مقدمه
احتمال این که فرزند شما در برخی مواقع نیاز به جراحی لوله گوش داشته باشد، 1 از 15 است. شاید در ابتدا با شنیدن اسم جراحی، وحشت کنید. اما آنقدر که تصور می‌کنید، جراحی سنگین و سختی نیست. همچنین باید بدانید، که نتایج خوبی را نیز به همراه دارد. بنابراین، ما در این مطلب به توضیح در مورد جراحی گوش در کودکان پرداخته‌ایم.
همچنین اتفاقاتی که در طی جراحی و بعد از آن می‌افتد، نیز مورد بررسی قرار گرفته‌اند.
تجربه یک مادر
وقتی آریا دو سال و نیم بود از 11 عفونت بسیار بزرگ گوش، رنج می‌برد. این در حالی بود که پزشک خانواده‌اش او را مرتب معاینه می‌کرد و نگران این مشکل نبود. اما وقتی او به مهد کودک رفت، مادرش متوجه شد که او در حال دست‌و‌پنجه نرم کردن با برخی مشکلات است.
او در ادامه اینطور می‌گوید: “وقتی صحبت می‌کردم، او به لب‌هایم خیره می‌شد. همچنین هنگامی که شب‌ها برایش کتاب می‌خواندم او گوش‌هایش را نزدیک دهان من می‌آورد.”
مراجعه به پزشک
مادر آریا در مورد مواجه با مشکل پسرش اینطور می‌گوید: “زمانی که متوجه شدم کودکم دچار مشکل شده است، تصمیم گرفتم او را برای آزمایش شنوایی ببرم. تصور می‌کردم، سنجش وضعیت گوش‌های او کافی خواهد بود. اما اینطور نبود و من احساس شکست خوردگی می‌کردم.”
در ادامه می‌گوید: “بعد از این که به پزشک گوش و حلق و بینی ENT مراجعه کردیم، پزشک جراحی لوله گوش (ear tube surgery) را توصیه کرد. الان تقریبا یک سال از این عمل می‌گذرد و وضعیت همه چی خوب است. آریا هم‌اکنون 5 ساله است. شنوایی او به قدری خوب شده است، که اگر دیگران خیلی آرام هم صحبت کنند، او می‌شنود. همچنین او دیگر به عفونت گوش مبتلا نمی‌شود.”
میرینگوتومی (Myringotomy)، نام پزشکی جراحی لاله گوش است. معمولاً این نوع جراحی برای دوران کودکی است که تحت بیهوشی عمومی انجام می‌شود. این عمل جراحی به منظور تخلیه‌ی مایعات بیش از حد داخل گوش و چرک گوش انجام می‌شود.
ترینا اوویرا (Trina Uwiera)، متخصص گوش و حلق و بینی کودکان، می‌گوید، در سه سالگی از هر 15 کودک، یک کودک لوله گوش دریافت می‌کند.
لوله‌ی گوش
چرا بچه‌ها به لوله‌ی گوش نیاز دارند؟
کودکانی که تحت این عمل قرار می‌گیرند معمولاً کسانی هستند که دچار عفونت‌های مزمن گوش یا مشکلات شنوایی مرتبط هستند.
جان رابینسن (Joan Robinson) سردبیر مجله کودکان و بهداشت کودکان در انجمن کودکان کانادا (CPS)، و یکی از نویسندگان بیانیه CPS در مورد عفونت گوش است. وی در این مورد بیان می‌کند: “تعریف کلی عفونت مزمن، سه عفونت گوش است که در یک دوره شش ماهه یا چهار دوره در یک سال اتفاق می‌افتد.”
تاثیرات لوله‌ها
شاید برای شما نیز این سوال که “لوله‌ها چگونه باعث بهبودی وضعیت گوش کودکان می‌شوند؟” مطرح بشود. در ادامه پاسخ این سوال را خواهیم داد.
