مقدمه
فریاد زدن بر روی کودکان، آنها را می‌ترساند و احساس وحشتناکی نیز به خودتان می‌دهد. از طرفی طبق گفته کارشناسان، فریاد زدن اصلا شما را به هدف‌تان نمی‌رساند. به همین دلیل ما در این مطلب سعی کرده‌ایم به معرفی 9 روش موثر برای پایان دادن به فریاد زدن بر سر کودک بپردازیم. ادامه مطلب را همراه ما باشید.
فریاد زدن بر سر کودک
یک مادر: “من اغلب سعی می‌کنم بر سر فرزندم داد نزنم. اما وقتی کاری می‌کند که از ظرفیت من بیشتر است، مجبورم صدایم را برای او بالا ببرم.” مطالعه‌ای که در سال 2003 در مجله‌ای با موضوع ازدواج و خانواده منتشر شد، نشان داد كه نزدیك به 90 درصد از تقریباً یك هزار والد مورد نظر، بر سر بچه‌های خود فریاد می‌كشند. سال 2019 در چنین مطالعه‌ای نشان داده شد که علاوه بر این، برای خانواده‌هایی که کودکان بالای هفت سال دارند، تقریباً 100 درصد آنها اعتراف کردند که بر سر فرزندان خود داد و فریاد می‌کنند.
ناامیدی
نینا هوو (Nina Howe)، استاد آموزش دوران ابتدایی در دانشگاه کنکوردیا (Concordia)، در رابطه با فریاد زدن بر سر کودک می‌گوید: “والدین فریاد می‌زنند زیرا آنها از یک میلیون جهت مختلف جذب فرزند خود می‌شوند و او را باور دارند، اما اتفاقی می‌افتد که آنها را ناامید می‌کند. برای مثال آنها می‌بینند که بچه‌هایشان در حال دعوا هستند یا اینکه کودکشان کاری را انجام می‌دهد که آنها تایید نمی‌کنند. بنابراین آنها به نوعی جوش میآورند و از خود بی خود می‌شوند. این پاسخ به رفتار کودک نوعی واکنش خودکار است.”
فایده
اگر یک حقیقت جهانی وجود دارد، که همه والدین می‌گویند همه ما بر سر فرزندمان فریاد می‌کشیم، حقیقت جهانی دیگر این است که فریاد زدن بر سر کودک، هیچ فایده‌ای ندارد. با داد و فریاد راه انداختن روی سر کودک شما نه تنها، او را به انجام ندادن دوباره کار زشتش تشویق نمیکنید، بلکه حتی اوضاع را بدتر می‌کنید.
طبق یک مطالعه که در سال 2019 بر روی کودکان انجام شده است، اینطور برداشت می‌شود: ادب کردن کودک با روش‌های شدید رفتاری همچون فریاد زدن، کودکان، نوجوانان و جوانان را در ترک رفتار زشت مهار نمی‌کنند. در واقع ممکن است حتی باعث شود که آنها به ادامه کارهایی که شما با آن مخالف هستید، بپردازند. این تحقیق تا آن‌جایی پیش رفته که حتی توبیخ‌های کلامی و پرخاشگرانه و مداوم را با تربیت فیزیکی مانند ضرب و شتم مقایسه می‌کند.
سیستم عصبی کودک
سورس می‌گوید: “داد زدن و فریاد زدن بر سر کودک، انتقال فوریت به یک کودک است. اما آنچه این کار را به یک کار مضر تبدیل می‌کند این است که بچه‌ها سیستم عصبی حساسی دارند و داد زدن برای آنها ترسناک، پرخاشگرانه و مرعوب کننده است. حالات صورت در زمان فریاد زدن واقعا عصبانی و ترسناک است. بنابراین حتی اگر ما وقتی داد و فریاد می‌کنیم و نتیجه لازم را می‌گیریم، فقط به این دلیل است که کودک‌مان می‌خواهد فریاد ما را متوقف کند، چون او واقعا ترسیده است. و انجام ندادن آن کار زشت در آن لحظه به معنای تصمیم او برای تغییر رفتارش نیست. بنابراین نتیجه می‌گیریم، فریاد زدن برای کوتاه مدت می‌تواند موثر باشد اما با گذشت زمان، بچه‌ها یاد می‌گیرند که چطور در برابر فریاد شما عکس‌العمل نشان دهند.”
