مقدمه
بارداری یک اتفاق هیجان‌انگیز برای هر مادری است. این اتفاق دوست‌داشتنی با به دنیا آمدن نوزاد و زایمان، کامل می‌شود. اما نکته‌ی مهمی که باید به آن توجه کرد، این است که بدن مادران هم در دوران بارداری و هم در دوران پس از زایمان دچار تغییر و تحولاتی می‌شود. در واقع نباید بعد از به دنیا آمدن نوزاد، انتظار داشته باشید که وضعیت بدنتان به حالت قبل از بارداری و زایمان برگردد. به همین دلیل ما در این مطلب به توضیح در مورد تغییرات بدن در بارداری و پس از زایمان پرداخته‌ایم.
با ما همراه باشید تا اطلاعات مفیدی را در این زمینه کسب کنید. چرا که دانستن این مسئله که چه اتفاق و تغییراتی قرار است در بدن شما اتفاق بیفتد، خیلی بیشتر به شما کمک خواهد کرد تا با تغییرات کنار بیایید.
بارداری و زایمان
بارداری و زایمان بعد از آن باعث ایجاد تغییراتی در بدن شما می‌شوند. گاهی اوقات اتفاقات عجیب و غریبی در بدن شما اتفاق می‌افتد، که شاید تا به کنون با آن‌ها برخورد نکرده باشید.
در طی ساعت‌ها، روزها و هفته‌ها بعد از زایمان، حداقل در بعضی از زمان‌ها تفسیر خاصی در مغز شما وجود دارد. افکار متفاوتی از ذهن شما می‌گذرند، آیا من با بدن خود یک انسان درست کردم؟ در مورد تغییرات بدن خود گلایه کنید و دائم بگویید چرا این جای بدن من درد می‌کند؟ آیا در دروان بارداری این همه تغییرات لازم است؟ قرار است چه اتفاقی بعد از زایمان برای من بیفتد؟
بدن شما در حین بارداری، دچار تغییر می‌شود و بعد از زایمان نیز تغییرات عمده‌ای دارد. در حالی که معلومات شما هفته به هفته در مورد وضعیت شکمتان افزایش می‌یابد، که در نتیجه‌ی این اطلاعات، منطقی است که شما بیشتر مراقبت خود باشید. با این حال شما اغلب سلامت بدن خودتان را پس از تولد نوزادتان نادیده می‌گیرید. این نادیده گرفتن به این دلیل است که شما صرفا درگیر رسیدگی و مراقبت از کودک خود شده‌اید. همچنین میزان خواب شما با تولد کودک کاهش یافته است. البته این تنها گوشه‌ای از این تغییرات و اتفاقات پس از زایمان است.
موارد زیادی برای یادگیری در مورد بارداری، زایمان و مراقبت از کودک شیرینتان وجود دارد. اما انجام برخی از وظایف و کارها در همان روزهای اولیه پس از تولد کودک بسیار مهم است.
آمادگی مادران
تعدادی از مطالعات نشان داده است، که وقتی مادران در مورد بارداری یا وضعیت بعد از زایمان آمادگی ندارند یا احساس می‌کنند که آماده نیستند، بیشتر احساس فشار، استرس، اضطراب و افسردگی پس از زایمان می‌کنند. علاوه بر این، این مشکلات برای مادرانی که پس از تولد کودک در تلاشند تا با تمام تغییرات در بدن خود کنار بیایند، نیز اتفاق می‌افتد.
موارد گفته شده، نکاتی است که کاملا خلاف احساسی است که می‌خواهید به عنوان یک مادر جدید، آن‌ها را تجربه کنید.
بنابراین، به طور کلی هر چه بیشتر نسبت به اتفاقات بارداری و زایمان اطلاعات داشته باشید، احتمالا بهتر می‌توانید با شرایط کنار بیایید.
زایمان بسیار خوب پیش خواهد رفت، اگر شما به خودتان فرصت و ابزار مناسب را بدهید، تا سطح مواد مغذی، هورمون‌ها، عضلات و هر چیز دیگری را بازیابی کنید.
