مقدمه
همانطور که میدانید، پوست کودکان بسیار حساس است و ممکن است با هر چیز کوچکی تحریک شود و آسیب ببیند. بنابراین، بهتر است مراقبت پوست کودک خود و عارضههایی که ممکن است برای پوستش اتفاق بیفتد، باشید. به همین دلیل ما قصد داریم در این مقاله به توضیح در مورد انواع بثورات پوستی در کودکان در سنین مختلف بپردازیم.
با ما همراه باشید تا در این زمینه اطلاعات لازم را کسب کنید، چرا که ممکن است کودک شما نیز روزی درگیر یکی از این عارضههای پوستی بشود.
پوست
پوست یک پوشش خودترمیمکننده است، که به طور خودکار با تغییر شکل بدن سازگار میشود. همچنین درجهی حرارت بدن را به راحتی حفظ میکند و باکتریها را دفع میکند. علاوه بر این حتی تغییرات محیطی را نیز حس میکند. جالب است بدانید، هیچ پارچهی ساخت دست انسان نمیتواند با شاهکارهای خارقالعادهای که توسط پوست کودک شما انجام میشود، مطابقت داشته باشد.
با این حال پوست با وجود تمام ویژگیهای خارقالعادهای که دارد، میتواند دچار مشکل شود. یکی از این مشکلات که ممکن است برای پوست کودک شما ایجاد شود، بثورات پوستی است. در این مقاله به توضیح در مورد نحوهی شناسایی بثورات پوستی کودکان و کارهایی که میتوانید در مورد آنها انجام دهید آورده شده است.
والدین باید به سلامت پوست کودکان خود توجه کنند. چرا که پوست کودکان، مخصوصا در سنین نوزادی، بسیار حساس است. بنابراین، با ما همراه باشید تا با انواع بثورات پوستی و راهکارهای درمانی آنها آشنا شوید.
هیئت متخصصینی که در نوشتن این مقاله ما را همراهی کردند.
ریچارد هابر (Richard Haber)، متخصص بیماریهای پوست، دانشگاه بریتیش کلمبیا.
اسکات موری (Scott Murray)، متخصص بیماریهای پوست، دانشگاه Dalhousie، Halifax.
ایان لندلز (Ian Landells)، متخصص بیماریهای پوست، دانشگاه Memorial، St. John’s.
میشل پونتی (Michelle Ponti)، پزشک متخصص اطفال، لندن، انتاریو.
بثورات در نوزادان و کودکان نوپا در رنج سنی تولد تا 3 سالگی
بثورات پوشک (Diaper rash)
ظاهر: پوستی زخم، قرمز و ملتهب.
ناحیه: در قسمتی که پوشک قرار میگیرد.
علت
آنزیمهای موجود در مدفوع در مانع محافظتی روی پوست نفوذ میکنند و باعث تحریک میشوند. همچنین این اتفاق در اثر رطوبت و مالش تشدید میشود.
مورد دیگری که باعث ایجاد بثورات پوستی بر روی پوست کودکان میشود، اختلال در مخمری به نام candida، است. هنگامی که چیزی تعادل طبیعی باکتریهایی را که روی پوست زندگی میکنند را برهم میزند، این مخمر از کنترل خارج میشود. در نتیجه بثورات پوستی پدیدار میشود.
مراقبت در منزل
تعویض مداوم پوشک و هوادهی (airing) میتواند باعث تداوم بثورات پوشک بشود. قسمتی از بدن کودکتان را که دچار این آسیب پوستی شده است، را با آب گرم تمیز کنید. سپس آن را خشک کنید. توجه کنید که استفاده از صابون یا دستمال مرطوب ممکن است روغنهای محافظ پوست را از بین ببرد. همچنین برای محافظت از پوست حساس در مقابل ادرار و مدفوع، ژل پترولیوم یا کرم اکسید روی استفاده کنید.
مراجعه به پزشک
اگر پوست ترک بردارد و مایعاتی از آن خارج شود، یا اگر بثورات بعد از چند روز بهبود نیافت، به پزشک مراجعه کنید. پزشک خانواده یا متخصص اطفال ممکن است یک آرامبخشی بر اساس کورتیزون برای تسریع در بهبودی را توصیه کند. نقاط قرمز در لبهها نشاندهندهی بثورات مخمر هستند، که معمولا برای درمان آن، کرم ضدقارچ (anti-fungal) تجویز میشود.
بثورات گرما
ظاهر: لکههای ریز مایل به قرمز که ممکن است به تاولهای کوچک و پر از مایعات تبدیل شوند.
