مقدمه
زمانی که نوزاد شما متولد می‌شود، شما با چالش‌ها و مسائل مختلفی مربوط به نوزاد خود درگیر می‌شود. یکی از این موارد ریفلاکس معده یا همان رفلاکس اسید است. پزشکان برای درمان رفلاکس اسید معده در کودکان، رانیتیدین را تجویز می‌کردند. در این مطلب نحوه‌ی مدیریت علائم رفلاکس و به حداقل رساندن استفراغ آورده شده است.
با ما همراه باشید تا مطالب مفیدی در این زمینه فراگیرید.
مطالعات و تحقیقات
مطالعات مختلفی در مورد استفراغ کردن نوزادن وجود دارد. محققین دریافته‌اند که بین 40 تا 70 درصد نوزادان هر روز استفراغ یا پس دادن غذا را دارند. این اتفاق یک مسئله‌ی بسیار رایج است. با این حال بسیاری از والدینی که به تازگی صاحب فرزند شده‌اند، این امر برای آن‌ها ناراحت‌کننده است. ناراحتی والدین در شرایطی که کودک بعد از استفراغ گریه و بدخلقی می‌کند، بیشتر نیز می‌شود.
آیا کودک به دلیل پر بودن دهانش این واکنش را نشان می‌دهد؟ یا به دلیل این ناسازگاری که پیش آمده است گریه می‌کند؟ آیا باید شیر خشک دیگری برای کودک خود امتحان کنید؟ آیا کودک به دلیل درد ناشی از سوزش سر دل و ریفلاکس اسید گریه می‌کند، یا فقط به این دلیل که بعد از استفراغ کل غذا دوباره گرسنه است، گریه می‌کند؟
تمامی این سوالات برای والدینی که به تازگی و برای اولین بار صاحب بچه شده‌اند، گیج‌کننده است. در ادامه‌ی مطلب سعی شده است این سوالات پاسخ داده شود.
رفلاکس اسید معده
چند دلیل وجود دارد که نوزادان سالم تف یا استفراغ می‌کنند. شایع‌ترین علت این اتفاق این است که معده نوزاد تازهمتولدشده هنوز در حال رشد است. همچنین عضله اسفنکتر مری که از ریختن شیر به بالا و خارج جلوگیری می‌کند نیز در حال رشد است. مورد دیگر این است که نوزادان نسبت به اندازه‌ی بدنشان مقدار زیادی شیر می‌نوشند، این در حالی است که مری کوتاهی دارند.
اریک هاسال (Eric Hassall)، متخصص گوارش در مجله‌ی اطفال نوشت: “بنابراین با توجه به این حجم شیر خوردن نوزادان، مقداری از حجم زیاد مصرفی شیر صرفا به سمت بالا سرریز می‌شود یا گاهی اوقات از طریق دهان می‌ریزد.”
وی در ادامه اینطور توضیح می‌دهد، رفلاکس منظم زمانی است که نوزاد شیر یا شیر خشک را برمی‌گرداند. در غیر اینصورت کودک از وضعیت راضی است و با سرعت مناسبی وزن اضافه می‌کند. با رفلاکس اسید، اسیدهای معده به مری برمی‌گردند و علائم دردناکی مانند سوزش سر دل، مشکلات تغذیه، مشکلات وزن و سرفه یا خفگی ایجاد می‌کنند.
داروها
پزشکان به طور گسترده‌ای داروهای کنترل و کاهش اسید را برای درمان رفلاکس اسید در نوزادان تجویز می‌کردند. با این حال، مطالعات در حال حاضر نشان می‌دهد که این داروها اغلب مضرات بیشتری نسبت به اینکه فایده داشته باشند، دارند.
رانیتیدین
سازمان بهداشت کانادا (Health Canada) هشداری در مورد رانیتیدین صادر کرده است. رانیتیدین یکی از داروهایی است که گاهی به عنوان درمانی برای نوزادان مبتلا به رفلاکس اسید تجویز می‌شود. در واقع بهداشت کانادا بیان می‌کند: “رانیتیدین می‌تواند حاوی مقادیر کمی ماده‌ای به نام ان-نیتروسودیمتیلامین (N-nitrosodimethylamine) یا (NDMA) باشد. در واقع NDMA سمی است که ممکن است باعث سرطان شود.”
بعد از انتشار این خبر در بین تولیدکنندگان این محصول، تولیدکنندگان دارو حداقل 20 محصول این گروه را جمع‌اوری کردند. از جمله‌ی این داروها محصولی بود که با نام تجاری Zantac فروخته می‌شد. بعد از جمع‌اوری شروع به انجام آزمایش‌های اضافی برای سطوح NDMA کردند. متخصص هاسال سال‌ها است که استدلال می‌کند که پزشکان داروها را برای بیماری رفلاکس معده (GERD) تجویز می‌کنند.
