مقدمه
زمانی که مادران سقط جنین را تجربه می‌کنند، شرایط روحی و جسمی خوبی ندارند. در این شرایط نیاز است که از مادر حمایت شود. این حمایت و همدردی لزوما از سمت خانواده و دوستان نیست. بلکه پزشکان نیز در چنین شرایطی باید با مادر همدردی کنند. همچنین زمانی که می‌خواهند این خبر ناخوشایند را به مادر بگویند، تمام تلاش خود را بکنند تا کلمات مناسبی برای گفتن استفاده کنند. با توجه به اهمیت این مسئله، در این مطلب به توضیح در مورد برخورد مناسب پزشکان با مادران پرداخته‌ایم.
برخورد پزشکان
برای پزشکان و پرستاران سخت است که کلمات مناسبی را در زمانی که مادر سقط جنین داشته است، بگویند.
همه‌ی پزشکان نسبت به مسئله‌ی سقط جنین مادران بی‌احساس و سرد نیستند. برخی از پزشکان به خوبی می‌توانند با مادر همدلی کنند و هر سقط جنین را شخصا می‌توانند احساس کنند. پزشکان متخصص، ماماها، و سایر متخصصان دوران بارداری، مانند همه پزشکان، آموزش‌های ویژه‌ای را در مورد مشاوره به بیماران در هنگام ارائه خبرهای بد دریافت می‌کنند. اما برخی از مادران باردار نمی‌توانند درک کنند که همه‌ی ارائه‌دهندگان بهداشت در هنگام اطلاع خبر سقط جنین یا از دست دادن نوزاد، دلسوز نیستند.
بسیاری از مادران در طول تجربه‌ای که ممکن است یکی از آسیب‌پذیرترین و درمانده‌ترین تجربیات زندگی‌شان باشد، تحت تأثیر اظهارات بی‌رحمانه قرار گرفته‌اند. همچنین برخی از مادران احساس می‌کنند که توسط پزشک مورد نظرشان نادیده گرفته شده‌اند.
تاثیرات
رفتار متخصصین این عرصه تاثیرات متفاوتی بر روی مادران و همچنین بارداری‌های بعدی مادران می‌گذارد. در واقع گفتار و اعمال یک پزشک می‌تواند برای مادر یک سوگواری سالم یا آسیب‌دیده رقم بزند. رفتار پزشک ممکن است به گونه‌ای باشد که مادر بعد از این حادثه نیز روحیه‌ی تلاش برای بارداری مجدد را داشته باشد. این در حالی است که ممکن است در مقابل تاثیر رفتار پزشک به گونه‌ای باشد که مادر دیگر نسبت به بارداری مجدد احساس خوبی نداشته باشد. در واقع مادران در این وضعیت اعتماد خود را نسبت به پزشکان در مورد بارداری از دست می‌دهند.
به طور کلی رفتار متعارف یا کارآمد در کنار تخت مادری که به تازگی سقط جنین داشته است، می‌تواند در حین سوگواری در حافظه بیمار نقش ببندد.
نحوه‌ی ارائه خبرها
Peace Nwegbo-Banks متخصص زنان و زایمان در تگزاس است. ارتباط با بیماران در زمانی که مادر سقط جنین داشته است بخش بزرگی از کاری است که این متخصص انجام می‌دهد.
وی در مورد برخورد با بیماران می‌گوید: “بسیاری از زنان از تجربیات قبلی بدی که داشته‌اند به من گفته‌اند و من همیشه صحبت‌ها و احساساتی که دریافت کرده‌اند را باور می‌کنم. قطعا برای این برخوردها و رفتارها جای پیشرفت وجود دارد. چرا که رفتارهایی که دچار رنجش هر چه بیشتر مادر می‌شوند، درست نیستند. به طور کلی پزشکان و پرستاران متخصص در این زمینه باید توجه کنند که همدلی و زبان بدن مهم است.”
زبان بدن
وی زمانی که می‌خواهد خبر سقط جنین را به یک مادر بدهد، در کنار مادر طوریکه بتواند با او ارتباط چشمی داشته باشد می‌نشیند. وی معتقد است که ایستادن در کنار تخت یا در آستانه در به گونه‌ای که گویی می‌خواهید اتاق را سریعا ترک کنید، گزینه‌ی خوبی نیست. این نحوه‌ی برخورد شما بیانگر این است که هر چه سریع‌تر می‌خواهید خبر را بگویید و اتاق را ترک کنید. در حالی که مادر در این شرایط نیاز دارد که فردی که خبر را به او می‌گوید، با او همدردی کند و او را حمایت کند.
