مقدمه
تنفس دهانی باعث ایجاد برخی مشکلات پزشکی در کودک شما می‌شود. بنابراین مهم است که به کودک خود بگویید با بینی نفس بکشد. در حالی که ممکن است این مسئله به نظر بی‌خطر باشد، اما تنفس دهانی می‌تواند نشانه‌ای از یک بیماری زمینه‌ای باشد که نیاز به مداخله دارد. بنابراین، در این مطلب به توضیح در مورد تنفس دهانی در کودکان و علائمی که باید مراقب آن‌ها باشید توضیحاتی داده شده است. همچنین در مورد تاثیرات این مسئله بر روی سلامت فرزند شما و زمان مراجعه به پزشک نیز توضیحاتی آورده شده است.
تنفس دهانی
تنفس دهانی عادت به جذب هوا از طریق دهان به جای بینی است.
پزشک ماندیپ جوهال (Mandeep Johal)، دندانپزشک است. وی در این مورد می‌گوید: “تنفس دهانی مسئله‌ای است که بیش از نیمی از کودکان با آن دست‌وپنجه نرم می‌کنند.”
احتمال خطر
آیا تنفس دهانی برای کودکان مضر است؟
اگر هر از چند وقت و با دلیل مشخصی اتفاق بیفتد، به عنوان مثال یک سرماخوردگی بد با احتقان سینوسی، تنفس دهان مشکلی ندارد. با این حال، اگر متوجه شدید که کودک شما به طور منظم از طریق دهان نفس می‌کشد، این یک مشکل است. در این مورد جوهال می‌گوید: “ما قرار نیست از طریق دهان نفس بکشیم. اگر کودکی به طور معمول از دهان نفس می‌کشد، باید به دنبال پیدا کردن مشکل آن باشید.”
عوارض
عوارض منفی تنفس دهانی در کودکان چیست؟
تنفس دهانی در کودکان با برخی مسائل پزشکی از جمله آپنه خواب، پوسیدگی دندان و ناهنجاری دندانی یا نامرتب بودن دندان‌ها مرتبط است. همچنین مشکلات تنفسی مانند تنفس دهانی نیز خطر ابتلا به بیماری قلبی و دیابت نوع 2 را در مراحل بعدی زندگی افزایش می‌دهد. علاوه بر این، در طول مدت زمان طولانی، تنفس دهانی می‌تواند بر رشد صورت تأثیر بگذارد و در نتیجه فک عقب‌نشینی یا ضعیف شود. این اتفاق اشاره دارد به زمانی که فک یا چانه کودک به سمت عقب متمایل شده است. همچنین ممکن است نشان دهنده باریک بودن راه هوایی تنفس در کودک باشد.
تاثیر بر روی مغز و سیستم ایمنی بدن
تنفس داخل و خارج از دهان همچنین می‌تواند جریان طبیعی اسید نیتریک که یک ماده شیمیایی است و به سیستم تنفسی کمک می‌کند و در مجرای بینی تولید می‌شود را مختل کند. تنفس بینی همچنین اکسیژن بسیار بیشتری دریافت می‌کند که به معنای بهبود استراحت و فعالیت مغز است. وقتی به درستی نفس نمی‌کشید، سیستم ایمنی و سایر عملکردها ممکن است آسیب ببینند. جوهال می‌گوید: “تنفس‌های دهانی مستعد تنفس کم عمق و مشکلات تنفسی فوقانی هستند و این تنفس عمیق به ویژه برای نوزادان مهم است، زیرا مغز آن‌ها به سرعت در حال رشد است.”
مشکلات گوارشی
مشکلات گوارشی نیز می‌تواند در اثر تنفس دهانی ایجاد شود. جوهال می‌گوید: “وقتی کودک تنفس دهانی و همزمان پوسیدگی دندان نیز دارد، در این شرایط احتمال ایجاد مشکلات روده وجود دارد. چرا که 50 درصد بیوم (biome) در دهان باید به روده برسد.”
به طور کلی اگر فردی آنطور که طبیعت در نظر گرفته یعنی داخل و خارج از مجرای بینی تنفس نمی‌کند، ریتم بدن را مختل می‌کند. همچنین مانع از رسیدن ارگانیسم‌های موجود در بدن به جایی می‌شود که باید باشد. جوهال در این مورد می‌گوید: “والدین باید نگران باشند، چرا که این مسئله نه تنها بر سلامت دندان‌ها، بلکه بر کل بدن کودکان تأثیر می‌گذارد.”
