حساسیت به مواد غذایی مختلف در بین بچه‌ها و بزرگسالان رواج زیادی دارد. برخی از رایج‌ترین مواد غذایی که باعث حساسیت در افراد می‌شود، عبارتند از بادام زمینی، تخم مرغ، شیر و … . ما در مطالب مختلف درباره‌ی حساسیت به هر یک از این‌ها، نحوه جلوگیری از آلرژی، علائم آلرژی و … صحبت می‌کنیم. اما این مطلب به صحبت درباره آلرژی به شیر گاو در کودکان اختصاص یافته‌است. سعی می‌کنیم مطالب مهم و کاملی را به شما ارائه دهیم.
حساسیت به شیر گاو یا در کل آلرژی به لبنیات، شایع‌ترین آلرژی در بین آلرژی‌های پرتکرار است. و مقابله با آن هم بسیار سخت است. در حالی که والدین می‌توانند در ارائه‌ی تخم مرغ و بادام زمینی و …، کمی احتیاط کنند اما برای شیر، این کار بسیار سخت است. زیرا شیر غذای اصلی کودکان است. در هر چیزی که بخواهید در بچگی کودک، به او بدهید شیر وجود دارد. شیر خشک، کیک و … .
آلرژی به شیر گاو
اول بگوییم که چرا برخی از کودکان به شیر گاو که هیچ ضرری ندارد، حساسیت نشان می‌دهند.
دلیل این حساست مانند بسیاری از آلرژی‌های دیگر این است که سیستم ایمنی بدن به اشتباه پروتئین موجود در ماده غذایی را یک ماده خطرناک برای بدن تشخیص می‌دهد و در برابر آن برای محافظت از بدن، آنتی بادی‌هایی را ترشح می‌کند.
میزان واکنشی که به شیر نشان داده‌می‌شود، معمولا در کودکان یا ضعیف است یا متوسط. ولی در موارد بسیار کمی هم، آلرژی بسیار شدید که آنافیلاکسی نام دارد، رخ خواهد داد.
آیا آلرژی به شیر (حساسیت به شیر) به معنای عدم تحمل لاکتوز است؟
خیلی وقتها می بینیم که یک نفر در مورد حساسیت به شیر صحبت می‌کند و در بین صحبت‌هایش از آلرژی به شیر و عدم تحمل لاکتوز بجای هم استفاده می‌کند. به همین دلیل سوال می‌شود که آیا این دو عبارت به یک معنا هستند؟
خیر اینطور نیست.
این دو عبارت کاملا با هم متفاوت می‌باشند.
عدم تحمل لاکتوز برای زمانی به کار می‌رود که سطح یک آنزیم به نام آنزیم لاکتاز در روده‌ی فرد کم است. این آنزیم به تجزیه‌ی لاکتوز موجود در شیر کمک می‌کند. حال اگر سطح این آنزین در بدن کم باشد، قادر به تجزیه لاکتوز موجود در شیر نخواهد بود و باعث اتفاقی در بدن می‌شود که عدم تحمل لاکتوز در بدن نام دارد.
در حالی که ما درباره آلرژی به شیر، دلیلش را اینطور گفتیم که سیستم ایمنی بدن به اشتباه پروتئین موجود در شیر را ماده‌ای خطرناک برای بدن می‌بیند و آنتی بادی‌هایی را در برابر آن ترشح می‌کند.
در رابطه با علائم این دو مشکل در بدن نیز باید بگوییم علائمشان با هم متفاوت هستند و فقط علامت مشترک دارند.
علائم عدم تحمل لاکتوز شامل موارد گوارشی مانند نفخ معده، گاز معده و اسهال می‌شود.
در حالی که آلرژی به شیر دارای علائمی مانند کهیر، مشکلات گوارشی، مشکلات عصبی و … می‌شود.
از نظر خطرناکی نیز، عدم تحمل لاکتوز در هیچ شرایطی باعث به خطر افتادن زندگی فرد نمی شود. بلکه فقط باعث درد و ناراحتی در بدن او می‌شود.
اما آلرژی در برخی موارد میتواند حتی باعث مرگ شود.
میزان شایع بودن آلرژی به شیر گاو
آلرژی به شیر گاو شایع ترین آلرژی غذایی در بین کودکان است که دو تا سه درصد بچه ها را مبتلا می کند.
