مقدمه
در این مطلب از سری مطالب سایت بهترین مادر، قصد داریم به تمام سوالات شما در مورد سه ماهه دوم بارداری پاسخ دهیم. سوالاتی از قبیل اینکه مشکل اکثر زنان در این سه ماه در چه چیزی خلاصه می‌شود؟ یا برای مثال اینکه در این سه ماه، مادر باردار باید انتظار چه علائم اذیت کننده‌ای را داشته باشد؟ آیا سه ماهه دوم بارداری به اندازه سه ماهه اول بارداری سخت است؟
بهتر است در حالت کلی در جواب به این چنین سوالاتی بگوییم، درصد زیادی از خانم‌ها از 3 ماهه دوم بارداری، واقعا لذت می‌برند. این 3 ماه، سه ماه میانه خوب بارداری هستند. برای بسیاری از مادران باردار، حالت تهوع و خستگی همراه با سه ماهه اول بارداری، به پایان رسیده است. شما در ابتدای این زمان، یعنی هفته سیزدهم بارداری بهتر است به دیگران خبر باردار شدن خود را بگویید. البته با برآمده شدن شکم شما، خودشان دیر یا زود خواهند فهمید. شما احتمالا سعی کنید از این پس از سوالات جورواجور افراد، طفره بروید. می‌توانید از این پس برای راحتی بیشتر لباس بارداری بپوشید. از همه این احساسات، والاتر، احساس حرکت کردن کودک در شکم شما است. این مطلب را تا انتها دنبال کنید تا با شما در مورد ویژگی‌های دیگر این دوره سه ماهه بیشتر صحبت کنیم.
زمان شروع و پایان سه ماهه دوم بارداری
دوره دوم سه ماهه بارداری شما، از ابتدای هفته سیزدهم حاملگی شروع شده و در آخرین روز هفته 27 بارداری ادامه دارد.
علائم این دوره
تغییرات در سینه
سینه‌های بزرگ‌تر و حساس‌تر یکی از علائمی است که با آن از ابتدای هفته سیزدهم بارداری روبرو خواهید شد. اما آن‌ها همچنان به بزرگ‌تر شدن خود ادامه می‌دهند. آن‌ها نسبت به قبل کمی حساس‌تر شده‌اند و هر چقدر که شکم شما برآمده‌تر شود، سینه‌هایتان نیز بزرگ‌تر خواهند شد.
دیده شدن رگ‌ها
افزایش جریان خون در بدن در دوران بارداری باعث می‌شود، رگ‌ها در سراسر بدن بیشتر از قبل دیده شوند. علی‌الخصوص اگر پوست نرمی داشته باشید. اما رگ‌های سینه بیشتر از جاهای دیگر بدن دیده می‌شوند. از طرفی از آنجا که سطح ترشح هورمون ملانین در حال افزایش است، احتمالا آرئول (ناحیه قهوه‌ای رنگ اطراف نوک سینه) تیره‌تر و بزرگ‌تر از قبل دیده شود.
احساس ادرار زیاد، خستگی و سرگیجه
در حالی که خستگی بیش از اندازه در سه ماهه اول بارداری شما کاهش یافته است، اما اگر خوب نخوابید ممکن است همچنان احساس خستگی کنید. زیرا ممکن است شما به دفعات زیاد برای دفع ادرار بیدار شوید. این اتفاق به دلیل افزایش جریان خون در کلیه‌ها و هورمون‌های بیش از حد فعال شما است که باعث تحریک کلیه‌ها برای دفع ادرار بیشتر شما می‌شوند.
ترشح مقادیر بالاتر هورمون ریلکسین به معنای شل شدن عضلات و رباط‌های شما است. شل شدن عضلات و رباط‌ها، عضلات کف لگن شما را نیز شامل می‌شود. بنابراین ممکن است هنگام عطسه، سرفه، ورزش یا خندیدن کمی نشت ادرار داشته باشید. بهتر است در این دوره تمرینات کیگل (kegel) یا همان دیافراگم لگنی را انجام دهید. تمرینات کیگل به تقویت عضلاتی که کار کنترل ادرار را بر عهده دارند، کمک می‌کند. این تمرین‌ها همچنین به زایمان و بهبودی بعد از زایمان نیز کمک خواهند کرد.
اگر سطح خستگی شما بیش از حد بالا است، با پزشک یا مامای خود صحبت کنید تا از نظر کم خونی و مشکلات تیروئید، شما را بررسی کند. اگر زمانی که خیلی سریع از جای خود بلند می‌شوید، احساس سرگیجه می‌کنید؟ در اینصورت باز هم با پزشک خود صحبت کنید. اگرچه این اتفاق اغلب به دلیل رگ‌های خونی منبسط شده‌ی شما در این دوره رخ می‌دهد، باز هم مراجعه به پزشک نیاز است. بله، باز هم ترشح هورمون‌های دوران بارداری مقصر اصلی این اتفاق هستند.
