مقدمه
برخی از مادران تمایل دارند که همواره در کنار کودک خود بخوابند. این در حالی است که این کار برای کودک ایمن نیست و همراه با خطراتی است. همچنین متخصصان و پزشکان آمریکای شمالی قاطعانه توصیه می‌کنند که در کنار نوزاد نخوابید. علاوه‌بر این انجمن اطفال کانادا (CPS) و آکادمی اطفال آمریکا (AAP) مدت‌ها است که به والدین جدید توصیه کرده‌اند که تخت‌خواب را با کودک خود به اشتراک نگذارند. همچنین هشدار داده‌اند که خوابیدن کنار کودک خطرناک است و خطر خفگی را به همراه دارد و همراه با خطر بالاتر دیگری مانند سندرم مرگ ناگهانی نوزاد (SIDS) است.
خستگی مادران
آیا در مورد مشکلات پس از زایمان اطلاعاتی دارید؟ آیا مسائل پس از زایمان فقط مرتبط با کودک است یا مادر نیز نیاز به مراقبت‌های خاصی دارد؟ یکی از مسائلی که مادران در دوران پس از زایمان با آن درگیر هستند، کمبود خواب است.
زمانی که مادران به دلایل مختلف خسته هستند و به شدت کمبود خواب دارند، در تخت در کنار کودک خود ممکن است به خواب بروند. هرکسی که نوزاد خود را برای شیردهی ساعت 3 صبح به رخت‌خواب خود می‌آورد، احتمالا می‌داند که چرت زدن در حین شیردهی، با نوزاد در همان حالت آسان و راحت است. این در حالی است که این خوابیدن کنار نوزاد همراه با خطراتی برای نوزاد است.
آپریل کام (April Kam) مشاور CPS و پزشک اطفال است. وی در این مورد می‌گوید: “امن‌ترین مکان برای خواب نوزادان، گهواره، درشکه دستی بچگانه و تخت مخصوص بچه است. چرا که استفاده از تخت مشترک خطر خفگی و گرمازدگی را افزایش می‌دهد.”
به گفته‌ی کام نقش CPS این است که مشخص کند خطرات سندرم مرگ ناگهانی نوزاد (SIDS) در چه مواقعی اتفاق می‌افتد. با این حال این مسئله به والدین بستگی دارد که انتخاب کنند که چه چیزی برای خانواده‌هایشان بهتر است. به طور کلی هر چه والدین اطلاعات بیشتری در این زمینه داشته باشند، بهتر است.
بر اساس بیانیه جدید، این خطرات “به ویژه برای نوزادان کمتر از سن چهار ماهگی، یا اگر نوزاد نارس یا با وزن کم هنگام تولد متولد شده باشد، زیاد است.” با این حال اگر به هر دلیلی همچنان می‌خواهید تخت مشترک با کودک خود داشته باشید، اقداماتی وجود دارد که می‌توانید برای کاهش خطرات انجام دهید.
شیردهی
اگر می‌توانید حداقل دو ماه به نوزاد خود شیر بدهید. این به این دلیل است که کام می‌گوید: “تحقیقات نشان می‌دهد که تغذیه با شیر مادر خطر SIDS را کاهش می‌دهد.” وی در ادامه می‌گوید، شیردهی به مدت حداقل دو ماه محافظت‌کننده است. همچنین هر چه مدت بیشتری به کودک خود شیر بدهید، تا حدی محافظت بیشتری را در مورد کودک خود خواهید داشت. با این حال، کام می‌گوید که هنگام خواب مشترک مادر و نوزاد، فواید شیردهی یا تغذیه با سینه به طور کامل خطرات بالای خواب مشترک را خنثی نمی‌کند.
جیمز مک‌کنا (James McKenna)، انسان شناس اهل کالیفرنیا و نویسنده کتاب “خواب ایمن نوزاد” است. وی در این مورد می‌گوید: “مادرانی که در کنار نوزادان خود می‌خوابند می‌توانند کاملا ایمن و حتی برای نوزاد مفید باشند تا زمانی که والدین مراقب باشند.” مک‌کنا فیزیولوژی و رفتار مادران و نوزادانی که در کنار هم می‌خوابند را مطالعه می‌کند. تحقیقات او را به این نتیجه رسانده است که “ایمن‌ترین محیط خواب، محیطی است که شامل یک مادر شیرده باشد.” مک‌کنا این مسئله را برای سرزنش مادرانی که شیردهی نمی‌کنند یا تصمیم به عدم شیردهی دارند، نمی‌گوید. چرا که این بیشتر به علم خواب و نوزاد مربوط می‌شود.