داروهای سرکوب‌کننده اسید
مقاله‌ای در سال 2012 (1391 شمسی) به عنوان “تجویز بیش از حد داروهای سرکوب‌کننده اسید در نوزادان” منتشر شد. هاسال در این مقاله می‌گوید، که داروهای سرکوب‌کننده اسید که برای رفلاکس اسید در کودکان و نوجوانان بزرگ‌تر بسیار مؤثر هستند، به سختی برای نوزادان استفاده می‌شوند. مگر در شرایط بسیار خاص برای نوزاد استفاده شود. از جمله داروهای سرکوب‌کننده‌ی اسید معده می‌توان به داروهای مسدودکننده H2RA مانند رانیتیدین و مهارکنندگان پمپ پروتونی اشاره کرد.
گریه نوزاد
هاسال توضیح می‌دهد: “به خصوص در نوزادان، در چند ماه اول زندگی، تف کردن یا بالا آوردن شیر یا غذا یک پدیده طبیعی است.” وی فکر می‌کند که GERD (نسخه شدیدتر و مزمن رفلاکس اسید) و رفلاکس اسید در نوزادان بیش از حد تشخیص داده می‌شوند. چرا که بیشتر نوزادان تازهمتولدشده زیاد گریه می‌کنند. در واقع نوزاد شروع به گریه می‌کند، نمی‌تواند خود را آرام کند و به گریه ادامه می‌دهد. در این شرایط بسیاری از پزشکان خواهند گفت: “از آنجایی که نوزادان همیشه تف می‌کنند و ناراضی هستند و والدین را با گریه‌های بی‌دلیل دیوانه می‌کنند، باید این اتفاق به دلیل این باشد که رفلاکس به نوزاد آسیب می‌رساند.” والدین و پزشکان اغلب استفراغ و گریه را علت و معلول می‌دانند، حتی زمانی که نباید به هم مرتبط باشند.
با این حال ما یک خبر خوب برای والدین داریم. بین سه تا پنج ماهگی، هم گریه و هم تف کردن معمولا کاهش می‌یابد. در زمانی که کودک شما ۱۲ تا ۱۵ ماهه می‌شود، ۹۵ درصد مشکلات رفلاکس بدون هیچ درمانی برطرف می‌شوند.
تشخیص درست
هاسال می‌گوید: “تا زمانی که نوزاد بیشتر اوقات خوشحال است و در حال رشد است، پس رفلاکس معده (GERD) نیست. در اکثر موارد، این رفلکس اسید نیست بلکه رفلاکس است و این وضعیت خودبه‌خود حل می‌شود.” وی در ادامه می‌گوید، اگر فقط رفلاکس باشد، نباید آن را درمان کنیم. البته این بدان معنا نیست که گریه دلیل ندارد یا بیماری رفلاکس اسید وجود ندارد. برخی از نوزادان GERD دارند. در نوزادانی که فلج مغزی دارند این اتفاق بسیار شایع‌تر است. اگر نوزاد به دلیل ناهنجاری مادرزادی مری یا معده جراحی شده باشد و یا اگر فیبروز کیستیک یا بیماری مزمن ریوی دیگری داشته باشد، ممکن است GERD داشته باشند. پزشک همچنین می‌خواهد از انسداد روده یا آنچه تنگی پیلور (pyloric stenosis) نامیده می‌شود، که انسداد معده است، جلوگیری کند.
مزایا و معایب داروها
اگر وضعیت استفراغ یا آب دهان کودکتان نگران‌کننده است، آن را با پزشک اطفال یا پزشک خانواده خود در میان بگذارید. با این حال اگر در مراجعه به پزشک به شما بگویند صبر کنید، متعجب نشوید.
مراجعه به پزشک
مایکل دیکنسون (Michael Dickinson)، متخصص اطفال و رئیس سابق انجمن اطفال کانادا است. وی به طور مکرر توصیه می‌کند، زمانی که پزشک به شما می‌گوید صبر کنید، متعجب نشوید. به خصوص اگر نوزاد ادرار می‌کند، مدفوع می‌کند، وزن اضافه می‌کند و بیش از حد تحریک‌پذیر نیست، نیازی نیست که متعجب شوید.
وی در ادامه می‌گوید: “اگر بچه‌ای بود که آب دهان بیرون می‌داد اما در غیر این صورت سالم بود، معمولا کاری انجام نمی‌دهیم. در این شرایط ما فقط اطمینان می‌دهیم و نظارت مداوم داریم که نوزاد هنوز خوب تغذیه می‌کند و وزن اضافه می‌کند. این طرح درمانی، طرحی که از داروها اجتناب می‌کند، توسط سازمان Choosing Wisely Canada پشتیبانی می‌شود که از تحقیقات پزشکی برای کاهش آزمایش‌ها و درمان‌های غیر ضروری استفاده می‌کند.”