لوله‌ها یک راه حل موقت هستند، که برای تهویه گوش میانی (middle ear) کار می‌کنند. این لوله‌ها از دفعات و شدت عفونت گوش می‌کاهند و اجازه می‌دهند هر مایعی به‌خودی‌خود تخلیه شود.
اوویرا بیان می‌کند: “ما فقط شیپور استاش نابالغ این بچه‌ها را عبور داده‌ایم و سعی می‌کنیم زمان بیشتری برای آن‌ها بخریم تا بتوانند از نقطه‌ی مهم‌تر عبور کنند.”
سن مناسب جراحی
این جراحی معمولاً در سنین هفت ماهگی تا شش سالگی انجام می‌شود. بعد از هشت سالگی، شیپور استاشایی خود بچه‌ها، که گوش میانی را به پشت حفره بینی تخلیه می‌کند (و همچنین فشار گوش را کنترل می‌کند)، کاملاً رشد کرده‌اند. در واقع کار خود را به درستی انجام دهند و به همین دلیل لولههای مصنوعی را منسوخ می‌کنند.
عفونت گوش
Uwiera می‌گوید: “وقتی به عفونت گوش مبتلا می‌شوید، مایعات موجود در آن می‌توانند تا سه ماه دوام بیاورند. در چنین وضعیتی، مشکل این است که اگر این مایعات بین نرود، به احتمال زیاد کودک به یک عفونت دیگر مبتلا می‌شود. زیرا در گوشش مایعاتی وجود دارد.”
او آن را با یک آپارتمان کاملاً مبله مقایسه می‌کند و منتظر است تا باکتری‌ها به آنجا منتقل شوند. عفونت گوش و مایعات دست به دست هم می‌دهند، اما همیشه به طور هم زمان اتفاق نمی‌افتند.
کودکان دارای اختلال
آوای 8 ساله هرگز عفونت گوش نداشت. اما به عنوان یک کودک نوپا تاخیر در گفتار داشت که باعث شد پدر و مادرش شنوایی او را مورد ارزیابی قرار دهند. این آزمایش و ارزیابی بی‌نتیجه بود.
با این حال از آنجایی که مشکلات شنوایی در افراد مبتلا به بیماری ژنتیکی مانند آوا رایج است، والدین وی از توصیه متخصص گوش و حلق و بینی استفاده کردند. بنابراین، از سه سالگی جراحی لوله گوش را انتخاب کردند.
مادر آوا می‌گوید: “در طول سال آینده، وضعیت گفتار و صحبت دخترم بهتر شد. بنابراین، قطعا تصمیمی که گرفتیم درست بوده است.”
این جراحی همچنین برای کودکانی است که دارای اختلاف جمجمه و صورت (cranial-facial differences) هستند، مانند کسانی که دارای شکاف کام یا سندرم داون هستند، که بر عملکرد شیپور استاش تأثیر می‌گذارد.
Uwiera می‌گوید، جراحی لوله گوش همچنین می‌تواند به کودکان مبتلا به مشکلات گوش ناشی از گرفتگی مزمن بینی (chronically plugged nose)، که اغلب به دلیل آلرژی است، کمک کند.
روش جراحی
این روش جراحی شامل ایجاد یک برش کوچک در هر لاله گوش است. جراح این عمل، در صورت وجود هر گونه مایعات و یا عفونت آن را برداشته و سپس لوله‌ها را در برش‌ها قرار می‌گیرند. انتهای هر لوله به گوش میانی باز می‌شود و سر دیگر به مجرای گوش تخلیه می‌شود.
بسته به روش عمل جراحی هر بیمارستان، عمل جراحی روزانه در اتاق عمل کمتر از 20 دقیقه طول می‌کشد. همچنین از بیهوشی عمومی استفاده می‌شود. چرا که کودک باید کاملا بی‌حرکت بماند و این که برش اولیه در لاله گوش دردناک است. این را Uwiera می‌گوید، که هزاران عمل جراحی گوش (myringotomies) انجام داده است.
