بچه‌دار شدن یک انتقال بزرگ عاطفی و جسمی است، که باید مادران سعی کنند این شرایط را بپذیرند و مثل قبل با بدن خود رفتار نکنند. شما برای اینکه بهبودی خود را بدست بیاورید، باید از انجام برخی کارها تا مدتی صرف نظر کنید. بنابراین، لازم است که اطلاعاتی در مورد مراقبت های پس از زایمان داشته باشید و بدانید که تا چه موقع و چه کارهایی را نباید انجام دهید. در ادامه ما در این مقاله به توضیح در مورد مراقبت های پس از زایمان پرداخته‌ایم.
زایمان
احتمالا تصاویر مادران و نوزادانشان را که تنها فقط چند ساعت است که به دنیا آمده‌اند را در شبکه‌های اجتماعی دیده‌اید. دیدن این تصاویر در کنار لبخندهای مادران و آرام بودن نوزاد، احتمالا تصورتان را از زایمان عوض می‌کند. شاید تصور کنید که زایمان آنقدر که بقیه می‌گویند، سخت نیست.
همچنین برخی از مادران انتظارات غیر واقعی در مورد بهبودی پس از زایمان و بازگشت به وضعیت قبل از بچه‌دار شدن، دارند.
با این حال باید بدانید که زایمان یک اتفاق است، که تغییردهنده‌ی زندگی شما است. شما باید بتوانید در کنار گرسنگی و مشکلاتی که ممکن است برای نوزاد تازه متولد شده‌ی شما به وجود بیاید، وضعیت بهبودی خود را نیز مدیریت کنید. باید سعی کنید درست برنامه‌ریزی کنید تا بتوانید از هر دو مورد یعنی هم کودک و هم خودتان مراقبت کنید. در واقع اگر قبلا فقط باید مراقب خودتان می‌بودید، الان باید در کنار خود مراقب یک کودک نیز باشید. باید بتوانید وضعیت را مدیریت کنید.
Batya Grundland پزشک خانواده در این رابطه بیان می‌کند: “به این واقعیت احترام بگذارید، که شما دچار یک تغییر گسترده‌ی زندگی و یک بهبودی عظیم شده‌اید.”
اگر می‌خواهید بعد از زایمان هر چه سریع‌تر خوب شوید و بتوانید مثل قبل خیلی از کارها را انجام دهید، با ما همراه باشید. در ادامه نکاتی در مورد مراقبت‌های پس از زایمان گفته شده است، که دانستن آن‌ها می‌تواند به شما کمک کند.
صرف نظر از انجام همه‌ی کارها
بعد از اینکه کودک شما متولد می‌شود، احتمالا به دنبال رزرو یک عکاس برای ثبت لحظات شیرین کودک خود باشید. همچنین خانواده و دوستان بعد از تولد کودکتان، حتما به ملاقات شما می‌آیند. علاوه بر موارد گفته شده، تمیز کردن خانه قبل از ورود همه‌ی مهمان‌ها و … از دیگر کارهای رایجی است که در هفته‌های اول پس از زایمان انجام می‌دهید. در هر صورت باید توجه کنید، که انجام همه‌ی این کارها برای شما که به تازگی زایمان کرده‌اید، بسیار زیاد و سنگین است.
اهمیت استراحت
توجه کنید که اگر زایمان آسانی نیز داشته باشید و بخیه‌های زیادی نخورده باشید، باید استراحت کنید. چرا که شما یک ضربه جسمی اساسی را پشت سر گذاشته‌اید. کارشناسان نیز بر ضرورت استراحت در چند هفته‌ی اول پس از زایمان برای مادران تاکید می‌کنند. آن‌ها معتقدند که استراحت در این مدت زمان بسیار مهم است.
Jennifer Brewer، ماما، در مورد استراحت مادران می‌گوید، حداقل 24 تا 72 ساعت اول پس از تولد کودکتان تا آنجایی که ممکن است وقت خود را در رختخواب بگذرانید. همچنین سعی کنید در این مدت تماس پوست به پوست (skin-to-skin) با کودک خود داشته باشید. به خصوص اگر می‌خواهید شیردهی را قطع کنید.
بسیاری از ماماها، پس از زایمان مادران، یک هفته استراحت کامل را برای زنان پس از زایمان را توصیه می‌کنند. اما Brewer درک می‌کند، که یک هفته استراحت برای اکثر خانم‌ها به خصوص آن دسته از مادرانی که فرزند دیگری در خانه دارند، همیشه امکان‌پذیر نیست.
با تمام صحبت‌هایی که گفته شد، اگر می‌توانید، حداقل تلاش کنید تا چند روز را استراحت داشته باشید.