کلی داک (Kelly Dueck)، مادر دو پسر 7 ساله و 10 ساله همیشه آرزو می‌کند که کاش کمتر بر سر فرزندانش فریاد می‌زد. وقتی او به پسرش می‌گوید: “لباس خوابت را بپوش.” خواستار این است که فرزندش بگوید چشم و این کار را انجام دهد. داک می‌گوید: “من انتظار دارم که آنها سریع‌تر از آنچه در دوسالگی عمل می‌کردند، عمل کنند. اما واقعا ناامید می‌شوم؛ آنها انتخاب کرده‌اند که به حرف‌هایم گوش ندهند.”
به همین دلیل، او احساس بدی دارد. وی می‌داند که راه‌های دیگری هم برای صحبت کردن با آنها وجود دارد. اما در حال حاضر، فریاد زدن تنها چیزی است که از وجود او بیرون می‌آید. او می‌گوید: “من بعضی اوقات، روش‌های دیگری را امتحان می‌کنم اما هنوز هم به داد و فریاد متوسل می‌شوم.” او ادامه می‌دهد: “من همه کارهایی که می‌گویند انجام بده را می‌دانم، مثلا تا 10 بشمر، اتاق را ترک کن و… اما انجام این کارها در آن لحظه واقعا دشوار است.”
معرفی 9 روش جایگزین
بنابراین والدین برای پایان دادن به فریاد زدن بر سر کودک چه کارهایی را می‌توانند انجام دهند؟ ادامه مطلب را همراه ما باشید.
عوامل محرک
فریاد زدن بدون دلیل رخ نمی‌دهد. فریاد زدن و داد زدن معمولا پاسخ و عکس‌العمل ما نسبت به یک رفتار خاص است. به عبارت دیگر، یک رفتار یا یک اتفاق باعث تحریک ما و در نهایت فریاد ما می‌شود. پس اگر شما بتوانید این عوامل را شناسایی کنید، به راحتی قادر خواهید بود آن را کنترل نیز کنید. Howe می‌گوید: “بفهمید این عوامل، چه عواملی هستند، زیرا در والدین مختلف، عوامل مختلفی بعنوان محرک شناخته می‌شوند.”
“من خسته شده‌ام. امروز یک روز پر از استرس و تنش کاری بوده است. من به خانه می‌آیم و حالا مجبورم شام هم درست کنم. همه این موارد مرا پر از خشم کرده اند و هر لحظه ممکن است با فریاد زدن این خشم را خالی کنم.” بدین شکل می‌توانید به عامل محرک‌تان دست یابید. این خودآگاهی به شما کمک می‌کند تا انتخاب‌های بهتری داشته باشید. برای مثال می‌توانید در عوض اینکه یک شام سخت درست کنید یک ساندویچ سریع آماده کنید. همچنین برای پرت کردن حواس بچه‌ها یک فیلم برای آنها به نمایش بگذارید.
اخطار دادن
این که به یکباره بر سر کودکان فریاد بزنیم، منصفانه نیست. برای مثال وقتی آنها در ماشین در حال شلوغ کاری هستند در عوض اینکه فریاد بزنید، بگویید شما دارید باعث می‌شوید که فریاد بزنم اما من خودم را کنترل می‌کنم پس سعی کنید مرا عصبانی نکنید و آرام بگیرید. Howe می‌گوید: “همین اخطار کوچک می‌تواند باعث هوشیاری کودکان و آرام گرفتن آنها شود.”