مغز و هورمون‌ها
بدن و وضعیت شما نسبت به قبل از زایمان تغییر کرده است. به همین دلیل جای تعجب نیست که شما احساسات قبلی خود را نداشته باشید. زندگی شما به شدت تغییر کرده است و حداقل برای مدتی هورمون‌های شما نیز تغییر کرده‌اند. در این قسمت در مورد هورمون‌هایی که در دوران بارداری و بعد زایمان تغییر می‌کنند و همچنین نوع تاثیری را که بر روی شما می‌گذارند، صحبت شده است.
استروژن و پروژسترون
آیا در مورد تاثیر هورمون‌ها بر روی افسردگی پس از زایمان و انواع اختلالات روانی پس از زایمان اطلاعاتی دارید؟ آیا می‌دانید که هورمون‌ها در اختلالات پس از زایمان تاثیرگذار هستند؟
در ادامه پاسخ این سوالات داده شده است.
Ann Dunnewold روانشناس و نویسنده کتاب زندگی هرگز یکسان نخواهد بود (راهنمای زنده ماندن مادر پس از زایمان) در این رابطه بیان می‌کند: “از قبل از زایمان تا بعد از زایمان، برخی از هورمون‌های شما از بالاترین میزان ممکن به پایین‌ترین حد خود رسیده‌اند.”
درست بعد از زایمان سطح هورمون‌های استروژن و پروژسترون به طور چشم‌گیری کاهش می‌یابند. این اتفاق ممکن است باعث ایجاد گرفتگی خلق پس از زایمان یا افسردگی پس از زایمان شود.
گرفتگی خلق پس از زایمان شامل نوسانات خلقی، اضطراب، غم و … می‌شود، که در عرض یک هفته پس از تولد برطرف می‌شود. این در حالی است که افسردگی پس از زایمان علائمش شدیدتر و طولانی‌تر است. همچنین در زندگی روزمره مادران اختلال ایجاد می‌کند.
با اینکه گرفتگی خلق پس از زایمان در عرض یک هفته بر طرف می‌شود، اما روش‌هایی برای درمان آن وجود دارند. از جمله‌ی این روش‌ها می‌توان به مکمل درمانی گرفتگی خلق پس از زایمان اشاره کرد.
اکسی توسین
در همین حال، اکسی توسین، که هورمون پیونددهنده (bonding hormone) نیز نامیده می‌شود، بلافاصله پس از زایمان در سیستم بدن شما جاری می‌شود.
Dunnewold بیان می‌کند: “در همین زمان، رفتارهای مادرانه پدیدار می‌شوند. یک جنبه از این رفتار این است که شما می‌توانید در دنیای کودک خود خطر را ببنید. بنابراین وقتی اکسی توسین بالا می‌رود، اضطراب را نیز برای مادران به همراه دارد. در واقع این هورمون‌ها در یک رقص پیچیده روی یکدیگر تاثیر می‌گذارند و انرژی و روحیه‌ی شما را تحت تاثیر قرار می‌دهند.”
وی در ادامه اضافه می‌کند: “بدن شما می‌تواند از پروژسترون بیشتری استفاده کند، که یک ماده طبیعی ضد اضطراب است. اما بعد از تولد سطح این ماده کم است. بنابراین، شما می‌توانید ببینید که چگونه این ترکیب می‌تواند منجر به اضطراب پس از زایمان شود.”
راهکارهایی برای رفع مشکلات خلقی از دیدگاه Dunnewold:
برای مشکلات خلقی خفیف‌تر، درک و پذیرفتن آن می‌تواند مفید باشد. به جای اینکه دائما از خود سوال کنید که چرا نمی‌تواند رفتار و وضعیت خود را کنترل کنید. این خوب است که شما تقریبا همه جا با خلق و خوی خودتان باشید، چرا که در نهایت هورمون‌های شما متعادل می‌شوند. اگر در تلاش برای مقابله با این مشکل هستید، حتما با ماما یا پزشک خود و یا روانشناس صحبت کنید تا در مورد راه‌های مقابله شما را راهنمایی کند.