کلافگی مادران
با این حال همیشه نمی‌توان بهترین شیوه‌ها را در زندگی واقعی دنبال کرد. Dickinson در این مورد می‌گوید، وقتی شیر از دهان کودک شما در همه‌ی جای خانه پخش می‌شود و شما مجبور می‌شوید لباس‌های بسیاری بشویید احتمالا شرایط برای شما بسیار ناامیدکننده خواهد بود. حال اگر این اتفاق در طی روز چندیدن بار پیش بیاید، شرایط برای مادران بدتر خواهد شد.
علاوه‌بر خسته‌کننده بودن این اتفاق در طی روز طبیعی است که والدین به خاطر سلامتی کودک خود نگران شوند. در این وضعیت برخی از پدر و مادرها به دنبال راه حل‌های دارویی برای رفع استفراغ کودک خود هستند و برخی از پزشکان وقتی اصرار والدین را می‌بینند در برابر آن‌ها تسلیم می‌شوند.
معایب
متخصص هاسال می‌گوید، مشکل داروهای کنترل و کاهش اسید، به ویژه مهارکننده‌های پمپ پروتون، این است که اسید معده نقش حیاتی در دفع عفونت و جذب مواد مغذی ضروری مانند کلسیم، منیزیم و آهن دارد. این داروها می‌توانند باعث افزایش میزان ذات‌الریه، اسهال و کمبود ویتامین (مانند آهن و ب12) شوند.
اگر والدین قصد دارند برای درمان رفلاکس به فرزندشان داروی مهار‌کننده‌ی اسید بدهند، هاسال می‌گوید که این دارو باید یک دوره آزمایشی کوتاه و دو هفته‌ای مصرف شود. در این وضعیت اگر اوضاع بهبود پیدا نکرد، گزینه‌های دیگر را بررسی کنید.
درمان‌های غیردارویی
برای درمان رفلاکس اسید راهکارهای غیر دارویی برای نوزادان وجود دارد. برخی از پزشکان به والدین پیشنهاد می‌کنند که شیردهی‌های مکرر را امتحان کنند و در عین حال مقدار آن را در هر بار شیردهی کاهش بدهند یا در صورت شیردهی، دوره‌های شیردهی کوتاه‌تر کنند.
عدم تحرک بعد از شیردهی
Dickinson می‌گوید سعی کنید بچه را بعد از شیر خوردن تکان ندهید، این راهکار نیز می‌تواند کمک‌کننده باشد. وی در ادامه می‌گوید، این نکات همیشه کارساز نیستند. بسیاری از نوزادان پس از شیر خوردن نیاز به تعویض پوشک دارند که به ناچار شامل خواباندن آن‌ها به پشت و سپس برداشتن مجدد آن‌ها می‌شود. در این وضعیت کودک به احتمال زیاد بر روی سرتاسر شانه یا پایین کمر شما شیر بالا می‌آورد.
دستگاه خواب فیشر پرایز
در آوریل سال 2019 (1398 شمسی)، دستگاه فیشر پرایز (Fisher-Price) نظر والدین را به خود جلب کرد. این وسیله یک دستگاه خواب متمایل است که در بین والدین مبتلا به ریفلاکس محبوب بود. این وسیله سر نوزاد را با زاویه‌ی 30 درجه بالا می‌برد. اما این در حالی است که همین دستگاه در ایالات متحده با مرگ 32 نوزاد مرتبط شد. بعد از این اتفاق، این دستگاه در سراسر ایالات‌متحده جمع‌آوری شد.
تا نوامبر 2019 (1398 شمسی)، کمیسیون ایمنی محصولات مصرفی هشداری در مورد همه این وسیله‌ها و نه فقط فیشر صادر کرده بود. همچنین تخمین زده بود که تعداد کل مرگ و میرها از چندین برند به 73 نفر رسیده است.
افزایش استفراغ
ترزا پیتمن (Teresa Pitman) نویسنده‌ی چندین کتاب در مورد نوزاد و شیردهی در این مورد می‌گوید، استفاده از یک تاب شیب‌دار یا صندلی ماشین حتی می‌تواند استفراغ را افزایش بدهد. در واقع این باعث می‌شود که کودک بیشتر تف کند، چرا که زاویه‌ی صندلی معده را فشرده می‌کند.
این در حالی است که پیتمن می‌گوید استفاده از کریر یا نگه داشتن کودکتان در حالت ایستاده، گاهی اوقات می‌تواند کمک‌کننده باشد. پیتمن می‌گوید، چفت ضعیف یا مادری که سریع‌تر شیر می‌دهد یا جریان سریع‌تر شیر را دارد، ممکن است باعث شود نوزاد هوای بیشتری را ببلعد و تف کند. نشانه‌های دیگری از مشکل قفل کردن نوزاد وجود دارد. ممکن است در هنگام شیردهی متوجه درد شدید شوید. وی در این مورد توضیح می‌دهد که ممکن است به نظر برسد که کودک کمی در حال درگیر شدن با سینه است، و شاید در حال کشیدن است. در چنین وضعیتی با یک پرستار یا متخصص در زمینه‌ی شیردهی مشورت کنید.
