چالش زایمان زودرس و داشتن نوزاد زودرس چالشی است که ممکن است برای والدین زیادی پیش بیاید. از این رو ما تصمیم گرفتیم در این مطلب در رابطه با مواجهه با چالش زایمان زودرس و نوزاد زودرس صحبت کنیم.
کلامی درباره‌ی الیزابت که نارس به دنیا آمد!
اکنون الیزابت یک کودک نوپا است که با ماشین کوچک خود در اطراف خانه حرکت می کند. دختر کوچولوی فعالی است که به ندرت شبیه اولین عکس های نوزادی‌اش می‌باشد.
در آن عکس‌های دوران نوزادی، او در یک انکوباتور (ابزار آزمایشگاهی) با مانیتورهای قلب و اکسیژن، خط IV و لوله تغذیه قرار دارد و کمتر از 2.5 کیلوگرم وزن او است. کمی عجیب است.
الیزابت در هفته 34 بارداری نارس به دنیا آمد. والدین او، سابرینا و جف، در شوک بودند. دوبار اولی که بچه‌دار شدند، سابرینا دوران بارداری را بطور کامل گذراند. همچنین آنها کسی را نمی شناختند که نوزاد نارس بدنیا آورده باشد.
سابرینا در مورد صبحی که کیسه آبش زود پاره شد، می‌گوید: “من داشتم عصبانی می‌شدم. نمی دانستم چه انتظاری داشته باشم. خوشبختانه الیزابت آنقدر قوی بود که پس از 15 روز بستری شدن در بیمارستان به خانه بازگردد.” اما این والدین نیز، مانند بسیاری از والدین نوزادان نارس، نوسانات احساسی زیادی را تحمل کردند که هرگز فراموش نخواهند کرد.
بیش از هفت درصد از نوزادان در کانادا، بیش از 25000 در سال، نارس به دنیا می آیند، منظور از نارس این است که کمتر از 37 هفته را در رحم سپری کرده اند.
زایمان زودرس می تواند توسط عوامل خطر شناخته شده مانند سیگار کشیدن، حاملگی چند قلو یا شرایط پزشکی در مادر مانند فشار خون بالا ایجاد شود. اما بسیاری از والدین هرگز نمی دانند که چرا نوزادشان خیلی زود به دنیا آمده است.
کارلا شوارتزر (Karla Schwarzer)، مددکار اجتماعی در بخش مراقبت های ویژه نوزادان در بیمارستان کودکان مک مستر (NICU) در همیلتون کانادا است. وی در این مورد می‌گوید: “این واقعا برای این خانواده ها ناامید کننده است. آنها برایشان پس از چنین اتفاقی سوال می‌شود که من چه اشتباهی کردم که اینطور شد؟”
کاترین هیوارد (Kathryn Hayward)، پرستار و استادیار دانشکده پرستاری دانشگاه دالهوسی در هالیفاکس و مشاور شیردهی می‌گوید: “زایمان زودرس ناگهانی برای والدین یک امر بسیار احساسی است. وقتی نوزادی را زود به دنیا می آورید، در صورتی که خیلی خوش‌شانس باشید می‌توانید او را می‌بینید. و حتی این نگاه هم، ممکن است یک نگاه بسیار سریع باشد. زیرا همچنان که شما روی میز زایمان هستید، آنها کودک را برای انتقال به دستگاه می‌بَرَند. و متاسفانه آن تجربه زیبایی که شما احتمالا برای آن برنامه ریزی کرده اید، یعنی تجربه در آغوش گرفتن فرزندتان پس از تولد، حالا با این رخداد از بین رفته است.”
خوشبختانه، با وجود پیشرفت های پزشکی، امروزه این نوزادان با شانس بسیار خوبی روبرو هستند و اکثر نوزادان نارس، مانند الیزابت، در نهایت سالم به خانه می روند. اما در هر صورت این (زایمان زودرس و نوزاد نارس) یک ترن هوایی است که هیچ کس آن را برای سوار شدن انتخاب نمی کند. اما دانستن اینکه در چنین حالتی انتظار چه چیزی را باید داشته باشید، و چگونه با آن کنار بیایید، می تواند به شما در عبور از آن کمک کند.