سه ماهه اول
مک‌کنا توضیح می‌دهد که در سه ماه اول، زمانی که نوزادان بیشتر مستعد ابتلا به SIDS هستند، همه نوزادان مستعد دوره‌هایی از آپنه خواب نیز هستند که در آن به‌طور لحظه‌ای تنفس متوقف می‌شود. این مسئله طبیعی است. وی در ادامه توضیح می‌دهد، وقتی نوزادانی که با شیر مادر تغذیه می‌شوند، در کنار مادرشان می‌خوابند تمام شب بیدار می‌شوند و برای نفس کشیدن تمرین می‌کنند. در مقابل، مک‌کنا و همکارانش دریافتند، نوزادانی که به تنهایی می‌خوابند، برای شکستن این دوره‌های آپنه خواب، مرتبا بیدار نمی‌شوند.
مکانیسم برانگیختگی
مک‌کنا در ادامه می‌گوید، این تصور وجود دارد که نوزاد خوب و نرمال، نوزادی است که در طول شب می‌خوابد و همچنین خواب عمیقی دارد. اما باید بگوییم که این طرز تفکر درست نیست. وی در ادامه اینطور می‌گوید: “آنچه که تعامل بین مادر و نوزاد را بسیار مهم می‌کند، تغییر مداوم بین مراحل خواب و مکانیسم‌های برانگیختگی است که به نوزاد اکسیژن می‌بخشد.”
فراتر از این مکانیسم برانگیختگی، مک‌کنا و محققانش مشاهده کرده‌اند که مادران شیرده در وضعیتی می‌خوابند که آن‌ها به آن وضعیت سی (C) (C position) می‌گویند. بسیاری از مادران به پهلو می‌خوابند و کودک پایین ماهیچه سه‌سر بازو در سطح سینه قرار دارد. همچنین مادران پاهای خود را تا زیر پاهای کودک بالا می‌کشند. این وضعیت نوزادان در خواب مشترک در مقایسه با نوزادانی که از شیر مادر نمی‌خورند و تمایل دارن بیشتر به سمت بالش بخوابند و لزوما رو به مادرشان نیستند، در برابر حرکت در اطراف محافظت می‌کند. توجه داشته باشید که بالش‌ها باید به طور کلی از روی تخت برداشته شوند.
هوشیاری و عدم مصرف سیگار
زمانی که کنار نوزاد خود می‌خوابید، هوشیار باشید و از مصرف سیگار خودداری کنید. مک‌کنا می‌گوید، قرار گرفتن در معرض دود سیگار فرد دیگری در دوران بارداری و پس از زایمان نه تنها درست نیست بلکه تاثیر بسیار واقعی بر نحوه‌ی عملکرد مغز کودک دارد.
مواد شیمیایی موجود در دود به مکان‌های برانگیختگی در مغز آسیب می‌رساند که این برای کودک خطرناک است. در واقع این مسئله خطر SIDS را افزایش می‌دهد. در بیانیه CPS آمده است: “به نظر می‌رسد سیگار کشیدن و اشتراک در رخت‌خواب اثر هم افزایی دارند. خطر ابتلا به SIDS برای نوزادانی که با بزرگسالی سیگاری در رخت‌خواب مشترک هستند یا اگر مادرشان در دوران بارداری سیگار می‌کشید، به‌طور قابل‌توجهی بیشتر است.”
این بیانیه جدید، همچنین به این نکته اشاره می‌کند که مصرف الکل، مواد مخدر و سایر مواد (نه فقط نیکوتین) قبل از تولد و به صورت مستمر، همگی با افزایش خطر ابتلا به SIDS، به ویژه هنگام استفاده از تخت مشترک، مرتبط هستند. مک‌کنا می‌گوید: “هم مادر و هم پدر باید از حساسیت‌زدایی از طریق مواد مخدر یا الکل اجتناب کنند.”
فضای امن
اگر قصد دارید به طور مشترک با کودک خود بخوابید، مکان مورد نظر را به یک فضای خواب امن تبدیل کنید. کام بر اهمیت نخواباندن نوزاد بر روی سطح نرم با ملافه‌های شل، که اغلب تخت‌های معمولی بزرگسالان حاوی آن هستند، تأکید می‌کند. در واقع این یعنی خواب در شرایطی بدون مواردی مانند پتو، بالش، لحاف، بالش پرستاری و ضربه‌گیر است. به طور کلی تشک سفت با ملحفه محکم تنها گزینه ایمن برای خواب مشترک با نوزاد است.
تخت‌های کناری که به تخت وصل می‌شوند، یا co-sleeper bassinets نیز توصیه نمی‌شوند، زیرا نوزادان ممکن است در شکاف‌های بین تخت، تشک و تخت شما گیر کنند.
کام در ادامه می‌گوید، از خواب مشترک با سایر بزرگسالان، کودکان بزرگ‌تر و حیوانات خانگی پرهیز کنید. چرا که این نحوه‌ی خوابیدن خطر مرگ ناگهانی نوزاد را افزایش می‌دهد. ایمن‌ترین راه برای خواب مشترک این است که تخت و خواب مشترک را فقط به والدین و نوزاد محدود کنید.