تیروئید
هورمون‌های تیروئید که به تنظیم دمای بدن، متابولیسم و عملکرد اندام کمک می‌کنند، می‌توانند تحت تأثیر زایمان قرار بگیرند.
طبق گفته‌ی انجمن تیروئید آمریکا، 5 تا 10 درصد از زنان به تیروئیدیت پس از زایمان (postpartum thyroiditis) و التهاب غده تیروئید مبتلا هستند. مسئله‌ی دیگری که در رابطه هورمون‌های تیروئید وجود دارد این است، که علت دقیق این مشکلات مشخص نیست.
علائم این مشکلات شامل بی‌خوابی، اضطراب، ضربان قلب سریع، خستگی، کاهش وزن و تحریک‌پذیری (یک تا چهار ماه پس از تولد) یا خستگی، افزایش وزن، یبوست، خشکی پوست و افسردگی (چهار تا هشت ماه پس از تولد) باشد.
در چنین شرایطی پزشک می‌تواند سطح تیروئید شما را با آزمایش خون کنترل کرده و در صورت لزوم دارو تجویز کند.
مغز
هورمون‌ها همچنین در تعدادی از ساختارهای مغز شما تاثیرگذار هستند. البته لزوما آنگونه که انتظار دارید، نیست.
یک مطالعه‌ای در New Haven, Conn، محققان اسکن ام‌آرآی (MRI) را برای مغز زنان اندکی پس از تولد و دوباره چندین ماه بعد از آن انجام دادند.
محققین در طی این تحقیقات دریافتند، که میزان ماده‌ی خاکستری مغز افزایش یافته است. مناطق مغزی مختلف تحت تاثیر، مسئول این هستند، که برای کمک به شما در فعال کردن غرایز عشق شدید، محافظت و نگرانی و تنظیم دقیق پاسخ شما به گریه‌ها و حرکات کودکتان، شما را کمک کنند. از آنجایی که تحقیقات بسیار جدید است، مشخص نیست که این تغییرات کوتاه مدت هستند یا بلند مدت.
ریلاکسین
مادران توجه کنید که فقط وضعیت روحی شما تغییر نمی‌کند. بلکه تغییرات هورمونی بر استخوان‌ها و مفاصل شما نیز تاثیر می‌گذارند. در دوران بارداری، بدن شما هورمونی به نام ریلاکسین (relaxin) تولید می‌کند که باعث شل شدن تمام مفاصل می‌شود.
ممکن است پنج ماه طول بکشد تا مفاصل به ثبات قبلی خود برگردند. بنابراین، اگر مفاصل شما درد می‌کنند، سعی کنید به سمت ورزش‌هایی با تاثیرگذاری کمتری بروید.
احساس می‌کنید، کفش‌هایتان دیگر مناسب پاهایتان نیستند؟
ریلکسین همراه با افزایش وزن در دوران بارداری ممکن است پاهای شما را کمی بزرگ‌تر و قوس‌های شما را کمی صاف کنند. البته گاهی به طور دائمی این اتفاق می‌افتد. باسن شما نیز ممکن است عریض‌تر بشود.
سطح ویتامین و مواد معدنی
در کنار اینکه بدن و هورمون‌های شما دچار تغییرات می‌شوند، می‌توانید با داشتن تغذیه مناسب برخی از مشکلات و کمبودهای بدن خود را رفع کنید. در این قسمت به توضیح در مورد استفاده از ویتامین‌های لازم و ضروری پرداخته شده است.
آهن
احساس لرزش و خستگی در چند هفته اول پس از زایمان کاملاً رایج است. اما این علائم همچنین می‌توانند با سطح پایین آهن نیز مرتبط باشند.
Sarah O’Hara متخصص تغذیه در همین رابطه بیان می‌کند: “مادرانی که به تازگی زایمان کرده‌اند، به دلیل از دست دادن خون در هنگام زایمان، در معرض خطر کمبود آهن پس از زایمان قرار دارند.”