نحوه‌ی بیان
وی در مورد اعلام خبر بد در مورد سقط جنین یا مرگ نوزاد یک روش خاص به خود را دارد. وی اینطور این خبر را بیان می‌کند: “بسیار متاسفم خانم از این بابت که باید خبر ناگواری را به شما بگویم. من بسیار متاسفم که مجبور به انجام این کار هستم. اما کودک شما دیگر زنده نیست. قلب کودک شما دیگر پمپاژ نمی‌کند. من این موضوع را با همکارم در اینجا تایید کرده‌ام و در نهایت من بسیار متاسفم.” وی سپس صحفه سونوگرافی را به والدین نشان می‌دهد تا تایید کند که قلب کودک از تپش باز مانده است.
ابراز همدردی
Nwegbo-Banks می‌گوید: “مسئله‌ی مهم دیگر در مورد بیان دلیل سقط و یا مرگ نوزاد به والدین است. پزشکان باید دلیل سقط جنین و فوت نوزاد را به خوبی برای والدین توضیح بدهند. در این وضعیت که این اتفاق ناگوار افتاده است، من بلافاصله از بیمار می‌پرسم که آیا کسی است که بتواند با او تماس بگیرید یا خیر.”
در ادامه زمانی که مادر شروع به گریه می‌کند، به او دستمال کاغذی می‌دهم. همچنین در حالی که مادر در حال پردازش خبر بدی است که به او داده شده است، دستش را می‌گیرم. حتی اگر بیمارم با بغل کردن مشکلی نداشته باشد، من به راحتی او را بغل می‌کنم و با او گریه می‌کنم. من در هر وضعیت و هر زمانی این کارها را برای همدلی با بیمارم انجام می‌دهم. چرا که مادر در این وضعیت نیاز به همدلی و حمایت دارد.
انتخاب کلمات مناسب
اختلاف قابل توجهی بین پزشکان و متخصصان مراقبت‌های بهداشتی که قصد همدلی دارند و کسانی که سعی می‌کنند از این مسئله بگذرند، وجود دارد. در هر صورت زمانی که می‌خواهید خبر بدی را به یک فرد بدهید، بسیار مهم است که بدانید از چه کلماتی باید استفاده کنید. چرا که انتخاب کلمات واقعا مهم است. اهمیت کلمات به این مسئله بر می‌گردد که هر کلمه‌ای تاثیر خود را دارد.
تجربه یک مادر
در این قسمت، یکی از مادران در مورد تجربه‌ی خود از اولین بارداری خود که به سقط جنین ختم شده است صحبت می‌کند. وی اینطور تعریف می‌کند: “اولین بارداری من به سقط جنین ختم شد. زمانی که این خبر را ماما به من اعلام کرد برخوردی متفاوت و بسیاری عالی با من داشت. این در حالی بود که وقتی من پزشکم را بعد از سقط جنین ملاقات کردم، با رفتار نامناسبی از جانب او روبه‌رو شدم.”
رفتار نامناسب
وی در ادامه می‌گوید: “بر خلاف برخورد خوب ماما، من برخورد خوبی را از پزشک خانوادگی خود دریافت نکردم. زمانی که بعد از سقط جنین به پزشک مراجعه کردم، از کلمه‌ی کودکم استفاده کردم، دکتر دست خود را به نشانه‌ی اینکه سکوت کنم و ادامه ندهم بالا برد. این برخورد او من را متعجب کرد. در این زمان خود او ادامه داد و گفت: “اولین قدمی که باید در این مسیر بردارید این است که جنین سقط شده را کودک خود خطاب نکنید. چرا که اگر به استفاده از این دست کلمات ادامه بدهید، هرگز نمی‌توانید ادامه بدهید. شما چیزی را از دست نداده‌اید، بدن شما از شر چیزی خلاص شد که قرار نبوده در بدن شما شکل بگیرد.” من بعد از حرف‌های پزشکم احساس بدی پیدا کردم و حال روحی‌ام بدتر شد.”
این مادر که هم اکنون صاحب 4 فرزند است در ادامه می‌گوید: “من فکر می‌کنم پزشکان باید مسئله‌ی رفتار مناسب با بیمار را در آموزش‌های خود بگنجانند.”