تغذیه مادر
در نوزادانی که با شیر مادر تغذیه می‌شوند، متخصص Hassall می‌گوید که بالا آوردن گاهی اوقات می‌تواند به یک آلرژی یا عدم تحمل غذایی مرتبط باشد. با این حال مادران شیرده همیشه باید قبل از تغییر رژیم غذایی خود ابتدا با پزشک صحبت کنند.
تعداد زیادی شواهد علمی با کیفیت وجود ندارد که ثابت کند آنچه مادر می‌خورد باعث ایجاد مشکلاتی در کودک می‌شود. همچنین رژیم‌های حذفی می‌تواند برای مادر که به طور شبانه‌روز شیر می‌دهد، طاقت‌فرسا و محدودکننده باشد. با این حال بر اساس گزارشات شخصی، برخی از پزشکان، از جمله Hassall، همچنان معتقدند که تغییر در رژیم غذایی مادر می‌تواند تفاوت ایجاد کند.
حذف برخی از غذاها
متخصص هاسال می‌گوید: “من موارد بی‌شماری را دیده‌ام که حذف یک غذای خاص از رژیم غذایی مادر تأثیر قابل توجهی داشته است. او توصیه می‌کند که برخی از پروتئین‌های رایج را حذف کنید و از محصولات شیر گاو شروع کنید. سویا، غذاهای دریایی و تخم مرغ نیز می‌توانند مقصر باشند. هاسال می‌گوید: “بعدها، پس از بزرگ‌تر شدن کودک از شش ماهگی، می‌توانید دوباره آن غذاها را در مقادیر کم به رژیم غذایی خود وارد کنید.”
شاید حذف برخی از گزینه‌های غذا برای برخی از مادران سخت باشد. اما تصور کنید که اگر یک ماه این کار را انجام بدهید و بالا آوردن کودکتان کاهش پیدا کرده شده باشد، شما پیشرفت خوبی داشته‌اید. در واقع شما توانسته‌اید از رفلاکس پیشی بگیرید.
شیر خشک
برخی از مادران به دلایل مختلفی کودک خود را با شیر خشک تغذیه می‌کنند. این گروه از والدین ممکن است بخواهند در مورد آزمایش انواع مختلف شیر خشک‌ها با پزشک خود صحبت کنند. شیر خشک‌های ضد حساسیت گران‌تر هستند، اما پروتئین شیر گاو موجود در آن‌ها راحت‌تر هضم می‌شود.
برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد تغذیه با شیر خشک، به شما توصیه می‌کنیم مقاله‌ی تغذیه نوزادان با شیر خشک را حتما مطالعه کنید.
صبر و مراقبت از خود
در بیشتر موارد، زمان و صبر زیاد بهترین درمان برای رفلاکس نوزاد است. وقتی در تمام طول روز استفراغ را از روی کاناپه و لباس خود را پاک می‌کنید، شنیدن اینکه به شما گفته می‌شود صبر کنید، مطمئنا آسان نیست. با این حال این مرحله ممکن است شش ماه یا حتی دوازده ماه طول بکشد. بنابراین بهتر است، صبورانه‌تر نسبت به آن برخورد کنید.
مادران زمانی که به یک چرخه‌ی بی‌پایان غذا، تف کردن، شبهای بی‌خوابی، لباس شستن و … فکر می‌کنند این دوره‌ی چند ماهه برای آن‌ها عذاب‌آور خواهد بود. اما باید مادران بدانند که این دوران مداوم و همیشگی نیست و به پایان می‌رسد.
در کنار مراقبت از نوزاد، مادران باید وقتی را برای مراقبت از خود اختصاص بدهند. بنابراین، سعی کنید یک مدت زمان از روز را به خود اختصاص بدهید. به عنوان مثال می‌توانید آواز بخوانید، بیرون بروید و یا حتی یک دوش ده دقیقه‌ای را در روز در برنامه‌ی خود قرار بدهید.
مادران به این معروف هستند که خودشان را در جایگاه آخر قرار می‌دهند و بچه‌هایشان را در اولویت قرار می‌دهند. اما در مقابل این برخورد مادران باید بگوییم که “سلامت روان شما نیز مهم است.” بنابراین به خود و وضعیت روحی خود نیز در کنار مراقبت از نوزاد خود توجه کنید. چرا که کودکان در ادامه‌ی زندگی به مادرانی شاد و خوشحال نیاز دارند.