هاو همچنین در این رابطه می‌گوید: “هشدارها همچنین به بچه‌ها اجازه می‌دهند تا از نظر ذهنی برای انتقال از موضع خود به یک موضع آرام‌تر، آماده شوند. در زمان خواب، به یکباره نگویید همین الان برید بخوابید. شاید در آن لحظه در حال درست کردن لگو و یا درگیر یک پروژه بچگانه دیگر هستند. بهتر است بگویید. دیگر وقت خواب است. 5 دقیقه وقت کافیه برای اینکه کارت رو تموم کنی؟ بعد 5 دقیقه برو توی تخت‌خوابت.”
هاو اظهار می‌دارد: “من از همین استراتژی برای پسرم استفاده می‌کنم. و خیلی خوب عمل می‌کند.”
زمان دادن
استراتژی مورد علاقه جودی آرنال (Judy Arnall)، متخصص رشد کودک، برای فریاد نزدن بر سر کودک بدین شکل است: رفتن به دستشویی، فریاد زدن در توالت (به جای سر بچه هایش) و سپس بیرون راندن حس فریاد از خود است. این کار او معادل یک وقت استراحت است. بیرون رفتن فیزیکی از اتاق و سپس داشتن استراتژی برای آرام کردن خود، خواه فشار دادن یک توپ استرس باشد یا فرستادن همسرتان برای صحبت با بچه‌ها. نویسنده کتاب والدین با صبر و انضباط بدون پریشانی (Parenting With Patience and Discipline Without Distress) مستقر در شهر کالگری (Calgary) کانادا، در این رابطه می گوید: “اگر ما قصد داریم که رفتار ذهنی خود را تغییر دهیم، فقط لازم است که قبل از هر کاری چند دقیقه وقت بگذاریم. این کار واقعاً به ما کمک می کند که کنترل بهتری روی خودمان داشته باشیم.”
ایجاد لیست “بله”
آرنال (Arnall)، به خانواده‌ها توصیه می‌کند که کنار هم بنشینند و یک لیست با عنوان “بله” ایجاد کنند. قبل از اینکه فریاد بزنید یا چیزی بگویید که بعدا از آن پشیمان شوید، در این لیست که می‌توان بوسیله یک چسب آن را به یخچال زد، کارهای قابل قبول نوشته شده است. این لیست قطعا از هر خانواده به خانواده دیگر متفاوت خواهد بود. اما هر لیستی می تواند شامل اعمالی مانند دویدن در خانه، فرستادن توپ برای سگ یا رفتن به شبکه های اجتماعی باشد. آرنال می گوید: “خوب است اگر والدین چنین برنامه ای را تنظیم کنند. اگر شما کارهایی را از فهرست “بله” خود انجام دهید، بچه ها آن را می‌بینند و آنها نیز می خواهند آن کارها را انتخاب کرده و انجام دهند.”
آموزش
فریاد زدن برقرار کردن ارتباط نیست. در حقیقت با فریاد زدن، مشروعیت نگرانی والدین برای کودکان تضعیف می‌شود. و کودکان را ترغیب می‌کند تا به جای گوش دادن به حرف پدر و مادر خود، به کل برعکس آن را انجام دهند.
بنابراین آرنال و سایر کارشناسان والدین، می‌خواهند این باور نادرست را که باید در لحظه یک موضوع را به کودکان آموزش دهند ، از بین ببرند. اعمال کنترل بر رفتار خویشتن در لحظه، پیام کلی‌تری را به کودکان تحویل می‌دهد. لحظه آموزش دادن به کودک در رابطه با این موضوع در یک فرصت دیگر فرا می‌رسد. وقتی آرام‌تر شدید، این آموزش بسیار موثرتر خواهد بود. اما همچون ماسک های اکسیژن در هواپیما، شما باید ابتدا خود را آرام کنید.” سپس می توانید در مورد آن صحبت کنید یا با کودکان کوچک‌تر انتظارات و عواقب رفتاری خودتان را در مقابل کاری که انجام می‌دهند، توضیح دهید. بچه ها گند زدند؟ با هم تمیز کنید. دخترتان لوس است؟ از اوضاع روز او بپرسید و در مورد احساسات‌تان در برابر کلماتی که او به زبان می‌آورد، توضیح دهید.