تاثیر نوع کلمات
جکی توماس (Jackie Thomas)، پزشک متخصص زنان و زایمان است که در زمینه‌ی بارداری و سقط جنین فعالیت دارد. وی در مقابل نظرات این مادر می‌گوید، من همیشه به جنینی که در شکم مادر در حال شکل‌گیری است، کودک یا نوزاد می‌گویم. من همیشه به دانشجویان پزشکی‌ام یاد می‌دهم که به آن چیزی که در دورن شکم مادران است، جنین نگویند. چرا که هیچ زنی آن را جنین خود نمی‌داند. به این دلیل که از لحظه‌ای که مادر می‌فهمد باردار است، آن را کودک خود می‌داند. من به شدت این مسئله را در برخورد با مادران احساس می‌کنم.”
او از اصطلاحات مختلفی استفاده می‌کند. از جمله‌ی این موارد می‌توان به کودک دیگر زنده نیست، مرده است، فوت کرده است و … اشاره کرد. این کلمات شاید دردناک باشند، اما صداقت نیز مسئله‌ی مهمی است و باید به آن توجه کرد. در چنین وضعیتی تلاش برای مخفی کردن چنین خبری مفید و درست نیست. چرا که وقتی که این اتفاق وحشتناک رخ داده است، بیماران نباید با طرز حرف زدن ما سردرگم شوند.
Nwegbo-Banks و Thomas هر دو سعی می‌کنند تأکید کنند که معمولا سقط جنین تقصیر بیمار نیست و هیچ کاری برای رخ دادن آن انجام نداده‌اند. توماس در این مورد می‌گوید: “من بارها به بیماران خود این جمله ” تقصیر تو نبود” را می‌گویم به این امید که مادر آن را بپذیرد و خود را کمتر اذیت کند.”
تاثیر مکان سقط جنین
نحوه‌ی رفتار و برخورد پزشکان می‌تواند واقعا به موقعیت مکانی مادر نیز بستگی داشته باشد. سقط جنین در اتاق اورژانس می‌تواند تجربه‌ای واقعا متفاوت از کشف آن در طول سونوگرافی یا معاینه منظم با متخصص زنان و زایمان یا ماما باشد. از آنجایی که بسیاری از سقط جنین‌ها در سه ماهه اول بارداری اتفاق می‌افتد، ممکن است حتی به پزشک متخصص زنان و زایمان خود دسترسی نداشته باشید تا با او تماس بگیرید. اگر در طول یک شب یا آخر هفته سقط جنین اتفاق بیفتد، ممکن است به جای مطب پزشک یا ماما مجبور باشید به اورژانس مراجعه کنید.
اورژانس
یکی از مادران در مورد تجربه‌اش از سقط در اورژانس اینطور می‌گوید: “به دلیل خونریزی شدید من به اورژانس مراجعه کردم. اما از آنجایی که شرایط من تهدید‌کننده در نظر گرفته نمی‌شد، از من خواسته شد که در اتاق انتظار بنشینم. همین مسئله می‌تواند باعث شود که زنان باردار احساس بی‌اولویتی یا نادیده گرفته شدن کنند. من سرانجام به تنهایی در حمام اورژانس سقط جنین کردم، این در حالی بود که من همچنان منتظر این بودم که توسط پزشک ویزیت شوم. بعد از مدتی که پزشک آمد و متوجه سقط شد، شروع به دلداری دادن به من کرد.”
برخورد پزشک
زمانی که پزشک متوجه‌ی سقط جنین من شد، اینطور شروع به صحبت با من کرد: “من واقعا متاسفم. من نمی‌دانستم که بارداری شما یک بارداری با خواست خودتان بوده است. در واقع دکتر احتمالا بر اساس ظاهر جوان من و اینکه تنها بودم تصور کرده است که این بارداری ناخواسته بوده است و من این بارداری را نمی‌خواستم. در هر صورت بعد گذشت سال‌ها همچنان رفتار، تفکرات و عدم حساسیت آن پزشک در ذهن من ماده است.”
نکات مهم رفتاری
نکاتی در مورد سقط جنین در اورژانس وجود دارد که پزشکان و متخصصین در این زمینه بهتر است به آن‌ها توجه کنند. سعی کنید احساسات بیمار را بفهمید و درک کنید. همچنین بیماران تشویق کنید که احساسات خود را با شما به اشتراک بگذارند. سعی کنید به حرف‌های بیماران گوش بدهید. هدفتان همدلی و حمایت از مادر باشد. سعی کنید صادقانه و واقع‌بینانه برخورد کنید. مسئله‌ای که پیش آمده را تایید کنید و به بیمار حق بدهید که بابت اتفاق رخ داده ناراحت باشد.
