مقدمه
آیا استفاده از تخت مشترک با نوزاد برای نوزاد خطرناک است؟ اگر خواب در تخت مشترک با رعایت نکات مربوط به خواب ایمن انجام شود، آیا خواب در تخت مشترک مفید خواهد بود؟ خواب در تخت مشترک چه مزایا و معایبی برای نوزاد دارد؟ والدین سوالات بسیاری در این مورد دارند. بنابراین در این مطلب به پاسخ در مورد سوالات رایج در مورد خواب مشترک با نوزاد پرداخته‌ایم.
تخت مشترک
خواب مشترک با کودک در یک تخت از جمله مسائلی است که والدین را درگیر می‌کند. اولین سوال والدین این است که آیا آوردن نوزاد به تخت مشترک بی‌خطر است؟ در پاسخ به این سوال باید گفت که انجام این کار بستگی به شما و نحوه‌ی انجام آن دارد. نگرانی در مورد آوردن نوزادان به تخت از چند مطالعه در دهه 1999 (1377 شمسی) ناشی می‌شود که مرگ نوزادان را به خوابیدن نوزادان در تخت بزرگسالان مرتبط کرده است.
در بسیاری از مطالب، علت مرگ نوزادان در تخت مشترک مبهم و متفاوت است. به عنوان مثال قرارگیری نوزاد بین چارچوب تخت و تشک یکی از این موارد است. همچنین سندرم مرگ ناگهانی نوزاد (SIDS ) که مرگ غرمنتظره برای نوزادان است و هیچ دلیلی برای آن یافت نمی‌شود. یکی از مطالعات که توجه رسانه‌های زیادی را به خود جلب کرد، گزارشی در سال 1999 توسط کمیسیون ایمنی محصولات مصرفی (CPSC) در ایالات متحده بود. این گزارش مرگ 64 نوزاد در سال را به خطرات خفگی یا خفگی مرتبط با خوابیدن در تخت بزرگسالان نسبت داده است.
سال اول تولد
دنیس لدوک (Denis Leduc) متخصص اطفال در این مورد میگوید: “بر اساس شواهد موجود ما نمی‌توانیم تخت خانوادگی و مشترک را برای خواب مشترک توصیه کنیم. در مقابل در نوامبر سال 2004 (آبان 1383) توصیه شده است که در اولین سال زندگی نوزاد، امن‌ترین مکان برای خواب نوزادان گهواره است. همچنین خواب مشترک در یک اتاق برای شش ماه اول زندگی نوزاد توصیه می‌شود. در واقع گفته می‌شود که خواب در گهواره در اتاق والدین خواب ایمن برای نوزاد در شش ماه اول است.
جیمز مک‌کنا (James McKenna) انسان‌شناس، مدیر آزمایشگاه خواب مادر – کودک در دانشگاه است. وی در این مورد میگوید: “خواب نوزاد در نزدیک مادر ایمن‌ترین موقعیت است و خطر SIDS را به نصف کاهش داده می‌شود. بنابراین کسی در مورد این مسئله بحثی و مخالفتی ندارد.”
سندرم مرگ ناگهانی نوزاد
با این حال مک‌کنا استدلال می‌کند که ممنوعیت‌های گسترده برای اشتراک‌گذاری تخت، پیچیدگی شواهد در مورد عوامل خطر SIDS را نادیده می‌گیرد. به اشتراک گذاشتن تخت می‌تواند ذاتا محافظت‌کننده باشد. در واقع مسئله‌ای که باعث ایجاد خطر می‌شود، نحوه‌ی انجام آن است که نکات مربوط به ایمن‌سازی و محافظت را نادیده می‌گیرد.
لیندا اسمیت (Linda Smith) مشاور شیردهی و مربی زایمان است. وی در این مورد میگوید: “متاسفانه، هنوز هیچ کس نمی‌داند چگونه از SIDS جلوگیری کند و این مرگ‌ومیرها هم در گهواره و هم در تخت مشترک با والدین رخ می‌دهد. والدین باید تصمیمی آگاهانه در مورد مکان خواب نوزاد خود بگیرند که سلامت نوزاد، اهداف خود و شرایط زندگی خانواده‌ی خود را بسنجند.”
راهکارهای ایمن‌سازی در تخت
چگونه می‌توان تا حد امکان خواب در تخت مشترک را برای کودک ایمن کرد؟ به حداقل رساندن عوامل خطر کلیدی برای به اشتراک گذاشتن ایمن تخت با نوزاد است. Leduc از انجمن اطفال کانادا میگوید این احتمال وجود دارد که در گذشته، برخی از مرگ‌ها که به‌عنوان SIDS ثبت شده‌اند، در واقع ناشی از عوامل خطر باشند. به عنوان مثال خواب در یک تخت مشترک با والدینی که هوشیاری کافی ندارند، یکی از این موارد است.
