مقدمه
دلایل بسیار زیادی وجود دارد که یک مادر شیردهی به نوزاد خود را شروع می‌کند. اما این در حالی است که باید بدانید موارد دیگری نیز در مقابل آن هستند که شاید باعث شوند مادر دیگر شیردهی را برای مدت طولانی ادامه ندهد. به همین دلیل ما در این مطلب به توضیح در مورد علت توقف شیردهی از دیدگاه مادران پرداخته‌ایم.
تشویق شیردهی
شیردهی می‌تواند یکی از بزرگ‌ترین چالش‌ها برای زنانی باشد که به تازگی مادر شده‌اند. معمولا هر مادری که زایمان می‌کند، به او می‌گویند، که باید به نوزاد خود شیر بدهد. در چنین شرایطی آیا از مشکلات رایج، در مورد شیردهی نیز صحبت می‌شود؟ یا آیا در مورد حل مشکلات شیردهی اطلاعاتی در اختیار مادران گذاشته می‌شود؟
ترویج‌دهندگان بهداشت آمریکا (American health promoters)، اخیرا با یک کار تبلیغاتی جدید که به منظور آگاهی مادران از خطرات عدم شیردهی انجام می‌شود، پیش‌برد مطالب خود در این زمینه را افزایش دادند. یکی از تبلیغات، دوران بارداری مادران را به سوار شدن به یک گاو نر مکانیکی تشبیه می‌کند. این یک پیام قابل توجه است. در واقع این بیانگر این است که دوران بارداری، دوران راحت و بدون چالشی نیست.
نظرسنجی
یک نظرسنجی در بین مادران انجام شد. در این نظرسنجی از مادران در مورد مشکلاتی که متحمل شده‌اند و این که چه کسانی از آن‌ها حمایت کرده‌اند، سوال شده است. همچنین در مورد اطلاعاتی که در این زمینه داشته‌اند، نیز از مادران سوال شد. علاوه بر این در مورد نظر و میزان رضایتی که در مورد این پشتیبانی‌ها شده است، نیز سوال شد. این نظرسنی به این منظور انجام شد، که بررسی شود، آیا مادر قادر به انجام یک دوره‌ی شیردهی موفقیت‌آمیز است یا خیر.
حس مادران
اولین چیزی که از نظر سنجی بدست آمد، این است که مادران در مورد شیردهی چقدر پرشور و احساسی هستند. بیش از 7 هزار نفر به این نظرسنجی پاسخ دادند. نظرسنجی انجام شده یک نمونه‌ی تصادفی نیست. در واقع گروه بسیار بزرگی از مادران است، که بیش از حد متوسط به نوزادان خود شیر دادند. شاید در مقابل این گفته‌ی ما بگویید، که احتمالا آن‌ها علاقه‌مند به شیردهی بودند.
با این حال برخی از مادران با چالش‌هایی در این زمینه روبرو شدند. بینش و تجربیات این مادران گویای همه کسانی است، که به شیردهی اهمیت می‌دهند. نتایج این نظر سنجی از چند طریق مانند مدت زمان شیردهی، رضایت مادر از این تجربه و … مورد ارزیابی قرار گرفته است.
نمونه‌ی نظرسنجی انجام شده، شامل تعداد زیادی از مادران موفق در زمینه‌ی شیردهی است. مادران در نظرسنجی مربوط به پریناتال (Perinatal) و سلامت كودكان تورنتو در سال 2003، كمتر از نصف مادران شیردهی را قبل از سه ماه متوقف كردند (یعنی حدود 10.5٪ در مقابل 23.4٪). همچنین بیشتر مادرانی که به این نظرسنجی پاسخ دادند، بیش از 12 ماه به نوزاد خود شیر می‌دادند (37.5٪ در مقابل 25.6٪ در نظرسنجی تورنتو).
آخرین شیردهی
با این حال اگر فقط به زنانی نگاه کنیم که در حال حاضر شیرده نیستند، تقریبا یک سوم آن‌ها گفتند، که قبل از این که خودشان بخواهند، شیردهی را متوقف کردند.
علاوه بر این در نظرسنجی از مادران خواسته شده است که در مورد نوزادان آخر خود نیز گزارشی بدهند. در بسیاری از موارد گزارشات فقط محدود به اولین فرزندشان نبوده است. برخی از مادران در این مورد، گفته‌اند که با کودک دوم یا سوم خود در شیردهی موفق بوده‌اند. این در حالی بوده است که در مورد نوزاد اول خود این موفقیت را نداشته‌اند.
