مقدمه
در کنار مشکلاتی که مادران در دوران بارداری تجربه می‌کنند، لحظات هیجان‌انگیز و شیرینی را نیز تجربه می‌کنند. از جمله‌ی این موارد می‌توان به دیدن اولین تصویر نوزاد در اولین سونوگرافی و حرکات و ضربات جنین در داخل رحم مادر اشاره کرد. در کنار این لحظات شیرین، مادر باید برخی موارد مانند تعداد ضربات و حرکات جنین خود را کنترل کند. به همین دلیل ما در این مطلب به توضیح در مورد حرکات جنین در رحم مادر پرداخته‌ایم.
با ما همراه باشید تا اطلاعات را مفیدی در این زمینه دریافت کنید.
حرکات جنین
مادران چه زمانی می‌توانند حرکات نوزاد خود را احساس کنند؟ آیا ممکن است مادر حرکات جنین را با چیز دیگری در بدن مانند گاز معده اشتباه بگیرد؟ آیا تعداد لگد جنین در دوران بارداری مهم است؟ اگر مهم است، چگونه می‌توان تعداد لگدها را شمرد؟
قبل از پاسخ به این سوالات، باید بگوییم که تشخیص این که کدام حرکت در بدن شما مربوط به حرکت کودک است یا خیر، کاملا گیج‌کننده است. با این حال با داشتن اطلاعات نسبی در این زمینه می‌توانید حرکات را تشخیص بدهید. به همین دلیل ما در این مطلب به توضیح در مورد این مسئله پرداخته‌ایم.
برای پاسخ به این سوالات و دریافت اطلاعات در مورد حرکات جنین در رحم مادر نظرات پزشک متخصص زنان و زایمان و مادر دو فرزند هدر بارتوس (Heather Bartos) نیز آورده شده است.
شروع حرکات
چه زمانی کودک شروع به حرکت می‌کند؟
کودک قبل از اینکه واقعا آن را احساس کنید، حرکت می‌کند. ارائه‌دهنده مراقبت‌های بهداشتی شما می‌تواند حرکات خودبه‌خودی جنین، مانند کشش یا تکان دادن دست‌ها را در حدود هفته هشتم بارداری تشخیص بدهد. این حرکات نشان‌دهنده این هستند که سیستم عصبی مرکزی کودک شما طبق روال طبیعی در حال رشد است. با این حال در این زمان، جنین هنوز هم اندازه‌ی یک نقطه بسیار کوچک (حدود 2.54 سانتی‌متر) است که نمی‌توانید چیزی را از سمت او احساس کنید.
احساس حرکات
چه زمانی مادر حرکات کودک را احساس می‌کند؟
برای اکثر مادرانی که تجربه‌ی اول بارداری خود را دارند، لرزش‌های اولیه که لگد زدن جنین (quickening) نیز نامیده می‌شوند، از هفته 18 بارداری تا هفته 22 بارداری اتفاق می‌افتند.
در همین مورد متخصص Bartos اینطور می‌گوید، این بازه‌ی هفتگی که برای شروع حس کردن حرکات کودک گفته شد، لزوما یک قانون دقیق و همیشه برقرار نیست. به طور مثال، من خودم اولین حرکات نوزاد خود را در هفته 16 بارداری حس کردم.
عوامل تاثیرگذار
موارد مختلفی روی این که چه زمانی اولین حرکات نوزاد خود را حس کنید، تاثیر می‌گذارند. از جمله‌ی این عوامل می‌توان به اندازه جنین و موقعیت قرارگیری‌اش در رحم مادر اشاره کرد.
در همین مورد پزشک بارتوس اینطور توضیح می‌دهد، زمانی که رحم شما هم سطح نافتان باشد و جنین به اندازه کافی بزرگ باشد، معمولا حدود 453.5 گرم وزن، حرکات جنین را احساس خواهید کرد.
با این حال، مادرانی که قبلا نوزادی به دنیا آورده‌اند، اغلب حرکات را زودتر یعنی حتی در اوایل هفته 12 بارداری، احساس می‌کنند. این گروه از مادران علاوه‌بر این که حرکات جنین را می‌شناسند، همچنین دیواره شکم آن‌ها نیز شل‌تر شده است و این باعث می‌شود که مادر حرکات را زودتر احساس کند.