آیا با وجود خطراتی که گزارش شده است، می‌توان در مورد خواب مشترک توصیه‌ای کرد؟ با وجود خطراتی که در مورد خواب مشترک وجود دارد، باید بگوییم که اگر عوامل خطر شناسایی شوند و حذف شوند، به احتمال زیاد استفاده از تخت مشترک بی‌خطر باشد. بنابراین اگر قصد استفاده از تخت مشترک را دارید، عوامل خطر را شناسایی کنید و آن‌ها را حذف کنید.
عوامل خطر
مسئله‌ی مهم دیگری که باید به آن توجه کنید هوشیاری افرادی است که در کنار کودک می‌خوابند. در صورت نداشتن هوشیاری کافی از خوابیدن در کنار نوزاد خودداری کنید. به عنوان مثال اگر داروهایی مصرف می‌کنید که یکی از عوارض آن خواب‌آلودگی شدید است، از خواب در کنار نوزاد خود پرهیز کنید.
قرارگیری تشک روی زمین
احتمال افتادن نوزاد از تخت، گرفتار شدن در شکاف‌های بین تشک و چارچوب یا دیوار تخت از دیگر مواردی است که باید به آن‌ها توجه کنید.
مک‌کنا پیشنهاد می‌کند: “اگر می‌خواهید از تخت مشترک با نوزاد خود استفاده کنید، تشک تخت خود را روی زمین بگذارید. به این ترتیب خطرات گیر افتادن و سقوط را از روی تخت از بین می‌برید. مک‌کنا میگوید که 92 درصد از مرگ‌ومیر نوزادان توسط CPSC بررسی شده است. بررسی‌ها نشان داده است مرگ زمانی اتفاق افتاده است که نوزادان به تنهایی در تخت بزرگسالان خواب بوده‌اند و یا در بین وسایل گیر افتاده بودند.
وسایل روی تخت
مورد بعدی در مورد وسایل روی تخت است. عروسک‌های نرم، بالش‌های پشمی و نرم، پدهای ضربه‌گیر، لحاف‌های اضافی و سایر موارد اضافی نبایند روی تخت قرار بگیرند. نوزادان باید روی یک تشک سفت بخوابند. خواب روی تخت‌های نرم، کاناپه، صندلی محرک و … نیز ممنوع است.
اینکه کودک شما در چه مکان و موقعیتی می‌خوابد مهم نیست. در واقع مسئله‌ی مهم و ضروری حذف عوامل خطر است. از دیگر مواردی که باید به آن توجه کنید، خوابیدن روی شکم و قرار گرفتن در معرض دود سیگار است. این دو مورد نیز از جمله موارد خطرناک است که باید رعایت کنید. بنابراین در زمان خواب کودک خود را به پشت بخوابانید تا زمانی که بتواند خودش بغلتد. در مورد سیگار Leduc میگوید، به طور خاص مادرانی که سیگار می‌کشند یا در دوران بارداری خود سیگار می‌کشیدند توصیه می‌شود که از تخت مشترک برای خواب با نوزاد استفاده نکنند.
مزایا تخت مشترک
آیا استفاده از تخت مشترک مزایایی برای مادر و کودک دارد؟
یکی از مادران در این مورد میگوید: “من دو فرزند دارم یک نوزاد و یک کودک نوپا که باید در طی روز مراقب هر دو باشم. همه چیز خوب پیش می‌رفت تا زمانی که دوره دندان درآوردن فرزند کوچک من شروع شد. نوزاد من بی‌قراری می‌کرد و شب‌ها به شدت گریه می‌کرد. به همین دلیل من شب‌ها او را به کنار خود می‌آوردم. زمانی که این کار را کردم مراقبت از او راحت‌تر بود و حتی فرآیند شیردهی نیز راحت‌تر انجام می‌شد.”
شیردهی
تجربه شیردهی راحت‌تر را بسیاری از مادران در مورد آن صحبت کرده‌اند. هلن بال (Helen Ball) انسان‌شناس است وی از مادران در این زمینه پرسیده است: “چرا فرزندان خود را به تخت خود می‌آورید؟ رایج‌ترین پاسخی که من از مادران دریافت کردم، شیردهی راحت‌تر و آسان بوده است.”