توقف شیردهی زودتر از موعد، مشخصا مسئله‌ی مهمی است و به احتمال زیاد حتی شیوع آن بیشتر از این اطلاعاتی است که گزارشات نشان می‌دهند.
مشکلات
بیشتر مادران امیدوارند که شیردهی یک احساس عادی و طبیعی باشد. همچنین به راحتی و بدون هیچ چالشی اتفاق بیفتد. البته برخی اوقات نیز همینطور است.
یکی از مادران در مورد شیردهی اینطور می‌گوید: “شیردهی برای من فوق‌العاده بود. اولین باری که من به کودک خود شیر دادم، اندکی پس از تولد، نوزادم به راحتی سینه‌ام را گرفت. نوزادم در هنگام شیردهی می‌دانست که باید چه کاری انجام بدهد. من تقریبا یک تجربه عالی و با سختی بسیار کمی در مورد شیردهی داشتم و احساس خوشبختی می‌کردم.”
راهکار حل مشکل
متاسفانه این مادر در گروه تعداد کمی از مادران است. از هر ده مادر فقط یک مادر، شیردهی بدون مشکل را گزارش کرده است. این اعداد و ارقام نشان می‌دهد که همه، به ویژه مادران و پدرانی که صاحب فرزن شده‌اند، باید درک کنند که چالش‌های شیردهی بسیار طبیعی است.
همچنین باید این را بدانیم که اگر خواستار این هستیم که اکثریت مادران برای مدت طولانی‌تری شیردهی کنند، باید برای حل این مشکلات کاری انجام بدهیم. در واقع مادران برای گذراندن این مشکلات به حمایت‌های ماهرانه و پشتیبانی روحی نیاز دارند. البته راهکارهای دیگری نیز برای جلوگیری از مشکلات شیردهی وجود دار،د که مادران می‌توانند با مطالعه در این زمینه، در مورد حل مشکلات مختلف شیردهی اطلاعات کسب کنند.
البته دستورالعمل‌های فعلی بهداشت کانادا، انجمن اطفال کانادا و سازمان بهداشت جهانی، توصیه می‌کنند که مادران تا شش ماهگی فقط شیر خود را به نوزاد بدهند. با این حال نباید از فواید و تاثیرات مثبتی که شیردهی طولانی مدت دارد، غافل شویم.
عدم اطلاع داشتن
برخی از پاسخ‌دهندگان به این نظر سنجی، از این که در مورد مشکلات شیردهی اطلاعی نداشتند، ابراز ناراحتی کردند. این دسته از مادران گفتند، که هیچ کس در مورد مشکلات شیردهی به ما هشدار نداده بود.
یکی از مادران در این رابطه می‌گوید: “من در دوران بارداری، با هر پرستار و پزشکی که در تماس بودم، از فواید شیردهی می‌گفتند. همچنین منابع بی‌پایانی را در زمینه‌ی فواید شیردهی و تاثیرات مثبت آن می‌گفتند. اما هیچ کس درمورد مشکلات شیردهی به من چیز نگفت. به همین دلیل وقتی من برای اولین بار شیردهی را شروع کردم، متوجه سختی کار شدم. من از این برخورد خود با مشکلات شیردهی که اصلا انتظارش را نداشتم، بسیار شوکه شدم.”
لورنا هارگروو (Lorna Hargrove)، متخصص زنان و زایمان نیز با گفته این مادر موافق است. وی بیان می‌کند: “صحبت در مورد شیردهی به یک موضوع ممنوع تبدیل شده است، که هیچ کس درباره آن صحبت نمی‌کند.”
دلیل عدم اطلاع‌رسانی
بدیهی است، افرادی که در پی ارتقای سلامت هستند، دارای یک سیاست در مورد این مسئله هستند. در واقع این دسته از افراد نمی‌خواهند شیردهی را سخت جلوه بدهند. چرا که سخت جلوه دادن شیردهی، باعث می‌شود که مادران نسبت به آن دلسرد شوند. اما باید به مادران کمک کنند تا درک کنند که مشکلات مربوط به شیردهی معمول و قابل عبور هستند.
