مقدمه
والدین کودکان مبتلا به اختلال کم‌توجهی – بیش‌فعالی همواره دغدغه‌های مختلفی در رابطه با کودک خود دارند. یکی از این دغدغه‌ها تحصیل کودک است. بسیاری از پدر و مادرها در انتخاب مدرسه‌ی مناسب برای کودک خود دچار سردرگمی می‌شوند. والدین باید بدانند که یک سال تحصیلی موفق برای کودکشان زمانی اتفاق می‌افتد، که در مورد انتخاب مدرسه هوشمندانه عمل کنند. همچنین باید در مدرسه از حقوق کودک خود دفاع کنند و به طور منظم و مداوم پیگیر کارهای کودک باشند. برای آشنایی والدین با نکات مهم در رابطه با انتخاب مدرسه مناسب، این مقاله به توضیح در مورد نکات مفیدی درباره‌ی مدرسه کودکان با اختلال کم توجهی – بیش‌فعالی پرداخته است.
بنابراین والدین اگر می‌خواهند، بهترین سال تحصیلی را برای کودک خود با اختلال کم‌توجهی – بیش فعالی فراهم کنند، کافی است پیشنهادات گفته شده در این مقاله را دنبال کنند.
اختلال کم‌توجهی – بیش‌فعالی
اختلال کم‌توجهی – بیش‌فعالی یا ADHD، اختلالی است که فرد توانایی تمرکز روی یک کار یا موضوع را ندارد. همچنین یادگیری فرد کند است. به همین دلیل کودکانی که دارای این اختلال هستند، در مدرسه دچار مشکل می‌شوند.
پیمایش یا پیش‌روی (Navigating) در سیستم مدرسه می‌تواند یکی از چالش‌برانگیزترین شرایط برای والدین کودکان مبتلا به ADHD باشد. این کودکان اغلب برای موفقیت نیاز به حمایت ویژه دارند، که بیشتر مدارس نیز امکاناتی را ارائه می‌دهند. البته دسترسی به این دسته از منابع و امکانات همیشه کار آسانی نیست.
تجربه یک مادر
وقت آن فرارسیده است که Joan Chand’oiseau کودک خود را به مهدکودک بفرستد. او تمام تلاش خود را برای پیدا کردن یک مهدکودک مناسب برای فرزند خود، کرده است.
Joan بیان می‌کند: “من به مدارس مختلفی اعم از کاتولیک، دولتی و خصوصی می‌رفتم و با هر مدیر در مورد امکانات موجود در آن مدرسه صحبت می‌کردم.” یکی از مواردی که والدین باید در رابطه با انتخاب مدرسه کودکان با اختلال کم توجهی بدانند، این است که قبل از هر چیزی در مورد امکانات موجود در مدرسه با مدیر آن صحبت کنند.
هنوز به‌طور دقیق و رسمی اختلال بیش فعالی Layne تشخیص داده نشده بود. اما شوهر Joan مبتلا به ADHD بود و به همین دلیل به نظر می‌رسید، دخترش Layne نیز این اختلال را دارد. او به دفعات بسیاری به نحوی روی میز حرکت می‌کرد، که اکثر اوقات از روی صندلی‌اش می‌افتاد. Layne در تنظیم احساسات خود مشکل داشت. حتی گاهی اوقات در انجام کارهای ساده‌ای مثل رفتن به اتاق خود و آوردن برس موی سر، تمرکز خود را از دست می‌داد.
مدرسه‌ای که در مقایسه با سایر مدارس حمایت بیشتری از این کودکان می‌کرد، در خارج از محدوده‌ی مدرسه آن‌ها بود. بنابراین Joan هرروز همراه با دخترش در رفت و آمد بودند.
Joan می‌گوید که از همان ابتدا می‌دانستم که این مدرسه عملکرد خوب دارد. آن‌ها بسیار سنجیده عمل می‌کردند و بسیار مؤدب برخورد می‌کردند.
انتخاب مدرسه
در ادامه نکاتی برای یافتن مدرسه‌ی مناسب، برای این دسته از کودکان آورده شده است. این نکات برای بیشتر کودکان اعم از کودکانی که به تازگی قصد رفتن به مدرسه را دارند و کسانی که آماده برای ادامه‌ی تحصیل در مقاطع بالا هستند، مفید است. همچنین این نکات برای والدینی که قصد تعویض مدرسه کودک خود را دارند، نیز مفید است.
والدین برای بدست آوردن اطلاعات لازم در مورد ادامه‌ی تحصیل در مقطع دانشگاه، می‌توانند مقاله‌ی تحصیلات دانشگاهی کودکان کم توان ذهنی را مطالعه کنند.
اقدام سریع
والدین باید انتخاب مدرسه را زود شروع کنند. حداقل یک سال جلوتر شروع به تحقیقات در مورد مدرسه‌ی موردنظر خود بکنید. به این دلیل که مدارس با بهترین امکانات به سرعت پر می‌شوند.
