اگر به دنبال بارداری باشید، حتما عبارت تلقیح داخل رحمی (IUI) را تاکنون چندین بار شنیده‌اید. اما شاید معنای آن را ندانید و یا آن را با اصطلاح دیگری اشتباه بگیرید. در هر صورت ما این مطلب را آماده کردیم تا کاملا برای شما توضیح دهیم که منظور از تلقیح داخل رحمی چیست؟ برای چه کاری انجام می‌شود؟ آیا مزیت یا عیبی دارد؟ آیا موفقیت آمیز است؟ و … .
ما برای آماده کردن این مطلب از توضیحاتی که دکتر پل کلامن (Paul Claman)، متخصص طب تولید مثل درباره IUI داده است، استفاده کرده‌ایم. از شما دعوت می‌کنیم ادامه مطلب را همراه ما باشید.
آی یو آی چیست؟
ابتدا ببینیم که این اصطلاح به چه موضوعی اشاره می‌کند و منظور از آن چیست؟
اولین نکته اینکه کسانی از این روش پزشکی استفاده می‌کنند که در اصطلاح نابارور هستند و قصد بچه دار شدن دارد.
لقاح طبیعی به همان لقاحی گفته می‌شود که از طریق رابطه جنسی انجام می‌گیرد. اما IUI یک نوع لقاح مصنوعی است. یعنی در آن هیچ رابطه جنسی دخیل نمی‌باشد.
در این روش زمانی که دورههای باروری شما فرا می‌رسد پزشک متخصص، اسپرم‌ها را در داخل رحم جایگذاری می‌کند. در مورد اینکه این اسپرم‌ها چطور تهیه می‌شوند در ادامه صحبت می‌کنیم.
منظور از دورههای باروری نیز زمان‌هایی است که شما شروع به تخمک گذاری می‌کنید. درباره علائم دروان تخمک گذاری نیز می‌توانید در این مطلب اطلاعاتی کسب کنید.
آی یو آی برای چه زوج‌هایی مناسب است؟
تلقیح داخل رحمی (IUI) برای آن دسته از زوج‌هایی مناسب است که یا اسپرمی در دسترس نیست (زوج‌های همجنس زن) یا آن دسته از زوج‌هایی که مرد اسپرم ضعیفی دارد (نه بی‌کیفیت) و نمی‌تواند در رحم زن قرار بگیرد. یعنی مرد به دلایل مختلفی از جمله انزال زودرس یا ناتوانی یا آسیب و … نمی‌تواند رابطه جنسی برقرار کند و اسپرم را داخل رحم زن قرار دهد.
البته برای زنان مجردی هم که دوست دارند بچه‌دار شوند این روش مناسب است. فقط باید از اسپرم اهدائی استفاده کند.
البته برخی زنان نیز ممکن است مشکلاتی داشته باشند که آی یو آی برای بارداری به دردشان بخورد. برای مثال زنانی که دهانه رحمشان بیش از حد غلیظ است و اجازه انتقال اسپرم را نمی‌دهد.
آی یو آی برای چه زوج‌هایی مناسب نیست؟
اگر مرد مشکلات شدیدی در رابطه با کیفیت اسپرم داشته باشد، احتمالا لقاح آزمایشگاهی (IVF) بیشتر به درد آن‌ها بخورد.
زوج‌هایی که زن لوله فالوپش مسدود شده باشد نیز مناسب برای این روش لقاح مصنوعی نیست و بهتر است به IVF فکر کند.
این روش چطور انجام می‌شود؟
تلقیح داخل رحمی آی یو آی تنها زمانی می‌تواند میزان باروری یک فرد را افزایش دهد که همراه با مصرف داروهای باروری انجام گردد. در حالت‌های دیگر ربطی به میزان باروری زن ندارد. بلکه فقط اسپرم را در داخل رحم قرار می‌دهد.
از موردی به مورد دیگر، نحوه انجام این روش متفاوت است.
تشخیص زمان تخمک گذاری زن
در مواردی که به دلیل اختلال عملکرد جنسی به تلقیح نیاز است یا مواردی که از اسپرم اهداکننده استفاده می‌شود، پزشک زمان تخمک گذاری زن را تشخیص می‌دهد و در همان زمان تخمک گذاری اسپرم در داخل رحم جایگذاری می‌گردد. یعنی برای زنانی که مشکل باروری ندارند و مشکل از سمت نرسیدن اسپرم است.