خبر خوب برای مادارن این است، که بررسی‌ها در این نظرسنجی به وضوح نشان می‌دهد، که می‌توان بر مشکلات شیردهی غلبه کرد.
انواع مشکلات شیردهی
نود درصد از مادران در این نظرسنجی، حداقل با یک مشکل در مورد شیردهی روبرو شده‌اند. از هر پنج نفر، سه نفر با زخم پستان دست‌و پنجه نرم کردند و تقریبا همین تعداد از مشکلات محکم نگهداشتن پستان توسط کودک شکایت کردند.
با این حال از زنانی که هم اکنون شیرده نیستند، متوسط مدت طولانی‌ترین شیردهی آن‌ها 11.5 ماه بوده است.
به عنوان مثال، زخم نوک پستان (Sore nipples)، یکی از رایج‌ترین مشکلات شیردهی است، که از نظر آماری با از شیر گرفتن زودهنگام ارتباطی نداشته است. اگر چه مادران زیادی در مورد شیردهی در چنین شرایطی، گفته‌اند، که چقدر این مسئله عذاب‌آور و سخت است.
بنابراین، واضح است که برخی از زنان قادر به غلبه بر مشکلات شیردهی نیستند، به خوبی حمایت نمی‌شوند و مشاوره‌ی خوبی در این زمینه دریافت نمی‌کنند، اما همچنان با موفقیت مسیر شیردهی را طی می‌کنند.
از شیر گرفتن زودهنگام
اطلاعات حاصله از این نظرسنجی نمی‌تواند میزان دقیق مشکلاتی را که باعث می‌شود، زنان قبل از تمایل به توقف شیردهی آن را متوقف کنند، را مشخص کند. با این حال اطلاعات حاصله نشان می‌هد که سه مشکل در زنانی که زودتر شیردهی را متوقف کرده‌اند، تقریبا دو برابر بیشتر شده است. این سه مشکل شامل، موجودی شیر کم، کم شدن وزن کودک و نوزادی که به نظر می‌رسد علاقه‌ای به شیر خوردن از پستان ندارد و در نتیجه عدم شیردهی موثر، می‌شود.
در این نظرسنجی بار دیگر اطلاعات و اعداد مورد بررسی قرار گرفت. نتایج حاصل از این بررسی مجدد، این است که تعداد معدودی از مادران توانسته‌اند بر این مسکلات غلبه کنند. حال سوالی که مطرح می‌شود، این است، چه کسی به این دسته از مادران کمک کرده‌اند، تا توانسته‌اند بر خلاف سایر مادران دیگر این مشکلات را پشت سر بگذارند؟
حمایت و پشتیبانی
به طور کلی، طبق این نظرسنجی 91 درصد از مادران حداقل از یک متخصص بهداشت کمک و پشتیبانی شیردهی دریافت کرده‌اند.
86 درصد از پاسخ‌دهندگان این نظرسنجی کمک حرفه‌ای، را خوب یا عالی ارزیابی کرده‌اند. 79 درصد در مورد حمایتی که از خانواده و دوستانشان داشتند همین حرف را زدند.
تقریبا همه‌ی مادران شیردهی را از بیمارستان شروع می‌کنند. اما اعداد این نظرسنجی چیز دیگری را نشان می‌دهد. از هر چهار پاسخ‌دهنده‌ی این نظرسنجی گفته‌اند، که از پرستاران بیمارستانی که در آن زایمان کرده‌اند، هیچ گونه مشاوره یا پشتیبانی دریافت نکرده‌اند.
این نتایج نشان می‌دهد که بیشتر مادران احساس می‌کنند که اطلاعات دقیق و کمک خوبی دریافت می‌کنند. اگرچه اختلاف بین دقت (درستی) و سودمند بودن کمک‌ها قابل توجه است.
حمایت پرستاران
همچنین رتبه‌بندی نسبتا پایین پرستاران بیمارستان مشکلی را در کیفیت و سازگاری حمایت از شیردهی در بیمارستان را نشان می‌دهد. از آنجایی که بسیاری از مادران با چندیدن پرستار بخش زایمان سر و کار دارند، در این نظرسنجی به آن‌ها فرصتی داده شد تا دقت و سودمندی بیش از یک پرستار را ارزیابی کنند. در نهایت سایر پرستاران بیمارستان پایین‌ترین امتیاز را کسب کردند.