عوارض
کودکان باید قبل از جراحی به دلیل بیهوشی چیزی نخورند. بعد از بیدار شدن نیز تحت مراقبت قرار می‌گیرند، تا مطمئن شوند که کودکان می‌توانند مایعات را بدون استفراغ و بالا آوردن مصرف کنند.
همچنین توجه کنید، که بی‌حسی، سستی و حالت تهوع از عوارض جانبی احتمالی بعد از بیهوشی است. بیشتر کودکان بعد از چند ساعت بیدار و سرپا می‌شوند.
یکی از مادران، که دخترش هم‌اکنون به دلیل مشکلات شنوایی مادرزادی، لوله‌ی پنجم را در گوش خود قرار داده است، می‌گوید: “این عمل جراحی خیلی ساده است. تقریبا یک عمل ده دقیقه‌ای داخل و خارج است. خیلی سریع و آسان است.”
بعد از جراحی
Uwiera در مورد وضعیت کودکان در بعد از این عمل جراحی می‌گوید: “به ندرت اتفاق می‌افتد که کودکان بعد از آن حتی درد داشته باشند. با این حال حتی اگر درد نیز داشته باشند، مصرف داروهای بدون نسخه، می‌تواند یک راهکار موثر باشد.”
وی در ادامه بیان می‌کند: “بچه‌های بزرگ‌تر با جابه‌جایی و تخلیه مایعات، بعضی اوقات متوجه صداهای پراکنده و یا خورد شدن (مثل خوردن شدن چوب) می‌شوند. از نظر آن‌ها این مسئله ناامیدکننده‌تر و دردناک است. البته این فقط یک نوع عجیب است.”
Uwiera می‌گوید، جراحی عوارض کمی دارد. با این حال در یک درصد موارد، سوراخ لاله گوش به خودی خود بسته نمی‌شود و ممکن است لازم باشد در یک جراحی یک روزه وصله‌گذاری شود.
عملکرد لولههای گوش
بعد از عمل جراحی، اکثر خانواده‌ها متوجه عفونت گوش بسیار کمتری می‌شوند. و اگر کودک به عفونت مبتلا شد، تشخیص آن آسان است. چرا که والدین می‌توانند تخلیه و پوسته پوسته شدن عفونت را ببینند، مانند نوعی خرخر.
البته این عفونت، به راحتی با قطره گوش آنتی‌بیوتیک قابل درمان است.
در مورد کودکانی که به دلیل مایع در پشت پرده گوش دچار افت شنوایی شده‌اند، تقریبا بهبودی فوری برایشان حاصل می‌شود.
Uwiera می‌گوید: “ما می‌بینیم که این دسته از کودکان در حالی که دستانشان روی گوششان است در اتاق بهبودی (recovery room) از خواب بیدار می‌شوند. چرا که صدای آن خیلی زیاد است. همچنین اگر آن‌ها تاخیر در گفتار داشته باشند که اغلب همراه با عدم توانایی شنیدن صحیح مسائل است، معمولا گفتار آن‌ها طی چند روز تا چند هفته بهبود پیدا می‌کند. البته به میزان تاخیر و سن و شنوایی آن‌ها نیز بستگی دارد.”
تدام لوله‌ها
بیشتر لوله‌ها حدود یک سال در جای خود باقی می‌مانند. وقتی لاله گوش رشد می‌کند، موقعیت لوله را به داخل مجرای گوش تغییر می‌دهد.
در واقع این همان موقعی است که این لوله ممکن است در بین ملافه‌های تخت و یا فرش گم شوند. چرا که این لوله‌ها ریز و تقریبا اندازه‌ی یک دانه برنج هستند. به طور مثال پیدا کردن دندان شیری افتاده کودکان بسیار آسان‌تر از آن است. به همین دلیل احتمالا والدین متوجه افتادن لوله گوش کودک خود نشوند.
با این حال، والدین با ویزیت‌های مرتب با متخصص گوش و حلق و بینی، بالاخره متوجه می‌شوند که این لوله‌ها افتاده‌اند.