وی توصیه می‌کند، برای مدت زمانی که شیر می‌دهید یا حتی اگر شیر نمی‌دهید، تا زمانی که خونریزی بعد از زایمان دارید، یک مولتی ویتامین قبل از تولد را با آهن مصرف کنید. بعلاوه، غذاهای غنی از آهن مانند گوشت قرمز، محصولات غلات کامل غنی شده، لوبیا، عدس و سبزیجات برگ‌دار بخورید.
ظرف چند هفته پس از افزایش مصرف آهن، باید احساس بهتری داشته باشید، اما رفع کمبودهای شدیدتر بیشتر طول می‌کشد. مواردی مثل، نشانگر تنگی نفس (indicated by shortness of breath)، رنگ‌پریدگی پوست، سرگیجه، تورم زبان، دست و پا سرد یا اشتیاق به خوردن مواد غیر غذایی مانند تکه‌های یخ است.
می‌توانید از پزشک خود بخواهید آزمایش خون برای بررسی سطح آهن شما را انجام دهد.
سایر ویتامین‌ها
O’Hara می‌گوید: “اگر شیرده هستید، به ویتامین‌های A ، E ، C و ب کمپلکس، کولین، کروم، مس، ید، سلنیوم و روی نیاز دارید. بهترین و ساده‌ترین روش، خوردن انواع غذاهای سالم است. در واقع هدف از غذاهای سالم، خوردن مقداری پروتئین همراه با کربوهیدرات‌های پیچیده است، مانند میوه‌ها، سبزیجات، حبوبات مانند لوبیا و عدس و غلات کامل.”
برخی تحقیقات نشان می‌دهد که کمبود ویتامین D ممکن است منجر به خطر بیشتر اختلالات خلقی پس از زایمان شود. با این حال این نکته قطعی نیست. بنابراین، در مورد مصرف مکمل‌ها از با پزشک خود صحبت کنید.
سینه‌ها
آیا سوتین‌هایی که در هنگام بارداری خریداری کرده‌اید، در دوران پس از زایمان برای شما کوچک شده است؟
در پاسخ به این سوال باید بگوییم که باز هم تغییرات سطح هورمون‌ها در این مسئله تاثیرگذار بوده‌اند.
پرولاکتین
احتمالا برای مدتی سوتین‌های قبلی شما خیلی کوچک خواهند بود. درست بعد از زایمان، سطح استروژن و پروژسترون کاهش می‌یابد و سطح پرولاکتین، هورمونی که به شما در تهیه شیر مادر کمک می‌کند، افزایش می‌یابد. این تغییر به دلیل افزایش جریان خون و شیر، معمولاً سینه‌های شما را بزرگ‌تر از اندازه آن‌ها در دوران بارداری می‌کند.
در واقع این همان جذابیتی است که احتمالا دوستانت در مورد آن به شما گفته‌اند. دو تا سه روز پس از تولد به اوج خود می‌رسد و سینه‌های شما بسیار سفت و دردناک خواهند شد.
راهکارهای درمان
اگر خودتان به کودک شیر می‌دهید، در طی چند روز که به کودک خود شیر بدهید، این مشکل، درد و سفتی دردناک سینه‌ها، برطرف می‌شود.
در همین رابطه CJ Blennerhassett ماما، بیان می‌کند: “استفاده از بسته‌های گرم (warm packs) قبل از شیردهی و بسته‌های سرما (cold packs) پس از شیردهی موثر است. همچنین استفاده از یک ضد التهاب خفیف (مانند ایبوپروفن که در دوران شیردهی بی خطر است.) و استفاده از برگ کلم خورد شده برای سینه‌ها می‌تواند به شما در این دوران کمک کند.
اگر شیرده نیستید، رفع مشکل ممکن است یک هفته طول بکشد و سوتین راحت، ایبوپروفن و بسته‌های یخ می‌توانند به تسکین برخی از درد و ناراحتی‌های شما کمک کنند.