وقتی زایمان زود شروع می شود، باید چه کرد؟
مردیث هاتن (Meredith Hutton) از ونکوور کانادا در هفته 30 بارداری دوم خود دچار انقباضات شد. او می گوید: “من اصلا آماده نبودم.” در بیمارستان به او داروهایی داده شد تا زایمان را متوقف کند و رشد ریه نوزادش را تسریع بخشد.
هر چه سن حاملگی نوزاد بیشتر باشد (تعداد هفته های داخل رحمی) و وزن او بیشتر باشد، احتمال دارد بعد از تولد با مشکلات کمتری مواجه شود.
دونالد دیویس (Donald Davis)، متخصص زنان و زایمان در Medicine Hat، و رئیس سابق انجمن متخصصان زنان و زایمان کانادا است. وی در این مورد می گوید: “اگر مادر کمتر از 34 هفته باردار باشد، تلاش برای به تعویق انداختن زایمان یک مداخله معمولی است که باید انجام شود.”
او ادامه می‌دهد: “حتی هر یک روز هم مهم است. اگر بتوانیم زایمان را برای چند روز به تعویق بیندازیم، احتمال نتیجه بهتر در کودک را افزایش می‌دهد.”
یک تأخیر 48 ساعته در زایمان، به داروی ریه (کورتیکواستروئیدها) این فرصت را می دهد تا قبل از تولد نوزاد تاثیرش را بگذارد.
در برخی موارد، برای محافظت از نوزاد در برابر عفونت، به مادر، آنتی بیوتیک IV داده می شود. اگر بارداری مادر کمتر از 33 هفته باشد و زایمان زودرس غیرقابل توقف به نظر برسد، مادر باید انتظار داشته باشد که با یک NICU به بیمارستانی منتقل شود. NICU جایی است که در آن، متخصصان و تجهیزاتی برای ارائه مراقبت های بالا به نوزاد زودرس او وجود دارد.
خوشبختانه، انقباضات خانم مردیث هاتن، که پیش از این به زایمان زودرس او اشاره کردیم، متوقف شد و او روی تخت به خانه رفت. اما تقریباً در هفته 33، جفت جدا شد، جفت از دیواره رحم او دور شد. کمتر از سه ساعت بعد، دخترش، کیرستن، با سزارین اورژانسی به دنیا آمد.
نوزاد زودرس شما
هنگامی که کیم اسمیت از تورنتو برای اولین بار نوزاد 31 هفته ای خود را دید، کاملا احساس درماندگی را در خود حس کرد. او آن زمان را اینگونه به یاد می آورد: “سر او بسیار کبود شده بود و خیلی خسته و درد‌دار به نظر می رسید.”
اسمیت می‌گوید که از فناوری‌هایی که پسرش را نجات دادند، متشکر است. با این حال، “دیدن پسرم همراه با تمام لوله‌ها و سیم‌های متصل به او بسیار دشوار بود. بچه ها خیلی کوچک هستند، و شما فکر می کنید که آنها نباید مجبور باشند این را تحمل کنند.”
همه آزمایش ها، تجهیزات و IV ها می توانند تهاجمی و ترسناک به نظر برسند. اما نوزاد به آنها نیاز دارد. زیرا نوزاد نارس از نظر فیزیکی آمادگی تنفس، غذا خوردن و مقابله با باکتری ها را ندارد.
جاناتان هلمن، متخصص نوزادان و مدیر بالینی NICU در بیمارستان کودکان بیمار تورنتو، خاطرنشان می کند: “با بلوغ، آنها بهبود خواهند یافت. اما به دلیل زود به دنیا آمدن آنها در معرض خطر هستند.”
با این حال، این مداخلات ممکن است برای یک نوزاد کوچک سخت باشد.
کاترین هیوارد در این مورد می گوید: “بسیاری از روش ها، مانند کاتتر سیاهرگ مرکزی، ونتیلاتورها (دستگاه تنفس مصنوعی) و حتی IV ها، می توانند باعث آسیب یا افزایش خطر عفونت شوند. اما ممکن است برای زنده ماندن کودک ضروری باشند.”