ناحیه: در چین و چروکهای پوستی، مناطقی که توسط لباس پوشیده شدهاند یا روی قسمتی از بدن کودک که دائما در تماس با یک سطح مانند صندلی ماشین، تحت شرایط گرم و چسبیده باقی مانده است، پدیدار میشوند. تب همچنین میتواند باعث ایجاد بثورات گرمایی شود.
علت
گرمای بیش از حد به علاوه غدد عرق که مسدود شده است، از دلایل پدیدار شدن این نوع بثورت است.
مراقبت در منزل
پارچه کثیف را بردارید و بگذارید گرما پراکنده شود. اگر با پارچهی مرطوب پوست کودک را کم کم بمالید، ممکن است باعث خنک شدن پوست بشود. نکتهی دیگری که باید به آن توجه کنید، استفاده از لباسهای نخی است. سعی کنید از لباسهای نخی استفاده کنید که قابلیت گردش هوا را بر روی پوست کودک فراهم میکند.
مراجعه به پزشک
اگر در عرض چند روز بثورات از بین نرود، پزشک خانواده یا متخصص اطفال ممکن است یک کرم کورتیکواستروئید ملایم را برای تسریع بهبودی این نوع بثورات پیشنهاد کند.
آکنه نوزاد
ظاهر: جوشها و جوشهای سرسفید.
ناحیه: روی پوست صورت کودکتان پدیدار میشوند.
علت
غدد موجود در پوست توسط هورمونهایی که از مادر به کودک منتقل میشوند، چربی اضافی تولید میکنند و مسدود میشوند.
مراقبت در منزل
معمولا آکنههای نوزاد، بدون درمان ظرف چند ماه از بین میروند. توجه کنید، که جوشهای کودکتان را نترکانید. چرا که شکستن پوست منجر به عفونت میشود. همچنین از استفادهی بیش از یک یا دو بار در روز از صابونهای زبر و شستوشو اجتناب کنید، چرا که ممکن است شرایط را بدتر کند.
مراجعه به پزشک
اگر لکهها شروع به التهاب کردند، با پزشک خود مشورت کنید. وی ممکن است آنتیبیوتیکهای موضعی یا سایر داروها را تجویز کند.
زردزخم
ظاهر: خوشههایی از تاولها یا برجستگیهای قرمز که ممکن است مایعاتی را از پوست خارج کرده و پوستهای به رنگ عسل ایجاد کنند.
ناحیه: معمولاً در اطراف بینی، دهان یا سایر مناطقی که لباس پوشیده نشده است، پدیدار میشود. این عفونت میتواند از طریق خراش و گزش نیز وارد شود.
علت
باکتریهای استرپی یا استاف (Strep or staph bacteria)، که با لمس منتقل میشوند. همچنین کودک آلوده میتواند زردزخم را به سایر قسمتهای بدن خود منتقل کند.
مراقبت در منزل
استفاده از پماد آنتی بیوتیکی بدون نسخه در بریدگیها و خراشها ممکن است از حمله باکتریها به زخم جلوگیری کند.
مراجعه به پزشک
از آنجایی که این عفونت سریعا گسترش مییابد اغلب نیاز به درمان با آنتی بیوتیکهای خوراکی دارد. بنابراین، اگر فکر میکنید فرزند شما دارای زردزخم است، به پزشک فرزند خود مراجعه کنید.
روزئولا
ظاهر: لکههای قرمز کوچکی که پس از چهار یا پنج روز کجخلقی (irritability)، گلودرد و تب پدیدار میشوند. این لکههای قرمز در عرض چند ساعت کمرنگ میشود و فقط یک یا دو روز طول میکشد. هنگامی که دمای کودک شما به حالت طبیعی میرسد، ظاهر میشوند.
ناحیه: روی تنه، در حال منتشر شدن بر روی صورت، گردن و اندامها است. روزئولا (که به معنای “بثورات ناگهانی” است)، معمولاً بین شش تا 24 ماهگی رشد میکند.
علت
نوعی ویروس تبخال (herpes virus) انسانی است. قبل از شروع بثورات، این عفونت احتمالا بیشتر در مرحلهی تب بیماری مسری است.
مراقبت در منزل
استامینوفن یا ایبوپروفن میتواند به کاهش ناراحتیهای مربوط به تب کمک کنند. در حالی که زمان تنها درمان برای این نوع مشکل پوستی است. هنگامی که بثورات باز میشود، بدترین قسمت بیماری به پایان رسیده است.
مراجعه به پزشک
اگر دمای کودک شما به 39 درجه سانتیگراد (102 درجه فارنهایت) میرسد و به دارو نتیجهای نمیدهد، به پزشک مراجعه کنید. همچنین اگر باردار هستید و هرگز روزئولارا نداشتهاید، با پزشک خود صحبت کنید.