دراز کشیدن، عدم راه رفتن زیاد و حفظ فشار از کف لگن، به بهبودی شما کمک کرده و خونریزی پس از زایمان را به حداقل می‌رساند.
عدم فعالیت
برای جلوگیری از اینکه در روزهای اول پس از زایمان کار نکنید، سعی کنید محدودیت‌هایی را برای خود و دیگران اعمال کنید. به طور مثال، اگر خانه نامرتب و بی‌نظم شده است، از فردی برای تمیز کردن آن کمک بگیرید. شما برای این کار می‌توانید از همسر یا مادر خود کمک بگیرید. یا اینکه اگر کسی نبود که به شما کمک کند، می‌توانید تمیز کنید. اما فقط 10 دقیقه نظافت کنید نه بیشتر. برای اینکار یک تایمر را بر روی 10 دقیقه تنظیم کنید که وقت از دست شما در نرود.
ملاقات‌کننده‌ها
در مورد خانواده و دوستانی که قصد دارند به ملاقات شما و کودکتان بیایند، سعی کنید یک زمان مشخص برای آن‌ها تنظیم کنید. به آن‌ها بگویید دقیقا که چه زمانی می‌توانند بیایند. این کار باعث می‌شود تا در زمان استراحت شما و نوزادتان کسی مزاحم شما نشود. همچنین به آن‌ها بگویید که غذا و نوشیدنی‌های خود را یا هر گونه وسایل مورد نیاز خودشان را بیاورند.
به افرادی که قصد دارند به ملاقات یک نوزاد تازه متولد شده و مادرش بروند، توصیه می‌کنیم، که با خود کرم نوک پستان، یک بسته پد، دستمال مرطوب کودک را به عنوان هدیه ببرند. همچنین تنقلات و خوراکی مفید برای مادری که خودش شیر می‌دهد و ممکن است گرسنه شود، گزینه‌ی خوبی است. لباس‌های زیبا و پتوی کودک، نیز از سایر موارد مفیدی هستند، که این افراد می‌توانند با خود ببرند.
اغلب افرادی که به ملاقات شما و کودکتان می‌آیند، می‌خواهند که کودک نیز در کنار آن‌ها باشد. این خوب است که کودکی برای مدتی در آغوش دیگران باشد و شما کمی استراحت کنید. بسته به اینکه چه کسی کودک را در آغوش گرفته است و اینکه چرا کودک گریه می‌کند، ممکن است شما در تشخیص اینکه کودک گرسنه است یا اینکه چون در بغل آن فرد است، گریه می‌کند، سردرگم شوید.
سلامت نوزاد
اگر نگران وزن کودک خود هستید، مدت زمانی را که کودک در آغوش دیگران است را به حداقل برسانید. به این قانون که کودک باید در هفته‌ی دوم وزن خود را بدست آورند، توجه کنید. همچنین مطمئن شوید، که همه‌ی افرادی که کودک شما را در آغوش می‌گیرند، دستان خود را می‌شویند. چرا که نوزادان تازه متولد شده در برابر میکروب‌ها آسیب‌پذیر هستند، زیرا سیستم ایمنی بدن آن‌ها هنوز در حال شکل‌گیری است.
هشدارها و دردهای پس از زایمان
به طور کلی احساس خود را زیر نظر داشته باشید و هشدارها و دردهایی که دارید را هر چه زودترتشخیص دهید و پیگری کنید.
Grundland توصیه می‌کند، اگر دردهای پس از زایمان شما با دارو کنترل نشد و شاهد ترشحات بخیه‌های خود هستید یا خونریزی شدیدی را تجربه می‌کنید که ادامه دارد یا بدتر می‌شود، در اسرع وقت با پزشک خود تماس بگیرید.
توجه کنید، که علاوه بر مراقبت و نظارت بر وضعیت جسمی خود باید به وضعیت روحی خود نیز توجه کنید. اگر نمی‌توانید با کودک خود ارتباط برقرار کنید، یا اگر نمی‌توانید شب بخوابید نه بدلیل نوزاد تازه متولد شده بلکه چون نگرانی‌ها شما را بیدار نگه می‌دارند، باید زودتر در این مورد از کسی کمک بگیرید.
آیا شما به عنوان یک مادر، از انواع اختلالات روانی پس از زایمان اطلاع دارید؟ آیا برای مشکلات روحی پس از زایمان آماده هستید؟
Grundland در همین زمینه بیان می‌کند: “این مسئله به ویژه در صورتی که شامل افکاری مثل خودکشی یا فکر آسیب رساندن به کودک باشد، پیگیری و شروع درمان در آن بسیار ضروری است.”
