مقدمه
در این مطلب به معرفی 4 مورد از تغییرات پوست در دوران بارداری و اینکه چه زمانی لازم است به پزشک مراجعه کنید، پرداخته‌ایم. این تغییرات از علائم کشیدگی و ترک پوست گرفته تا آکنه، همگی در دوران بارداری، بسیار شایع هستند. اما سوال اینجاست که چه زمانی، این تغییرات پوستی، نشان‌دهنده‌ی مسئله‌ای خاص در حاملگی هستند.
تغییرات پوست در دوران بارداری
بسیاری از افراد، تغییرات پوست در دوران بارداری را تجربه می‌کنند. این تغییرات ممکن است در اثر تغییرات فیزیکی، هورمونی و ایمنی که به طور طبیعی در دوران بارداری رخ می‌دهند، برای آن‌ها اتفاق بیفتد. اگرچه فهمیدن اینکه این تغییرات چه هستند و چرا اتفاق می‌افتند مهم است، اما دانستن این که چه زمانی باید به دنبال نظر متخصص باشید، حتی از آن هم، مهم‌تر است.
خال
خال‌هایی که در حالت عادی، زنان بر روی پوست خود دارند، ممکن است در دوران بارداری تغییر کنند. اما در بیشتر موارد، این تغییرات خوش‌خیم هستند. در حقیقت، تا 10 درصد زنان باردار، تغییر در اندازه و تغییر در رنگ خال‌های قدیمی خود را گزارش می‌کنند.
این تغییرات، در درجه اول یک پدیده فیزیکی طبیعی هستند که به دلیل کشش پوست رخ می‌دهند. همچنین به طور طبیعی در بخشی از بارداری اتفاق می‌افتند. نواحی از بدن، مانند شکم یا سینه‌ها به سرعت رشد می‌کنند و خال‌هایی نیز که در این نواحی هستند، به همراه آن‌ها کشیده می‌شوند.
به همین دلیل، خال‌هایی که در ابتدا کوچک به نظر می‌رسیدند، می‌توانند چندین برابر بزرگ‌تر نشان داده شوند. یعنی به نظر می‌رسد که آن‌ها به سرعت در حال رشد هستند.
پدیده مشابهی را می‌توان در تغییر رنگ این‌ها نیز مشاهده نمود. با کشش خال‌ها، رنگدانه‌ی آن‌ها در سطح وسیع‌تری توزیع می‌شود و بنابراین می‌توانند کم‌رنگ‌تر از گذشته دیده شوند. از آنجا که اکثر مردم نگران تکامل خال‌ها هستند، این تحولات طبیعی از نظر فیزیولوژیکی می‌توانند یک هشدار نادرست و نابجایی برای آن‌ها باشد.
بنابراین چه زمانی باید نگران تغییرات خال در دوران بارداری باشیم؟ به طور خاص، چه زمانی این تغییرات، نشانه‌ی یک سرطان بالقوه پوست، مانند ملانوما (melanoma) است؟
مشکلات
در حالی که هیچ چیزی نباید جایگزین ارزیابی و بررسی پزشک شود، اما یک مجموعه‌ی کلی از قوانینی که باید در معاینات منظم مراقبت از پوست خود استفاده کنید، را در ادامه آورده‌ایم.
- عدم تقارن (Asymmetry): اگر خال از وسط بریده شود و یک طرف آن، شبیه طرف دیگر نباشد، نامتقارن محسوب می‌شود.
- حاشیه یا مرز (Border): مرزها در یک خال خوش‌خیم معمولاً صاف هستند و بصورت کامل دیده می‌شوند. اما خال‌هایی که، مرزهایشان دندانه‌دار هستند یا در پوست محو می‌شوند، غیرعادی‌تر هستند.
- رنگ (Colour): خال‌های خوش‌خیم، معمولاً کمتر از 3 رنگ دارند. چند رنگ بودن یا افراطی بودن خال در یک رنگ، به ویژه سیاه، باید توجه بیشتری را به خود جلب کنند.
- قطر (Diameter): خال‌هایی با قطر بیش از 6 میلی‌متر، احتمال بیشتری برای غیرمعمول بودن، دارند.
- تکامل (Evolution): خال‌هایی که به سرعت در حال تغییر هستند، به طور بالقوه نگران‌کننده‌تر می‌باشند.
در صورت مشاهده‌ی تغییرات بالا در خال‌های قدیمی یا ایجاد خال‌های جدید، از پزشک خانواده یا متخصص پوست خود بخواهید که یک معاینه پوستی انجام دهد.
پزشک اغلب می‌تواند از ابزارهای بالینی مانند درماتوسکوپ استفاده کند تا مشخص کند که آیا این خال، یک خال معمولی است یا نیاز به تحقیقات بیشتری مانند نمونه‌برداری دارد.
علائم کشیدگی
یکی از رایج‌ترین تغییرات پوستی که در دوران بارداری دیده می‌شود، استریا دیستنس (striae distensae) یا استریا (striae) است. درست مانند دوران بلوغ، این موارد به دلیل رشد سریع که منجر به کشش در رشته‌های بافت همبند در پوست می‌شوند، رخ می‌دهند. همچنین این‌ها بیشتر در شکم، پستان، باسن و ران دیده می‌شوند.
