تجربه یک مادر
وی در این مورد می‌گوید: “اولین بار که با میگرن پسر خود برخورد کردم بسیار متعجب و مضطرب شدم. من یک پسر شش ساله دارم که در یک روز به طور ناگهانی مشاهده کردم که روی زمین به دلیل بی‌حالی و لرزش در بدن خود درازش کشیده است. رنگ صورت پسر من پریده بود و دست خود را روی سر خود گذاشته بود. من و همسرم هرگز تصور نمی‌کردیم که او دچار سردرد میگرنی شده باشد. تصور اینکه یک کودک شش ساله مبتلا به میگرن باشد برای ما بسیار عجیب بود.”
بسیاری از والدین در این مورد دچار سردرگمی و اضطراب می‌شوند. بنابراین در این مطلب به توضیح در مورد کودکان مبتلا به میگرن و راهکارهای پیشگیری پرداخته‌ایم.
میگرن در کودکان
شانا لیندسی (Shanna Lindsay) متخصص مغز و اعصاب در کودکان است. وی در این مورد می‌گوید: “مردم تمایل دارند که فکر کنند بیماری میگرن فقط مختص بزرگسالان است این در حالی است که این بیماری در کودکان بسیار شایع است. میگرن در میان نوجوانان فراگیرتر است. با این حال چهار تا پنج درصد از کودکان در سن مدرسه در مقایسه با 30 درصد از بزرگسالان از آن رنج می‌برند. این تخمین‌ها شامل کسانی است که تجربه یک یا دو میگرن در زندگی خود داشته‌اند و کسانی که روزانه از آن رنج می‌برند.”
داون مک گرگور (Daune MacGregor) متخصص مغز و اعصاب کودکان است. وی در این مورد می‌گوید: “حتی نوزادن در سنین پایین نیز می‌توانند میگرن داشته باشند. این موارد بسیار نادر است، اما در بین نوزادان وجود دارد. نوزادان کوچک سر خود را به گهواره خود می‌کوبند. بچه‌های دو و سه ساله می‌توانند بی‌ثبات باشند و مثل یک فرد با هوشیاری پایین در اطراف راه بروند.”
تعاریف میگرن
تعریف پزشکی میگرن عبارت است از سردردی با ضربان متوسط تا شدید که معمولا در یک طرف سر و اغلب با حالت تهوع، استفراغ و حساسیت به نور و صدا همراه است. یک پاسخ درد پیچیده (complex pain response) که شامل التهاب دیواره‌های رگ‌های خونی در مغز است، منجر به احساس تپش می‌شود.
افرادی که میگرن دارند می‌گویند که سردرد میگرنی مانند سردردهای تنشی نیست. چرا که این سردرد مانند فشار دادن یک کلا یا نوار در اطراف سر است که معمولا نیز حالت تهوع ایجاد نمی‌کند.
علائم شروع میگرن
برخی از افراد از جمله کودکان قبل از شروع میگرن هاله‌ای را حس می‌کنند که به آن‌ها هشدار می‌دهد که میگرن در حال شروع است. این افراد ممکن است نورهای درخشان ناهمواری ببینند که مانند شفق می‌درخشند. برخی دیگر به طور موقت بینایی خود را در یک چشم حدود 10 تا 15 دقیقه قبل از شروع میگرن از دست می‌دهند. با این حال برای بسیاری از افراد بدون هیچ هشدار و هاله‌ای درد به سادگی شروع می‌شود.
تفاوت در بین بزرگسالان و کودکان
علائم میگرن در کودکان و بزرگسالان تقریبا یکسان است. با این حال برخی تفاوت‌ها نیز در بین این دو گروه سنی وجود دارد. در واقع این تفاوت در مدت زمان میگرن و اینکه درد در کجا رخ می‌دهد، می‌باشد. میگرن در کودکان یک ساعت یا بیشتر طول می‌کشد. در بزرگسالان بیش از چهار ساعت طول می‌کشد. بزرگسالان درد را یک طرفه توصیف می کنند. این در حالی است که کودکان اغلب می‌گویند که درد در تمام سر آن‌ها است، اگرچه این تا حدی به درک کودک مربوط است.
