مقدمه
شیر مادر دارای موادی است که ایمنی بدن کودک را افزایش می‌دهد. همچنین نیازهای کودک را در زمان نوزادی و یا بیماری برطرف می‌کند. از شیر مادر به عنوان طلای مایع یاد می‌شود. دلیل این امر این است که شیر مادر از مواد مغذی و تقویت‌کننده‌ای تشکیل شده است که سیستم ایمنی بدن کودک را تقویت کرده و در رشد کودک بسیار تاثیرگذار است. متخصصان، شیر مادر را به عنوان یکی از غذاهای شگفت انگیز و کامل در دنیا می‌دانند. زیرا این غذا می‌تواند در رشد و مراقبت از نوزاد شما بسیار تاثیرگذار باشد. در این مطلب به بیان تغییرات شیر مادر که باعث می‌شود، شیر او به غذای کاملی برای کودک، تبدیل شود خواهیم پرداخت.
رشد کودک
برخی تغییرات شیر مادر همراه با رشد کودک اتفاق می‌افتد. با تولد نوزاد، فرآیند شیرسازی در زنان اتفاق می‌افتد. به طوری که در چند ماه اول، شیر مادر به صورت آغوز ضخیم که همراه با بافت‌های عسل است، تولید می‌شود. همین ترکیب جادویی به کودک کمک می‌کند تا سیستم ایمنی بدن خود را تقویت کند. یک مشاور و متخصص نوزاد می‌گوید: “شیردهی در روزهای اولیه مانند واکسن عمل می‌کند.”
در شیر مادر یک ماده‌ای به نام ایمونوگلوبولین ترشحی، تولید می‌شود که به کودک کمک می‌کند تا از اندام‌های داخلی خود مانند دستگاه گوارشی و دستگاه تنفسی و دستگاه تولید مثل در برابر باکتری محافظت کند. ایمونوگلوبولین ترشحی موجود در شیر مادر اجازه نمی‌دهد، باکتری‌ها و عوامل بیماری‌زا، از روده وارد بدن کودک شود و از کودک شما به خوبی محافظت می‌کند. آغوز مواد مغزی (لاکتوز، چربی، پروتئین، پتاسیم) کمتری نسبت به شیر مادر دارد و شیر مادر متناسب با بدن در حال رشد نوزاد طراحی شده است.
پس از اضافه شدن ماده ایمونوگلوبولین به بدن کودک، این ماده، مستقیما وارد سیستم ایمنی کودک شده و روده کودک را از ماده مکونیوم پاکسازی می‌کند. در دو الی سه روز اول شیر مادر تغییر می‌کند و حجم شیر افزایش پیدا می‌کند. از این شیر به عنوان شیر انتقالی یاد می‌شود و تقریبا سه الی هفت روز طول می‌کشد تا شیر مادر تکامل پیدا کند و به شیر بالغ تبدیل شود.
متخصصان بر این باورند که شیر بالغی که کودک در سال اول از مادر دریافت می‌کند تفاوت چندانی با آغوز ندارد و دارای خواص مشابهی هستند. اما این شیر رقیق‌تر از آغوز است.
کاهش حجم شیر مادر
تغییر عمده دیگری که در شیر مادر ایجاد می‌شود در یک سالگی کودک است. حجم شیر مادر کاهش پیدا می‌کند. این امر باعث می‌شود شیر مادر ترکیبات ایمنی اولیه خود را به دست بیاورد. یک مشاور و متخصص نوزاد می‌گوید: “دلیل اینکه شیر مادر بعد از 1 سال کاهش پیدا می‌کند، امکان تغذیه کودک از مواد مغذی دیگر است.”
کودک شما بعد از یک سالگی می‌تواند از غذاهای طبیعی نیز استفاده کنند. شیر دادن به نوزاد و غذا دادن به او، هر دو بعد از 1 سالگی بسیار مهم هستند. شما باید در کنار شیر مادر از غذاهایی مانند سوپ نیز برای تغذیه کودک استفاده کنید. همزمان بودن این دو با یکدیگر، به این خاطر است که از طرفی با شیر مادر سیستم ایمنی بدن کودک فعال‌تر شود و از طرفی نیز بتواند عادات غذایی خود را یاد بگیرد. بیشتر متخصصان توصیه می‌کنند تا شیردهی و غذادادن همزمان کودک را تا 2 سالگی باید ادامه دهید تا رشد کودک به‌درستی انجام شود.