مادرانی که نوزاد آن‌ها جدا از آن‌ها می‌خوابند، گزارش کرده‌اند که در زمان شیردهی در شب به سختی از خواب بیدار می‌شوند و بسیار اذیت می‌شوند. این در حالی است مادرانی که خواب مشترک با نوزاد خود داشته‌اند می‌گویند: “در موقعیتی که نوزادم در کنار من خواب بود، با وجود اینکه به سختی از خواب بیدار می‌شدم اما بسیار بهتر از موقعیتی بود که نوزاد جدا از من می‌خوابید. حتی اگر نوزاد به دفعات بیشتر و مدت طولانی‌تری نسبت به همسالان خود که تنها می‌خوابند، تغذیه کند، باز هم در این موقعیت مادران کمتر اذیت می‌شوند.”
مادران شیرده در موقعیت جنینی (fetal position) با نوزاد خود در زمان خواب در یک تخت قرار دارند. این وضعیت به نوزاد امکان دسترسی آسان به سینه را می‌دهد و غلتیدن روی نوزاد را برای مادر دشوار می‌کند.
الگوی خواب مشابه
مک‌کنا میگوید: “هم مادران شیرده و هم نوزادان آن‌ها در طول شب، در تمام مراحل خواب، به حرکات و وضعیت جسمانی دیگری حساس هستند. هنگامی که مادران و نوزادان در کنار هم می‌خوابند، چرخه خواب و الگوهای برانگیختگی آن‌ها هماهنگ می‌شود. بنابراین نوزادان زمان کمتری را در خواب عمیق می‌گذرانند. الگویی که محققان معتقدند ممکن است از سندرم مرگ ناگهانی نوزاد جلوگیری کند. همچنین حضور مادر به تنظیم تنفس و دمای بدن کودک کمک می‌کند.
بررسی نوع انتخاب
چگونه باید تشخیص داد که تخت مشترک برای خواب مناسب خانواده‌ی ما است یا خیر؟
برخی از والدین با دانستن اینکه نوزاد در نزدیک آن‌ها است، بهتر می‌خوابند. در مقابل برخی از والدین بیدار دراز می‌کشند و به تنفس فرزندان خود گوش می‌دهند.
برخی از والدین از همان ابتدا تخت مشترک انتخاب آن‌ها نبوده است و جدا می‌خوابند. در واقع این گروه از خانواده‌ها بر این باورند که هر کسی به صورت مجزا در تخت خود به راحتی می‌خوابد. بنابراین خواب در تخت مشترک انتخاب آن‌ها نیست.
خلق‌وخوی نوزاد
مسئله‌ی بعدی در مورد این انتخاب، خلق‌وخوی نوزاد است که می‌تواند یک عامل موثر در این انتخاب باشد. برخی از کودکان به خوبی در گهواره بدون نیاز به حضور والدین می‌خوابند. این در حالی است که برخی دیگر از کودکان باید در کنار والدین خود باشند تا بتوانند به راحتی بخوابند. دلایل دیگری نیز در مورد اینکه آیا تخت مشترک مناسب یک خانواده است یا خیر وجود دارد. به عنوان مثال اگر هر روز صبح همزمان با شما که به سرکار می‌روید فرزند شما نیز به مهدکودک می‌رود، احتمالا خواب در تخت مشترک برای شما مفید باشد. چرا که شما در طی روز به خوبی نمی‌توانید با کودک خود ارتباط بگیرید. اما زمانی که در هنگام خواب نوزاد شما در کنار شما می‌خوابد، احتمالا این اتفاق فاصله شما در طی روز را پر کند.
به طور کلی باید در ابتدا وضعیت خانواده‌ی خود و نیازهای آن را ارزیابی کنید. سپس بررسی کنید که آیا خواب در تخت مشترک برای شما و کودک مفید است یا خیر. شرایط در هر خانواده‌ای متفاوت است و برخی از خانواده‌ها طرفدار خواب در تخت مشترک و برخی دیگر مخالف خواب در تخت مشترک هستند.
استقلال کودک
برای برخی از مادران این سوال پیش می‌آید که آیا خواب در تخت مشترک استقلال کودک را مختل می‌کند یا خیر؟ اگر هدف از استقلال خواب کودک در تخت‌خواب است، باید گفت که تخت مشترک باعث می‌شود این انتقال به کندی انجام شود. به طور متوسط افرادی که تخت خواب را به اشتراک می‌گذارند، حدود یک سال‌ونیم دیرتر از کودکانی که تنها می‌خوابند به این مرحله می‌رسند.
