مقدمه
پیش از این در مقالاتی جداگانه به تمام سوالات شما در مورد سه ماهه اول بارداری و سه ماهه دوم بارداری بصورت کامل پاسخ دادیم. تمام نکات مربوط به مادر و جنین را نیز بیان کردیم. این بار نوبت به سوالات شما در رابطه با سه ماهه سوم بارداری رسیده است. ادامه مطلب را همراه ما باشید تا شما را با تمام این نکات آشنا کنیم. در اینجا پاسخ سوال‌هایتان در مورد انتظار طولانی مدت سه ماهه سوم و علائم بارداری بی پایان این 3 ماه آورده شده است.
شما نزدیک خط پایان هستید. احتمالاً از بعضی جهات احساس می‌کنید بارداری شما با سرعت ابر در حال گذشتن و تمام شدن است. اما از جهات دیگر، به نظر می‌رسد که این دوران پایان ناپذیر است. بدن شما و کودکتان در طول سه ماهه سوم بارداری به رشد و تغییرات مهم و شگفت انگیز خود ادامه می‌دهند.
زمان شروع و پایان سه ماهه سوم بارداری
سه ماهه سوم بارداری شما از هفته 28 بارداری شروع می‌شود و تا زمانی که کودک خود را به دنیا نیاورده‌اید به طول می‌انجامد. متوسط زمان دوره حاملگی حدود 40 هفته طول می‌کشد. اگر زایمان شما قبل از 37 هفته اتفاق بیفتد، آن را بارداری زودرس می‌نامند. اما اگر در هفته 39 یا هفته 40 حاملگی رخ دهد، زایمان در موعد درست و مقرر است. برخی از بارداری‌ها به هفته 41 یا حتی 42 هفته نیز می‌رسند. در چنین حالاتی، پزشک یا مامای شما در مورد گزینه‌های القای زایمان با شما صحبت خواهد کرد.
علائم بارداری
تغییرات در سینه
هورمون پرولاکتین، هورمونی است که سینه‌های شما را برای تولید شیر تحریک می‌کند. میزان این هورمون در بدن شما در سه ماهه سوم بارداری بطور مداوم افزایش می‌یابد. در پایان بارداری سطح این هورمون در بدن 10 برابر بیشتر از ابتدای آن است.
در هفته 32 حاملگی و بالاتر، ممکن است کمی آغوز از سینه شما خارج شود. آغوز مایعات غنی از مواد مغذی و یک مایع طلایی است. بدن شما قبل از ورود کامل شیر مادر، آغوز را تولید می‌کند. اگر به کودکتان از شیر خودتان بدهید، آغوز اولین غذای کودک شما خواهد بود. نشتی آغوز در هفته 32 به بعد، فقط یک تمرین برای یک رویداد بزرگ است. همچنین ممکن است علائم کشیدگی یا شکستگی مویرگ‌ها را بر روی پستان‌های خود مشاهده کنید زیرا در دوران بارداری شما کاملاً پر شده‌اند. احتمالا این مویرگ‌ها بعد از مدتی کمرنگ شوند، اما اکنون نشان افتخار مادری شما هستند.
سوزش معده و ریفلاکس اسید
ممکن است در سه ماهه سوم بارداری خود با سوزش معده روبرو شوید. افزایش برجستگی شکم شما سیستم گوارش را تحت فشار قرار می‌دهد. همچنین سطح بالاتر پروژسترون ممکن است اسفنکتر (sphincter) در قسمت پایین مری شما را شل کند و باعث هل دادن اسید معده به سمت بالا شود.
همچنین یبوست، که گاهی اوقات با بواسیر همراه است، و اسهال مسائلی هستند که در اواخر بارداری اتفاق می‌افتند و خیلی اتفاق خوبی برای مادران نیستند. این مسائل به دلیل ترشح هورمون‌ها، ویتامین‌های قبل از تولد و فشار شکم در حال رشد، در دوران بارداری رخ می‌دهند. با پزشک یا مامای خود در مورد انواع داروهای بدون نسخه و گزینه‌های غذایی که به شما کمک می‌کنند تا احساس بهتری داشته باشید صحبت کنید.