هنگامی که این موارد برای اولین بار اتفاق می‌افتتد، معمولاً قرمز و کاملاً قابل مشاهده هستند. همچنین به آن‌ها استریا روبرا (striae rubra) می‌گویند. طی چند ماه تا چند سال، این قرمزی به تدریج محو می‌شود و علائم کشیدگی به رنگ پوست نزدیک‌تر می‌شود و به آن استریا آلبا (Striae alba) می‌گویند.
در حالی که درمان کاملی برای رفع کامل علائم کشیدگی پوست و بازگشت پوست به حالت طبیعی وجود ندارد، اما یک سری لیزرهای خاص، می‌توانند قرمزی را در مرحله استریای روبرا کاهش دهند. همچنین این لیزرها، می‌توانند در مرحله استریا آلبا، مجددا سطح بافت را ترمیم کنند. برخی از داروهای موضعی مانند رتینوئیدها نیز در بهبود علائم کشیدگی موثر هستند.
پیشنهاد می‌کنیم مطلب معرفی 5 روش برای از بین بردن علائم کشیدگی و ترک پوست مربوط به بارداری را مطالعه نمایید.
تغییر رنگ قهوه‌ای
بسیاری از زنان باردار ممکن است متوجه یک خط قهوه‌ای عمودی که روی شکم آن‌ها ایجاد شده است، شوند. این وضعیت به عنوان لینا نیگرا (linea nigra) شناخته می‌شود. لینا نیگرا در نتیجه‌ی تغییرات هورمونی در دوران بارداری ایجاد می‌شود. همچنین دلیلی برای نگرانی پزشکی در رابطه با آن‌ها نیست. یعنی هیچ ضرری ندارند.
تیره شدن فیزیولوژیکی پوست، بصورت مشابه، در نواحی دیگر بدن از جمله آرئول (هاله پستان)، دستگاه تناسلی و ران‌های داخلی نیز دیده می‌شود. این تغییرات خوش‌خیم هستند و اگر با علائمی مانند خارش یا خوردگی و تجزیه پوست همراه نباشند، بخشی طبیعی از بارداری هستند. این تغییرات می‌توانند، پس از بارداری به تدریج بهبود یابند یا با اقدامات زیبایی درمان شود.
از طرف دیگر، اگزما یک بیماری التهابی است که می‌تواند باعث تجزیه پوست، خارش و تیرگی پوست شود. همچنین بطور بالقوه ممکن است تمام مناطق فوق (آرئول (هاله پستان)، دستگاه تناسلی و ران‌های داخلی) را تحت تأثیر قرار دهند.
اگر علائم مربوط به تغییر رنگ را در پوست خود مشاهده کردید، از مراجعه به پزشک و مشورت با او، دریغ نکنید. با تغییر در عادت‌های استحمام، استفاده از مرطوب‌کننده‌ها و استفاده از درمان‌های تجویز شده می‌توان اگزما را با خیال راحت و موثر کنترل کرد. به هیچ عنوان از داروهای زیبایی بصورت خودسرانه مصرف نکنید. شما باید خطر استفاده از برخی محصولات زیبایی در دوران بارداری را جدی بگیرید. همچنین حتما هر دارویی را با نسخه پزشک مصرف کنید.
آکنه
آکنه می‌تواند در دوران بارداری از حد معمول گذر کند. آکنه می‌تواند از انواع جوش‌های سرسیاه و جوش‌های سرسفید تا پاپول‌ها (سفت‌دانه) و جوش‌های ملتهب متغیر باشد. آکنه بیشتر در صورت قرار دارد.
این آکنه‌ها، گرچه از نظر ظاهری با آکنه‌های معمولی نوجوانان تفاوت چندانی ندارند، اما می‌توانند در دوران بارداری پایدار بمانند. از طرفی به دلیل ناامن بودن بسیاری از داروهای جوش در دوران بارداری و شیردهی، معمولا درمان این نوع مشکلات پوست در دوران بارداری مشکل‌ساز است.
پیشنهاد می‌شود مطلب کدام یک از داروهای بدون نسخه در دوران بارداری بی‌خطر هستند؟ را مطالعه کنید.
تا زمانی که با پزشک خود صحبت نکرده‌اید و اطلاعات روشنی راجع به اینکه کدام روش درمانی، می‌تواند با آسودگی به کار گرفته شود، دریافت نکرده‌اید، از انجام هرگونه درمان خودسرانه‌ی آکنه، خودداری کنید.
جمع‌بندی
تغییرات پوست در دوران بارداری بسیار شایع هستند. بیشتر آن‌ها نیز، هیچگونه نگرانی پزشکی نیاز ندارند. بسیاری از این تغییرات در طول بارداری به تدریج پیشرفت می‌کنند. اما بسیاری از آن‌ها خود به خود پس از زایمان بهبود می‌یابند.
البته، هرگز فکر بدی نیست که در این دوره‌ی مهم از زندگیتان، پزشک خانواده یا متخصص پوست خود را درگیر برنامه‌های مراقبت از پوست خود کنید، زیرا بدین ترتیب خواهید دانست که آنچه استفاده می‌کنید برای شما و نوزاد آینده شما ایمن و موثر است یا خیر.
امیدواریم این مطلب برای شما مفید بوده باشد. اگر سوال یا نظری دارید، در قسمت کامنت‌ها با ما در میان بگذارید. در اسرع وقت به سوالات شما پاسخ خواهیم داد.