در مورد دیگر اگر استقلال به معنای خودمختاری عاطفی است، پس ترس والدین احتمالا این باشد، بچه‌هایی که در تخت‌خواب مشترک هستند، بچه‌هایی نیازمند و وابسته خواهند شد. مک‌کنا در این مورد میگوید، هیچ مطالعه و پژوهشی برای حمایت از این تئوری وجود ندارد. وی به شش مطالعه مختلف اشاره می‌کند که نشان می‌دهد به اشتراک گذاشتن تخت‌خواب در چارچوبی از مراقبت عاطفی در طول روز، ممکن است به استقلال قوی، شایستگی اجتماعی، افزایش توانایی برای کنترل استرس، هویت جنسی قوی و عزت نفس خوب کمک کند.
خواب مستقل برای کودک
از چه سنی باید کودک خود را تشویق کرد که در تخت خود بخوابد؟ هیچ سن خاصی وجود ندارد که در آن بتوان هر کودکی را بدون هیچ مشکل و مخالفتی از سمت کودک به گهواره منتقل کرد.
یکی از مادران در این مورد میگوید: “دخترم تا حدود دو ماهگی در تخت ما می‌خوابید. بعد از این سن چون من و همسرم در زمان خواب راحت نبودیم، او را به گهواره‌ای در اتاق دیگری منتقل کردیم.”
تفاوت در بین کودکان
همه‌ی نوزادان در زمان انتقال به تخت خود مانند یکدیگر رفتار نمی‌کنند. برخی از از نوزادان در زمان انتقال نیاز به نوزاش و لمس بیشتری دارند. بنابراین باید در زمان انتقال نوزاد خود از تخت مشترک به تخت خود باید وقت بگذارید. جان والدبیلیگ (Jan Waldbillig) مربی خانواده است. وی در این مورد میگوید: “بهتر است از کودکان خردسال خود نخواهیم که همزمان با تغییرات بسیار بزرگ کنار بیایند. به عنوان مثال اگر منتظر نوزاد دیگری هستید و می‌خواهید کودک نوپای خود را به اتاقش منتقل کنید، تا زمانی که به ماه هشتم بارداری خود نرسیده‌اید، نسبت به آن بی‌توجه نباشید. چرا که این مسئله احتمالا فشار زیادی برای همه‌ی افراد خانواده به همراه خواهد داشت.”
تغییرات رفتار
وی در ادامه میگوید: “اگر کودک در تخت مشترک احساس خوبی ندارد و شما متوجه‌ی آن می‌شوید، بهتر است پیگیر آن‌ها باشید. این احساسات ممکن است نشان دهند که زمان آن رسیده است که به ایجاد تغییر فکر کنید. به عنوان مثال احتمالا حرکات کودک خود در شب را که به اطراف لگد می‌زنند یا بدخلقی می‌کنند را مشاهده کرده باشید. سعی کنید انتقال را به روشی مثبت و درست انجام بدهید. به عنوان مثال می‌توانید کودک را در انتخاب تخت مشارکت دهید. برای شروع کودک شما می‌تواند در آن چرت بزند.”
یکی از راهکارهایی که برای بسیاری از والدین به خوبی جواب می‌دهد این است که ابتدا تشک کودک را در کنار تشک خود روی زمین بگذارند و به تدریج آن را از تخت دور کنند و در نهایت به اتاق خواب کودک ببرند.
روابط جنسی
آیا حضور کودک در تخت مشترک والدین، روابط جنسی آن‌ها را مختل می‌کند؟
اسمیت در این مورد میگوید، اگر اینطور بود تعداد کمی از خانواده‌ها بیش از یک فرزند داشتند. والدین برای انجام این کار می‌توانند مکان‌های دیگری مانند یک اتاق دیگر را انتخاب کنند. جک واتکینز (Jack Watkins) مدیر اجرایی خدمات مشاوره و پشتیبانی خانواده است. وی در این مورد میگوید: “زوج‌هایی که تخت مشترک را برای خواب کودک خود انتخاب می‌کنند، ممکن است نیاز به مراقبت و تلاش بیشتر برای حفظ رابطه با همسر خود داشته باشند.”
وی در ادامه میگوید، حفظ این ارتباط برای یک رابطه سالم بسیار مهم است. من همیشه به مردم می‌گویم که در وهله اول به چیزی که آن‌ها را گرد هم آورده فکر کنند و مراقب آن باشند. برای حفظ رابطه‌ی خود با همسر خود ممکن است تصمیم بگیرید نوزاد خود را قبل از خواب در گهواره قرار دهید. سپس بعد از بیدار شدن برای شیردهی به تخت شما برای خواب آورده شود. در صورتی که کودک شما با بیداری مجدد عصبی می‌شود بهتر است اتاق یا مکان دیگری را برای رابطه‌ی خود در نظر بگیرید.