گرفتگی و انقباضات
گرفتگی عضلات در دوران بارداری می‌تواند مسئله نگران‌کننده‌ای برای مادران باشد. اما خبر خوب این است که این گرفتگی‌ها کاملاً شایع هستند و معمولاً جای نگرانی ندارند. دوش آب گرم ممکن است درد ناشی از گرفتگی را تسکین دهد و کمربند حاملگی در سه ماهه سوم بارداری می‌تواند به کاهش گرفتگی و کمردرد کمک کند. نکته مهم این است که دلیل وقوع این گرفتگی‌ها (دلایلی همچون درد رباط گرد یا رابطه جنسی) را بفهمید و یاد بگیرید که چه موقع برای این گرفتگی‌ها، باید با مراجعه به پزشک و ماما، از آن‌ها کمک بگیرید.
همچنین ممکن است احساس انقباضات نامنظم برکستون هیکس داشته باشید، در این نوع انقباضات، عضلات رحم سفت شده و تا یک دقیقه منقبض می‌شوند. این انقباضات نگران کننده نیستند. فقط بدن شما به تدریج برای زایمان آماده می‌شود. با استفاده از حمام آب گرم یا استفاده از بطری آب گرم که در حوله پیچیده شده باشد، در ناحیه آسیب دیده، انقباضات قبل از زایمان از بین خواهند رفت.
درد‌ها
سه ماهه سوم بارداری می‌تواند برای بسیاری از خانم‌ها ناراحت کننده و دردآور باشد. در این 3 ماه، مادران با دردهای مختلف، از جمله کمردرد، درد دنده یا مفصل ران، گرفتگی عضلات پا و سندرم تونل کارپال روبرو می‌شوند.
علائم اولیه زایمان
اگر آن انقباضات برکستون هیکس به طور مکرر شروع به افزایش کنند، ممکن است بیش از “انقباضات تمرینی” و نشانه زایمان زودرس باشد. نمی‌دانید که انقباضات واقعی چه حسی دارند؟ و مطمئن نیستید که بتوانید انقباضات را از یکدیگر تشخیص دهید؟
تفاوت آن‌ها در این است که انقباضات زایمان، فوق العاده قوی و دردناک هستند و تا زمانی که کودک به دنیا نیاید فروکش نمی‌کنند. بسیاری از خانم‌ها این انقباضات را همچون گرفتگی‌های دردناک، مانند قاعدگی توصیف می‌کنند. برخی نیز آن‌ها را بیشتر در کمرشان احساس می‌کنند. انقباضات می‌توانند کاملاً متنوع باشند.
داشتن این احساس که گویا کودک در لگن افتاده است، از بس پایین است، به همراه حالت تهوع و مدفوع شل می‌توانند نشانه این باشند که کودک شما زودتر به دنیا می‌آید.
خون ریزی
در نیمه دوم بارداری، خونریزی می‌تواند به دلیل جدا شدن جفت ایجاد شود. جدا شدن جفت به این معنی است که جفت تا حدی از دیواره رحم جدا می‌شود. اما در بیشتر موارد خونریزی، خطری برای مادر یا کودک ایجاد نمی‌کند. خونریزی ممکن است به علت جفت سرراهی، یعنی جفت به طور جزئی یا کامل دهانه رحم را می‌پوشاند، ایجاد شود. این حالت اگر در سه ماهه سوم ادامه یابد می‌تواند خطرناک باشد. شما باید هرگونه خونریزی واژینال در دوران بارداری را به پزشک متخصص یا مامای خود گزارش دهید. همچنین شما باید آماده باشید که توضیح دهید مقدار خون از دست رفته شما چقدر بوده و چطور به نظر می‌رسیده است.
سندرم پای بی قرار
سندرم پای بی قرار که ممکن است مانند گرفتگی، کشیدگی یا نیاز به حرکت دادن پاها در شب هنگامی که دراز می‌کشید خود را نشان دهد. سندرم پای بی قرار در حدود 30 درصد از بارداری‌ها ایجاد می‌شود. سندرم پای بی قرار یکی از این موارد بی خطر و در عین حال آزار دهنده دوران بارداری است. بنابراین با پزشک متخصص یا مامای خود در مورد درمان‌های احتمالی، از جمله مصرف منیزیم، ورزش، ماساژ و خیس کردن خود با نمک اپسوم (epsom) صحبت کنید.
