مقدمه
بسیاری از مادران از زمانی که مطلع می‌شوند که باردار شده‌اند، دائما تصورات مختلفی از هفته‌های بارداری و فرآیند زایمان دارند. همچنین بسیاری از مادران این موارد را در فضاهای مجازی نیز چک می‌کنند. با این حال باید بگوییم که همیشه آنطور که مادران تصور می‌کنند و می‌بینند نیست. با این حال ما در این مطلب به توضیح در مورد مراحل زایمان طبیعی در مادران پرداخته‌ایم.
همچنین باید بگوییم که وضعیت بدنی و روحی مادران با یکدیگر متفاوت است. بنابراین ممکن است دقیقا مثل این مراحل برای یک مادر اتفاق نیفتد ولی به طور کلی مراحل به این صورت که در ادامه گفته می‌شود، است.
مراحل زایمان طبیعی
در این مقاله قسمتی از کتاب “?Why Did No One Tell Me This” در مورد مراحل زایمان طبیعی آورده شده است. نویسنده‌ی این کتاب، ناتالیا هیلس (Natalia Hailes) و اش اسپیواک (Ash Spivak) هستند.
احتمالا در گذشته در مورد مراحل زایمان طبیعی بر اساس مطالبی در مورد گشاد شدن دهانه‌ی رحم خود مطالبی خوانده باشید. با این حال ما در این مطلب می‌خواهیم آن را به شکلی متفاوت به شما معرفی کنیم. چرا که معاینه‌ی دهانه‌ی رحم و اعداد و ارقام به تنهایی اطلاعاتی را در مورد زایمان به شما نمی‌دهند.
در این مقاله ما می‌خواهیم تمرکز شما را به تجربه زایمان و در واقع مراحل زایمان طبیعی معطوف کنیم. به این معنا که شاخص‌های کلیدی همچون وضعیت بدن و احساسات که ممکن است در طول فرآیند تغییر کنند، را تفسیر می‌کنیم. با این کار شما متوجه می‌شوید که در چه مرحله‌ای از زایمان هستید.
در این جا در مورد زایمان طبیعی صحبت شده است. به معنای این که بدن شما تحت نیروهای ذاتی خود فرآیند تولد نوزاد را انجام می‌دهد.
مسئله‌ی دیگری گه باید به آن توجه کنید این است که بدن هر فردی متفاوت است و ممکن است در شرایط متفاوت واکنش‌های متفاوتی از خود نشان بدهد. بنابراین، ممکن است دقیقا آن چیزی که در اینجا گفته شده است، برای بدن شما اتفاق نیفتد.
آمادگی
آیا الان وقت زایمان است؟
این مرحله برای قبل از زایمان است که شما از خود می‌پرسید چه زمانی باید زایمان را انجام بدهید. این مرحله برای مادران چند هفته تا چند روز قبل از شروع زایمان اتفاق می‌افتد. البته ممکن است هرگز این بازه‌ی زمانی را نیز تجربه نکنید.
تغییرات فیزیکی بدن
تغییرات فیزیکی بدن مادران در این مرحله به شرح زیر است:
- انقباض‌ها: در این مرحله انقباضات برکستون هیکس را خواهید داشت. این انقباض‌ها به صورت سفت شدن شکم هستند که به طور متوالی تکرار می‌شوند.
- احساس درد ناگهانی در بین دو تا پا
- احساس این که کودک در حال افتادن از مادر است. چرا که در روزهای نزدیک زایمان کودک به سمت پایین و به داخل لگن حرکت می‌کند.
- افزایش ترشح واژن، از جمله‌ی از دست دادن موکوس پلاک گردن رحم.
- مدفوع نرم و شل حتی اسهال.
- کمردرد، گرفتگی عضلات، حالت تهوع.
تغییرات احساسی
در این مرحله تغییرات احساسات مادران چگونه خواهد بود؟ آیا با روزهای قبلی بارداری متفاوت خواهد بود؟ در این مرحله احساسات مادران به صورت زیر خواهد بود:
- غرایز لانه‌سازی در مادران ایجاد می‌شود. این غریضه به معنای این است که مادر تمایل دارد که همه‌ی خانه را برای ورود نوزاد تازه متولد شده‌اش آماده و تمیز کند.
- بالا و پایین شدن وضعیت روحی (عدم داشتن ثبات در وضعیت روحی).
- مادر در این مرحله دائما سوالات زیادی را از خود می‌پرسد. مواردی مثل، “آیا زمان آن فرا رسیده است که نوزادم را به دنیا بیاورم؟”، “آیا وقت آن است که باید زایمان کنم؟”، “آیا نوزاد من در حال آمدن برای تولد است؟”
انقباضات
انقباض‌های براکستون هیکس با انقباضات زایمان متفاوت است. انقباضات براکستون هیکس سفت شدن و رها شدن شکم است. شکم شما مانند سنگ سفت می‌شود و سپس دوباره نرم می‌شود. این در حالی است که انقباضات زایمان شکلی موج مانند دارند. آن‌ها همچنین در طول زمان بیشتر، قوی‌تر و پیوسته‌تر خواهند شد.
