افزایش دمای بدن نوزاد که به آن تب کردن هم می‌گویند یکی از موضوعاتی است که باعث نگرانی والدین می‌شود. از این رو بهتر است تمام نکات لازم برای این موضوع را بدانید. برای مثال اینکه چطور بفهمیم دمای بدن نوزاد بالا رفته است؟ دمای مناسب برای بدن او چقدر است؟ چگونه اندازه گیری کنیم؟ چه زمانی خطرناک است؟ اگر دمای بدن خیلی بالا رفت چه کنیم؟ و … . شما بعنوان والدین یک نوزاد باید تمامی این نکات را به خوبی مسلط باشید تا در لحظاتی که لازم است بتوانید از اطلاعات خود استفاده کنید.
تب نوزاد
طبق نظر دکتر ویلیام جیمز که در کانادا متخصص اطفال است، تب کردن نوزاد در حالت کلی یک بیماری نیست. بلکه یک علامت است.
مانند سوسو زدن یک لامپ که نشان از معیوب بودن لامپ است و خود سو سو زدن فی نفسه مشکل نیست، تب نوزاد نیز همینطور است. یعنی وقتی دمای بدن نوزاد بالا رفت شما باید به دنبال این باشید که دلیل بالا رفتن تب چیست و آن دلیل را حل کنید. وگرنه از بین بردن خود تب مشکل اصلی را حل نمی کند. بنابراین تا اینجا متوجه شدیم که نیز فقط یک سیگنال هشدار است که متاسفانه اطلاعات کمی در مورد علت اصلی آن نشان می‌دهد.
در کل خوب است بدانید که تب نشانه این است که سیستم ایمنی بدن در حال مبارزه با یک ویروس یا باکتری است. از نظر متخصص اطفال دکتر رودریک لیم در کانادا در واقع تب ذاتاً مضر نیست، حتی افزایش چند درجه ای دمای بدن مهاجمان به بدن را ناراحت می کند و به نیروهای رزمی بدن برتری می بخشد.
اما از سوی دیگر چنین نکته ای به این معنی نیست که هر چه درجه حرارت بدن نوزاد بالاتر باشد به این معنی است که بیماری او شدیدتر است یا مریضی‌اش جدی تر است. همچنین فکر نکنید که اگر کودک تب بالایی داشت یعنی به آنتی بیوتیک نیاز دارد. برخی از بالاترین تب‌ها در کودکان ناشی از ویروس‌هاست که این داروها نمی‌توانند آنها را از بین ببرند.
بسیاری از این عوامل بیماری مانند ویروس روزئولا نسبتاً بی ضرر هستند و فقط با گذشت زمان و مراقبت درمان خواهند شد.
پیشنهاد ما: چقدر طول می‌کشد تا سرماخوردگی نوزاد درمان شود؟
چه زمانی برای تب نوزاد از پزشک کمک بگیریم؟
شرایطی وجود دارد که در آن اگر نوزاد تب کرد، تنها همین تب نشان می‌دهد که شما سریعا او را باید نزد پزشک ببرید.
یک: نوزاد کمتر از 6 ماه سن داشته باشد (علی الخصوص سه ماهه یا کمتر)
دو: مشکلات سلامتی قبلی داشته باشد.
البته این نوزادان کوچک ممکن است ترموستات بدنشان هنوز بالغ نشده باشد و حتی با زیاد لباس پوشیدن هم دمای بدنش بالا نشان دهد. برای این نوزادان سعی کنید پتو را از روی او بردارید، کلاهش را بردارید، لباس هایش را سبک تر کنید و …، احتمالا دماسنج در این حالت عدد اطمینان بخشی را ثبت کند. اما اگر این کار جواب نداد، سریعا به پزشک مراجعه کنید.
