مقدمه
خانم‌های باردار با افزایش سایز شکم و سایر اعضای بدن در دوران بارداری، نوعی خارش پوستی را تجربه می‌کنند. این خارش پوست، یک اتفاق کاملا طبیعی و معمولی است. اما همه‌ی خارش‌های بارداری، به یک اندازه ایجاد نمی‌شوند. یعنی برخی از این خارش‌ها، شدیدتر از باقی آن‌ها هستند. در این مطلب قصد داریم در رابطه با کلستاز بارداری و تفاوت آن با خارش معمولی شکم، صحبت کنیم.
تجربه یک مادر
یک مادر به نام مینا در رابطه با تجربه‌اش از احساس خارش دوران بارداری به ما می‌گوید. او می‌گوید: “اولین باری که به شوهرم گفتم، احساس خارش پوست دارم، را به یاد دارم. در اکثر روز، کف دست‌هایم را می‌خاراندم. صبح روز بعد دوباره همین احساس را داشتم. در عرض چند روز، این خارش به ساق پاها و کف پاهایم گسترش یافت.
از پزشک متخصص زنان یک وقت ملاقات گرفتم. او آزمایش خون برای من تجویز کرد. طی چند روز، او تشخیص داد، که من از کلستاز بارداری رنج می‌برم. من هفت ماهه باردار بودم و هفته‌ها خارش مداوم در پیش داشتم. خوابیدن سخت بود. من به یاد دارم که روزانه چندین بار دوش آب سرد می‌گرفتم و از کرم برای رفع خارش استفاده می‌کردم. احساس می‌کردم تابستان است و توسط انبوهی از پشه‌ها گزیده شده‌ام.”
کلستاز بارداری در زنان
کلستاز (cholestasis) بارداری در زنان، نوعی اختلال کبدی مخصوص حاملگی است. این وضعیت نادر فقط در 1 تا 2 درصد از حاملگی‌ها در سراسر جهان اتفاق می‌افتد. این اختلال، به طور معمول در اواخر بارداری ایجاد می‌شود. اما در موارد نادر می‌تواند در اوایل سه ماهه اول بارداری نیز بروز کند. در زنان مستعد ژنتیکی، افزایش هورمون‌ها در دوران بارداری مشکلی را ایجاد می‌کند که باعث می‌شود، اسید صفراوی از کبد به خون منتقل می‌شود.
این مشکل احتمالاً تشدید می‌شود، زیرا کبد برای سرویس‌دهی به دو نفر (مادر و جنین) بسیار سخت کار می‌کند. زمانی که کبد، عملکرد آنچنانی نداشته باشد، امکان تجمع صفرا را فراهم می‌کند. سپس این صفرا، در جریان خون ترشح می‌شود و باعث خارش دست و پا می‌شود. در برخی موارد، تحریک و خارش در تمام بدن وجود دارد.
خطرات
در حالی که بزرگترین مسئله برای مادرانی که از کلستاز زنان و زایمان رنج می‌برند، خارش است، کلستاز، خطرات دیگری نیز برای نوزادان به وجود می‌آورد. خطراتی از جمله افزایش میزان مرده‌زایی، زایمان زودرس، عوارض ضربان قلب جنین در هنگام زایمان و مشکلات ریوی ناشی از افزایش مکونیوم در مایع آمنیوتیک.
خطر مرده‌زایی، با افزایش سطح اسید صفراوی افزایش می‌یابد. متخصصان تصور می‌کنند این اتفاق به این می‌افتد که اسیدهای صفراوی در جفت، مایع آمنیوتیک و جنین جمع می‌شوند. از آنجا که تولد نوزادان مرده غالباً در حدود هفته 37 بارداری تا هفته 39 بارداری اتفاق می‌افتد، زنان مبتلا به کلستاز بارداری معمولاً حدود هفته سی‌وهفتم، القای زایمان می‌شوند.