اینکه شما بعد از زایمان به کودک خود شیر بدهید یا ندهید، کاملا یک مسئله‌ی اختیاری است و شما تصمیم‌گیرنده‌ی این مسئله هستید. با این حال بهتر است قبل از اینکه در مورد این مسئله تصمیم بگیرید، بهتر است حقایق جالب درباره شیردهی را مطالعه کنید و سپس تصمیم بگیرید. علاوه بر این احتمالا در برخی از مادران احساسات منفی در دوران شیردهی وجود دارد، که ممکن است آن‌ها را از شیردهی به کودکشان منصرف کند. بهتر است به این مسئله نیز توجه کنید.
آیا در مورد اندازه‌ی سینه‌های خود چیزی می‌دانید؟ به نظر شما سینه‌هایتان بزرگ‌تر می‌مانند، کوچک‌تر می‌شوند و یا به اندازه قبل از بارداری باز می‌گردند. دقیقا چه اتفاقی می‌افتد؟
آیا سینه‌هایتان دچار افتادگی می‌شود؟ این افتادگی به خاطر شیر دادن نیست. عوامل موثر دیگری وجود دارند، مثل افزایش وزن پستان در دوران بارداری، سن و سیگار کشیدن می‌توانند در این افتادگی سینه تاثیرگذار باشند.
رحم، واژن و vulva
در رحم شما اتفاقات بسیاری افتاده است و همچنان این اتفاقات در دروان پس از زایمان نیز ادامه دارد. در حالی که بهبودی ناشی از زایمان واژینال در مقابل سزارین چالش‌های مختلفی ایجاد می‌کند، اما شباهت‌های بسیاری نیز در بین این دو نوع زایمان وجود دارد.
انقباضات
درد پس از زایمان، که در آن احساس گرفتگی قاعدگی را دارید، اندکی پس از زایمان شروع می‌شود و دو یا سه روز طول می‌کشد. این انقباضات به کوچک شدن رحم شما در حالت قبل از تولد نوزادتان کمک می‌کنند. در طی حدود شش هفته، رحم شما به اندازه اصلی خود منقبض می‌شود و در نهایت خود را در پشت استخوان شرمگاه (pubic bone) پایین می‌آورد. علاوه بر کوچک شدن رحم شما، این اتفاق به صاف شدن شکم شما نیز کمک می‌کند.
لوخیا
علاوه بر انقباضات، تا شش هفته پس از زایمان، ترشحات خونی به نام لوخیا خواهید داشت.
Blennerhassett در همین زمینه بیان می‌کند: “این خون و مخاط، که به مرور زمان رنگ کمتری دارند و جریان می‌یابند، از ناحیه‌ای به اندازه دست شما می‌آیند، جایی که جفت به عضله رحم شما متصل بود.”
شکم
اگر زایمان واژینال داشته باشید، مطمئناً برای مدتی فاقد شکم متورم، کبود و درد خواهید بود. این در حالی است که سزارین به معنای داشتن شکم پف کرده و همراه با برشی دردناک است. البته طی چند هفته به تدریج هر دو بهتر می‌شوند. همچنین برای درمان زخم عمل سزارین نیز راهکارهایی وجود دارد، که می‌توانید برای درمان بهتر و زودتر آن انجام دهید.
درمان و تسکین‌دهنده‌ها
توجه کنید در این دوران استراحت کردن و مسکن‌ها می‌توانند به شما کمک کنند. شما همچنین می توانید پرنیوم (perineum) دردناک و بخیه خورده خود را با وان سیتز تسکین دهید. همچنین یا یک پد ماکسی یخ‌زده را که با فندق اسپری شده است، را در داخل لباس خود قرار دهید، تا درد شما تسکین داده شود.
همچنین وان حمام می‌تواند بواسیری که در طول فشار دادن زایمان ایجاد شده است، را کاهش دهد.
بهبودی
Blennerhassett بیان می‌کند: “مهم‌ترین چیزی که باید در مورد درد پس از زایمان به یاد داشته باشید، این است، که وضعیت شما هر روز باید کمی بهتر شود.” درد، خون یا ترشحات جدید به این معنی است، که شما باید با ارائه‌دهنده خدمات بهداشتی خود صحبت کنید، تا بتوانید از نظر عفونت چکاپ شوید.
پرینوم یا شکم شما باید در شش ماهگی بهبود یابد.