زمان مراجعه به پزشک
برخی از مادران این سوال برایشان پیش‌می‌آید که اگر حرکات کودک را در این مدت مشخص شده احساس نکردیم چه کاری باید انجام بدهیم؟ آیا در چنین شرایطی باید به پزشک مراجعه کنیم؟
اگر تا هفته 22 بارداری حرکات کودک خود را احساس نکردید، به ماما یا پزشک خود اطلاع بدهید. دلایل بسیار زیادی وجود دارد که ممکن است هنوز حرکات کودک خود را احساس نکرده باشید.
به عنوان مثال، زنانی که اضافه وزن دارند، حرکات را به خوبی احساس نمی‌کنند. همچنین موقعیت جنین ممکن است مانع از احساس حرکات شود.
به طور کلی، به ندرت ممکن است که مشکل جدی مانند یک مسئله‌ی ژنتیکی که حرکات را به تاخیر می‌اندازد، وجود داشته باشد.
لگدها
حرکات کودک به چه شکل خواهند بود؟
اولین حرکاتی که از کودک احساس می‌کنید به هیچ وجه شبیه لگد نیست. حداقل در اولین روزهایی که حرکات کودک خود را احساس می‌کنید، اینطور نیست.
پزشک متخصص بارتوس در همین مورد اینطور می‌گوید: “اولین حرکات کودکم مانند این بود که احساس می‌کردم شکمم بیش از اندازه حاوی گاز معده است. در مواقع دیگر، شکم من طوری می‌چرخید که انگار روی ترن هوایی هستم.”
اکثر زنان حرکات اولیه را با احساس ناشی از گاز معده یکی می‌دانند. لرزش‌های ظریفی که قبلا کودک داشته است اغلب در حدود هفته 22 بارداری به حرکات بزرگ‌تر و متمایزتر تبدیل می‌شوند.
بارتوس در همین مورد می‌گوید: “حرکات جنین من بیشتر شبیه یک ضربه کاراته، مشت یا حتی یک خراش احساس می‌شد. بهتر است مادران بدانند که نوزادان در شکم مادر ناخن‌های تیزی دارند.”
با این حال همیشه این احساس برای برخی از زنان خفیف خواهد بود. همچنین بارتوس در ادامه اینطور می‌گوید، اگر جفت به دیواره‌ی جلویی رحم بچسبد، می‌تواند حس کردن حرکات توسط مادر را کاهش بدهد. به جفت در چنین وضعیتی جفت قدامی نیز گفته می‌شود.
احساس حرکات توسط فرد دیگر
چه زمانی افراد دیگر می‌توانند حرکات کودک را احساس کنند؟
همسرتان، والدین، خواهر و برادر و دوستان شما معمولا در هفته‌های 24 تا 28 بارداری می‌توانند ضربات کودک را احساس کنند. با این حال بارتوس اینطور می‌گوید، این که فردی به جز مادر بتواند حرکات کودک را احساس کند بستگی به موقعیت جفت دارد. چرا که جفت قدامی احساس حرکت کودک را برای خانواده و دوستان دشوارتر می‌کند.
علت حرکات جنین
چرا جنین در شکم مادر حرکت می‌کند؟
نوزادان تا حدی برای سنجش وضعیت سیستم عصبی در حال رشد خود کش می‌خورند، خم می‌شوند و تکان می‌خورند. اما تحقیقات جدید کالج ترینیتی نشان می‌دهد، که دلیل دیگری نیز وجود دارد که جنین در داخل رحم مادر تکان می‌خورد. ظاهرا تمام چرخش‌ها، لگد زدن‌ها و کشش‌ها به تحریک برهم‌کنش مولکولی (molecular interaction) کمک می‌کند. این اتفاق در نهایت سلول‌ها و بافت‌ها را به استخوان‌ها و مفاصل قوی تبدیل می‌کند.
با این حال اگر این همه لگد زدن کودک در برخی موارد درد داشته باشد، اتفاق خوبی است. چرا که کودک شما در حال رشد طبیعی و قوی شدن است.
حرکات در شب
چرا جنین در رحم مادر بیشتر در شب حرکت می‌کند؟
احتمالا بسیاری از مادران اینطور تصور می‌کنند که جنین همه‌ی حرکات خود را طوری برنامه‌ریزی می‌کند که وقتی که شما به تخت برای خواب رفتید شروع به حرکت کند.