تیر کشیدن‌ها و دردها
هورمون ریلکسین (Relaxin) گاهی اوقات باعث درد در رباط‌های زنان باردار در باسن و لگن می‌شود. همچنین، رباط گرد، که از رحم پشتیبانی می‌کند، باید خیلی کشیده شود تا جایی برای کودک در حال رشد شما، ایجاد شود. در صورتی که یک حرکت سریع (مانند سرفه کردن، عطسه یا ایستادن خیلی سریع) انجام دهید، یک احساس کشیدگی ناراحت کننده در آن قسمت ایجاد خواهد شد. شکم بزرگ شده‌ی شما همچنین می‌تواند باعث بیشتر شدن کمردرد شود. سعی کنید موقعیتتان را همیشه به آرامی تغییر دهید. اگر بدشانس باشید ممکن است سطح هورمون شما به پر شدن بینی یا حتی عفونت سینوسی نیز منجر شود. بنابراین اگر حس کردید چنین مشکلی دارید مجاری بینی خود را با محلول آب نمک بشویید.
تغییرات پوست و مو
تا اینجا از مشکلات ترشح بالای هورمون‌ها در بارداری صحبت کردیم. اما بهتر است بدانید استروژن اضافی در بدن یک سری خوبی هم دارد. سطح بالای استروژن احتمالا باعث می‌شود موهای شما ضخیم و براق به نظر برسند. استروژن و پروژسترون همچنین سطح ملانین شما را افزایش می‌دهند. همانطور که احتمالا می‌دانید ملانین به پوست شما رنگ می‌بخشد.
از دیگر تغییران پوست و مو می‌توان به خال‌ها و کک و مک‌ها اشاره کرد که ممکن است بارزتر از گذشته به نظر برسند. همچنین احتمالا شما شاهد خط نیگرا (خط عمودی تیره رنگی است که در زیر ناف و در امتداد ناف تا ناحیه شرمگاهی قرار دارد) باشید. نیگرا یک خط عمودی تاریک است که روی شکم شما ظاهر می‌شود. لکه‌های تیره صورت روی گونه‌ها، بینی، لب بالا یا پیشانی را می‌بینید؟ به این لکه‌ها، کلوآسما یا ماسک بارداری گفته می‌شود و 50 تا 70 درصد زنان باردار، تا حدی متوجه آن می‌شوند. در زنان با رنگ پوست تیره‌تر، کلوآسما بیشتر شایع است. شما اغلب می‌توانید با استفاده از ضد آفتاب و کلاه پیشرفت آن‌ها را به حداقل برسانید.
آزمایشات و غربالگری پزشکی
بین هفته 15 بارداری تا هفته 20 بارداری، بسته به آنچه با پزشک یا مامای خود صحبت می‌کنید، می‌توانید در مورد آزمایش بیشتر برای احتمال نقص لوله عصبی مانند اسپینا بیفیدا تصمیم بگیرید.
انجام سونوگرافی بین هفته 18 بارداری تا بیستمین هفته بارداری کاملاً استاندارد است. این سونوگرافی عمدتا برای بررسی آناتومی و اندازه کودک شما، میزان مایع آمنیوتیک، جفت و بند ناف انجام می‌شود. همچنین در صورت تمایل اغلب در این سونوگرافی می‌توانید از جنسیت کودک خود مطلع شوید. البته ممکن است کودک شما همکاری نکند، مثلا شاید در زمان انجام این سونوگرافی طوری پاهای خود را بگیرد، که تشخیص نوع اندام تناسلی او بسیار سخت باشد.
در هر ویزیت، پزشک یا مامای شما همچنان ادرار شما را از نظر میزان پروتئین اضافی بررسی می‌کند، پروتئین اضافی می‌تواند نشان دهنده پره‌اکلامپسی باشد.
دیابت بارداری
حدود هفته 26 بارداری، اکثر خانم‌ها آزمایش گلوکز را برای بررسی دیابت بارداری انجام می‌دهند. این آزمایش اجباری نیست اما به طور کلی برای زنان باردار توصیه می‌شود. برای این آزمایش ، در مطب پزشک یا مامای خود یک نوشیدنی شربت نوش جان می‌کنید و خون شما را یک ساعت بعد نمونه گیری می‌کنند.
اگر آزمایش خون شما نشان‌دهنده میزان گلوکز بالا باشد، شما باید یک بار دیگر برای یک آزمایش تحمل گلوکز آنجا بروید. شما باید بعد از هشت ساعت چیزی نخوردن بصورت ناشتا این تست را انجام دهید. شما باید دوباره نوشیدنی شیرین مصرف کنید و سه آزمایش خون در فواصل یک ساعته انجام دهید.