شناخت رفتار عادی
گاهی اوقات، فقط فهمیدن اینکه رقابت فرزندان‌تان با یکدیگر، غر زدن‌شان، با دهان پر حرف زدن و بیزاری‌شان از خواب، یک رفتار طبیعی و متناسب با سن‌شان است، باعث می‌شود شما بر سر کودک‌تان فریاد نزنید. النا سورس (Elana Sures)، مشاور بالینی در این رابطه می‌گوید: “من از یکی از روانشناسان همکار آموختم که گرد کردن چشم از دختر 9 ساله ام رفتاری عادی از طرف او است. و واقعا این توصیه او برای من خیلی مفید بود.
پیش قدم شدن
اگر فرستادن بچه‌ها صبح زود به مدرسه با نق زدن آنها همراه می‌شود و در نهایت باعث فریاد زدن شما خواهد شد، این مورد به کارتان می‌آید. برای مثال برای پیش قدم بودن در چنین موردی، می‌توانید از شب قبل بچه‌ها را آماده کنید. Elana Sures از این روش استفاده می‌کند. در واقع او دو دخترش را با جوراب به تخت‌شان می‌فرستد تا صبح نق نزنند. این تغییر ساده تفاوت بزرگی را در صبح آنها ایجاد کرده است. برای والدین دیگر، شاید در موارد متفاوتی با این مورد، این روش به کار آید. برای مثال شما همیشه میان وعده را برای کودکان، آماده داشته باشید. تا بین پیاده روی شروع به نق زدن نکنند تا فریاد شما را همراه خود داشته باشد.
واقع بین بودن
در رابطه با کودکان، باید انتظارات واقع بینانه‌ای را از آنها داشته باشیم. النا سورس در این رابطه اظهار می‌دارد: “بخشی از دلایل فریاد زدن ما بر سر کودکان به امید و انتظار زیادی است که از آنها داریم.” النا ادامه می‌دهد: “من با این مورد در یکی از سفرهایم با فرزندم مواجه شدم. دختر کوچکم در یکی از سفرهایی که به دور آسیا داشتیم، در وسط یک معبد نشست و حاضر به تکان خوردن نبود. کار او داشت باعث می‌شد که بر سرش فریاد بزنم. اما لحظه‌ای تامل کردم و با خود گفتم کودک من جهان‌گرد تربیت نشده است. گرمای هوا، خستگی مسافرت او را اذیت می‌کند. من نباید از او انتظار زیادی داشته باشم.” چنین موردی در رابطه با موارد کوچک‌تر هم درست است. سعی کنید اگر با کودک‌تان به پیاده‌روی می‌روید، مدت زمان آن را طولانی برنامه‌ریزی نکنید.
ریشه
میلا فیشر (Mila Fischer)، در یک روز تابستانی وقتی در حال هم زدن سس گوجه فرنگی بود، و یک لحظه قاشق از دستش در رفت، بدون هیچ دلیلی بر سر کودکانش فریاد زد. با فک کردن به چند دقیقه‌ای که بر او گذشت، متوجه شد که هیچ اتفاقی بوجود نیامده که باعث فوران او شود. این مادر کانادایی می‌گوید: “این کاری که من کردم، مثل این است که بر سر فرزندتان فریاد بزنید، چون یک مشکل برای شما پیش آمده است.” وی ادامه می‌دهد: “من واقعا احساس گناه شدیدی داشتم و برای کاری که انجام دادم متاسف بودم. آرزو می‌کردم که کاش چنین رفتاری را با فرزندانم نداشتم.”