Céleste Bouffard یک فیزیوتراپیست سلامت لگن بیان می‌کند: “با این حال، گاهی اوقات، اعصاب آسیب‌دیده باعث بی‌حسی یا حساسیت شده‌اند، یا ممکن است چسبندگی بافت اسکار وجود داشته باشد.”
در این صورت، یک فیزیوتراپیست سلامت لگن می‌تواند به شما نحوه ماساژ محل برش برای تقویت گردش خون و بهبود را آموزش دهد. استروژن پایین می‌تواند باعث خشکی واژن شود. بنابراین، در زمان داشتن رابطه‌ی جنسی، تا زمانی که وضعیت هورمون‌های شما به حالت طبیعی برگردد، برای اینکه درد نداشته باشید از مقداری روان کننده بر پایه آب (water-based lubricant) استفاده کنید.
دوره‌ی پریودی
احتمالا دلتان برای دوران قاعدگی تنگ نشده است، اما شاید برای شما این سوال پیش بیایید که چه زمانی دوران قاعدگی بر می‌گردد؟
اگر شیرده نیستید، قاعدگی (و باروری) در طی شش تا هشت هفته برمی‌گردد. در غیر این صورت، قاعدگی شما تا زمانی که منحصراً کودک با شیر مادر تغذیه می‌کند، شروع نمی‌شود.
هنگامی که مدت کمی شیر دادن را شروع کردید، معمولاً در حدود شش ماهگی، قاعدگی شما ممکن است دوباره شروع شود. با این حال زمان آن از مادری به مادر دیگر متفاوت است.
فقط یک یادآوری: شما یک ماه قبل از بازگشت پریود تخمک‌گذاری می‌کنید.
شکم، مثانه، روده و کف لگن
به دلیل زایمانی که مادران انجام می‌دهند، فشار بسیار زیادی به لگن و عضلات آنان وارد می‌شوند. در ادامه در مورد تاثیرات فشارهای زایمان و بارداری بر لگن، شکم و مثانه توضیحاتی آورده شده است.
دستشویی رفتن
برخی از موارد هستند که تصورتان این است که بعد از زایمان برای شما مشکلی ایجاد نمی‌کنند. اما چنین مسائلی مثل دستشویی رفتن ممکن است مثل سابق نباشد. این احتمال وجود دارد که پس از زایمان در مورد دستشویی رفتن دچار مشکل شوید.
در همین رابطه Blennerhassett توضیح می‌دهد: “سیگنال‌هایی که مثانه شما به مغز شما می‌فرستد تا به شما بگوید ادرار را آزاد کند، ممکن است در اثر فشار در حین زایمان و هل دادن، همچنین عمل فیزیکی (physical act) سر کودک که از طریق مجرای ادرار خارج می‌شود، مختل شود. همچنین لبه‌های واژن متورم شده‌اند، که این نیز دستشویی رفتن و دفع ادرار را سخت می‌کند.”
در چنین شرایطی استفاده از کمپرس سرد یا استحمال نشمین گرم می‌تواند به شما در تسکین درد کمک کند.
از طرف دیگر، ممکن است در یک یا دو هفته اول پس از زایمان، تعریق بسیار داشته باشید. این تعریق به این دلیل است، که بدن شما با تغییر هورمون‌ها سازگار شده و برای از بین بردن مایعات اضافی کار می‌کند.
ادرار کردن همچنین می‌تواند پایین زخم شما را بسوزاند، به همین دلیل است که پرستار یا مامای شما به احتمال زیاد یک بطری آب‌پاش (handy squirt bottle) عالی به شما داده است. آن را با آب گرم پر کنید و به صورت اسپری به محل پرینه خود بپاشید.
یبوست
احتمالا در مورد یبوست در دوران بارداری شنیده‌اید. اما این اتمام کار نیست. بلکه شما در دوران پس از زایمان نیز یبوست را تجربه خواهید کرد. یبوست پس از زایمان تقریبا در هفته‌های اول پس از زایمان رایج است. یبوست به دلیل کمبود آب بدن، عوارض جانبی داروهای ضد درد، سزارین و ترس از بیرون انداختن هر چیز دیگری از آن ناحیه حساس بدن، اتفاق می‌افتد.
