مقدمه
دیابت بارداری به طور شگفت‌انگیزی در بین زنان باردار شایع است. همچنین این بیماری اغلب بدون علائم هشداردهنده در بدن فرد تشخیص داده می‌شود. اگرچه شمارش کربوهیدرات برای زنان باردار، سرگرم کننده نیست، اما برای یک بارداری سالم باید این بیماری را کنترل کرد. ما در این مطلب به طور کامل در رابطه با دیابت بارداری و نحوه کنترل آن، صحبت خواهیم کرد.
تجربه یک مادر
یک مادر به نام نیکی، زمانی که پزشکان تشخیص دادند که دیابت بارداری (GDM) دارد، شوکه شد. نیکی مادر جوان 29 ساله و لاغر، هیچ عامل خطری برای این بیماری نداشت.
تعریف
دیابت بارداری در شرایطی اتفاق می‌افتد که لوزالمعده‌ی یک زن، قادر به تولید انسولین اضافی لازم برای کنترل میزان افزایش قند خون در دوران بارداری نباشد. از آنجا که دیابت بارداری (GDM)، هیچ علائم واقعی ندارد، زنان باردار باید بیشتر مراقب باشند. علائم رایج افراد دیابتی، خستگی و تکرر ادرار است. اما این دو ویژگی، اغلب علائم طبیعی بارداری است. به همین دلیل اکثر زنان باردار متوجه دیابت خود نمی‌شوند.
بین هفته 24 بارداری تا هفته 28 بارداری آزمایش تحمل گلوکز خوراکی (OGTT)، بر روی نیکی انجام شد و او همانند تقریباً 10 درصد از زنان باردار نتیجه مثبت گرفت.
تحمل یک آزمایش و تست دیگر در کنار تست‌های اصلی در دوران بارداری، می‌تواند یک کار طاقت‌فرسا به نظر برسد. از طرفی، انجام آزمایش تحمل گلوکز خوراکی چند ساعت طول می‌کشد. اما با این وجود انجام این آزمایش و کشف این بیماری در صورت وجود، و درمان آن ضروری است.
خطرات
بدون کنترل این بیماری، سطح بالای قند خون، خطر ابتلا به پره‌اکلامپسی را افزایش می‌دهد. پره‌اکلامپسی هم برای زندگی مادر و هم زندگی کودک تهدیدکننده است. همچنین، زنان مبتلا به GDM ممکن است نوزادانی با جثه بزرگ به دنیا بیاورند. این نوزادان بزرگ ممکن است در کانال زایمان گیر کرده و نیاز به مداخله‌ای همچون سزارین داشته باشد.
دیابت بارداری بسیار قابل کنترل است. در حقیقت، اگر زنان مبتلا به GDM به درستی تحت نظر قرار بگیرند و برای کنترل سطح قند خون خود تلاش کنند، بیشتر آن‌ها بارداری کاملا سالمی خواهند داشت. با آموزش و پشتیبانی، اکثر بیماران مبتلا به دیابت بارداری دارای یک تجربه مثبت و نتیجه عالی از بارداری و زایمان خود هستند.
به همین دلیل انجمن دیابت کانادا توصیه می‌کند زنان باردار آزمایش لازمه را انجام دهند. اگر بخواهیم فقط به عوامل خطر وابسته باشیم، 50 درصد زنان مبتلا به GDM از دست می‌روند. در حقیقت، طبق یک مطالعه انجام شده در کانادا، مشخص شد میزان GDM و pre-GDM (دیابتی که قبل از بارداری وجود داشته است) از 1996 تا 2010 دو برابر شده است که بیشتر به دلیل تغییرات سبک زندگی افراد است.
هنگامی که دیابت بارداری نیکی تشخیص داده شد، او در رابطه با همه چیز، از غذاهایی که باید بخورد تا اینکه آیا کودک او باید زودتر به دنیا بیاید یا نه، ناراحت بود. زایمان زودرس یکی دیگر از نگرانی‌های GDM است. نیکی می‌دانست که باید یک برنامه غذایی سالم اتخاذ کند و ورزش بیشتری را در برنامه روزانه‌اش برای کمک به مدیریت سطح گلوکز خود بگنجاند.
کنترل کردن
نیکی در مورد خواندن برچسب‌های مواد غذایی، شمارش کربوهیدرات و پرهیز از غذاهای پر قند و رو آوردن به غذاهای کم قند، شروع به تلاش کرد. با آزمایش و خطا، او دریافت که سیب زمینی، غذای مورد علاقه‌اش، آنقدر سطح گلوکزش را افزایش می‌دهد که او باید آن را به همراه ماکارونی و باگت‌های محبوبش، کاملاً از برنامه غذاییش خارج کند.
او می‌گوید: “این کار دشوار و استرس‌زا بود. من باید میزان قند همه چیز را اندازه‌گیری می‌کردم؛ حتی هویج. بعضی روزها، هر چقدر هم که سعی می‌کردم یک رژیم غذایی سالم بخورم، باز هم قند خونم بالا بود.”