در این بچه‌ها از آنجایی که ریه ها هنوز بسیار نابالغ هستند، تنفس یک مشکل رایج است. ریه ها همیشه بطور کامل باز نمی شوند و کودک ممکن است دوره هایی از آپنه (توقف تنفس) داشته باشد که طی آن تنفس متوقف می شود. دارویی به نام سورفکتانت ممکن است برای کمک به باز شدن ریه ها تجویز شود. همچنین ممکن است به نوزاد نارس کمک شود تا با ونتیلاتور نفس بکشد. ونتیلاتور، یک دستگاه فشار مثبت مداوم هوایی (CPAP) یا اکسیژن مکمل است.
وقتی که نوزاد به دنیا می‌آید فوراً شما او را دوست خواهید داشت. به همان اندازه‌ی دوست داشتن، یک پیوند محافظت‌شده نیز بین شما وجود خواهد داشت. قلبتان از این حالت می‌شکند، به خصوص وقتی او را در آغوش گرفته‌اید و آلارم‌ها به صدا در می‌آیند، و نمی‌دانید چه خبر است، و او را از آغوش شما می‌گیرند تا دوباره نفس بکشد.
یک نوزاد نارس ممکن است انرژی لازم برای شیر خورن را نداشته باشد یا نتواند مکیدن و بلعیدن را هماهنگ کند. بنابراین ممکن است در ابتدا به تغذیه IV نیاز داشته باشد و وقتی آماده شد، می‌تواند با شیر پمپاژ شده‌ی مادر با لوله، تغذیه شود. غذاها معمولاً به تدریج وارد بدن او می شوند. زیرا اگر این کار سریع انجام شود. ممکن است مقدار آن بیش از آن چیزی باشد که سیستم گوارشی کودک بتواند آن را تحمل کند.
از آنجایی که سیستم ایمنی آنها به خوبی توسعه نیافته است، نوزادانی که زود به دنیا می آیند، در برابر عفونت آسیب پذیر هستند. میکروب هایی که باعث ناراحتی نوزادان دیگر نمی شوند، می توانند برای نوزادان نارس تهدید کننده زندگی باشند. یکی از وظایف دستگاهی که نوزاد در آن نگهداری می‌شود این است که از کودک شما در برابر عفونت محافظت کند.
والدین می توانند با استفاده نکردن از جواهرات، کوتاه نگه داشتن ناخن ها و شستن دست ها قبل از ملاقات با نوزاد، این خطر را کاهش دهند. همچنین ممکن است از آنها خواسته شود که هنگام در آغوش گرفتن کودک خود لباس مخصوص بپوشند.
هر نوزاد نارس، متفاوت با دیگری است و ممکن است به درمان متفاوتی نیاز داشته باشند. به عنوان مثال، فتوتراپی (phototherapy ) یا همان نوردرمانی برای زردی نیاز دارند و یا اگر نگرانی در مورد آسیب عصبی وجود داشته باشد، به سونوگرافی جمجمه نیاز خواهند داشت.
اما اکثر آنها در زمانی که پزشک می‌گوید، آماده بازگشت به خانه خواهند بود. این زمان، زمانی است که او به مدت یک هفته یا بیشتر بدون اپنه نفس بکشد و به خوبی از سینه یا شیشه شیر تغذیه کند.
شوارتزر می‌گوید: “والدین فراز و نشیب های خاص خود را در این مسئله دارند، اما توانایی آنها برای مقابله شگفت انگیز است.”
با کودک خود پیوند برقرار کنید!
تجربه فرزندپروری برای شما که نوزاد نارس دارید، از همان ابتدا متفاوت خواهد بود. اسمیت به یاد می‌آورد: “ما در ابتدا آن فرصت را برای پیوند برقرار کردن با نوزادمان پیدا نکردیم. ما نمی‌توانستیم او را پیش خودمان نگه داریم.”
