مقدمه
غالباً یبوست از علائم اولیه بارداری است و متاسفانه گاهی اوقات در طول تمام نه ماه بارداری ادامه پیدا می‌کند. در این مطلب مواردی آورده شده است که می‌توانید از آن‌ها برای رفع یبوست در دوران بارداری استفاده کنید.
تجربه یک مادر
پریسا به لطف یبوست، در هر دو بارداری خود از گرفتگی، نفخ شکم و سستی رنج می‌برد. یبوست در دوران بارداری 11 تا 38 درصد زنان باردار را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
پریسا می‌گوید: “یبوست ناراحتی و سختی بیشتری را به بارداری من اضافه کرد.” پریسا هنگامی که در اثر فشار آوردن زیاد به خود برای دفع مدفوع، به بواسیر دردناک مبتلا شد، متوجه شد که زمان آن است که برای نرم کردن مدفوع و رفع یبوست خود تلاش جدی کند. وی می‌گوید: “من تمرکزم را بر نوشیدن مقدار زیادی آب و خوردن هر ماده غذایی که فیبر داشت، گذاشتم.”
عوامل
زمانی که باردار می‌شوید، افزایش سطح هورمون پروژسترون سرعت سیستم هضم شما را بسیار کاهش می‌دهد. دلیل این کاهش سرعت هضم این است که بدن شما مواد مغذی و مایعات اضافی مورد نیاز برای رشد کودک سالم را جذب می‌کند. در نتیجه، مدفوع سخت‌تر و سفت‌تری خواهید داشت که دفع آن دشوارتر است.
سوزان وونگ (Suzanne Wong)، متخصص زنان و زایمان در مرکز بهداشت تورنتو می‌گوید: “یبوست در دوران بارداری خیلی زود رخ می‌دهد. به طوری که اولین نشانه بارداری برای برخی از زنان است.”
در سه ماهه دوم بارداری و سه ماهه سوم بارداری، فشار رحم در حال رشد به روده می‌تواند این مشکل را تشدید کند. آهن و کلسیم اضافی که در ویتامین‌های قبل از تولد، باید مصرف کنید، نیز به نفع شما نخواهد بود و یبوست را تشدید می‌کند. همچنین اگر قبل از بارداری از یبوست رنج می‌بردید، احتمال زیادی وجود دارد که در طول بارداری نیز از آن رنج ببرید. یعنی با داشتن سابقه یبوست، خطر ابتلا به یبوست در دوران بارداری بیشتر می‌شود.
پس عوامل ایجاد یبوست در دوران بارداری بصورت مختصر به شرح زیر است:
- کاهش سرعت سیستم هضم
- جذب مایعات توسط بدن برای رشد کودک
- فشار رحم بر روده
- داشتن سابقه یبوست
عوارض
اگرچه یبوست بارداری، می‌تواند احساس وحشتناکی به شما بدهد، اما یبوست به ندرت منجر به هرگونه خطر دیگری نیز می‌شود. در موارد شدید ممکن است، به دلیل یبوست بواسیر و شکاف مقعدی ایجاد شود. این مشکلات ناشی از فشار به وریدهای اطراف رکتوم (راست روده) هستند. این موارد باعث درد و ناراحتی می‌شوند. اما شما یا کودک را در معرض خطر قرار نمی‌دهند. همچنین بسیاری از روش‌های طبیعی برای جلوگیری از یبوست، قبل از رسیدن به آن مرحله از جدیت وجود دارد. پیشگیری یک موضوع بسیار کلیدی در رابطه با این مسئله است.
پس عوارض ایجاد یبوست در دوران بارداری بصورت مختصر به شرح زیر است:
- درد
- بواسیر (برای حل مشکل بواسیر، پیشنهاد می‌کنیم مطلب نحوه مقابله با بواسیر در دوران بارداری را مطالعه کنید.)
- شکاف مقعدی
بهبود
طبق گفته نیکولا استریدوم (Nicola Strydom)، یک ماما در کانادا، بهترین خط دفاعی در برابر یبوست، 3 کار است؛ رژیم غذایی با فیبر بالا، مایعات فراوان و فعالیت بدنی متوسط.