چرا نوزادان کوچک حساس‌تر هستند؟
گفتیم که اگر نوزادان کوچک تر از 6 ماه تب کردند، بهتر است به پزشک مراجعه کنید. اما چرا این نوزادان وقتی تب می کنند نسبت به کودکان بزرگتر حساس‌تر هستند و زودتر باید برایشان عکس‌العمل نشان داد؟
بر طبق نظر دکتر سینتیا کاپیدو، استادیار اطفال در دانشگاه مک مستر در کانادا دلایلی شامل موارد زیر باعث این حساسیت بیشتر شده است:
- اولا سیستم ایمنی این نوزادان هنوز به خوبی توسعه نیافته است. از این رو ممکن است عفونت ویروسی در بدن آن ها جدی تر از آنی باشد که تب به ما نشان می دهد.
- ثانیا این نوزادان نمی توانند به ما بگویند که چه مشکلات دیگری دارد. شاید بدن درد شدیدی داشته باشند، گوش درد و … .
- سوما نیز این نوزادان علائم مشابه بچه‌های بزرگتر را ندارند. از این رو تشخیص اینکه آیا آنها عفونت دارند یا نه نیز می تواند سخت تر باشد.
بنابراین این نوزادان را در زمان تب کردن سریعا نزد پزشک اطفال ببرید.
تب در کودکان نوپا
درباره تب در نوزادان صحبت کردیم. اما اگر کودک شما نوپاست و یک سال تا 2 سال سن دارد، باید درباره تب در کودکان نوپا بشنوید.
در رابطه با این کودکان اگر می خواهید تصمیمی بگیرید که چه کاری انجام دهید، باید بگوییم که شما باید به دنبال برخی از شاخص‌هایی باشید که یک پزشک به دنبال آنها است.
اول از همه باید توجه کنید که کودکتان چگونه به نظر می رسد.
از نظر دکتر لیم، کودکی که بیمار به نظر می رسد اما تب ندارد بسیار نگران کننده تر از کودکی است که ظاهر خوبی دارد، اما دمای بدنش 40 درجه است.
یکی از بررسی‌هایی که باید انجام دهید این است که ببینید آیا توانایی خوردن و آشامیدن فرزندتان تغییر کرده است یا نه. البته ممکن است بصورت طبیعی فرزندتان غذا خوردن را پس بزند، اما پس از زدن مایعات می تواند بر هیدراته بدن کودک تاثیر بگذارد و مشکل زا باشد.
وقتی درجه حرارت همراه با اسهال، استفراغ یا هر دو باشد نیز باید او را سریعا نزد پزشک ببرید.
کم آبی بدن در پی تب
کاهش میزان ادرار، خشکی لب و زبان و چشم، گریه کردن بدون اشک، برخی از نشانه های کم آبی بدن است.
هر چهار تا شش ساعت، خیس شدن پوشک خوب است و هنوز نشانه کم آبی بدن نیست. اما اگر بیش از این طول کشید تا پوشک کودک خیس شود، بد نیست او را نزد پزشک ببرید.
تغییر در سطح فعالیت کودک در پی تب
سطح فعالیت نیز از اهمیت بالایی برخوردار است و باید در کودک بررسی کنید تا ببینید تب او جدی است یا نه.
در صورتی که دیدید کودک شما در کنار تب، میزان فعالیتش نیز کاهش یافته است، او را نزد پزشک ببرید تا سلامتی‌اش بررسی گردد.
همراه شدن پریشانی کودک با تب
علاوه بر کم آبی بدن کودک و سطح فعالیت او، باید پریشانی کودک را نیز در نظر بگیرید.
در صورتی که تمام تلاشتان را کردید تا حال کودکتان بهتر شود، اما او همچنان به گریه و زاری ادامه داد، احتمالا بدن درد دارد. از این رو بهتر است توسط متخصص اطفال بررسی شود. حتما با پزشک درباره او مشورت نمایید.
درمان تب کودک
پس از این نکات نوبت به درمان تب کودک می رسد.
درمان تب باعث بهتر شدن حال کودک می شود و بی حالی او را معمولا رفع می کند و اخلاقش را بهتر می کند.