همچنین Brewer نیز با این مسئله موافق است. او اظهار دارد، که نگرانی که در مادران جدید مشاهده می‌کند، مسائل اخلاقی است که به آن‌ها توجه نمی‌شود.
اولویت در مراقبت از خود
شاید اصطلاح خود مراقبتی را ببینید و به آن توجهی نکنید. چه کسی در این مرحله از مادری کردن، وقت مراقبت از خود را دارد؟
Brewer می‌گوید، سعی کنید هر روز حداقل نیم ساعت از روز را به خود اختصاص دهید. حتی اگر فقط برای دوش گرفتن یا رفتن به قرار گرفتن در وان، آن هم به تنهایی باشد.
از همسر خود یا یکی از اعضای خانواده‌ی خود بخواهید که بیایند و کودک را برای مدت زمان زیادی از نزد شما ببرند. احتمالا در چنین شرایطی که شما در زیر دوش تنها هستید، دائما حواستان به صداها است که نکند کودکتان در اتاق گریه کند و شما صدایش را نشنوید. این نگرانی‌های شما حتی در حمام، باعث عدم آرامش شما می‌شود.
اگر زایمان واژینال داشته‌اید، از زمان اختصاصی برای خود، 15 تا 20 دقیقه را در حمام نمک اسپوم همراه با آب ولرم استفاده کنید. این راهکار به بهبودی شما کمک می‌کند. استفاده از پدهای یخ زده آغشته به فندق به تسکین درد پرینه یا بواسیر کمک می‌کند.
اگر احساس می‌کنید، که نیاز به هوای تازه دارید یا دوست دارید به یک کافی شاپ بروید، یا فقط دنبال یک جای آرام برای کتاب خواندن هستید، بهتر است آن‌ها را برای خود انجام دهید.
Brewer می‌گوید، در حدود شش هفته پس از زایمان، اگر مادران هنوز هم این کارهای مربوط به بهداشت روانی را انجام نمی‌دهند، من شروع به بررسی مسائل روانی مربوط به مادران می‌کنم.
مادران توجه کنند که این مسئله که از خودت مراقبت کنید و حواستان به خودتان باشد، خودخواهی نیست. بلکه مراقبت از خود است که ممکن است وضعیت ذهنی و فکری شما را بهبود دهد و همچنین بهبودی وضعیت جسمی را سرعت بخشد.
تغذیه
احتمالا وسوسه شوید که هر گونه کربوهیدارتی را مصرف کنید. اما سعی کنید تا غذاهای سالم و مقوی را استفاده کنید. غذاهایی مثل بادام، سیب و پروتئین، میان وعده‌های ساده یک نفره‌ای هستند، که می‌توانید به لیست خرید خود اضافه کنید.
شش هفته‌ی اول مربوط به این است که از خود مراقبت کنید، تا سرپا شوید و حالتون خوب شود. خوب غذا خوردن به شما کمک می‌کند، تا سطح انرژی خود را مدیریت کرده و یبوست در این دوران را کاهش دهید.
رفع یبوست
Grundland در همین زمینه بیان می‌کند: “همه‌ی زنان کمی پس از زایمان دچار مشکل یبوست می‌شوند.” در هنگام زایمان، هضم غذا در بدن شما کند می‌شود. در چنین شرایطی یبوست باعث ایجاد حرکات روده‌ای دردناک می‌شود یا می‌تواند باعث ایجاد بواسیر شود و یا آن را بدتر کند.
مقدار زیادی سبزیجات حاوی فیبر بخورید، مصرف برخی از مکمل‌های دانه کتان را در نظر بگیرید و مقدار زیادی آب بنوشید.
اگر با رژیم‌های غذایی مشکل یبوستتان حل نشد، Grundland توصیه می‌کند، که با پزشک خود در مورد مصرف نرم‌کننده‌های مدفوع (مسهل) صحبت کنید.
اگر شیر می‌دهید، سعی کنید غذاهای پرچربی مانند ماهی، ماست و آووکادو بخورید تا گرسنگی خود را برطرف کنید.
نوشیدنی‌های مفید
وقتی شما به شدت در اثر کارهای مراقبت از کودک خسته می‌شوید، قصد دارید یک نوشیدنی مثل قهوه را میل کنید. اما باید توجه کنید که قهوه باعث کمبود آب بدن شما می‌شود. همچنین مقدار کمی از آن در شیر مادر تاثیر می‌گذارد که در نهایت می‌تواند باعث کمبود خواب و حتی بیشتر می‌شود.