علاوه‌بر موارد گفته شده موارد خاص دیگری نیز وجود دارد. به عنوان مثال اگر امکان در آغوش گرفتن نوزاد فوت شده وجود دارد، به والدین این فرصت را بدهید. همچنین می‌توانید والدین را تشویق کنید که به احترام فرزندشان یک اسم برای او بگذارند یا یک درخت بکارند. همچنین اگر ایده‌ای دیگری نیز دارید که تصور می‌کنید می‌تواند تسکین‌دهنده این غم برای والدین باشد، می‌توانید آن ارائه بدهید.
مراقبت پس از سقط
بعد از سقط جنین چگونه باید از مادران حمایت کرد؟ آیا روش‌ها و راهکارهای خاصی برای حمایت و همدردی با مادران است؟ آیا مادر بعد از سقط جنین دچار افسردگی می‌شود؟
از آنجایی که این بازه‌ی زمانی می‌تواند بسیار احساسی و شکننده برای بیماران باشد و از آنجایی که سیستم پزشکی واقعا برای حمایت از کسانی که از سقط رنج می‌برند تنظیم نشده است، برخی از طرفداران در تلاش هستند تا روشی متفاوت بسازند.
توماس به عنوان مسئول بهبود کیفیت و ایمنی بیمار برای بخش زنان و زایمان فعالیت می‌کند. همچنین یک کلینیک را در بیمارستان خود به طور خاص برای مراقبت‌های اولیه بارداری اداره می‌کند. بیماران در صورت داشتن عوارض سه ماهه اول مانند خونریزی، سقط جنین یا حاملگی خارج‌رحمی در کلینیک او بستری می‌شوند. این مدل بیماران به جای انتظار طاقت‌فرسا، مستقیما به قرار ملاقات بعدی خود با پزشک منتقل می‌شوند و می‌توانند از طریق سونوگرافی متوجه وضعیت خود بشوند.
صحبت با مراقب‌ها
اگر در هر قرار ملاقات قبل از زایمان، بی‌توجهی یا سردی بیش از حد را از سمت مراقب خود احساس می‌کنید، توماس می‌گوید که بهترین کار این است که مستقیما و در همان لحظه با او صحبت کنید. سعی کنید در صحبت‌های خود با فرد مراقب شفاف و صادق باشید.
وی در ادامه می‌گوید، معمولا بیماران چیزی نمی‌گویند و آن مسئله را در دل خود نگه‌می‌دارند. بعد از اتمام کارشان در آنجا، آن اتفاق را برای دوستان خود تعریف می‌کنند یا اگر آن بیمارستان یا کلینیک سایتی برای نظرسنجی داشته باشد، نظرات خود را بیان می‌کنند. با این حال باز هم می‌گویم که بهترین کار این است که اگر می‌توانید همان جا با آن فرد صحبت کنید. توماس پیشنهاد می‌کند که چنین صحبت‌هایی داشته باشید: “من احساس می‌کنم شما به وضعیتی که من دارم علاقه‌ای ندارید و احساس می‌کنم وضعیت من برای شما مهم نیست.”
توماس می‌گوید در حدود 90 درصد مواقع، پزشکان مراقبت می‌کنند در واقع، بسیار به وضعیت مادر اهمیت می‌دهند، با این حال استرس دارند و بیش از حد کار می‌کنند. توماس در مورد خود اینطور می‌گوید: “در طی روز و قبل از برخورد با سقط جنین من چیزهای زیادی در ذهنم وجود دارد. به عنوان مثال ممکن است قبل از این سقط جنین، تولد یک نوزاد را داشته‌ام که نمی‌توانم آن را از ذهنم خارج کنم. با این حال در این وضعیت اگر احساس کردید که پزشک به شما توجه نمی‌کند، حتما به او بگویید که وضعیت خوبی ندارید و نیاز دارید که او حواسش در آن لحظه به شما باشد.”
حمایت دیگران
در این وضعیت شما می‌توانید از مراقبین درخواست آب یا آب‌میوه کنید. همچنین اگر تمایل دارید تنها باشید، تا بهتر بتوانید شرایط را درک کنید، از مراقبین بخواهید که شما را تنها بگذارند. علاوه‌بر این شما می‌توانید در این زمان فقط با همسر خود تنها باشید و برای اتفاقی که افتاده است، سوگواری کنید.
در این شرایط اگر فرد دیگری از بارداری شما اطلاع داشته باشد، نیز می‌تواند به شما کمک کند، البته اگر شما تمایل داشته باشید و از قبل در مورد بارداری خود به او اطلاع داده باشید.