عمل جراحی مجدد
آیا بعد از عمل جراحی لوله‌ی گوش، به عمل جراحی مجدد آن نیاز است؟
Uwiera می‌گوید، حدود هشت درصد از بچه‌هایی که تحت عمل جراحی لوله گوش قرار می‌گیرند، به روش دوم احتیاج دارند. چرا که عفونت گوش یا هر گونه کاهش شنوایی مرتبط، برمی‌گردد. همچنین در برخی اوقات، لولههای گوش قبل از این که کار خود را در داخل گوش انجام دهند، فرو می‌ریزند.
عوامل خطر برای لوله‌ها
علاوه بر موارد گفته شده، برخی از عوامل خطر، احتمال انجام عمل دوم لوله گوش را بیشتر می‌کنند.
از جمله‌ی این موارد می‌توان به حضور کودکان در مهدکودک اشاره کرد، که احتمالا کودکان با ویروس‌های سرماخوردگی بیشتر در تماس هستند. همچنین در معرض دود سیگار قرار گرفتن از دیگر موارد خطر است، که باعث افزایش التهاب در دستگاه تنفسی و گوش می‌شوند و همچنین توانایی پاکسازی گلو، بینی و گوش از باکتری‌ها کاهش می‌یابد.
همچنین ممکن است کودک به دلیل سرماخوردگی به عفونت گوش مبتلا بشود.
تاثیر خانواده
یک مسئله‌ی مهم و موثر دیگر که در انجام عمل مجدد موثر است، مربوط به خانواده‌ی کودک می‌شود.
به این صورت که اگر پدر یا مادر یا خواهر و برادر کودک تاکنون لوله گوش داشته باشند، احتمال تکرار جراحی برای کودک افزایش می‌یابد.
در همین رابطه می‌توان به مهسا که یک پسر 6 ساله دارد و در دوره‌ی جفت دوم لوله گوش است، اشاره کرد. اولین مجموعه‌ی لولههای گوش برای او به دلیل درمان عفونت مزمن گوش در 18 ماهگی تنظیم شد. در نوبت اول که لولههای گوش برای او استفاده شد، آن‌ها خوب کار می‌کردند.
اما در حدود سومین سالگرد تولدش، لوله‌ها افتادند و گوش او دوباره شروع به عفونت کرد. در همین حال بود، که والدین وی متوجه شدند، که پسرشان در شنوایی مشکل دارد.
بنابراین جراحی میرینگوتومی را در سن چهار سالگی برای او انجام دادند. همچنین باید این نکته را گفت که همسر مهسا در کودکی به طور مجدد از لوله‌ی گوش استفاده کرده بود.
به همین دلیل او خیلی خوب می‌دانست که لولههای گوش چگونه تاثیر می‌گذارند.
مهسا در ادامه می‌گوید: “ما برای پسرمان از هیچ چیزی دریغ نکردیم. حتی اگر این لوله‌هایی که الان در گوش او هستند، بیرون بیایند و به ما بگویند که این کار باید برای بار سوم انجام شود، ما کاملا موافق این کار خواهیم بود. این توافق ما به این دلیل است، که لولههای گوش برای کودکمان تفاوت زیادی ایجاد کرده‌اند.
اتصال آدنوئید (adenoid connection)
در مورد پسر مهسا، پزشك توصيه كرد كه هنگام وارد كردن اولين مجموعه لولههای گوش، آدنوئيدهایش را خارج كنند. آدنوئیدها غدد کوچکی هستند که در سقف دهان جایی که بینی به گلو وصل می‌شود قرار دارند.
مهسا در همین مورد می‌گوید: “مایعات زیادی در پشت لاله‌های گوش پسرم گیر کرده بودند و آن‌ها فکر کردند که با حذف آدنوئید، فضای بیشتری را به او می‌دهد.”
در برخی موارد آدنوئیدها می‌تواند مانند یک سد فیزیکی عمل کنند که از تخلیه گوش به گلو جلوگیری می‌کنند. بنابراین، بیرون آوردن آن‌ها برای رفع انسداد یک روش غیرمعمول و عجیب نیست. به خصوص اگر در تکرار یک میرینگوتومی باشد.