مقدار زیادی آب بنوشید، مقداری آب آلو یا میوه امتحان کنید و همچنین در صورت امکان پیاده‌روی کنید. پزشک یا ماما همچنین ممکن است یک نرم‌کننده مدفوع (مسهل) تجویز کند. بهتر است به پزشک خود اعتماد کنید و از آن استفاده کنید.
لگن
اگر عطسه، خندیدن یا ورزش باعث می‌شود در روزها، هفته‌ها و ماه‌ها پس از زایمان کمی در شلوار خود ادرار کنید (خیس شدن لباس زیر در حد خیلی کم)، این نشانه‌ی این است که لگن شما نیاز به رسیدگی و توجه دارد.
کف لگن با عضلات، رباط‌ها، بافت‌ها و اعصاب پشتیبانی‌کننده رحم، مثانه، واژن و رکتوم درگیر است. وزن کودک شما بعلاوه زایمان و خروج کودک می‌تواند فشار زیادی به کف لگنتان وارد کند. با این حال نگران نباشید یک فیزیوتراپ سلامت لگن می‌تواند در این زمینه کمک کند.
Bouffard در این رابطه بیان می‌کند: “هنگامی که کف لگن آسیب می‌بیند، ضعیف می‌شود. بنابراین، شما باید پس از زایمان آن را تقویت کنید.” بی‌اختیاری مثانه شایع‌ترین مسئله در این دوران است. اما گاهی اوقات بی‌اختیاری مدفوع می‌تواند یک مشکل باشد.
افتادگی
علاوه بر این، کف لگن آسیب دیده ممکن است باعث افتادگی شود. این مشکل یک نقطه‌ی ضعف در دیواره‌ی واژن است و به مثانه یا رکتوم (راست روده) اجازه می‌دهد که از موقعیت خود خارج شوند. علائم افتادگی شامل ادرار‌های مکرر، نشت ادرار، درد در هنگام داشتن رابطه‌ی جنسی و احساس فشار در کشاله ران است.
احتمالا خیلی برای شما ترسناک به نظر برسد، اما نگران نباشید. فیزیوتراپ می‌تواند به شما آموزش دهد، که چگونه کف لگن خود را تقویت کنید، تا بتوانید دوباره کار پشتیبانی خود را انجام دهید.
در چکاپی که برای کف لگن خود انجام می‌دهید، که معمولاً شش هفته پس از زایمان انجام می‌شود، یک فیزیوتراپ می‌تواند ابزارهای مختلفی برای تقویت لگنتان به شما نشان دهد. به عنوان مثال او به شما نحوه‌ی انجام درست تمرینات کگل را که اغلب ما به درستی انجام نمی‌دهیم، آموزش می‌دهد.
بعد از تولد عضلات اصلی بدن شما ممکن است ضعیف باشد. به طوری که نتوانید کارهایی حتی ساده و سبک را انجام دهید. به طور مثال ممکن است وضعیت شما به گونه‌ای باشد که مثلا بردن یک جعبه پوشک از سبد وسایلتان برای شما سخت باشد.
جدایش شکمی
تقریباً تمام زنان باردار دارای درجاتی از جدایش شکمی (diastasis rect) هستند. جدایش شکمی شکافی بین عضلات دیواره‌ی شکم چپ و راست است، که وقتی وقتی بافت پیوندی (connective tissue) در پاسخ به هورمون‌ها نازک می‌شود، ایجاد می‌شود.
این شکاف ممکن است در هشت هفته اول پس از تولد به خودی خود برطرف شود. اما اغلب چنین اتفاق نمی‌افتد و منجر به ایجاد شکمی می‌شود که همچنان به نوعی بارداری هستید. همچنین کمر درد دارید و عضلات اصلی به نظر می‌رسد که در بلند کردن، فشار آوردن و کشیدن چیزی ناکارآمد هستند.
با این حال مجبور نیستید این وضعیت را تحمل کنید. چرا که یک فیزیوتراپ سلامت لگن می‌تواند تمرینات صحیحی را برای کمک به بازیابی قدرت شکم و التیام شکاف به شما آموزش دهد.