سیزده درصد از مادران توصیه‌های یک پرستار ثانویه بیمارستان را غیرمفید یا مضر ارزیابی کردند. همچنین پرستاران بهداشت عمومی و مشاوران شیردهی، را فقط 4٪ غیرمفید ارزیابی کردند.
علت کم کاری پرستاران
اگر انصاف داشته باشیم، باید به این مسئله که پرستاران کار سختی دارند نیز توجه کرد. همچنین پرستاران مسئولیت‌های دیگری نیز غیر از شیردهی دارند. علاوه بر این، پرستاران مدت زمان زیادی بیمار خود را نمی‌بینند. چرا که اغلب مادران قبل از ورود به مرحله‌ی شیردهی به خانه می‌روند. البته برای مادرانی که مدتی را در بیمارستان می‌مانند، به این مسئله که مشکلات شیردهی همیشه در روزهای اول آشکار نمی‌شوند، نیز باید توجه کرد.
با این حال از زبان برخی از مادران در مورد کم کاری پرستاران داستان‌های ناگوار و ناخوشایندی گفته شد.
کمک کردن سودمند
طبق مطلبی که گفته شد، پشتیبانی و مشاوره ضعیف را به دلیل نقشی که می‌تواند در شکست شیردهی داشته باشد برجسته کردیم. اما باید تأکید کنیم که اکثر مادران حمایت کلی خود را از متخصصان بهداشت عالی (44٪) یا خوب (42٪) ارزیابی کردند.
یکی از مادران در مورد حمایت پرستاران اینطور می‌گوید: “من کودکم زودرس متولد شد و قطعا شیردهی به او کار مشکلی بود. به همین دلیل پرستاران آن بخش در این مورد به من کمک کردند. اگر کمک این پرستارها نبود من هیچ وقت نمی‌توانستم به کودک کوچکم شیر بدهم.”
وی در ادامه می‌گوید: “بخش مراقبت‌های ویژه نوزادان، چندین پرستار دارد که مشاور شیردهی نیز هستند. البته به نظر می‌رسید که همه آن‌ها این ترفندها را می‌دانند. ما مجبور شدیم کودکم را چهار هفته زودتر از آنچه انتظار می‌رفت به خانه منتقل کنیم. این انتقال سریع، به دلیل صبر، تشویق و کمک عالی پرستاران به من بود.”
تناقض در اطلاعات دریافتی
مانع دیگری که برخی مادران با آن روبرو بوده‌اند، عدم انطباق در اطلاعاتی است که به آن‌ها ارائه می‌شود. در بررسی‌های انجام شده در این نظرسنجی، مشاوره‌های متناقض، بیشتر توسط زنان با مشکلات خاص گزارش شده است. 17 درصد از مادرانی که نوزادانشان افزایش وزن کمی داشتند، از توصیه‌های تا حدودی یا بسیار متناقض شکایت داشتند.
حمایت‌های فنی و حرفه‌ای
از مادرانی که یک تا چهار ماه از شیر مادر تغذیه کرده‌اند در مقایسه با فقط 110 مادری که 7 تا 12 ماه شیر داده‌اند، 27 درصد حمایت حرفه‌ای را ضعیف یا منصفانه ارزیابی کرده‌اند.
با این حال، توجه داشته باشید حتی مادرانی که زودتر شیردهی را متوقف کرده‌اند، عمدتا به پشتیبانی حرفه‌ای امتیازات خوبی داده‌اند. تقریبا یک سوم مادران گفته‌اند، که این پشتیبانی بسیار عالی است.
بنابراین، می‌توان نتیجه گرفت، اگر چه حمایت حرفه‌ای ناکافی به وضوح در شکست شیر مادر نقش دارد، اما این مسئله تنها عامل نیست.
شیر خشک
اطلاعات جالب دیگری از این نظرسنجی بدست آمد و آن استفاده از شیر خشک در بیمارستان برای تغذیه‌ی نوزاد بود. حتی کارشناسان در این مورد می‌گویند، که این احتمالا کمتر از حد متوسط است. این در حالی است که طرفداران شیردهی سال‌ها استدلال کرده‌اند، که دادن شیرخشک به نوزادان احتمال موفقیت در شیردهی را کاهش می‌دهد.