گاهی اوقات افزایش انقباضات بروکستون هیکس می‌تواند نشانه کم آبی بدن باشد. بنابراین، بهتر است اب کافی بنوشید. این انقباض‌ها برای امادگی زایمان هستند. در واقع آن‌ها برای این هستند که ماهیچه‌های رحم شما تقویت شوند و همچنین ممکن است به آماده‌سازی دهانه رحم برای زایمان کمک کنند.
راهکار
سعی کنید در هفته‌های آخر که به زایمان نزدیک می‌شوید، خواب منظمی داشته باشید. بنابراین، پس از رسیدن به هفته 37 بارداری، حتما در یک ساعت معمول و مناسب به رخت‌خواب بروید.
تغییرات مربوط به زایمان
چه تغییرات عمده‌ای می‌تواند نشانه‌ی شروع زایمان در این مرحله باشد؟
- اگر کیسه‌ی آب شما پاره شود.
- شروع انقباضات موج مانند و نیمه ثابت.
در ادامه‌ی مطلب مراحل زایمان طبیعی که شامل 5 مرحله است آورده شده است. با ما همراه باشید تا اطلاعات مفیدی را از هر مرحله بدست بیاورید.
فاز یک زایمان
فاز یک زایمان، زایمان اولیه نامیده می‌شود، که اولین مرحله از مراحل زایمان طبیعی است. این مرحله می‌تواند برای چند ساعت تا چند روز ادامه داشته باشد. برای بسیاری از مادران نیمه شب شروع می‌شود.
تغییرات فیزیکی
عمده‌ی تغییرات فیزیکی در این مرحله مربوط به انقباضات می‌شود. انقباضات به صورت زیر تغییر می‌کنند:
- الگوی نامنظم انقباضات: ممکن است این انقباضات هر 7 دقیقه، 10 دقیقه و یا 20 دقیقه اتفاق بیفتند. به طور کلی این که این مدت زمان دقیقا چه قدر خواهد بود را کسی نمی‌داند.
- این انقباضات کوتاه و هر کدام از انقباضات زیر یک دقیقه هستند.
- ممکن است به خوردن یک وعده‌ی غذایی بزرگ تمایل داشته باشید.
- ممکن است احساس تهوع و بدی داشته باشید.
تغییرات احساسی
در چنین موقعیتی ممکن است که برای شما سخت باشد که استراحت کنید یا این که به انجام کارهای روزمره‌ی خود بپردازید. چرا که احساس اضطراب یا هیجان دارید. البته ممکن است هر دو موارد یعنی هم استرس و هم هیجان را داشته باشید. شما تصور می‌کنید که زمان زایمان نزدیک است. به یاد داشته باشید که سعی کنید در این مرحله زایمان را نادیده بگیرید. چرا که با این کار شاید استرس کمتری بگیرید.
تغییرات مربوط به زایمان
- انقباضات در حال افزایش هستند.
- انقباضات شروع به طولانی‌تر شدن می‌کنند، به هم نزدیک‌تر می‌شوند و شدیدتر می‌شوند.
- یک الگوی انقباض مشخص و ثابت در حال اتفاق افتادن است.
- برای نفس کشیدن و کنار آمدن با انقباضات خود باید مکث کنید.
در نهایت شما در چنین شرایطی دیگر نمی‌توانید مانند قبل فعال باشید.
فاز دو زایمان
فاز دو زایمان، زایمان فعال ( Active Labour) نامیده می‌شود. آیا در این مرحله زمان زایمان فرارسیده است؟ آیا در این مرحله ماما در کنار مادر حضور پیدا می‌کند؟
مدت زمان این فاز چند روز نیست، بلکه فقط چند ساعت طول می‌کشد.
تغییرات فیزیکی
- انقباضات در این مرحله در بازه‌ی زمانی کوتاه‌تری اتفاق می‌افتند. همچنین این انقباض‌ها طولانی‌تر و شدیدتر می‌شوند.
- پیدا کردن یک موقعیت که در آن راحت باشید، سخت است.
- ممکن است احساس تهوع داشته باشید.
- احتمال استفراغ وجود دارد.
تغییرات احساسی
- در زمانی که انقباضات در شما اتفاق می‌افتند، احتمالا از شدت دردی که تحمل می‌کنید، شما تمایلی به صبحت با کس دیگری را ندارید.
- برای عبور از انقباضات باید تمرکز کنید.