رژیم غذایی درست
نیکولا می‌گوید: “ما مصرف غلات سبوس‌دار و حداقل پنج سهم میوه و سبزیجات در روز را توصیه می‌كنیم.” برای بعضی‌ها گفتن این کار آسان‌تر از انجام کار است. پریسا می‌گوید: “من در دوران بارداری نمی‌توانستم خوردن سبزی را تحمل کنم. نخوردن این‌ها احتمالاً به شدت یبوست من کمک کرده است.”
اما خوشبختانه به اندازه کافی غذاهای حاوی فیبر بالا، میوه‌های خشک، هوموس، بلغور جو دوسر، عدس و سبوس، و غیره، وجود دارند. بنابراین اگر نسبت به یکی از این خوراکی‌ها حالتان بد شود، مطمئناً می‌توانید یک غذای دیگر را برای کاهش پیشرفت یبوست امتحان کنید.
نوشیدن مایعات و ورزش
به زنان توصیه می‌شود روزانه 10 فنجان مایعات در دوران بارداری بنوشند. اما اگر فکر می‌کنید، مصرف این مقدار آب، برای شما زیادی است، نگران نباشید؛ مایعات دیگر نیز برای رسیدن به این 10 فنجان، به حساب می‌آیند. اغلب نوشیدنی‌های گرم که بصورت صبحگاهی مصرف می‌شوند، مانند چای گیاهی یا آب لیمو گرم، در کنار مصرف آب، برای تکمیل کردن این اندازه کافی هستند. در مورد ورزش نیز حدود 20 تا 30 دقیقه پیاده‌روی در روز می‌تواند برای تحریک هضم غذا کافی باشد.
اگر خوب غذا می‌خورید و ورزش هم می‌کنید، اما هنوز هم یبوست دارید، نیکولا پیشنهاد می‌کند، داروهای ویتامین خود را تغییر دهید. این کار را تا زمانی که بهبودی را در یبوست مشاهده کنید، ادامه دهید. یک مکمل فیبر مانند متاموسیل Metamucil (نوعی داروی ملین)، نیز می‌تواند به شما کمک کند. این مکمل برای مصرف در دوران بارداری بی خطر محسوب می‌شود. هرگز برای درمان یبوست از ملین (مسهل) یا نرم‌کننده مدفوع استفاده نکنید.
پس راه‌های پیشگیری از ایجاد یبوست در دوران بارداری بصورت مختصر به شرح زیر است:
- داشتن رژیم غذایی با فیبر بالا (همچون انجیر، آجیل، آووکادو و …)
- نوشیدن مایعات فراوان
- مصرف غلات سبوس‌دار (همچون بلغور جو دوسر، ذرت، ارزن کینوا، برنج قهوه‌ای، چاودار کامل، بلغور، گندم و جو)
- مصرف میوه و سبزیجات
- ورزش
- مصرف مکمل فیبر در صورت لزوم
- تغییر ویتامین‌ها در صورت لزوم
یبوست پس از زایمان
زایمان لزوماً به معنای پایان دادن به مشکلات یبوست نیست. همچنین به شما هشدار داده می‌شود، اولین مدفوع پس از زایمان می‌تواند کمی برای شما سخت باشد. اگر از طریق واژن زایمان کرده‌اید (زایمان طبیعی)، قسمت میان‌دوراه یا پرینیوم (Perineum) شما هنوز در حال بهبود است و باید مراقب باشید که مزاحم هیچ بخیه‌ای نشوید.
در کنار هم بودن دلایل مختلفی همچون مصرف مکمل‌های اضافی آهن (برای جبران هرگونه خونریزی)، داروهای تسکین‌دهنده‌ی اعتیادآور (برای کاهش درد سزارین)، محدودیت تحرک و ترس از درد در هنگام تلاش برای مدفوع، می‌توانند به یبوست پس از زایمان کمک کنند.
در این صورت، همان قوانین یبوست بارداری باید رعایت شود. غذاهای پرفیبر مصرف کنید؛ هدفتان مصرف 25 گرم فیبردر روز باشد. با مصرف زیاد مایعات از جمله آب، دائما هیدراته شوید. همچنین تا آنجا که می‌توانید حرکت کنید و فعالیت داشته باشید.