عوامل دیگری نیز بر حس دوری می افزایند. برایم مثال شما به جای آوردن فرزندتان به خانه، او را تنها ملاقات می کنید. و حقیقت این است که نوزاد کوچک درون دستگاه، ممکن است شبیه نوزادی که انتظارش را داشتید، نباشد.
شوارتزر می‌گوید: “بسیاری از مادران به من می‌گویند که در ابتدا واقعاً احساس نمی‌کنند که این کودک آنها باشد.”
اما حتی اگر احساس می‌کنید که بین شما و کودکتان دیواری از تجهیزات پزشکی وجود دارد، راه‌هایی وجود دارد که به او بفهمانید که در کنارش هستید.
اسمیت تا سه روزگی پسرش، او را لمس نکرد. اما مدام با او صحبت می کرد. او می‌گوید: “من هیچ لالایی برای کودکم بلد نبود، اما با آهنگ «تولدت مبارک» چیزهایی درست کردم. من زندگی‌نامه مختصری از تمام بستگانش را برای او گفتم.” هیوارد می‌گوید این یک راه فوق‌العاده است که به کودک بفهمانید که با او هستید. آنها وقتی به دنیا می آیند صدای مادر را می شناسند.
هنگامی که کودک به اندازه‌ای ثابت قرار گرفته است که شما بتوانید او را لمس کنید، آنگاه گرفتن ملایم دست یا قرار دادن دست روی سینه او می تواند آرامش بخش باشد. و کمک می‌کند تا همه این رفتارهای پزشکی را متعادل کند. هیوارد خاطرنشان می کند: “لمس والدین یک لمس آرامش بخش است.”
مراقبت کانگورویی از نوزاد یا همان تماس پوست به پوست برای نوزاد و اطرافیانش عالی است.
والدین همچنین می توانند با مراقبت از کودک، تعویض پوشک، شستن صورت یا پاک کردن دهان او، با او ارتباط بگیرند. هرچه بیشتر برای کودک خود، کارهای مختلف انجام دهید، سریعتر در مورد نیازهای او متخصص می شوید.
اسمیت می‌گوید: “مدتی طول کشید تا جرات پیدا کنیم که برای او کارهایش را انجام دهیم. او آنقدر کوچک است که شما خیلی نگران هستید که به او آسیبی وارد کنید یا چیزی را از جای خود خارج کنید. اگر انجام دادن این کارها برای شما دلهره آور به نظر می رسد، سؤال بپرسید. کارکنان آنجا هستند تا به شما کمک کنند.”
با این حال، در پایان روز، رها کردن فرزندتان در بیمارستان دلخراش است. اسمیت تقریباً هفت هفته هر شب گریه می کرد تا اینکه بالاخره فرزندش به خانه آمد. و این چیزی است که خانواده و دوستانی که این مسئله را تجربه نکرده‌اند، ممکن است درک نکنند.
شوارتزر می‌گوید: “مردم خوش‌نیت هستند، اما چیزهایی می‌گویند احمقانه است، مثلاً می‌گویند خوب نیست که قبل از آمدن کودکتان به خانه تعطیلات داشته باشید؟ یا مقلا وقتی هر روز نگران هستید، این چه تعطیلاتی است؟”
آوردن نوزاد به خانه
اکثر والدین نوزادان نارس می‌گویند که وقتی زمان بردن نوزاد به خانه است، آنها باز هم دست از ناراحتی نمی کشند. زیرا می‌ترسند.
اسمیت در رابطه با تجربه‌ی خودش می گوید: “من می ترسیدم. پیش خودم فکر می‌کردم که اگر اتفاقی بیفتد چه؟ اما باید در نظر بگیرید که اگر برای نوزادی خطری وجود داشته باشد، مرخص نمی شود.”
در این بین، یک منبع استرس می تواند تعداد افرادی باشد که می خواهند نوزاد را ببینند. هیوارد می‌گوید: “او هنوز در برابر عفونت آسیب‌پذیر است، بنابراین «تحویل نوزاد از فردی به فرد دیگر به نفع او نیست. والدین باید بدانند که نه گفتن اشکالی ندارد.”