اگر شما یکی از حدود 10 درصد زنان بارداری هستید که مبتلا به دیابت حاملگی هستند، به این معنی است که بدن شما قادر به تولید انسولین کافی در دوران بارداری نیست و شما باید برای حل مشکل، در رژیم غذایی و سبک زندگی خود تغییراتی ایجاد کنید تا بتوانید سطح قند و سلامتی خودتان و کودکتان را حفظ کنید. از جمله عوامل خطر دیابت بارداری، می‌توان به داشتن سابقه خانوادگی دیابت یا سابقه دیابت حاملگی، سن بالای 35 سال، داشتن شاخص توده بدنی (BMI) 30 یا بیشتر و نژاد غیر سفید پوست اشاره کرد. اما بسیاری از زنان با اینکه هیچ کدام از این خطرها را ندارند، همچنان می‌توانند دیابت بارداری داشته باشند.
زمان حرکت کودک
برای بیشتر مادرانی که برای بار اول باردار شده‌اند، لرزش‌هایی که هنگام احساس حرکت کودک رخ می‌دهد (لگد زدن کودک)، ممکن است بین هفته 18 بارداری تا هفته 22 بارداری اتفاق بیفتد. گاهی اوقات این اتفاق زودتر رخ خواهد داد. برای مثال اگر شما قبلاً بچه‌دار شده باشید، زیرا دیواره‌های شکم شما نازک‌تر است. اندازه کودک و موقعیت رحم شما نیز می‌توانند در احساس اولین حرکات شما نقش داشته باشد.
افزایش وزن
شما در سه ماهه دوم بارداری شاهد افزایش وزن خواهید بود. به همین دلیل به تهیه چند لباس متناسب با سایز جدیدتان نیاز دارید. پس چه به فروشگاه‌های مخصوص لباس بارداری بروید و خرید کنید، چه لباس‌های معمولی با اندازه بزرگ‌تر خریداری کنید، یا اینکه از یک دوست لباس‌های بارداریش را قرض بگیرید، فرقی نمی‌کند، به هر حال سه ماهه دوم به طور کلی زمانی است که شما باید حداقل چند لباس مختلف تهیه کنید تا بتوانید سینه‌ها شکم و باسن خود را در آن‌ها جای دهید.
اگر در طی سه ماهه دوم و سوم حدود نیم کیلوگرم در هفته افزایش وزن داشته باشید، افزایش وزن شما سالم و طبیعی است. یعنی در کل بین 11 و نیم کیلوگرم تا 15 کیلوگرم وزن اضافی در این شش ماه سالم و طبیعی است. در حالت کلی حدود 150 دقیقه ورزش، بصورت فعالیت ملایم، مانند پیاده روی، شنا و تمرینات قدرتی، كه در طول یك هفته پخش شده باشد، خوب است و برای زنان با بارداری بدون عارضه توصیه می‌شود.
افزایش میل جنسی
بانوی باردار با میل جنسی بالا، تاکنون به طور گسترده مورد بحث قرار نگرفته است. اما بله، این موضوع برای بسیاری از خانم‌های باردار اتفاق می‌افتد. سطح بالای هورمون در دوران بارداری می‌تواند میل جنسی شما را افزایش دهد. زیرا باعث افزایش جریان خون در اندام‌های جنسی، سینه‌ها و اندام تناسلی شما می‌شود. همچنین باعث ایجاد احساسات خوب و هیجان‌انگیر در شما شده و شما را به سمت داشتن یک رابطه جنسی سوق دهد.
اگر چنین احساسی در وجود شما در حال رخ دادن است، حتما به آن توجه کنید. با همسرتان رابطه جنسی برقرار کنید. تنها چیزی که باید مراقب آن باشید، خونریزی متوسط تا شدید همراه با مقاربت است. اگر چنین اتفاقی در طول رابطه جنسی برای شما رخ داد، با پزشک خود آن را در میان بگذارید. اگر لکه بینی کمی وجود داشته باشد، احتمالا دهانه رحم در حین رابطه برآشفته شده و کمی خونریزی داشته است.
وضعیت کودک
چیزهای جالبی برای کودک در طول سه ماهه دوم بارداری اتفاق می‌افتد. از چیزهای کوچک مانند تنظیم دقیق اثر انگشت و حالات صورت و توانایی شنیدن صدای شما (بصورت خفه) گرفته تا موارد بزرگ‌تر مانند رشد یک پوشش محافظ به نام میلین در اطراف اعصاب و بلعیدن و تنفس در مایع آمنیوتیک برای آماده سازی سیستم‌های گوارشی و تنفسی برای دنیای خارج از رحم. کودک شما در سه ماهه دوم بارداری رشد زیادی می‌کند. اندازه او از اندازه یک هلو به اندازه یک تکه پیتزا می‌رسد.