در نهایت روی کاناپه یا روی صندلی در حالی که کودک در آغوشتان، روی سینه یا کنار شما قرار دارد نخوابید. مک‌کنا می‌گوید: “خوابیدن مشترک روی کاناپه همیشه و در هر حالتی خطرناک است.”
نوزاد قنداق شده
آیا خوابیدن با نوزا قنداق شده درست است؟
کیسه خواب مناسب برای کودک در هنگام خوابیدن مشکلی ندارد، اما هرگز با نوزاد قنداق شده در تخت‌خواب مشترک نباشید. بیانیه به روز شده از CPS همچنین تأکید می‌کند که قنداق کردن خطر SIDS را کاهش نمی‌دهد. در واقع، کام می‌گوید، قنداق کردن در شرایط خاصی می‌تواند خطرناک باشد. کام می‌گوید صرف نظر از اینکه کودکتان را کجا می‌خوابانید، کودک قنداق‌شده را روی پهلو یا شکمش قرار ندهید. همچنین اگر نوزاد نشانه‌هایی از توانایی غلت زدن داشت، قنداق کردن را متوقف کنید. قنداق باید دور از دهان یا بینی کودک، نزدیک‌تر به شانه‌ها محکم شود و نزدیک چانه یا صورت او جمع نشود. اگر از پتو به عنوان قنداق استفاده می‌کنید، یک پتو سبک انتخاب کنید تا بیش از حد کودک احساس گرما نکند.
پستانک
آیا استفاده از پستانک برای کودک الزامی است؟ آیا پستانک می‌تواند به ایمن نگه‌داشتن نوزادانی که خواب مشترک با والدین دارند، کمک کند؟
در پاسخ به این سوال باید بگوییم که بله وجود پستانک کمک‌کننده است. به گفته کام، شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد وقتی شیردهی برقرار شد، آرام‌کننده‌ها (پستانک) می‌توانند به ایمن نگه‌داشتن نوزاد کمک کنند. چرا که مکیدن رفلکس تنفس را تحریک می‌کند و دوره‌های آپنه نوزاد را کاهش می‌دهد.
اتاق خواب مشترک
آیا خوابیدن مشترک در یک اتاق امن‌تر از خوابیدن در یک تخت مشترک است؟
کام می‌گوید، اشتراک در اتاق یک گزینه خوب و محافظ است که نوزادان را در طول شب نزدیک والدین خود نگه می‌دارد، اما در یک تخت اینطور نیست. اشتراک اتاق با خطر کمتر SIDS همراه است و برای شش ماه اول زندگی توصیه می‌شود.
از آنجایی که خطر ابتلا به SIDS بین دو تا چهار ماهگی به اوج خود می‌رسد و کمتر بین شش تا دوازده ماهگی اتفاق می‌افتد، والدین می‌توانند با بزرگ‌تر شدن نوزادانشان کمی آرامش داشته باشند.
کام می‌گوید: “مانند بسیاری از جنبه‌های فرزندپروری، با بالا رفتن سن کودک، می‌توانید مراحل رشد او را اصلاح کنید. به عنوان مثال، هنگامی که کودک شما غلت زدن را یاد می‌گیرد، می‌توانید کمتر استرس داشته باشید که مطمئن شوید به پشت می‌خوابد. در واقع اگر به تنهایی به این مرحله رسید، اجازه بدهید روی شکم بخوابد.”
شرایط ایمن
در نهایت، عوامل بی‌شماری وجود دارد که بر ایمنی تأثیر می‌گذارد و خطرات را برای نوزاد افزایش یا کاهش می‌دهد. مطمئنا می‌توان ایمن‌تر کردن تخت مشترک را انجام داد، اما همچنان خطر ابتلا به SIDS را افزایش می‌یابد. به یاد داشته باشید که ایمن‌ترین خواب مشترک بین یک مادر شیرده هوشیار و بدون دود و نوزادش در یک تخت سفت و بدون ملافه شل است. کام می‌گوید، هرگونه انحراف از این نکات، خطر مرگ ناگهانی نوزاد را افزایش می‌دهد.
کام مراقبت و ایمن‌سازی وضعیت خواب کودک را به دوچرخهسواری تشبیه می‌کند. وی اینطور بیان می‌کند: “تمام لایه‌های محافظی که در هنگام دوچرخهسواری می‌پوشیم را در نظر بگیرید. شاید فقط با برخی از آن‌ها ایمن باشیم و شاید با هیچ کدام از پس مشکلی که پیش می‌آید برنیاییم. اما منطقی است که تا جایی که می‌توانیم از خود محافظت کنیم.” او می‌گوید که والدین باید بهترین کاری را که می‌توانند برای کودک خود انجام بدهند. همچنین وظیفه‌ی والدین این است که در مورد عوامل خطر آموزش دیده باشند.