در پاها احتمالا شما رگ‌های واریسی (رگ‌های متورم نزدیک به سطح پوست) را مشاهده کنید. این رگ‌های متورم شده، اغلب در نرمه‌های ساق پاهای شما دیده می‌شوند، اما ممکن است در قسمت‌های بالاتر پاهای شما و در ناحیه واژینال نیز دیده شوند. ترشح هورمون پروژسترون باعث جمع شدن خون در این رگ‌ها می‌شود و رحم در حال رشد شما نیز مقداری از جریان خون را که به قلب برمی‌گردد، در این رگ‌ها، فشرده می‌کند. با پزشک متخصص یا مامای خود در مورد رگ‌های واریسی صحبت کنید. پزشک احتمالا به شما در این مورد توصیه کند که پاهایتان را از خودتان دور نگه دارید. برای بهبود جریان خون ورزش کنید. از پوشیدن جوراب یا شلوارهای تنگ دوری کنید.
تپش قلب
تپش قلب در اواخر بارداری تا حدودی شایع است. این اتفاق ممکن است نشان دهنده این باشد که بدن شما چگونه خود را با تغییرات در گردش خون یا شکم در حال رشد شما سازگار می‌کند، اما در هر صورت لازم است در مورد آن با ارائه دهنده خدمات بهداشتی خود صحبت کنید.
هورمون‌های بارداری و ترشحات
استروژن و پروژسترون در حدود هفته 32 بارداری به اوج خود می‌رسند. این استروژن اضافی ممکن است به تورم مچ پا شما مرتبط باشد زیرا به طور غیر مستقیم بر نحوه حفظ مایعات توسط بدن تأثیر می‌گذارد. اما اگر متوجه پف کردگی زیاد، همراه با سردرد و تغییرات بینایی شدید، به پزشک متخصص مراجعه کنید تا از نظر پره‌اکلامپسی ارزیابی شوید. پره‌اکلامپسی یک بیماری جدی است که هم شما و هم کودک شما را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
متوجه ترشحات واژن (رقیق، سفید شیری و بدون بو یا تقریباً بدون بو) بیش از حد معمول شده‌اید؟ به دلیل استروژن اضافی و همچنین جریان خون بیشتر در لگن، این بیماری کاملاً طبیعی است و لکوره (leukorrhea) نامیده می‌شود.
شما همچنین یک پلاگ مخاط دارید، که دهانه رحم را مسدود می‌کند تا از ورود باکتری به رحم جلوگیری کند. در اواخر بارداری، با نزدیک شدن زمان زایمان و تغییر دهانه رحم، این پلاگ ممکن است به داخل واژن شما حرکت کند و به صورت مخاط صورتی یا قرمز رنگ ظاهر شود. دیدن این پلاگ به این معنی نیست که زایمان فرا رسیده است و بعضی از زنان اصلاً متوجه آن نمی‌شوند. همچنین ممکن است سرگیجه، خستگی و تکرر ادرار از سه ماهه اول و دوم، همچنان همراه شما مانده باشند.
آزمایشات و غربالگری پزشکی
اگر پزشک متخصص شما می‌خواهد رشد یا موقعیت کودک، میزان مایع آمنیوتیک یا جفت شما را بررسی کند، احتمالا در سه ماهه سوم بارداری، انجام یک یا چند سونوگرافی را برای شما تجویز کند. اما ممکن است پزشک از شما نخواهد در این مرحله سونوگرافی انجام دهید. انجام دادن یا ندادن سونوگرافی فقط به وضعیت شما و کودکتان بستگی دارد.