تشخیص
تنها راه تشخیص قطعی کلستاز بارداری زنان، انجام آزمایش خون است. آزمایش مربوطه، سطح اسیدهای صفراوی موجود در جریان خون را بررسی می‌کند. برای تشخیص رسمی، اسید صفراوی باید بیش از 10 میکرومول در لیتر باشد. متخصصان، اغلب آزمایش خون را تکرار می‌کنند. تا ببینند سطح اسیدهای صفراوی چگونه بالا و پایین می‌شوند. بسته به نتایج، ممکن است آزمایشات بیشتری برای نظارت بر بارداری ترتیب داده شود.
افراد مستعد
برخی زنان در دوران بارداری، نسبت به زنان دیگر، بیشتر در خطر ابتلا به کلستاز هستند. برای مثال، این بیماری در زنانی که دوقلو یا چندقلو باردار هستند، بیشتر دیده می‌شود. همچنین کسانی که از طریق لقاح آزمایشگاهی، باردار شده‌اند نیز بیشتر در خطر هستند. همچنین این بیماری، در زنان با بیماری زمینه‌ای كبد و همچنین زنان شیلیایی تبار و زنان بومی در آمریكای شمالی، شیوع بیشتری دارد.
زنانی که دچار کلستاز بارداری می‌شوند نیز در معرض خطر ابتلای مجدد به آن قرار دارند. تحقیقات اخیر نشان می‌دهد که احتمال بروز مجدد این بیماری در حاملگی‌های بعدی 90 درصد است. البته برخی محققان، این رقم را بین 30 تا 50 درصد، می‌دانند.
نحوه درمان
یک زن باردار مبتلا به کلستاز بارداری باید تحت نظارت دقیق‌تر قرار گیرد. بسته به علائم وی و میزان اسیدهای صفراوی در سیستم بدن یک زن باردار، می‌توان این بیماری و خارش را با دارویی به نام ursodeoxycholic acid (اورسودوکسی‌کولیک یا به طور خلاصه Urso) درمان کرد.
می‌توان این دارو را تا سه بار در روز مصرف کرد. معمولاً مصرف این دارو از 250 میلی‌گرم در هر دوز شروع می‌شود. شواهد خوبی وجود دارد که نشان می‌دهد اورسو می‌تواند خارش را از بین ببرد. همچنین کار غیرطبیعی عملکرد کبد و سطح اسید صفراوی را در خون کاهش دهد.
این دارو تا زمان زایمان نوزاد مصرف می‌شود و سپس قطع می‌شود. پزشکان می‌گویند احتمالاً عملکرد کبدی زن به زودی پس از زایمان به حالت طبیعی برمی‌گردد و این همان زمانی است که خارش نیز برطرف می‌شود.
مادری که ابتدای مطلب از آن، نام برده شد، در رابطه با نتیجه بارداری خود می‌گوید: “من در هفته 38 بارداری، القای زایمان شدم. برای انجام عمل جراحی اورژانسی، مرا به داخل اتاق عمل بردند. زیرا پزشکان نگران ضربان قلب جنین پسرم بودند. یکی از عوارض احتمالی کلستاز بارداری، مشکلات در ضربان قلب جنین است. اما من یک پسر بچه‌ی سالم به دنیا آوردم که اکنون پنج ساله است. همچنین همانطور که دکترم قول داده بود، خارش شدید بدنم، تقریباً بلافاصله برطرف شد.
سخن آخر
در این مطلب در رابطه با اینکه برخی از خارش‌های بارداری، شدیدتر از باقی آن‌ها هستند و به آن‌ها کلستاز بارداری می‌گویند، صحبت کردیم. امیدواریم این مطلب برای شما مفید بوده باشد. اگر سوال یا تجربه‌ای در این رابطه دارید، در قسمت کامنت‌ها با ما در میان بگذارید. در اسرع وقت به سوالات شما پاسخ می‌دهیم.