بنابراین، سعی کنید به جای مصرف قهوه از آب استفاده کنید تا هیدراته بودن بدنتان را حفظ کنید. همچنین می‌توانید از آب نارگیل را برای دریافت الکترولیت‌های اضافی استفاده کنید.
ورزش کردن
با اینکه ورزش کردن معمولا در بیشتر شرایط امری خوب و موثر است، اما مادران باید در روزهای ابتدایی زایمان، از انجام آن خودداری کنند. Amy Gildner یک فیزیوتراپیست ارتوپدی و فیزیوتراپیست کف لگن است. وی در این زمینه بیان می‌کند: “تا زمان معاینات شش هفته‌ای پس از زایمان، نباید هیچ ورزش جدی انجام دهید. قطعا این دوران وقت استراحت و بهبودی شما است.”
حرکات سنگین
وقتی نوزاد شش هفته‌ای دارید، احتمالا نمی‌توانید مثل مادر یک کودک شش ماهه ورزش‌های اسکات یا پلانک را انجام دهید.
Gildner می‌گوید، که یکی از بزرگ‌ترین اشتباهاتی که زنان مرتکب می‌شوند، بازگشت به ورزش است. باید بدانید که بازگشت به ورزش، چالش‌های بسیاری را به همراه دارد.
وی توصیه می‌کند، که مانند اینکه مدتی آسیب دیده‌اید و قرار است دوباره به ورزش کردن برگردید، عمل کنید. در واقع سعی کنید، به اهداف ورزشی خود طوری نزدیک شوید، که آن را آرام آرام جلو ببرید. همچنین به یاد داشته باشید، که این فلسفه “رنج و درد کشیدن برای رسیدن به چیزی ضروری است.” در مورد بهبودی پس از زایمان صدق نمی‌کند.
بنابراین، از انجام حرکات ورزشی مثل دراز و نشست و کرانچ، خودداری کنید. چرا که برای شما مناسب نیست، به خصوص در دوران پس از زایمان.
سایر کارهای دیگر
علاوه بر ورزش کردن باید از انجام کارهای دیگری مثل برداشتن یا کشیدن وسایل سنگین خودداری کنید. فعالیت‌هایی مانند دوچرخه ثابت (spinning) می‌تواند برای زنان پس از زایمان که در راه رفتن مشکل دارند، عالی باشد. با این حال نسبت به خم شدن و فشار آوردن بیش از حد به قسمتی که عمل سزارین انجام شده است، احتیاط کنید. چرا که شما به دنبال درمان زخم عمل سزارین هستید، نه اینکه کاری کنید به آن آسیبی وارد شود.
عدم فعالیت
Gildner همچنین بیان می‌کند: “فکر نمی‌کنم راکد و ساکن ماندن هم برای زنان پس از زایمان خوب باشد.”
وی توصیه می‌کند، زنان به محض اینکه توانایی فعالیت را داشتند، فعالیت خود را به روشی که دردناک نباشد، آغاز کنند. کار خود را با پیاده‌روی شروع کنید و سپس برخی از تپه‌ها (hills and gauge) را به آن اضافه کنید. توجه کنید، که قبل از اینکه به سطح بالاتری از ورزش کردن روی آورید، احساس و وضعیت خود را بررسی کنید.
همچنین اگر احساس می‌کنید به کشش و حرکت نیاز دارید، ورزش‌های آرام‌تری برای آن وجود دارند. مانند کلاس‌های یوگای راهنمایی شده برای والدین و نوزادان، یا کلاس‌های با سطح متوسط پیلاتس که مخصوص زنان پس از زایمان طراحی شده‌اند.
فیزیوتراپی کف لگن
در طی این شش هفته، اکثر خانم‌ها، هم زایمان واژینال و هم زایمان با سزارین، از ارزیابی توسط فیزیوتراپی کف لگن بهره‌مند می‌شوند. این معاینه برای کف لگنتان جدا از معاینات شش هفته‌ای است و احتمالا برای شما هزینه‌ای جدا داشته باشد. در حالی که انجام فیزیوتراپی کف لگن یک هزینه اضافی به نظر می‌آید، اما Brewer می‌گوید، این کار بسیار ارزشمند و مفید است.
در جلسات فیزیوتراپی، فیزیوتراپ عضلات اصلی و پشتی شما و بهبودی قسمت بخیه‌هایتان را بررسی می‌کند. همچنین کف لگن را نیز مورد ارزیابی قرار می‌دهد. همچنین توجه کنید که این جلسات شامل یک معاینه داخلی واژن نیز است.