اکثر کودکانی که به شیر آلرژی دارند، در همان 6 ماه اول زندگی خود علائم حساسیت را نشان می‌دهند. حتی برخی از آن‌ها (تعداد بسیاررر کم) زمانی که فقط شیر مادر مصرف می‌کنند، در صورتی که مادرشان شیر گاو یا لبنیات مصرف کرده باشد، نسبت به اثرات شیر گاو در شیر مادرشان هم آلرژی و حساسیت نشان می‌دهند.
به ندرت هم پیش می‌آید که پس از یک سالگی علائم حساسیت را بروز می‌دهند.
علائم آلرژی به شیر
خیلی زمان زیادی طول نمی‌کشد که کودک به شیری که خورده است، واکنش نشان دهد. معمولا فقط چند دقیقه زمان نیاز است که این اتفاق رخ دهد.
میزان واکنش نیز از فردی به فرد دیگر میتواند متفاوت باشد. در برخی واکنشی ضعیف، در برخی معمولا و در برخی متاسفانه ممکن است علائم بسیار شدیدی بروز پیدا کند.
رایج‌ترین علائم که در کودکان حساس به این ماده غذایی دیده می‌شوند، شامل علائم پوستی و گوارشی می‌شوند.
مشکلاتی که در پوست در واکنش به شیر ممکن است رخ دهد، شامل کهیر، بثورات، خارش و ورم می‌شود.
همچنین مشکلات و ناراحتی‌هایی که در سیستم گوارشی در واکنش به شیر احتمال دارد اتفاق بیفتد شامل مواردی همچون حالت تهوع، استفراغ، درد در ناحیه شکم و اسهال می‌شود.
اما در موارد کمی سیستم تنفسی هم در واکنش به شیر تحت تاثیر قرار خواهد گرفت. علائم درگیر شدن سیستم تنفسی نیز مواردی مانند تنگی نفس، سخت نفس کشیدن، درد در ناحیه قفسه سینه، سرفه کردن و خس خس سینه را در بر میگیرد.
در صورتی که کودک بعد از خوردن شیر واکنش نشان داد، سریعاً او را نزد پزشک متخصص ببرید تا او را تحت نظر بگیرد و اقدامات لازم درمانی و مشاوره‌های لازم را انجام دهد.
معمولا کاری که پزشکان در مطب یا بیمارستان انجام می‌دهند تا خطر و ناراحتی را از کودک دور کنند، این است که اپی‌نفرین (به انگلیسی: epinephrine ) به او تزریق می‌کنند.
داروهای معمولی و شناخته‌شده برای حساسیت نیز که نامش را احتمالا شنیده‌اید آنتی هیستامین است. اگر نشانه‌ای از حساسیت در کودک باقی مانده باشد، مثلا هنوز سرفه کند یا پوستش قرمز باشد، معمولا با چند بار مصرف آنتی هیستامین از بین می‌رود.
بنابراین اگر کودکتان به شیر گاو حساسیت نشان داد، اما حساسیتش ضعیف بود می‌توانید با تشخیص خودتان به او آنتی هیستامین بدهید.
آنافیلاکسی در واکنش به شیر
آنافیلاکسی (Anaphylaxis) که همان واکنش شدید آلرژیک است، به ندرت رخ می‌دهد. اما وقتی اتفاق بیفتد بسیار خطرناک است و سریعاً باید با اورژانس تماس بگیرید.
آنافیلاکسی معمولا همزمان با هم چند سیستم بدن را تحت تاثیر قرار می‌دهد. مثلا پوست و سیستم قلبی عروقی و سیستم تنفسی.
جدی‌ترین علائم آنافیلاکسی، سختی در نفس کشیدن و پایین آمدن فشار خون بچه است که ممکن است باعث رنگ پریدگی، سرگیجه و حتی بیهوش شدن کودک کوچک گردد.
نحوه از بین بردن آلرژی به شیر گاو
از آنجایی که شیر گاو یکی از پرکاربردترین مواد غذایی است و مصرف آن نیز بسیار مفید است، بسیاری از والدین به دنبال این هستند که این آلرژی را به کل در فرزندشان از بین ببرند. اما آیا چنین راهی وجود دارد؟
در کل، هیچ درمانی برای آلرژی به شیر وجود ندارد. اما یک روش وجود دارد که بعنوان کمک‌کننده در مسئله‌ی آلرژی شناخته می‌شود و آن هم ایمونوتراپی خوراکی است که برای تمامی آلرژن‌ها کاربرد دارد. با به کار بردن این روش زیر نظر پزشک، ممکن است تحمل کودک نسبت به شیر افزایش یابد.