- دائما از خود می‌پرسید که آیا هنوز زمان رفتن به بیمارستان برای تولد نوزادم فرا نرسیده است؟
تغییرات مربوط به زایمان
تغییراتی در این مرحله رخ می‌دهند که احتمالا به دلیل زایمان فعال هستند. حداقل دو مورد از موارد زیر اتفاق می‌افتند.
- انقباضات هر چند دقیقه یک بار به طور مداوم اتفاق می‌افتند. به عنوان مثال این انقباض‌ها یک دقیقه کامل طول می‌کشند سپس یک توقف خیلی کوتاه دوباره مجددا شروع می‌شوند. این روند یک ساعت کامل اتفاق می‌افتد.
- احتمالا لکه‌های خون را ببینید. تقریبا می‌توان گفت این خونریزی شبیه به دوران پریودی است. همچنین شما احساسی مانند زمانی دارید که می‌خواهید مدفوع را دفع کنید.
فاز سوم زایمان
این مرحله زایمان فعال رسمی ( Officially Active Labour) نامیده می‌شود. در این فاز انقباضات شدیدتر هستند. مدت زمان این دوره به طور معمول چندین ساعت است.
تغییرات فیزیکی
همه‌ی موارد گفته شده در بالا را در این مرحله نیز خواهید داشت. همچنین موارد زیر نیز به آن‌ها اضافه می‌شوند:
- احتمال استفراغ وجود دارد.
- ممکن است احساس تهوع داشته باشید.
- ممکن است احساس گرما کنید، سپس سردرد، سپس دوباره گرمتان شود و دوباره سردرد داشته باشید. این سیکل به همین شکل تکرار می‌شود.
- ممکن است لرزش‌هایی نیز داشته باشید.
- از نظر بالینی زمانی که دهانه‌ی رحم اندازه‌ی 6 سانتی‌متر گشاد شده باشد، شما در مرحله‌ی زایمان فعال در نظر گرفته می‌شوید.
این بازه معمولا زمان خوبی برای رفتن به بیمارستان برای تولد نوزاد است. اطمینان حاصل کنید که مامای مورد نظرتان در بیمارستان حضور دارد یا در صورتی که تمایل دارید یا ترجیح می‌دهید یک اپیدورال انجام بدهید.
تغییرات احساسی
- ممکن است احساس غرق شدن، ترس و خستگی کنید.
- ممکن است از احساساتی که دارید شگفت‌زده شوید. چرا که این احساسات با آن چیزی که تصور می‌کردید و انتظار داشته‌اید فرق می‌کنند.
- ممکن است احساس موفقیت بکنید. چرا که شما به زایمان نزدیک می‌شوید.
نکته‌ی بعدی که مادران باید به آن توجه کنند، در مورد برخی از علائم دیگر است که ممکن است اتفاق بیفتند. مواردی که ممکن است غیر عادی باشد رخ بدهد. ممکن است در این مرحله احساس کنید که کودکتان کمتر حرکت می‌کند. این امر طبیعی است، بنابراین به بدن خود اعتماد کنید. با این حال شما برای اطمینان می‌توانید با پزشک خود تماس بگیرید.
تغییرات مربوط به زایمان
- در طی انقباضات احساس می‌کنید که می‌خواهید دفع مدفوع داشته باشید.
- ناله‌های غیرارادی.
- لرزش.
- تعریق و احساس گرمای بسیار زیاد.
فاز چهار زایمان
این فاز به نام فاز انتقال نامیده می‌شود. مدت زمان این فاز بین چند دقیقه تا چند ساعت است.
تغییرات فیزیکی
انقباضات در این فاز مشابه زایمان فعال هستند. با این حال آن‌ها شدیدتر هستند و کمی بیشتر طول می‌کشند. هر انقباض کمی بیش از یک دقیقه طول می‌کشد. از جمله تغییرات دیگر می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- تعریق
- لرزش
- استفراغ
- خونریزی بیشتر
- صداهای ناله‌های غیرارادی
- تغییرات احساس
- شدید شدن دردها
- احساسی مثل اینکه که دیگر نمی‌توانید چیزی را تحمل کنید و می‌خواهید اپیدورال را انجام بدهید.
تغییرات دیگری نیز در بدن رخ داده است. شما تصور می‌کنید که واقعا قصد دارید که مدفوع کنید. همچنین دهانه رحم شما در این مرحله کاملا گشاد شده است.
فاز پنج زایمان
فشار آوردن، آخرین مرحله از مراحل زایمان طبیعی است. میانگین زمان برای فشار آوردن برای مادرانی که بارداری اول آن‌ها است، حداقل دو ساعت است. اگر بارداری اول نباشد، ممکن است این مرحله زودتر نیز باشد. این فاز خود به 5 مرحله تقسیم می‌شود. در ادامه این مراحل توضیح داده شده‌اند.