برخی روش ها وجود دارد که شما می توانید به کار بگیرید و تب کودک را درمان کنید.
اولین مورد استفاده از داروهای تب بُر مانند استامینوفن یا ایبوپروفن است. این دو دارو هم می توانند دمای بدن کودک را کاهش دهند و هم در صورت داشتن لرز در بدن، لرز بدن او را تسکین دهند. استامینوفن و ایبوپروفن بدون نسخه پزشک هم در داروخانه های حضوری و آنلاین به فروش می رسند. فقط شما به دستورالعمل داخل جعبه توجه کنید و بر اساس وزن کودکتان، دوز مناسب دارو را به او بدهید.
البته در صورتی که کودکتان کوچکتر از 3 ماه است، حتما با پزشک مشورت کنید.
اگر تب کودک شما به درمان پاسخ نمی دهد، لزوماً به این معنی نیست که بیماری نگران کننده تر است.
در صورتی که درجه تب کودک خیلی بالا نبود (کمتر از 39 درجه) و کودک نیز بی حال نبود، احتمالا مشکلی وجود ندارد و می توانید یکی دو روز صبر کنید سپس با پزشک تماس بگیرید.
چه زمانی می‌شود گفت کودک تب کرده است؟
دمای بدن کودک معمولا در طول روز در حال نوسان است. صبح ها معمولا از عصر خنک تر می باشد. اما کلا با استفاده از یک دماسنج می توانید دمای بدن او را چک کنید و اگر:
- دمای مقعدی 38.5 درجه سانتیگراد (101.3 درجه فارنهایت) یا بالاتر بود،
- دمای دهان یا زیر بغل 38 درجه سانتیگراد (100.4 درجه فارنهایت) یا بالاتر بود،
او تب دارد.
همچنین معمولا کودکان علاوه بر افزایش دمای بدن، برخی علائم دیگر را نیز دارد که نشانه هایی از تب است:
- تحریک پذیر بودن
- بی حالی
- تب بیش از 39 درجه سانتی گراد (102 درجه فارنهایت) دارد که به دارو پاسخ نمی دهد.
- بثورات پوستی یا سایر علائم نگران کننده
- خس خس سینه یا سرفه
اندازه گیری دما
اینکه دست بزنید به صورت یا بدن کودک و تشخیص دهید که تب دارد یا نه، خیلی قابل اعتماد نیست. برای تشخیص دقیق تب داشتن یا نداشتن کودک و همچنین اندازه گیری دمای بدن او، باید از دماسنج استفاده کرد.
چه نوع دماسنجی خوب است؟
پیشنهاد ما استفاده از دماسنج مقعدی است. این نوع دماسنج را می توان زیر بازوی کودک نیز قرار دارد و دما را مشاهده نمود.
از سوی دیگر پیشنهاد ما استفاده از دماسنج غیر جیوه‌ای بجای دماسنج جیوه ای است. زیرا در صورتی که دماسنج جیوه ای بشکند، جیوه‌ی درون آن ممکن است برای کودک خطرناک باشد.
تشنج ناشی از تب
یکی از بزرگ ترین ترس های والدین در زمان تب کودک و افزایش دمای بدن او، ترس از تشنج کردن است. گاهی اوقات، در کودکان شش ماهه تا حدود شش ساله، تب باعث تشنج می شود.
معمولا تشنج در بچه هایی اتفاق می افتد که در خانواده خود، سابقه تشنج های مرتبط با تب را دارند.
این تشنج‌ها معمولاً در عرض چند دقیقه به خودی خود متوقف می‌شوند. فقط دقت کنید که در طی تشنج به او مخصوصا سرش، آسیبی نرسد.
اگر تشنج بیش از دو یا سه دقیقه طول کشید، با اورژانس تماس بگیرید. در غیر این صورت، به محض اینکه تشنج متوقف شد، به بخش اورژانس بروید تا فرزندتان را معاینه کنید.