تقریبا همان زمان‌ها بود که فیشر به یک روانشناس پیرامون مسائل مربوط به استرس مراجعه کرد. آن روانشناس، مدیتیشن را توصیه کرد. بنابراین فیشر شروع به استفاده از یک اپلیکیشن به نام Calm که در رابطه با مدیتیشن آموزش می‌دهد، کرد. این برنامه برای هفت روز تفکر به کاربرانش راهنمایی و کمک ارائه می‌دهد. میلا رفته رفته احساس بهتری داشت. بهتر خوابید. در محل کار و خانه احساس حضور بیشتری داشت. همچنین تعاملاتش با فرزندانش بهتر از همیشه شد. وی می‌گوید: “مدیتیشن تقریبا چیزی به نام فریاد زدن بر سر کودکان، در زندگی من باقی نگذاشت.”
النا سورس نیز در این باره می‌گوید: “فریاد زدن غالبا به چیزی بیش از یک کودک بدجنس بازمی‌گردد.” فریاد زدن بر سر کودک گاهی اوقات می‌تواند ظاهری از نیازهای برآورده نشده خود ما باشد. می‌توانید از خودتان بپرسید چه اتفاقی برای من افتاده است که من در سه روز گذشته پشت سر هم، بر سر بچه‌هایم فریاد می‌کشم؟ آیا خواب کافی نداشتم؟ آیا احساس می‌کنم از کارهای من قدردانی نشده است؟ به غیر از رفتار بچه‌هایم دیگر چه چیزی در حال رخ دادن است؟
استثناء
علاوه بر شرایط واضحی که از سر خوشحالی یا هیجان فریاد می‌کشیم، برای مثال با فریاد می‌گوییم “سال نو مباااارک!”، یا شرایطی همچون تشویق بچه‌هایی که در حال فوتبال بازی کردن هستند، کارشناسان معتقدند زمانی که کودک ممکن است در خطر باشد، فریاد زدن مشکلی ندارد. جودی آرنال (Judy Arnall)، متخصص رشد کودک و والدین، در این رابطه می‌گوید: “شما در زمانی که باید حرفی که به کودک می‌زنید را گوش دهد، می‌توانید فریاد بزنید. برای مثال زمانی که برای گذشتن از خیابان متوقف نمی‌شود.”
در چنین مواقعی به فریاد زدن نیاز است. پس بطور مداوم فریاد نزنید. زیرا فریاد زدن گاه به گاه، موثر است. اما اگر مداوم از آن استفاده کنید دیگر کارساز نیست.
انواع مختلف فریاد زدن
پدر و مادرهایی که فریاد می‌زنند معمولا از 3 نوع مختلف هستند. فریادی وجود دارد که بیشتر شبیه به صحبت شدید و بلند است. احتمالا شما آن را با “بالا بردن صدا” بشناسید. این نوع فریاد از طرف خود کودک شناسایی می‌شود. زیرا این نوع فریاد تمایل به ایجاد ترس ندارد. فریاد دیگری وجود دارد که ناشی از خشم و عصبانیت است. این نوع فریاد می‌تواند باعث ترساند کودکان شود. از طرفی در صورت ادامه‌دار بودن ممکن است از لحاظ روحی به آنها آسی برساند. سرانجام آخرین نوع فریاد که فریاد خوبی است، زمانی است که جان کودک در خطر است و والدین باید فریاد بکشند. برای مثال زمانی که کودک می‌خواهد اجاق گاز را لمس کند یا وارد جاده شود.
مسئله فرهنگی
مسلما برخی فرهنگ‌ها بیشتر بیانگر احساس هستند. بنابراین ممکن است داد و فریاد زدن از نظر فرهنگی هنجار بیشتری داشته باشد، اما چنین چیزی فریاد زدن بر سر کودک را توجیه نمی‌کند. طغیان خشمگینانه، کودکان را می‌ترساند. بنابراین صرف نظر از اینکه به چه فرهنگی تعلق داریم، عواقب فریاد زدن بر سر کودک واقعا مهم است.