البته فقط نباید به داده‌های این نظرسنجی اکتفا کرد. با این حال مشخص است، مادرانی که کودک خود را زود از شیر گرفته‌اند احتمالا گفته‌اند که نوزادانشان شیر خشک یا شیر قند دریافت کرده‌اند.
عوامل مربوط به کودک
احتمالا عوامل مربوط به کودک، یکی از کم‌ترین مواردی است که در مورد کاهش شیردهی در مورد آن صحبت شده است.
به طور مثال یکی از مادران در این مورد اینطور می‌گوید: “من دو پسر دو قلو به دنیا آوردم. یکی از پسرانم در شیر خوردن و مکیدن مهارت داشت، به همین دلیل افزایش وزن خوبی داشت. اما پسر دیگرم مکیدن را به خوبی بلد نبود. به همین دلیل در دریافت شیر از برادر دیگرش عقب بود. بنابراین مجبور شدم بعد از سه ماه تلاش، از شیر خشک برای تغذیه‌‌اش استفاده کنم. در حالی که برادرش همچنان به دریافت شیر از پستانم ادامه می‌داد.”
تقریبا از هر چهار مادر، یک مادر صاحب نوزادی شده بود که در هنگام گرفتن سینه یا وسط تغذیه سر و صدا می‌کرد و در شیردهی اختلال ایجاد می‌کرد. برخی از مادران به خاطر این مشکل ابراز ناراحتی کردند.
همه‌ی متخصصان بهداشت، دوستان و خانواده، رسانه‌های مربوط به والدین، سیاست‌گذاران بهداشت، باید در حمایت از مادران تلاش بیشتری کنند. به ویژه، آموزش بیشتر در مورد نحوه‌ی مشاوره و حمایت از مادران شیرده برای متخصصان بهداشت لازم است.
طرح بیمارستان دوست‌دار کودک، نامی است که سازمان بهداشت جهانی برای بیمارستان‌هایی گذاشته است، که از پروتکل‌های مطرح برای تقویت و افزایش شیردهی پیروی می‌کنند. به طور مثال، کشور کانادا چهار تا از این نوع بیمارستان‌ها را احداث کرده است. دولت‌ها می‌توانند برای کمک به مادران، بیمارستان‌های بیشتری را به این سمت سوق بدهند.
توصیه‌هایی برای آمادگی جهت شیردهی
ما در این مطلب علت توقف شیردهی از دیدگاه مادران را توضیح دادیم با این حال در انتهای این مطلب سه نکته و توصیه‌ی مهم برای والدین آورده شده است. این سه مورد به صورت زیر بیان شده‌اند.
- اولا، مشکلات شیردهی معمول است و بدون شک باید پیش‌بینی شوند.
- دوما، با مشاوره و پشتیبانی به موقع و درست، بسیاری از مشکلات قابل حل هستند (حتی از وقوع برخی از مشکلات می‌توان جلوگیری کرد.)
- سوما، اگر می‌خواهید مشکلات خود را در زمینه‌ی شیردهی برطرف کنید، به یک متخصص شیردهی مراجعه کنید.
در نهایت، با رعایت کردن این نکات، مادران و همسرانشان دیگر در مورد این مسئله تحت فشار نخواهند بود. همچنین اکثریت مادران با آمادگی بیشتری شیردهی را شروع می‌کنند.
مادران از قبل می‌دانند که شیردهی به کودکشان یک مسئله‌ی بسیار مهم است. بنابراین، اگر می‌خواهیم مادران شیردهی را ادامه بدهند و مادران بیشتری در مدت زمان طولانی‌تری شیردهی را ادامه بدهند، باید از گفتن قوانین، شعارها و فشار آوردن به آن‌ها خودداری کنیم. چرا که مادران در چنین موقعیتی به محبت، درک و کمک سودمند نیاز دارند.
شرکت‌کنندگان
مادرانی که به این نظرسنجی پاسخ دادند:
تعداد کل پاسخ‌دهندگان: 7،378
درصدی از مادران، که در حال شیردهی بودند: 45٪
درصدی از مادران، که در حال شیردهی نبودند اما در سه سال گذشته شیردهی را انجام داده‌اند: 55٪
درصدی از مادران، که به یک کودک شیر داده‌اند: 53٪
درصدی از مادران، که به بیش از یک کودک شیردهی کرده‌اند: 46٪