انجام مصاحبه
مصاحبه و صحبت با کادر مدرسه به والدین کمک می‌کند تا آن‌ها بتوانند شرایط مدرسه را بسنجند و بررسی کنند که آیا این مدرسه توانایی پذیرش و حمایت از کودک آن‌ها را دارد یا خیر. همچنین والدین می‌توانند بررسی کنند، که آیا مدرسه امکانات ویژهای در رابطه با کودکشان دارد یا خیر.
اولین قدم، ملاقات با مدیر مدرسه است. بعد از آن مدیر مدرسه می‌تواند شمارا برای برقراری ارتباط با معلمین کلاس و معلمین کودکان استثنائی راهنمایی کند. حتی اگر مدیر تمایل داشته باشد، ممکن است با خانواده‌های دارای کودک با اختلال ADHD، که تجربه‌ی بودن در آن مدرسه را داشتند، تماس بگیرد و از آن‌ها بخواهد با شما در مورد مدرسه و موارد دیگر صحبت کند.
تورهای جست‌وجو در مدرسه
تورهای جست و جو در مدارس با هدف آشنایی والدین با مدرسه و فضای آن است. برخی از مدارس برای والدینی که به تازگی قصد ثبت‌نام در آن مدرسه را دارند، تورهای رسمی را تحت عنوان معرفی مدرسه و … برگزار می‌کنند. برخی از مدارس دیگر، تورهای کوچک‌تری را برای خانواده‌های ورودی ترتیب می‌دهند. والدین در اینگونه تورها باید از برگزارکنندگان بخواهند، که کلاس‌های در حال برگزاری این مدرسه را به آن‌ها نشان دهند. علاوه بر این به تابلو اعلانات مربوط به تکالیف دانش‌آموزان در آن مدرسه نیز توجه کنید. مشاهده‌ی تابلو اعلانات تکالیف به شما کمک می‌کند، تا با وظایف و تکالیفی که کودک شما قرار است در آینده انجام دهد، آشنا شوید. همچنین ممکن است بر اساس این تابلو متوجه شوید، که در آینده، این مدرسه چه انتظاراتی از کودک شما دارد.
دریافت یک برنامه آموزش فردی (IEP)
IEP یک سند مکتوب است، که رویکرد آموزش تخصصی کودکان استثنائی را ترسیم (طراحی) می‌کند. در واقع سیستم آموزش فردی خلاصه‌ای از توافقات و تغییرات (اصلاحات) را به صورت یک طرح کلی ارائه می‌دهد. این برنامه معمولاً توسط مدرسه و والدین تهیه می‌شود.
توافقات
توافقات می‌تواند شامل پشتیبانی از کودک باشد. پشتیبانی از کودک شامل استفاده از کتاب‌های صوتی یا رایانه ارائه شده توسط مدرسه برای کودکان است. همچنین شامل برگزاری کلاس توسط یک معلم ویژه کودکان استثنائی به صورت یک بار در هفته در یک زمان خاص است. علاوه بر موارد گفته شده می‌توان به دادن وقت اضافی برای پاسخ دادن به امتحانات و کم کردن تکالیف و مشق‌های کودک اشاره کرد.
درخواست اصلاحات و تغییرات
در صورت لزوم، درخواست اصلاحات و تغییرات داشته باشید. اصلاحات شامل اقدامات دقیقی است، که برای رسیدن فرد به هدفش انجام می‌شود. اگر اقدامات قبلی مؤثر نباشند، این دسته از اقدامات مورد استفاده قرار می‌گیرند. در واقع این بخش فراتر از مسائل مربوط به توافقات برای کودکانی است، که قادر به تأمین نیازهای اصلی برنامه درسی نیستند. به طور مثال اگر بیشتر بچه‌ها برای امتحان زبان فارسی 20 کلمه را هجی کنند، به کودکی که اصلاحات در برنامه‌ی او انجام شده است، فقط ممکن است 10 کلمه برای هجی کردن داده شود. یا شاید مجموعه‌ای متفاوت و به نسبت راحت‌تر از کلمات سایر کودکان به کودک داده شود.
بسته به کادر مدرسه و وضعیت شخصی فرزندتان، فرآیندهای مختلفی برای شروع IEP وجود دارد. اما معمولاً این فرآیند توسط مدیر مدرسه شروع می‌شود. به طور معمول والدین یا معلمین به مدیر مدرسه مراجعه می‌کنند و درخواست شروع سیستم آموزش فردی می‌کنند. والدین از طریق شرکت در جلسات مدرسه یا روند ثبت نام کودک در سیستم آموزش فردی، در این فرآیند مشارکت می‌کنند.