بیماری یا جهش رشد کودک
برخی تغییرات شیر مادر در طول بیماری یا جهش رشد کودک اتفاق می‌افتد. شیر بالغ مادر از نظر مواد مغذی مانند پروتئین، چربی، قند در طی یک سال اول ثابت است. اما می‌تواند به تغییرات سطح میکرو ناشی از عواملی مانند رژیم غذایی مادر، باکتری‌ها و ویروس‌های موجود در محیط و تغذیه کودک کاملاً پاسخگو باشد. یک مشاور و متخصص نوزاد می‌گوید: “یک کودک به طور مکرر برای چندین روز در طول جهش رشد، شیر می‌خورد که به افزایش چربی شیر کمک می‌کند.”
شیر مادر می‌تواند با توجه به حالت رفتاری و بیماری کودک تغییر کند. محققان بر این باورند که وقتی کودک بیمار می‌شود، از طریق بزاق دهان خود، نشانه‌هایی را به بدن مادر ارسال می‌کند. تا شیر بیشتری با آنتی‌بادی‌های مورد نیاز بیماری را تولید کند. به همین خاطر اگر کودک شما بیمار شود، بدن مادر آنتی‌بادی بیماری را تولید می‌کند و به بدن کودک منتقل می‌کند. این یکی از عجایب شیر مادر محسوب می‌شود.
در طول شبانه روز
تغییرات شیر مادر در طول شبانه روز نیز حقیقت دارد. به گفته متخصصان، شیر مادر در طول شبانه روز تغییر می‌کند. به طوری که بسیاری از مادران در ساعات اولیه روز حجم شیر بالایی در بدن دارند. همچنین جریان انتقال شیر سریع‌تر انجام می‌شود. یک مشاور و متخصص نوزاد می‌گوید: “این پدیده به خاطر حجم بالای پرولاکتین در روز باشد. پرولاکتین هورمونی است که به تولید شیر مادر کمک می‌کند.”
همچنین شیر تولیدی مادر در شب هم برای کمک به استراحت کودک در شب طراحی شده است. شیر شب حاوی سروتونین و سایر عناصر است که به کودک کمک می‌کند تا خواب بهتری را در شب داشته باشد.
در حین تغذیه
تغییرات شیر مادر در حین تغذیه نیز رخ می‌دهد. شیر در ابتدای تغذیه کودک، آبکی‌تر است در حالی که شیر در انتهای تغذیه کودک، چرب‌تر می‌شود. یعنی چربی شیر در طول تغذیه کودک افزایش پیدا می‌کند. نگه‌داشتن بیش از حد نوزاد برای شیر خوردن، بدون اینکه مطمئن باشید او فعالانه در حال شیر خوردن است، در سلامتی او خلل وارد می‌کند. زیرا ممکن است چربی شیر در یک طرف معلق شده باشد و کودک به جای تغذیه شیر از چربی تغذیه کند. به همین دلیل بسیار مهم است تا بدانید تغذیه کودک باید چگونه انجام شود و شما در هر زمانی که احساس کردید که مکش نوزاد متوقف شده است باید فرآیند شیردهی را متوقف کنید.
نکته مهم این است که بدانید شیر نوشیدن کودک به چه شکل است. نباید فرآیند نوشیدن شیر کودک طولانی باشد. بسیاری از مادران عادت کردت تا به مدت طولانی کودک را در آغوش نگه دارند تا کودک شیر بخورد و کودک هم با مکش طولانی مدت خسته شده و می‌خوابد. این عادت کاملا اشتباه است و شما باید اتمام فرآیند مکش کودک، کودک را در مکان مخصوص خود برای خواب هدایت کنید چرا که این کار باعث می‌شود ترکیب شیر شما سالم باشد و فرایند شیردهی به صورت کامل انجام شود.