ادرار و فشار خون شما در هر قرار ویزیت بررسی می‌شود. دقیقاً مانند اوایل بارداری، این کار روشی برای تشخیص پره‌اکلامپسی است. بین هفته 35 بارداری و سی و هفتمین هفته حاملگی، پزشک متخصص شما یک سواب نمونه از واژن و رکتوم (راست روده) شما می‌گیرد، حتی شاید شما بتوانید در زمان ویزیت خودتان این کار را انجام دهید. از طریق این سواب، باکتری‌های استرپتوکوک گروه B بررسی می‌شود. این باکتری‌ها برای شما بی ضرر هستند اما ممکن است در هنگام زایمان برای کودکتان خطرناک باشد. در صورت مثبت بودن آزمایش احتمالا آنتی بیوتیک برای شما تجویز شود.
شمارش لگدهای جنین
حدود هفته 28 بارداری، پزشک متخصص شما احتمالاً در مورد شمارش تعداد لگدها، تعداد ضربات و حرکات جنین در یک بازه زمانی مشخص، با شما صحبت خواهد کرد. این شمارش، روشی برای زیر نظر گرفتن حرکات کودک شماست.
واکسن آنفولانزا
در هر مرحله از بارداری می‌توانید با خیال راحت واکسن آنفولانزا بزنید؛ در واقع حتی تزریق واکسن آنفولانزا در بارداری توصیه می‌شود. یک توصیه جدید این است که واکسن TDAP (کزاز، دیفتری و سیاه سرفه) را بین هفته 27ام تا هفته 32ام بارداری تزریق کنید. شما از این طریق آنتی بادی‌هایی را که به طور بالقوه نجات دهنده هستند، قبل از تولد کودک به او منتقل می‌کنید.
حرکت رفت و برگشتی در واژن مادر توسط پزشک
در حدود 38 هفتگی بارداری، پزشک یا مامای شما احتمالا به القای زایمان روی آورد. در القای زایمان، پزشک انگشت داخل دستکش خود را به داخل رحم شما فرو می‌برد و غشای متصل به کیسه آمنیوتیک به دیواره رحم را لمس می‌کند. این کار باعث ترشح پروستاگلاندین می‌شود. ترشح پروستاگلاندین به شما برای زایمان کمک می‌کند و دهانه رحم را برای زایمان آماده می‌کند.
وضعیت کودک
کودک شما در سه ماهه سوم بارداری با سرعت بیشتری شروع به اضافه وزن می‌کند. هر دو هفته حدود 0.5 کیلوگرم به وزن کودک اضافه می‌شود. هرچند که این روند بعد از مدتی خوشبختانه کند خواهد شد. در سه ماهه سوم بارداری جنین با سایزی تقریباً به اندازه یک کلم بروکلی شروع می‌کند و به طور معمول در انتها به اندازه یک کیسه آرد هفت کیلویی یا یک کدو تنبل 4 کیلویی خواهد شد. البته وزن کودک هنگام تولد کمی متفاوت است. رشد مغز در سه ماهه سوم بارداری یک معضل بزرگ است. در این سه ماه، سلول‌های عصبی به پنج قسمت مختلف مغز تقسیم می‌شوند.
کودک شما ممکن است دچار سکسکه شود و شما هم می‌توانید آن‌ها را احساس کنید. حدود 32 هفتگی حاملگی، بسیاری از نوزادان به حالت سر به پایین حرکت می‌کنند، و این ممکن است شکل برجستگی شکم شما را تغییر دهد. در اواخر بارداری، کودک شما لانگو (موهای ریز و نرم در سراسر بدن) و ورنیکس (پوشش سفید روی پوست) را به داخل مایع آمنیوتیک می‌ریزد. مقداری از این مایع آمنیوتیک توسط نوزاد بلعیده می‌شود تا اولین مدفوع نوزاد شما باشد. اولین مدفوع نوزاد یک قطره غلیظ و تیره به نام مکونیوم است. تحقیقات نشان می‌دهد که نوزادان پروتئین‌ها یا هورمون‌های خاصی را ارسال می‌کنند که این‌ها واکنش زنجیره‌ای زایمان را در اواخر بارداری آغاز می‌کنند. بالاخره وقت دیدن کوچولوی شما است. تبریک می‌گوییم!