مک گرگور توضیح می‌دهد که کودکان نمی‌توانند منبع درد خود را به درستی تشخیص بدهند. ممکن است درد در یک طرف سر آن‌ها باشد اما چون نمی‌توانند به صورت منطقه‌ای بگویند، می‌گویند تمام سر آن‌ها درد می‌کند. همچنین برخی از کودکان در توصیف درد خود دراماتیک هستند. ما کودکان را مجبور می‌کنیم که تا سردردهای خود را ترسیم کنند. من چند عکس در این مورد دارم که نشان می‌دهد که چاقوی بزرگی از سر آن‌ها می‌گذرد.
اکثر این نقاشی‌ها توسط پسرها کشیده شده است. تا دوران نوجوانی، پسران کمی بیشتر از دختران دچار میگرن می‌شوند. اما هنگامی که بدن آن‌ها شروع به تغییر می‌کند، نوسانات هورمونی ماهانه دختران آن‌ها را در معرض خطر بیشتری از میگرن قرار می‌دهد. این در حالی است که پسرها ممکن است در سنین نوجوانی از میگرن خود پیشی بگیرند ولی این شرایط برای دختران برقرار نیست.
تشخیص
اگر کودک شما از علائم شبیه میگرن رنج می‌برد، اولین قدم این است که به یک متخصص اطفال یا متخصص مغز و اعصاب اطفال مراجعه کنید و متخصص در مورد سردرد کودک شما اظهار نظر کند. مک گرگور در این مورد می‌گوید: “هیچ آزمایش خون، پرتو ایکس، ام‌آرآی یا هر نوع آزمایش پزشکی که میگرن را تشخیص بدهد، وجود ندارد. تشخیص این بیماری از طریق حذف سایر بیماری‌ها فقط امکان‌پذیر است. پس از رد احتمالات دیگر، مانند عفونت‌های سینوسی، مشکلات بینایی یا در موارد بسیار نادر تومورهای مغزی، یک متخصص اطفال یا متخصص مغز و اعصاب تشخیص را بر اساس ترکیبی از علائم و سابقه خانوادگی انجام می‌دهد چرا که میگرن اغلب ارثی است.
محرکهای میگرن
میگرن طیف گسترده‌ای از محرک‌ها را دارد. رایج ترین محرکهای غذایی به ویژه در کودکان شامل کافئین، شکلات، پنیر و گوشت‌های فرآوری شده هستند. لیندسی در این مورد می‌گوید: “غذاهایی مانند هات‌داگ، پپرونی و سوسیس از جمله‌ی این غذاها هستند. مورد دیگر حذف وعده‌هایی غذاهایی است. به عنوان مثال بسیاری از نوجوانان وعده‌ی صبحانه را به دلیل تنبلی و خواب بیشتر حذف می‌کنند. حذف یکی از وعده‌های اصلی غذایی نیز می‌تواند از محرک‌ها باشد.”
تغییرات آب و هوا، نورهای روشن، کم آبی بدن و کمبود خواب نیز می‌تواند باعث میگرن شود. هچنین استرس، حتی نوع خوب استرس هیجانی مانند سورپرایز شدن برای جشن تولد از دیگر محرکهای میگرن هستند.
تنش و استرس در کودکان
تنش‌ها و نگرانی‌های دیگری نیز در زندگی کودکان ما وجود دارد که می‌توانند محرک باشند. لیندسی در این می‌گوید: “به عنوان یک فرد بزرگسال ما تصور می‌کنیم که یک کودک شش ساله نمی‌تواند استرس و یا نگرانی داشته باشد. اگر کودک شش ساله استرس دارد، منشع آن چیست؟ چگونه کودکان می‌توانند نگرانی و استرس داشته باشند؟
در پاسخ به این سوالات باید بگویم که کودکان نیز استرس‌ها و نگرانی‌های مختص سن خود را دارند. به عنوان مثال ممکن است کودک شما به اتفاقی که یک ماه پیش در زمین بازی افتاده است و کسی به او چیزی گفته است، فکر کند. من فکر می‌کنم ما در بزرگسالی فراموش می‌کنیم که چه چیزی برای یک بچه کوچک می‌تواند استرس‌زا باشد. من به یاد می‌آورم که یک دختر هشت ساله را درمان کردم که در مدرسه از میگرن روزانه رنج می‌برد. او ساعدهای فوق‌العاده پر از مویی داشت و همه‌ی بچه‌ها مسخره‌اش می‌کردند. به همین دلیل او هر روز در مدرسه مضطرب و ناراحت بود. بعد از برداشتن موها، میگرن او نیز درمان و ناپدید شد. در واقع درمان میگرن او به دلیل حذف موهای اضافی در بدن او نبود، بلکه حذف منبع اضطراب او بود که هر روز به خاطر موهای خوب تجربه می‌کرد.”