اما در مقابل این احتمالی که مادران می‌دهند، بارتوس می‌گوید، اینطور نیست و همه چیز به ادراک و احساس مربوط می‌شود. به این صورت که مادران در عصر تمایل به فعالیت کمتری دارند. در واقع مادران در این زمان آرام هستند و عموما حواسشان با هر چیز دیگری پرت نمی‌شود. بنابراین، در چنین شرایطی مادر حرکات کودک خود را بهتر احساس می‌کند.
همچنین اگر وعده‌ی غذایی شما حاوی کافئین یا چیزهای شیرین باشد، می‌تواند حرکات کودک را تحریک کند.
علت کند و کم شدن حرکات
به چه دلایلی حرکات جنین در رحم مادر کند می‌شوند؟ آیا کند شدن حرکات جنین می‌تواند گویای یک مشکل جدی باشد؟
مادر بین هفته 24 بارداری تا هفته 30 بارداری حرکات کودک را با حرکاتی شبیه برگشتن جنین احساس خواهد کرد.
در همین مورد متخصص بارتوس می‌گوید، کودک در این زمان به اندازه‌ای بزرگ است که بتواند به خوبی حرکت کند. همچنین رحم شما نیز هنوز جا برای حرکات کودک دارد.
با این حال هنگامی که در سه ماهه سوم بارداری قرار می‌گیرید، جای کودک در رحم شما برای حرکت کردن محدود می‌شود. به همین دلیل متوجه‌ی کاهش حرکات کودک در رحم خود می‌شوید. بنابراین، حرکات کودکتان کمتر اما به نسبت قوی‌تر می‌شوند.
سپس با نزدیک شدن به زمان زایمان، مثلا هفته 34 بارداری، این ضربات تند و قوی شبیه به حرکات رقص باله می‌شوند. همچنین ممکن است در این مرحله درد در دهانه رحم را احساس کنید، که مانند رعدوبرق در واژن است. این اتفاق می‌تواند زمانی رخ بدهد که کودک در موقعیتی قرار می‌گیرد که به دهانه رحم برخورد می‌کند.
شمردن ضربات
آیا مادران باید تعداد ضربات کودک را بشمارند؟
توصیه می‌شود که شمردن ضربات کودک خود را از هفته 28 بارداری تا هفته 32 بارداری شروع کنید. البته اگر بارداری شما در گروه بارداری پرخطر طبقه‌بندی شود، گاهی اوقات این شمارش زودتر شروع می‌شود.
شمارش ضربات یک راه ساده برای کنترل الگوی حرکتی کودک و تشخیص هر گونه تغییری است که ممکن است نشان‌دهنده مشکل احتمالی بارداری شما باشد.
برای شمارش هر روز در یک زمان ثابت (معمولا زمانی که احساس می‌کنید کودک بیشتر حرکت می‌کند)، در یک اتاق تاریک و ساکت به راحتی بنشینید و پاهای خود را بالا ببرید. در ادامه Bartos توضیح می‌دهد، دست خود را روی شکم خود قرار بدهید. در مرحله بعد، هر حرکتی مثل لگد زدن، لرزش کل بدن یا مشت زدن را تا 10 ضربه، بشمارید.
شمردن ضربات کودک ممکن است کمتر از 30 دقیقه یا تا دو ساعت طول بکشد. در نهایت الگوی خود را ثبت کنید و روزانه به آن مراجعه کنید.
مراجعه به پزشک
اگر حرکات طبیعی کودک شما تغییر کرد، سعی کنید خوراکی یا نوشیدنی را میل کنید. سپس بررسی کنید که آیا این خوراکی که خورده‌اید باعث حرکت کودک شما می‌شود یا خیر.
در غیر این صورت، با ماما یا متخصص زنان و زایمان خود تماس بگیرید. با این کار می‌توانید مطمئن شوید که کودک شما سلامت است و هیچ مشکلی وجود ندارد.
از دلایلی که می‌تواند حرکات طبیعی کودک تغییر کرده باشد می‌توان به خواب بودن کودک یا قرارگیری در وضعیت جدید اشاره کرد. اما در برخی موارد ممکن است مشکل جدی مانند کاهش مایع آمنیوتیک باعث اختلال در حرکات کودک شده باشد. در هر صورت پزشک یا ماما شما را بهتر می‌تواند در این مورد راهنمایی کند.