علاوه بر جدایش شکمی، بسیاری از خانم‌ها با شکم نرم و سست‌تر مواجه می‌شوند. چگونگی محکم شدن شکم این دسته از مادران در ماه‌های بعد از تولد نوزاد، متفاوت است. در واقع به عواملی مانند ژنتیک، وضعیت بدن و میزان کشش پوست و بافت در حین بارداری متفاوت است.
نحوه‌ی تغییرات بدن شما بعد از به دنیا آوردن فرزندتان تقریبا شبیه خود فرزندپروری شما است. عجیب، عالی، ناامیدکننده، جذاب و الهام‌بخش است. همچنین می‌توانید به یاد داشته باشید، که اگر وضعیت بدن خوب نباشد، تقریبا با گذشت زمان همه چیز بهتر می‌شود.
بنابراین، نگران تغییرات بدن خود نباشید.
سایر قسمت‌های بدن
در قسمت بعدی در مورد تغییرات در قسمت‌های دیگری از بدن مادران صحبت شده است. در مورد وضعیت پاها، صورت، مو، دندان و حتی چشم‌ها توضیحاتی آورده شده است.
پاها
افزایش وزن بارداری می‌تواند باعث ایجاد رگ‌های عنکبوتی (spider veins)، واریس و ایجاد علائم کششی شود. گرچه با گذشت زمان از برجستگی کمتری برخوردار می‌شوند، اما احتمالاً در کنار هم تجمع کنند. جوراب‌های فشرده (Compression socks) یا شلوار استرچ می‌تواند به تسکین درد واریس در روزهای اولیه پس از زایمان کمک کند.
مادران عزیز برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد واریس، می‌توانید مقاله‌ی واریس در بارداری را مطالعه کنید.
صورت
تغییر سطح هورمون می‌تواند روی پوست صورت شما تأثیر بگذارد و باعث ایجاد لکه‌های خشک، آکنه یا تجمع رنگدانه‌ها در بافت‌ها‌ی صورت بشود. اگر نگران تغییر رنگ هستید، یا اگر جراحات صورتتان ملتهب و دردناک شدند، حتما با یک متخصص پوست صحبت کنید. برای آکنه‌های معمولی، بنزوئیل پراکساید ایمن‌ترین انتخاب محسوب می‌شود. همچنین ممکن است سالیسیلیک اسید نیز برای درمان توصیه شود.
مو
طبیعی است که زمانی که کودک شما در حدود سه ماهگی است، ریزش مو داشته باشید. همچنین شما احتمالا یک سوم موهای خود را از دست دهید. سطح بالای هورمون‌ها در دوران بارداری باعث رشد موهای شما در طی نه ماه می‌شود. هنگامی که سطح هورمون‌ها پس از تولد نوزاد کاهش می‌یابد، دیگر شاهد رشد خوب موهایتان نخواهید بود. در واقع موهایتان مرحله‌ی جدیدی از رشد را شروع می‌کنند.
بنابراین، ریزش موی مادران پس از زایمان به دلیل بهم خوردن هورمون‌ها امری طبیعی است.
دندان‌ها و چشم‌ها
تغییر سطح هورمون و حجم خون در دوران بارداری می‌تواند شما را نسبت به کرم‌خوردگی دندان (cavities) و بیماری‌های لثه پس از کودک مستعد کند. بنابراین، قرارهای ملاقت معمولتان را با دندان‌پزشک فراموش نکنید و حتما طبق برنامه‌ی قبلی خود به او مراجعه کنید.
احتمالا متوجه کمی تاری دید یا خشکی چشم شده‌اید، درست است؟ این مشکل احتمالاً به خاطر هورمون‌های بارداری یا سطح مایعات بدن است. در صورت شیردهی، این مشکلات چشمی ممکن است بعد از تولد نوزاد نیز ادامه داشته باشد. بنابراین، از پزشک بینایی‌سنجی خود یک وقت چکاپ برای چشمانتان بگیرید.