جدایش شکمی
فیزیوتراپیست‌های لگنی همچنین می توانند در بهبود جدایش شکمی، یعنی نازک شدن تاندون خط سفید شکم در بین شکم شما، ناشی از فشار داخل شکمی است، کمک کنند.
Gildner در همین زمینه بیان می‌کند: “صد در صد زنان باردار، جدایش شکمی را دارند و این کاملا طبیعی است. اما ارزیابی میزان جدایش شکمی و مدیریت آن با تمرینات شخصی در منزل که فیزیوتراپ برای شما توصیه می‌کند، برای بهبودی کامل، مهم است.”
ورزش
اکثر متخصصان فیزیو انجام کار با deep core، را توصیه می‌کنند. مانند حرکات پیلاتس یا oblique exercises و همچنین تمریناتی برای کف لگن مانند تمرینات کگل انجام دهید.
تسلط به این گونه ورزش‌ها ،مخصوصا در دوران پس از زایمان، می‌تواند پیچیده باشد. برای جدا کردن عضلات کف لگن، وانمود کنید که با واژن خود یک سنگ مرمر جمع می‌کنید. سپس سنگ مرمر را به سمت ناف شکم خود می‌کشید. کل بدن را سفت نکنید.
وی می‌گوید، من متوجه می‌شوم که برخی از خانم‌ها حتی وقتی عضلات گردن خود را می‌گیرند، که کگل انجام دهند، در مقابل فشار وارده، مقاومت می‌کنند. این یک حرکت ظریف است و فقط بر روی عضلات واژن تمرکز دارد.
برای کمک به برقراری ارتباط بین ذهن و عضله، در نظر داشته باشید که روزانه 10 تا 15 دقیقه ورزش کگل را انجام دهید. با این حال توجه کنید که بیش از حد هم از این ورزش‌ها استفاده نکنید. انجام بیش از این ورزش به جای اینکه برای شما مفید باشد و باعث بهبودی شما بشود، به شما ضرر می‌رساند.
سزارین
Gildner می‌گوید، مادرانی که سزارین شده‌اند، نیز باید مورد ارزیابی قرار گیرند. در برخی موارد مادران تصور می‌کنند چون زایمان آن‌ها از نوع واژینال نبوده است، پس حتما در لگنشان مشکلی ندارد. اما باید این واقعیت را بپذیرید که اینطور که فکر می‌کنید، نیست. چرا که شما به مدت نه ماه باردار بودید. در واقع در این دوران، ماهیچه شما اغلب ضعیف است و بافت اسکار (محل زخم) می‌تواند مشکلات زیادی را در مورد عضلات شکم در ماهیچه شما ایجاد کند.
وی در ادامه می‌گوید، عمل جراحی سزارین باعث کمر درد می‌شود که از یک ماهیچه ضعیف ناشی می‌شود. ما اغلب در این زمینه بیمارانی که زایمان با سزارین داشته‌اند را تا چند ماه پس از زایمان معاینه نمی‌کنیم. در واقع زمانی که مشکلات مزمن برای آن‌های پیش می‌آید و به دنبال رفع آن هستند، مراجعه می‌کنند.
سعی کنید در هنگام شیردهی یا هر کار دیگری مربوط به کودک، فشار زیادی به شکم و کمر خود وارد نکنید. کمبود خواب می‌تواند بهبودی را حتی بیشتر دشوار کند.
سخن آخر
مادران عزیز توجه کنید، در این دوران در مورد رسیدگی به کودکتان زیاد به خودتان سخت نگیرید. گاهی اوقات برخی از مادران دچار وسواس نسبت به فرزند خود می‌شوند. به طور مثال دچار وسواس در برنامه خواب نوزاد خود می‌شوند، که این مسئله می‌تواند بر روی خود مادر تاثیر خوبی نگذارد.
نیاز نیست شما بهترین مادر باشید. چرا که شما نیز یک انسان هستید و ممکن در اثر خستگی یا هر چیز دیگری در برخی موارد نتوانید تمام و کمال به کودک خود رسیدگی کنید. در هر صورت به همان اندازه که از کودک خود مراقبت می‌کنید، سعی کنید از نظر جسمی و روحی از خودتان نیز مراقبت کنید.
همچنین توجه کنید، که فقط کودک نباید غذای خوب بخورد، بلکه شما نیز باید غذای خوب و مفید بخورید. همچنین تا آنجا که ممکن است با کوچولوی خود ارتباط برقرار کنید.
تمام این اوقات آرام و آرام در طولانی مدت نتیجه خواهد داد. در نتیجه شما را به پدر و مادری خوشبخت‌تر تبدیل می‌کند که می‌توانید از وجود کودک خود لذت کامل را ببرید.