علائم
در کودک باید به دنبال چه نشانه‌هایی دال بر تنفس دهانی بود؟
جوهال فهرستی از شاخص‌ها را به خانواده‌ها می‌دهد که باید به دنبال آن باشند. در ادامه خاطرنشان می‌کند که بسیاری از والدین تا زمانی که به طور فعال به دنبال تنفس دهانی نباشند، متوجه تنفس دهانی نمی‌شوند. وی در ادامه می‌گوید: “از والدین می‌خواهم که وقتی بچه‌ها در حال تماشای تلویزیون یا انجام تکالیف هستند و وقتی می‌خوابند به آن‌ها توجه کنند. همچنین به نحوه‌ی قورت دادن غذا در کودک توجه کنید. چرا که تنفس دهانی بر روی این مسئله نیز تاثیرگذار است. من به والدین تکلیف می‌دهم و از آن‌ها می‌خواهم که وقت بگذارند و به دنبال چیزهای خاص باشند.”
جوهال اغلب یک بررسی در مورد سلامت بدن در نوزادان انجام می‌دهد که شامل بررسی راه‌های هوایی، حفره‌های بینی و وضعیت زبان است. در کودکان در سنین بالاتر، او به دنبال پوسیدگی دندان و بیلداپ دندان (plaque build-up) به عنوان نشانه‌ای از تنفس از طریق دهان است. والدین همچنین ممکن است متوجه ویژگی‌های فیزیکی شوند که نتیجه تنفس دهانی است. اگر کودکی فک عقب‌نشینی داشته باشد، احتمالا به این معنی است که راه هوایی باریکی دارد.
دندانپزشک قادر خواهد بود تشخیص دهد که آیا بایت (bite) کودک علائم مشکل را نشان می‌دهد یا خیر. در بسیاری از موارد، وضعیت کلی کودک ممکن است تحت تاثیر این مسئله آسیب ببیند. جوهال می‌گوید: “تنفس دهانی می‌تواند کودک را از سر تا پا تحت تأثیر قرار دهد.”
بی‌توجهی والدین
جوهال می‌گوید: “بسیاری از والدین به دلیل مفاهیم منفی که در مورد تنفس دهانی وجود دارد، تمایلی به رسیدگی به این نگرانی‌ها با پزشک فرزند خود را ندارند. این اتفاق باعث تاسف و نگرانی است. با این حال، از آنجایی که این عادت می‌تواند به همه چیز از مسائل دندانی و بد خوابی گرفته تا سلامت روده مرتبط باشد، مهم است که موضوع را با یک متخصص در میان بگذارید.”
جوهال توصیه می‌کند: “به یک متخصص گوش و حلق و بینی مراجعه کنید. این مراجعه به منظور بررسی این است که آیا انسدادی در بینی یا در گلو وجود دارد یا خیر؟ اگر انسدادی وجود دارد دلیل آن چه چیزی است؟” وی در ادامه خاطرنشان می‌کند که یکی از شایع‌ترین دلایل تنفس دهانی در کودکان، وضعیت پایین زبان، با یا بدون زبان گره خورده (tongue tie) است.
درمان
چگونه می‌توان تنفس دهانی را در کودکان درمان کرد؟
هنگامی که مشکلات گوش، حلق و بینی از طرف پزشک شما برای کودک رفع شد، یک متخصص دندانپزشکی می‌تواند کودکان را برای تنفس صحیح راهنمایی کند. او می‌گوید: “این کار به آموزش، مانند فیزیوتراپی، صبر و تلاش نیاز دارد. این ممکن است شامل تمرینات تنفسی و عضلات صورت و همچنین حرکاتی باشد که زبان، لب‌ها و پالت نرم‌کام را تقویت می‌کند. درمان اضافی ممکن است شامل شست‌وشوی بینی با نمک برای باز کردن مجاری بینی باشد.”
تنفس راحت در بزرگسالی
پس از شنیدن مشکلات ناشی از تنفس دهانی، والدین ممکن است احساس نگرانی یا گیج شدن کنند. با دانستن این موضوع، دکتر جوهال اغلب به اشتراک می‌گذارد که خود او در دوران کودکی تنفس دهانی داشته و ده‌ها سال با مشکلات خواب سروکار داشت. وی در این مورد می‌گوید: “تا زمانی که به سلامتی در این مورد نرسیدم، نمی‌دانستم که خواب بدی دارم.” وی در ادامه اینطور می‌گوید: “این موضوع بر سلامت و توانایی من برای عملکرد بهینه تأثیر گذاشته بود. به عنوان مثال من باید برای داشتن تمرکز خیلی سخت‌تر از دانش‌آموز کنارم کار می‌کردم.”
در انتها جوهال می‌گوید: “تنفس دهانی تاثیرات بسیاری روی سلامت دندان‌ها می‌گذارد و توجه کنید که سلامت دندان‌ها بر سایر قسمت‌ها بدن نیز تاثیرگذار است. با این حال وحشت نکنید و به دنبال راهکارهای مناسب برای درمان کودک خود باشید.”