Uwiera می‌گوید: “اگر کودک بیش از چهار سال دارد و در لولههای دوم خود قرار دارد، ما اغلب آدنوئیدها را به عنوان بخشی از درمان گوش‌ها خارج می‌کنیم.”
گزینه‌های جراحی
برخی از روش‌ها وجود دارد که والدین به موثر بودن آن‌ها باور دارند. از جمله روش‌هایی که والدین آن‌ها را باور دارند، در مورد راهکارهایی است که می‌تواند به کودکان کمک کند تا سرماخوردگی که دارند، باعث ایجاد عفونت گوش نشود. روش‌هایی مانند شست‌وشوی بینی با آب و نمک یا آموزش برخی حرکات خاص که باید روی فکشان انجام بدهند، تا بتوانند گرفتگی گوششان را باز کنند.
همچنین وسایلی وجود دارد، که ادعا می‌کنند به بچه ها کمک می‌کند تا گوش خود را پاک کنند. اما کارشناسان می‌گویند، که مطالعات کافی برای اثبات مفید بودن این تکنیک‌ها و محصولات وجود ندارد.
رابینسون (Robinson) کسی است که روش‌های خوب پیشگیری از سرماخوردگی را به روش قدیمی شستن دست و دوری از افراد بیمار، توصیه می‌کند. به همین دلیل او در این زمینه می‌گوید: “مهم‌ترین چیز این است که سعی کنید از ابتلای کودک به عفونت گوش جلوگیری کنید.”
برخی خانواده‌ها ترجیح می‌دهند که عمل جراحی لولههای گوش را انجام ندهند و کودکشان از عفونت گوش رنج ببرد. در واقع آن‌ها با دانستن اینکه کودکان در نهایت در برابر سرماخوردگی ایمنی بیشتری پیدا می‌کنند و بنابراین عفونت گوش کمتری خواهند داشت، این کار را انجام می‌دهند.
همچنین همزمان با رشد، شیپور استاش بچه‌ها بالغ می‌شوند و به درستی کار می‌کنند. علاوه بر این، مطالعات طولانی مدت نشان می‌دهد، که در مهدکودک‌ها، اکثر کودکان مبتلا به کم شنوایی ناشی از عفونت‌های مزمن گوش (که از لولههای گوش استفاده نکرده‌اند) بر خلاف همسالان خود گرفتار این مشکل شده‌اند.
با این حال بسیاری از والدین تمایلی به رویکرد انتظار و دیدن نتیجه ندارند.
در همین رابطه Uwiera می‌گوید: “خانواده‌ها به طور بالقوه بسیار ناامید می‌شوند، زیرا کودکان نمی‌توانند چیزهایی را بشنوند. همچنین آن‌ها نمی‌توانند صحبت کنند و قابل درک باشند. در واقع شما به عنوان والدین یک کودک، امیدوار نیستید که طی سه سال، وضعیت کودک بهتر بشود. چرا که شما به دنبال چیزی هستید که به شما امکان دهد زودتر و راحت‌تر نتیجه بگیرید.”
شنا کردن
این مسئله که کودکان با لوله گوش نمی‌توانند شنا کنند، همیشه وجود داشته است. اما باید بگوییم که حقیقت چیز دیگری است.
Uwiera می‌گوید، کودکان با لولههای گوش می‌توانند شنا کنند. این مسئله و یا بهتر بگوییم داستان، باعث شده است که مردم از آب بترسند و هرگز این مهارت که برای نجات زندگی انسان لازم است، را یاد نگیرند.
در ادامه Uwiera می‌گوید، کودکانی که جراحی لوله گوش دارند فقط باید به مدت هفت روز از مصرف آب خودداری کنند. مگر این که این مدت زمان توسط ارائه‌دهنده خدمات بهداشت و درمانی کودکان مشخص شده باشد. بعد از آن، کودکان می‌توانند درست مثل هر بچه‌ی دیگری در هنگام شنا کردن، درست پرش کنند.
