در بین سال‌های 1992 (1371 شمسی) تا 2015 (1394 شمسی) در Manitoba انجام شد. طبق این مطالعه به طرز غم‌انگیزی وقتی کودکان زنان تحت مراقبت و حمایت از بیرون قرار گذفته بودند، به طور قابل توجهی احتمال خودکشی در بین مادران افزایش یافته بود.
تشخیص علائم
دیدن علائم این نوع مشکلات در زنانی که به تازگی مادر شده‌اند و در تلاش برای پنهان کردن احساسات خود هستند، دشوار است. با این حال مواردی وجود دارد که می‌توانید از طریق آن‌ها متوجه‌ی وضعیت مادر شوید.
علائم رایج افسردگی
علائم رایج افسردگی شامل تغییر در خواب یا اشتها، تحریک‌پذیری و دیدگاه ناامیدکننده است. علاوه‌بر این علائم زنانی که به تازگی مادر شده‌اند، به شدت نگران کودک خود هستند. همچنین روی چیزهای خاصی تمرکز می‌کنند، به عنوان مثال، اینکه آیا نوزاد به اندازه‌ی کافی گرم است یا خیر.
افکار خودکشی
مادر ممکن است از تنها ماندن با نوزادش بترسد یا اجازه ندهد که دیگران نوزادش را در آغوش بگیرند. نشانه‌های افکار خودکشی عبارتند از خودآزاری، رفتارهای غمگین یا بدخلقی بیش از حد، آرامش ناگهانی، کناره‌گیری از عزیزان و دوستان، بخشیدن وسایل خود به دیگران، صحبت در مورد احساس ناامیدی و فکر کردن به اینکه در موقعیت ناخوشایندی به دام افتاده‌اند.
غربالگری
اگر فکر می‌کنید یکی از عزیزانتان افسردگی پس از زایمان یا افکار خودکشی دارد، ویگود توصیه می‌کند، با استفاده از پرسش‌های Whooley که برای غربالگری افسردگی استفاده می‌شود، گفت‌وگو را شروع کنید.
در طول ماه گذشته، آیا اغلب احساس ناراحتی، افسردگی یا ناامیدی آزارتان داده است؟ یا آیا در طول ماه گذشته، اغلب به دلیل علاقه یا لذت کم در انجام کارها اذیت شده‌اید؟ اگر پاسخ فرد به یک یا هر دو سوال مثبت است، می‌توانید از او بپرسید که آیا مایل به دریافت کمک است یا خیر. سپس می‌توانید فرد را حمایت کنید.
خوشبختانه افراد زیادی هستند که می‌توانند در این زمینه به افراد کمک کنند. زنان می‌توانند با صحبت با ارائه‌دهنده مراقبت‌های زایمان، پزشک خانواده یا یک پرستار بهداشت عمومی شروع کنند. ممکن است به مادران روان درمانی، دارو درمانی یا ارجاع به روان‌پزشک یا مشاور پیشنهاد شود. همچنین گروه‌های پشتیبانی و خدمات تلفنی زیادی وجود دارد.
اثرات مثبت دریافت کمک
O’Donohue می‌گوید: “نقطه‌ی مثبت همه این موارد گفته شده این است که زنان داستان‌های خود را در مکانی امن به اشتراک می‌گذارند و می‌توانند در مورد آنچه که احساس می‌کنند صادق باشند، بدون اینکه مورد قضاوت قرار گیرند.”
وی در ادامه می‌گوید، مادرانی که با گروه ما تماس داشته‌اند یا مراجعه کرده‌اند به ما می‌گویند که ما جان آن‌ها را نجات داده‌ایم.