فاز استراحت
مدت زمان این مرحله 10 تا 30 دقیقه است. ممکن است به طور کامل استراحت در این مرحله کنسل شود. برخی از افراد درست قبل از فشار آوردن، این مرحله‌ی فاز استراحت را تجربه می‌کنند. شما کاملا گشاد شده‌اید، ممکن است انقباضات شما کند شده و از آن وضعیت قبلی خارج شده باشید.
ممکن است احساس کنید که انرژی بسیاری نسبت به مراحل قبل دارید. نسبت به اطراف خود بیشتر آگاه باشید یا شاید از فشار آوردن بترسید. تا جایی که می‌توانید از دوره استراحت استفاده کنید.
وضعیت سر کودک
مدت زمان این دوره چند دقیقه تا چند ساعت است.
تغییرات بدن
پایین آوردن سر کودک معمولا طولانی‌ترین مرحله فشار آوردن است. وقتی فشار می‌دهید، سر از زیر استخوان پایین می‌آیید و به محض این که فشار را متوقف می‌کنید، سر دوباره به سمت داخل مکیده می‌شود.
در حالی که این فرآیند در این مرحله مطمئنا می‌تواند ناامیدکننده باشد، خوب است به یاد داشته باشید که در حال حرکت به جلو هستید. اگرچه این مرحله می‌تواند یک روند کند باشد، چرا که شما دو قدم به جلو و یک قدم به عقب حرکت می‌کنید. با این حال این فرآیند کند اتفاق می‌افتد، تا زمانی که کودک از استخوان شرمگاهی عبور کند.
در چنین شرایطی احتمالا مادر دائما از خود می‌پرسد، که چرا این مرحله اینقدر طول می‌کشد؟ همچنین ممکن است به نوزاد خود بگوید: “عزیزم بیا بیرون.”
کشش در ناحیه پرینه
مدت زمان این مرحله، بر حسب دقیقه است یعنی اصلا به چند ساعت طول نمی‌کشد. در این مرحله از استخوان شرمگاهی گذشته‌اید. در این مرحله احساس کشش در ناحیه‌ی پرینه را خواهید داشت. به ناحیه‌ی بین واژن و مقعد پرینه گفته می‌شود.
در واقع این کشش در ناحیه پرینه به دلیل فشارها و انقباض‌هایی است که در بدن شما اتفاق می‌افتد. همچنین باید گفت که این فشارها و انقباض‌ها نیز برای این است که سر کودک پایین‌تر بیایید تا در ادامه‌ی کار سر کودک از بدن مادر خارج شود.
خروج سر کودک و استراحت
مدت زمان این مرحله در حدود چند دقیقه و یا چند ثانیه است.
به طور کلی زمانی که سر کودک بیرون می‌آید یک استراحت کوتاه وجود دارد. اگر به بین پاهای خود نگاه کنید می‌توانید سر کودک خود را ببینید. این در حالی است که بدن نوزاد همچنان در درون شما قرار دارد. بعد از این بدن کودک از بدن شما خارج می‌شود.
شما در این مرحله آخرین فشارهای خود را خواهید داشت و تقریبا این فشارها به شدت فشارهای قبلی نخواهد بود. ممکن است از ملاقات با نوزاد خود هیجان‌زده شوید. البته ممکن است از این که قرار است رسما مادر بشوید، کمی مضطرب بشوید. همچنین این احتمال نیز وجود دارد که در چنین شرایطی از احساسات خود آگاه نباشید.
هنگامی که نوزاد متولد می‌شود، برخی افراد بلافاصله آماده هستند تا نوزاد خود را به سمت سینه‌ی خود بیاورند و نوزاد را بغل کنند. این در حالی است که برخی دیگر به توقف در این بین نیاز دارند. شاید این توقف به دلیل فشارهایی است که به مادر وارده شده است.
جفت
معمولا بین 5 تا 45 دقیقه طول می‌کشد تا جفت آماده تولد شود. در واقع تولد جفت آخرین مرحله است.
پس از تولد نوزاد همچنان احساس انقباض خواهید داشت. البته این انقباض‌ها به اندازه‌ی انقباضات زایمان احساس نمی‌شوند، چرا که احتمالا حواس شما پرت کودکتان است. در بیشتر موارد، تولد جفت در مقایسه با هر چیز دیگری که قبلا از آن عبور کرده‌اید، یک فرآیند بسیار آسان است.
بهتر است بدانید که جفت استخوانی ندارد. اما گاهی اوقات جفت برای تولد به کمک کمی نیاز دارد. در این حالت ممکن است پزشک شما نیاز داشته باشد که دستان خود را در داخل بدن شما قرار بدهد تا به جدا شدن جفت کمک کند و رحم شما را از بیرون ماساژ بدهد تا به انقباض آن کمک کند. این اتفاق معمولا برای مادران ناخوشایند است، اما معمولا به سرعت انجام می‌شود.