در برخی اوقات کودک برای دریافت یک مدرک یا عناوین خاص، باید یک فرآیند فشرده‌‌ای را طی کند، که در این زمان نیاز به دسترسی به امکانات بیشتری دارد.
فرآیندهای دریافت مدرک یا یک عنوان خاص معمولاً شامل نمایندگانی از مدرسه کودک مثل مدیر، معلم کلاس یا معلم مخصوص دانش‌آموزان دارای ناتوانی و همچنین کارکنان مدرسه یعنی مددکار اجتماعی یا روانشناسان می‌شود. والدین باید در این جلسات شرکت کنند و معمولاً اجازه دارند که حامیان کودک خود مثل مادربزرگ یا درمانگر خصوصی را به همراه خود در این جلسات بیاورند.
دفاع از حقوق کودک
والدین کودکان استثنائی می‌دانند که در سیستم‌های مراقبت بهداشتی و مدارس باید برای دفاع از کودک خود مقاوم و مصر باشند. والدین باید بدانند که دفاع از حقوق کودکشان وقتی مقتدرانه و همراه با رعایت احترام باشد، بهترین نتیجه را می‌دهد. در سیستم مدرسه، والدین ممکن است نیاز به پشتکار بسیار و پیگیری‌های مکرر بعد از درخواست‌های اولیه برای IEP، داشته باشند. در مواردی برای مثال مدیر در مقابل پذیرفتن سیستم آموزش فردی یا اینکه که کودک دارای بیش فعالی با همسالان خود مشکل دارد، مقاومت می‌کند.
پیگیری منظم
تمام مکالمات خود با مربیان یا متخصصان مراقبت‌های بهداشتی و تمام آنچه که آن‌ها قول داده‌اند، انجام دهند را به صورت کتبی یادداشت کنید. در صورتی که در مورد مسئله‌ای پاسخی دریافت نکردید، حتماً پیگیری کنید.
اعتراض در صورت مشاهده کوتاهی معلمین
اگر احساس می‌کنید که معلمین به کودک شما کمکی نمی‌کنند، به معلمین مخصوص کودکان دارای ناتوانی یا مدیر مدرسه مراجعه کنید. در صورت پیگیری بیشتر شما می‌توانید با یک متولی (رئیس ، مدیر) یا ناظر مدرسه تماس بگیرید.
پیگیری مداوم
دفاع از یک مسئله، یک فرآیند مداوم است. با رسیدن به هدف مورد نظر، پیگیری‌ها نباید متوقف شوند. زمانی که تلاش والدین برای شروع سیستم آموزش فردی به نتیجه رسید، می‌توانند برای این پیروزی جشن بگیرند. اما باید برای اطمینان از اجرای IEP و کمک به آن، جلسات پیگری را با مدیر و معلم برای چند هفته بعد تعیین کنند.
دوره متوسطه اول
خانواده‌های کودکان مبتلا به بیش فعالی، ورود به مدرسه راهنمایی را یک چالش می‌دانند. در کلاس‌های ابتدایی، به این دلیل که بچه‌ها وقت بیشتری را با یک معلم می‌گذرانند، معلم بهتر می‌تواند نیازهای خاص هر کودک را متوجه شود. اما از کلاس ششم یا هفتم، دانش‌آموزان با معلمین بیشتری سر و کار دارند. چرا که از پایه ششم و هفتم به بعد برای هر مبحث درسی یک معلم اختصاص داده می‌شود. بنابراین معلمین از بعد از پایه‌ی ششم یا هفتم با دانش‌آموزان بسیاری سر و کار دارند. به همین دلیل والدین باید سعی کنند، در این دوره با تمامی معلمین ارتباط برقرار کنند.
نحوه‌ی ارتباط با معلمین
Karen Ryan بیان می‌کند، که من در ابتدای سال تحصیلی شماره‌ی تماس معلمین فرزند خود را از کادر مدرسه دریافت می‌کنم و برای آن‌ها پیامی با موضوع معرفی پسرم ارسال می‌کنم.
متن پیام به این صورت است: “من قصد معرفی پسر خود را دارم. امیدوارم سال موفقی داشته باشم. لطفاً توجه داشته باشید که کودک دارای ADHD است. او از سیستم آموزش فردی استفاده می‌کند. اگر به هر گونه استراتژی نیاز دارید، لطفاً با من تماس بگیرید.”
خبر خوب این است که با رسیدن کودک به دوره راهنمایی، بچه‌های مبتلا به بیش فعالی اغلب توانایی دفاع از حقوق خود در مدرسه را دارند. این خیلی خوب است که بچه‌ها در مدرسه در مواردی که لازم است به معلم خود مسائلی را یادآوری کنند. بنابراین بچه‌ها را تشویق کنید، که در مورد توافقات ویژهای که از طریق آموزش فردی ایجاد شده است، با احترام با معلمین خود صحبت کنند.