بارداری دوم
تارا، مادر 43 ساله، در بارداری دوم خود دوران سخت‌تری را پشت سر گذاشت. تارا با داشتن بسیاری از عوامل خطر برای GDM، منتظر مثبت بودن تستش بود. برای مثال، وی بیش از 35 سال داشت، در اولین بارداری خود دارای GDM بوده و دارای سابقه خانوادگی دیابت نیز بود. با اینکه او از ابتدا یک رژیم غذایی مناسب برای دیابت گرفته بود و از همان ابتدا میزان ورزش خود در برنامه را افزایش داده بود، اما باز هم به دیابت بارداری مبتلا شد.
از آنجا که قند خون تارا در هنگام خواب افزایش می‌یافت، مهم نبود که چقدر در روز حالش خوب بود، اما او بالاجبار هر شب قبل از خواب، به خود، آمپول انسولین می‌زد. وی درباره زدن آمپول انسولین می‌گوید: “یادگیری آن، کار سختی نبود. اگر انسولین را خیلی سریع تزریق می‌کردم یا به رگ خونی می‌زدم، گاهی اوقات کمی گزگز می‌کرد، اما احساس دیگری نداشتم.”
اجبار به مصرف انسولین، تارا را در زمره‌ی حاملگی‌های پرخطر قرار داد. یعنی وی مجبور بود برنامه طبیعی زایمان در خانه را به نفع زایمان در بیمارستان کنار بگذارد و مشاوره‌های ماهانه با متخصص غدد را به برنامه خود اضافه کند. به طور کلی، در بارداری دوم او، مدیریت دیابت برای او آسان‌تر بود.
او می‌گوید: “من در كنترل این بیماری بیشتر از حد انتظارم عمل کردم. رژیم غذایی‌ام را به خوبی رعایت می‌کردم. در برابر وسوسه مقاومت می‌کردم. البته در مهمانی‌ها، این کار برای من سخت بود. من مرتب ورزش می‌کردم. رفتن به پیاده‌روی سریع و رقص را به باقی ورزش‌ها، ترجیح می‌دادم. من حتی روش‌هایی برای تهیه غذاهای دوست‌داشتنی‌ام را در رژیم غذایی یافتم. هنگامی که میل به همبرگر داشتم، آن را با یک ساندویچ باز جایگزین می‌کردم. سالاد را به جای سیب زمینی سرخ کرده انتخاب می‌کردم. اگر می‌خواستم کمی در مصرف غذاها زیاده روی کنم، باید بیشتر ورزش می‌کردم.”
بعد از تولد نوزاد
امروز تارا، مادر دو دختر مدرسه‌ای است و خوشبختانه فاقد دیابت است. این بیماری طی چند هفته پس از تولد فرزندش، ناپدید شد. این اتفاق تقریباً در تمام زنان مبتلا به GDM می‌افتد. اما در هر صورت او و فرزندانش در معرض خطر ابتلا به دیابت نوع 2 در اواخر زندگی قرار دارند. از هر پنج خانمی که به GDM مبتلا می‌شوند، یک نفر در طی نه سال پس از تولد، مبتلا به دیابت نوع 2 تشخیص داده می‌شود. همچنین کودکان آن‌ها شش برابر بیشتر از همسالان خود در معرض ابتلا به این بیماری هستند. در نتیجه زنان باید حتی بعد از بارداری و رهایی از دیابت بارداری نیز، سبک زندگی سالم خود را حفظ کنند و برای اطمینان از اینکه دیابت را از بین می‌برند، سالانه چکاپ شوند.
تارا همچنان به کار شمارش کربوهیدرات ادامه می‌دهد و سعی می‌کند مصرف قند خود را محدود کند. او همچنین دویدن، تمرینی را که یک زمانی تحقیر می‌کرد، به برنامه تناسب اندام خود اضافه کرده است. او می‌گوید: “دیابت حاملگی به من آموخت که آنچه می‌خوریم برای سلامتی ما عواقب زیادی را به همراه دارد. اما این بدان معنا نیست که من از همه غذاهای مورد علاقه‌ام دوری می‌کنم. من هنوز هیچ چیزی را بیشتر از یک باگت دوست ندارم.”
عوامل خطر دیابت بارداری
- داشتن سن 35 سال یا بالاتر
- عضوی از اقوام اولیه کانادا بودن، داشتن نژاد اسپانیایی، آسیایی، آسیای جنوبی یا آفریقایی
- اضافه وزن یا چاقی قبل از بارداری
- داشتن سابقه GDM
- داشتن سابقه خانوادگی دیابت نوع 2
- داشتن نوزاد پیشینی که هنگام تولد بیش از نه پوند (4 کیلوگرم) وزن داشته است.
- داشتن سندرم تخمدان پلی‌کیستیک یا آکانتوز نیگریکانس (لکه‌های تیره پوست)
- باردار بودن روی یک پسر (تحقیقات جدید نشان می‌دهد، مادرانی که پسر باردار هستند، نسبت به کسانی که دختر باردار هستند، هفت درصد بیشتر احتمال ابتلا به دیابت بارداری دارند.)