هیوارد می‌گوید: “پس از همه چیزهایی که از سر گذرانده‌اند، مادر، پدر و نوزاد اکنون به زمانی برای خودشان نیاز دارند. سعی کنید آرام باشید و از وجود کودک خود لذت ببرید.”
تماس پوست با پوست برقرار کنید!
تمایل به در آغوش گرفتن نوزاد، یک تمایل غریزی است. و تحقیقات نشان می دهد که تماس پوست با پوست بین والدین و نوزاد نارس، برای هر دو طرف مفید است. این عمل که به عنوان مراقبت کانگورویی نیز شناخته می شود، سطح استرس کودک را کاهش می دهد و درجه حرارت، ضربان قلب و تنفس او را تنظیم می کند.
مراقبت کانگورویی بسیار ساده است. برای انجام آن والدین پیراهن خود را در می آورند یا جلوی آن را باز می کنند و کودک چیزی جز کلاه و پوشک بر تن ندارد. تحقیقات جدید نشان می دهد مراقبت کانگورویی حتی واکنش های درد را کاهش می دهد. والدین و نوزاد ممکن است چند دقیقه تا چند ساعت کنار هم بنشینند. این نوع مراقبت برای والدین نیز شفابخش است. این نزدیکی بین آنها شگفت‌انگیز است. اسمیت از تورنتو می‌گوید من مشتاقانه منتظر آن لحظات بودم.
کاترین هیوارد، پرستار هلیفاکس می‌گوید که تماس پوست به پوست در حال تبدیل شدن به یک روش استاندارد در NICU است. او می‌گوید: “مراقبت کانگورویی بسیار قدرتمند است. من از مادران می‌خواهم که در این لحظات بگویند، بالاخره احساس می کنم او مال من است.”
آزمایش جدید برای زایمان زودرس
برای زنانی که علائم احتمالی زایمان زودرس را تجربه می کنند، مانند انقباضات یا نرم شدن دهانه رحم، یک آزمایش جدید وجود دارد که ممکن است پاسخ دهد.
این آزمایش، یک سواب سریع واژینال است که می تواند وجود پروتئین fFN را بررسی کند. یک آزمایشگاه می تواند در نیم ساعت نتایج را آماده کند. نتیجه‌ی آزمایش مثبت نشان دهنده امکان زایمان زودرس است.
این آزمایش یک مزیت خاص برای زنانی دارد که در مناطق روستایی و دورافتاده زندگی می‌کنند. زیرا این زنان ممکن است برای مراقبت های تخصصی مورد نیاز در زایمان زودرس مجبور به حمل و نقل در فواصل طولانی شوند.
شیر دادن به نوزاد نارس
شیر مادر به ویژه برای نوزادان نارس ارزشمند است. این شیر، حاوی میکروفاژها برای از بین بردن باکتری ها و حاوی آنتی بادی ها برای مبارزه با عفونت است. به راحتی هضم می شود و از آپنه و سندرم مرگ ناگهانی نوزاد محافظت می کند.
ممکن است یک نوزاد زودرس در ابتدا نتواند دهانش را به دور سینه مادر چفت کند و آن را بمکد، بنابراین مادران آنها معمولاً پمپاژ زیادی انجام می دهند و شیر خود را با پمپ داخل شیشه می‌ریزند. شیر دوشیده شده از طریق یک لوله کوچک به معده کودک وارد می شود. اما حتی در حالی که این کار را انجام می‌دهند، آموزش شیردهی می تواند شروع شود.
همانطور که کودک بزرگتر می شود، او آماده است تا شیر را مستقیم از سینه مادر بخورد. با این حال، او هنوز به راحتی خسته می شود، و رفلکس مکیدن او ممکن است به اندازه یک نوزاد کامل قوی نباشد. محافظ نوک سینه می تواند کمک کننده باشد. اگر کودک در حین شیردهی مکث کند، محافظ نوک سینه اجازه می دهد شیر جمع شود و نوک سینه مادر را در بهترین موقعیت نگه می دارد تا همه چیز برای شروعِ دوباره آماده شود. ممکن است چندین جلسه تمرین طول بکشد تا بتوانید به راحتی به بچه خود شیر دهید.