تغییر رنگ
طیف گسترده ای از رنگ شیر مادر وجود دارد (آبی، زرد، کرم، نارنجی). همه نوع رنگ شیرها برای کودک شما مناسب است. داروها می‌توانند روی رنگ شیر مادر تاثیرگذار باشند. حتی یک آنتی‌بیوتیکی وجود دارد به نام مینوسایکلین که می‌تواند رنگ شیر مادر را سیاه کند. توصیه می‌کنیم با هر بار تغییر رنگ شیر خود به مرکز بهداشت شهر خود مراجعه کنید. با متخصصان مشورت کنید تا مشکلی برای کودک شما نداشته باشد.
تنها تغییری که باید به آن توجه شود، زمانی است که شیر مادر صورتی، قرمز یا رنگ آهن زنگ‌زده باشد. این رنگ‌ها می‌توانند خون موجود در شیر شما را از پستانک آسیب‌دیده یا سایر مسائل در عمق سینه نشان دهند. این شیر برای کودک شما همچنان مشکلی ندارد، اما بهتر است با یک مشاور شیردهی در ارتباط باشید. مشاور شیردهی می‌تواند در رفع عواملی که باعث ایجاد آسیب در نوک پستان می‌شوند، به شما کمک کند.
اگر خون در شیر شما وجود دارد اما نوک پستان‌های شما خوب است، مراجعه به یک مشاور یا دکتر شیردهی بسیار مهم است. اگر هیچ درد و آسیب در نوک پستان وجود نداشته باشد اما شیر مادر خون داشته باشد، ممکن است اتفاقات دیگری در سینه مادر افتاده باشد.
در صورت مشاهده خون در شیر حتما به پزشک مراجعه کنید تا یک سونوگرافی انجام شود. زیرا گاهی اوقات سرطان و سایر موارد باعث می‌شود خون وارد شیر مادر شود. در بیشتر مواقع هیچ جای نگرانی ندارد ولی برای اطمینان بیشتر به یک پزشک متخصص مراجعه کنید تا به صورت کامل معاینه شوید.
تغییرات مزه و بو
غذایی که می‌خورید می‌تواند طعم شیر شما را تغییر دهد. برخی مواد نسبت به مواد دیگر، تغییرات بیشتری در عطر و طعم شیر ایجاد می‌کنند. مطالعه‌ای در سال 2008 انجام شد، که نشان می‌دهد طعم منتول بیشترین دوام را در شیر مادر دارد، در حالی كه طعم موز فقط تا یک ساعت پس از خوردن دیده می‌شود.
مطالعه‌ای در سال 2001 در رابطه با كودكان منتشر شد. این مطالعه نشان داد كه به نظر می‌رسد نوزادانی كه مادران آن‌ها در مدت زمان شیردهی، آب هویج می‌نوشیدند، خوردن غلات با طعم هویج را بر غلات ساده ترجیح می‌دهند.
تأثیر غذا بر شیر مادر می‌تواند بر سایر ویژگی‌های شیر نیز تأثیر بگذارد. یک مطالعه در سال 2016 نشان داد که خوردن سیر خام، بوی شیر مادر را در برخی از مادران تغییر می‌دهد.
ترکیبات شیر مادر بر طعم آن نیز تأثیر می‌گذارد. سدیم در آغوز به معنای شور بودن آن است. یکی از مادران می‌گوید کودک 3ساله‌اش در هنگام خوردن شیر به او گفته است که طعم شیر عوض شده است. این مادر تعریف می‌کند: “فرزندم همیشه می‌گفت شیرت دارای مزه عسل است. اما یکبار او گفت كه طعم شير مانند چوب شور بسيار شور است.”
در همین حال، بعضی از مادران، لیپاز اضافی دارند. لیپاز، آنزیمی است که چربی موجود در شیر را تجزیه می‌کند. به همین خاطر این آنزیم می‌تواند روی طعم شیر هم تاثیرگذار باشد.
سخن پایانی
شیر مادر از موادی تشکیل شده است که سیستم ایمنی بدن کودک شما را تقویت می‌کند. در عین حال باعث رشد کودک می‌شود. شیر مادر می‌تواند در طول زمان شیردهی تغییراتی داشته باشد. در این مقاله تغییرات شیر مادر را در زمان شیردهی بررسی کردیم. امیدوارم این مقاله برای شما مفید بوده باشد.