کلیت نحوه انجام این روش کمک کننده این است که به مرور دوز مصرف آلرژن برای کودک افزایش می‌یابد تا بدن کم کم به آن عادت کند.
ایمونوتراپی خوراکی همیشه باید زیر نظر متخصص آلرژی انجام شود.
نحوه تایید آلرژی به شیر
تایید آلرژی به شیر در یک کودک، توسط پزشک متخصص انجام میگیرد.
روش‌های مختلفی پزشک برای تایید یا رد این ادعا در پیش رو دارد. آزمایش پوستی، تست خون، و یا تست پوستی و تست خون همراه با هم.
در تست پوستی، پزشک متخصص آلرژن را در یک ناحیه کوچک پوست می‌گذارد و تغییرات را ثبت می‌کند. اگر تفاوتی همچون کهیر زدن، ورم کردن، خارش در پوست ایجاد شود، یعنی او حساسیت دارد. درباره‌ی میزان حساسیت نیز، پزشک به مقدار واکنش نشان دادن پوست و محدوده‌ی آن توجه می‌کند. اگر پزشک با وجود تست پوستی، از تشخیص خود مطمئن نشود، تست خون را تجویز می‌کند.
میزان آلرژی به شیر در طول زمان ممکن است ثابت نباشد. یا زیادتر از قبل شود و یا کم‌تر. به همین دلیل پزشک دوره‌های 6 ماهه‌ی ملاقات برای فرد می‌گذارد و دوباره تست‌ها را تکرار می‌کند تا ببیند این حساسیت افزایش یافته است یا کاهش.
آیا کودک حساس به شیر، به شیرجوشیده‌شده هم حساس است؟
معمولا حدود 80 درصد از افرادی که به شیر گاو حساسیت دارند، به شیر جوشیده‌شده‌ی گاو حساسیت نشان نمی‌دهند. دلیلش هم این است که همان پروتئینی که پیش از این درباره آن صحبت کردیم و گفتیم دلیل اصلی این آلرژی است، با جوشیدن شیر تغییر شکل می‌دهد و معمولا سیستم ایمنی دیگر نسبت به آن واکنشی نشان نمی‌دهد.
از سوی دیگر، در صورتی که شیر در محصولات دیگری به کار گرفته شود، ممکن است ترکیب شدن آن با برخی محصولات از میزان آلرژن بودن آن بکاهد.
برای تشخیص اینکه آیا کودکی که به شیر آلرژی دارد به شیر پخته‌شده یا ترکیب‌شده هم آلرژی دارد یا نه، توسط پزشک قابل انجام است.
اگر فرزندتان قادر است شیر جوشیده‌شده‌ی گاو را مصرف کند، لطفا تا جایی که امکانش وجود دارد شیر را به همین شکل مصرف کنند. در حالت ایده‌آل، دو یا سه بار در هفته باید شیر مصرف شود.
غذاهای ممنوع برای فرد حساس به شیر؟
- این افراد هیچ لبنیاتی مصرف نکنند. بستنی و ماست و پنیر همه ممنوع.
- شیرخشکی که با شیر گاو درست شده باشد هم برای این کودکان ممنوع است.
شیر گوسفند
حدود 85 تا 90 درصد بچه هایی که به شیر حساسیت دارند به شیرهای حیوانی دیگر مانند شیر بز و شیر گوسفند نیز حساسیت دارند. حتی برخی از کودکان به شیر سویا نیز حساسیت دارند.
برای رشد کودکی که نمی‌تواند شیر بخورد، چه کنیم؟
اگر کودکتان به دلیل آلرژی قادر به مصرف لبنیات نیست، پس باید کلسیم و ویتامین D لازم برای رشد بدن را از طریق سایر مواد غذایی مانند لوبیا، عدس، ماهی و … دریافت کند. بدین ترتیب از کمبودهای تغذیه ای که ممکن است بر رشد و تکامل او تأثیر بگذارد، جلوگیری خواهد شد.
امیدواریم این مطلب برای شما مفید بوده باشد.