درمان
اگر کودک شما مبتلا به میگرن تشخیص داده شده است، بهترین راه برای مدیریت آن اجتناب از محرک‌ها است. برای انجام این کار یک دفترچه یادداشت تهیه کنید. در این دفترچه یادداشت نوع تغذیه، نوشیدنی، میزان خواب و انواع استرس‌هایی که فررزند شما ممکن است داشته باشد را یادداشت کنید. مک گرگور به بیماران جوان خود می‌گوید که باید مسئولیت اجتناب از محرک‌ها را خود بر عهده بگیرند.
وقتی کودکی به میگرن مبتلا می‌شود، مک گرگور توصیه می‌کند که او را در اتاقی ساکت و تاریک قرار دهید . تلویزیون یا آی‌پد و هر گونه محرک دیگری برای میگرن در اتاق حضور نداشته باشد. همچنین برخی از کودکان با استفاده از یک پارچه سرد یا گرم روی سر یا گردن تسکین می‌یابند. بنابراین می‌توانید از این تکنیک برای کودک خود استفاده کنید، ممکن است برای کودک شما نیز نتیجه بدهد. درمانشناسان درد می‌توانند به کودکان کمک کنند تا از تکنیک‌های آرام‌سازی برای کنترل تپش استفاده کنند.
داروهای بدون نسخه
در مورد میگرن شدید، هم مک گرگور و هم لیندسی داروهای بدون نسخه مانند ایبوپروفن (با نام‌های تجاری موترین (Motrin ) و ادویل (Advil) فروخته می‌شود) یا استامینوفن (با نام‌های تجاری تیلنول (Tylenol) و تمپرا (Tempra)) را توصیه می‌کنند. لیندسی می‌گوید: “بیشتر کودکان با داروهای بدون نسخه کاملا خوب عمل می‌کنند، البته تا زمانی که دوز مناسبی به آن‌ها داده شود.”
وی در ادامه می‌گوید که از آنجایی که تولیدکنندگان دارو هنگام پیشنهاد دوزها احتیاط می‌کنند، بچه‌ها باید برای دوز بالاتر از پزشک خود تأییدیه بگیرند. مسئله‌ی مهم این است کودکان به محض اینکه سردرد می‌گیرند به یک دوز خوب و مناسب نیاز دارند اگر منتظر بمانید تا سردرد بیشتر شود، شرایط بدتر می‌شود.”
اگر داروی موترین را امتحان کرده‌اید و نتیجه‌ای حاصل نشد، می‌توانید به کودک خود تیلنول بدهید یا برعکس. لیندسی می‌گوید از آنجایی که این داروها در مسیرهای مختلف مغز عمل می‌کنند، می‌توانید همزمان از هر دو استفاده کنید. با این حال، در مورد استفاده از داروهای بدون نسخه بیش از سه بار در هفته احتیاط کنید. لیندسی می‌گوید: “شما می‌توانید سردرد برگشتی داشته باشید.” در این شرایط باید یک داروی پیشگرانه را در نظر داشته باشید.
پیشگیری
آیا میگرن قابل پیشگیری است؟ پزشکان تمایلی به تجویز داروهای پیشگیرانه، داروهایی که روزانه برای دفع میگرن مصرف می‌شوند، برای کودکان ندارند. چرا که این گروه از داروها عوارض جانبی مانند افزایش وزن، آسیب کلیه و خواب‌آلودگی را دارند و هیچ کدام به درستی روی کودکان آزمایش نشده است. با این حال، در موارد شدید، پس از عدم موفقیت در سایر گزینه‌های درمانی، پزشکان تجویز داروهایی مانند آمی‌تریپتیلین، پیزوتیفن و گاباپنتین را در نظر خواهند گرفت.
بوتاکس
متخصص مغز و اعصاب کودکان داون مک‌گرگور می‌گوید: “به عنوان آخرین راه حل برای بیماران جوان می‌توانید حتی از بوتاکس استفاده کنید. بوتاکس برای از بین بردن موقت چین و چروک‌ها در صورت استفاده می‌شود. سم بوتولینوم در صورت استفاده در دوزهای بالا برای اهداف زیبایی، تکانه‌های عصبی را مسدود می‌کند و به طور موقت عضلات را شل می‌کند. در دوزهای پایین‌تر که برای میگرن استفاده می‌شود، مسیرهای درد در مغز را مسدود می‌کند.