نحوه تشخیص زمان تخمک گذاری به وسیله کیت تشخیص تخمک‌گذاری خانگی نیز قابل تشخیص است. زن باید روی آن ادرار کند و کیت بر اساس هورمون لوتئین‌کننده (LH) موجود در ادرار، زمان تخمک گذاری را تشخیص می‌دهد.
آزمایش خون و سونوگرافی
البته در برخی موارد پزشک شاید برای زن آزمایش خون تجویز کند تا بهترین زمان انجام این کار را از نتایج آزمایش خون تشخیص دهد.
اما برای برخی زنانی که مبتلا به ناباروری هستند، باید در کنار این روش، داروهای باروری نیز تجویز شود تا تخمدان تحریک شود و تخمک بیشتری (یعنی بیش از یک تخمک) آزاد کند.
کسانی که داروی باروری استفاده می‌کنند، طبق تجویز پزشک هر چند روز سونوگرافی می‌شوند. همچنین در کنار سونوگرافی شدن، باید آزمایش خون نیز تکرار شود.
زمانی که پس از چند بار سونوگرافی، بالاخره سونوگرافی نشان دهد که فولیکول‌های تخمک بالغ شده‌اند احتمالا پزشک به شما گنادوتروپین جفتی انسانی (hCG) تزریق کند.
ممکن است در اثر این تزریق، محل تزریق ملتهب شود یا شکمتان نفخ کند. البته ممکن است دچار برخی نوسانات اخلاقی و روحی نیز شوید.
از سوی دیگر از مرد یک نمونه منی گرفته می‌شود تا بین اسپرم‌های موجود، سالم‌ترین‌ها را بیابند. سپس از این اسپرم‌های سالم برای تلقیح مصنوعی استفاده می‌کنند.
آماده سازی اسپرم
سپس زمان آماده سازی اسپرم می‌رسد. در این مرحله به بهبود حرکت اسپرم کمک می‌شود، مایع غده پروستات نیز بطور کامل از اسپرم جدا می‌شود تا وارد رحم نشود.
قرار دادن اسپرم در رحم
سپس این اسپرم‌های انتخاب شده را دکتر با استفاده از یک لوله نازک یا کاتتر داخل رحم شما قرار می دهد. تنها چند دقیقه زمان لازم است تا پزشک این عمل بدون درد را بر روی شما انجام دهد. سپس باید حدود 10 دقیقه دراز بکشید و پس از آن می‌توانید مطب را ترک کنید.
آیا IUI خطر یا ریسکی دارد؟
یکی از ریسک‌های روش IUI که همراه با ابرتخمک گذاری باشد، امکان بارداری چندقلو است. ابرتخمک گذاری (Superovulation) به حالتی گفته می شود که تخمدان بر اثر تحریک در طول دوره تخمک گذاری بیش از یک تخمک رها کند.
برخی از ریسک‌ها به شکل زیر است:
- در اثر استفاده زنان از داروهای خوراکی باروری، احتمال 10 درصد وجود دارد که حداقل 2 قلو باردار شود.
- اگر زن از داروی تزریقی باوروی استفاده کند، 20 درصد احتمال دارد که چند قلو باردار شود.
متاسفانه نوزادانی که از یک بارداری چند قلو به دنیا می آیند، نسبت به کودکان تک قلو در معرض خطر مشکلات جدی رشد بلندمدت قرار دارند.
همچنین زمانی که آی یو آی با ابر تخمک گذاری همراه می شود، یک خطر مهم دیگر نیز وجود دارد که احتمال دارد شکل بگیرد و آن هم پیچ خوردگی تخمدان (ovarian torsion) است.
پیچ خوردگی تخمدان به حالتی می گویند که در آن تخمدان به دلیل پر شدن از فولیکول‌های تخمک به خود می‌پیچد و جریان خون قطع می‌گردد. حل این مشکل به جراحی نیاز دارد و حتی ممکن است به برداشتن تخمدان بینجامد.
میزان موفقیت تلقیح داخل رحمی (IUI)
میزان موفقت به عوامل مختلفی بستگی دارد، این عوامل عبارتند از:
- سن زن
- علت ناباروری
- کیفیت اسپرم
در زنان سالم زیر 35 سال 19 درصد احتمال می رود که روش آی یو آی برای بارداری موثر باشد.
روش آی یو آی یک روش یک باره نیست. بلکه چندین بار امکان تکرار آن وجود دارد. اما در صورتی که 4 بار امتحان شد و جواب ندارد، پس از آن احتمال موفقیت بسیااار کم خواهد بود.