بثورات در بچههای رنج سنی 4 تا 8 سالگی
آبلهمرغان
ظاهر: لکههای مایل به قرمز با تاولهای ریز در مرکز آن، که معمولا قبل از آن آبریزش بینی، سرفه و تب خفیف نیز دیده میشود.
ناحیه: در سراسر بدن پدیدار میشوند.
علت
ویروس واریسلا (Varicella virus) که از طریق هوا یا از طریق تماس مستقیم پخش میشود. 24 تا 48 ساعت قبل از بروز بثورات واگیردار است.
مراقبت در منزل
کالامین (Calamine lotion)، حمام جوش شیرین و آنتیهیستامینها خارش را برطرف میکنند. همچنین ایبوپروفن یا استامینوفن لرز و دردهای ناشی از تب را تسکین میدهند. برای جلوگیری از انتقال ویروس، بچهها را در خانه تا زمان جوش زدن تاولها نگه دارید معمولاً این مدت زمان حدود یک هفته است.
مراجعه به پزشک
اگر کودکتان مبتلا به تب و بثورات است، مراقبت باشید که بیماری جدیتر دیگری نباشد. همچنین اگر دو مورد زیر را مشاهده کردید، به پزشک مراجعه کنید.
- کودک شما تب دارد که به 39 درجه سانتیگراد (102 درجه فارنهایت) میرسد. همچنین مصرف استامینوفن یا ایبوپروفن، نتیجهای نمیدهد.
- بثورات به نظر عفونی است یا کودک شما دچار مشکلات تنفسی میشود.
یک داروی ضدویروسی میتواند طول مدت و شدت علائم را کاهش دهد. واکسن معمولاً میتواند از ابتلا به آبلهمرغان جلوگیری کند. البته اگر این دارو قبل یا خیلی زود از قرار گرفتن در معرض این بثورات مورد استفاده قرار گیرد. اگر هم بچههای واکسینه شده به این بیماری مبتلا شوند، علائم معمولا خفیفتر از حد طبیعی هستند.
بیماری پنجم
ظاهر: بثورات قرمز شبکهای، که اغلب همراه با تب درجه پایین است.
ناحیه: بثورات معمولاً قبل از گسترش به تنه، بازوها و پاها، به صورت “برافروختگی گونهها (slapped cheek)” روی صورت ظاهر میشود.
علت
پارواویروس بی۱۹، که به همان روش ویروسهایی که باعث سرماخوردگی میشوند، منتقل میشود. اگر چه بثورات حدود 10 روز طول میکشد، با این حال بیماری پنجم بعد از ظهور این علامت دیگر مسری نیست.
مراقبت در منزل
به طور معمول، علائم خفیف هستند و نیازی به درمان ندارند. با این حال برخی از کودکان از درد مفاصل رنج میبرند، که میتوان با مسکن درد آنها را کاهش داد.
مراجعه به پزشک
اگر کودک شما یک بیماری مزمن یا ناهنجاری در خون دارد، سریعا به پزشک خانواده یا متخصص اطفال خود اطلاع دهید. همچنین اگر باردار هستید، با پزشک خود حتما مشورت کنید. این ویروس گاهی اوقات باعث بروز مشکلات سلامتی در نوزادانی میشود که مادران آنها برای اولین بار در دوران بارداری در معرض خطر قرار میگیرند.
کهیر
ظاهر: به صورت جوشهای قرمز برجسته ظاهر میشود.
ناحیه: ممکن است در هر جای بدن ایجاد شود. معمولا اندکی پس از خوردن یا لمس چیزی که کودک به آن حساسیت دارد، ایجاد میشود. اگر چه کهیر نیز میتواند در اثر عواملی مانند استرس، آفتاب و سرما ایجاد شود.
علت
حمله شیمیایی (chemical attack) به اشتباه توسط سلولهای ایمنی بدن (immune cells) آغاز میشود.
مراقبت در منزل
آنتیهیستامینها به تسکین خارش و تورم کمک میکنند.
مراجعه به پزشک
اگر کودک شما دچار کهیر شده است، به پزشک مراجعه کنید. شما باید بفهمید که آیا فرزند شما آلرژی دارد یا خیر. همچنین بفهمید کی و چگونه میتوانید حملات بعدی را کنترل کنید. اگر کودک شما در تنفس مشکل دارد، بلافاصله به بیمارستان منتقلش کنید.
نرمجوش (Molluscum)
ظاهر: برجستگیهای کوچک گوشتی یا مرواریدی که ممکن است در مرکز آن یک گودی وجود داشته باشد.
ناحیه: تقریبا در هر نقطه از بدن، از جمله صورت، گردن و تنه و در چین و چروک پوست ظاهر میشود.
علت
نوعی ویروس poxvirus که در اثر تماس پوست به پوست یا شنا در استخر منتقل شده توسط فردی که به این بیماری پوست آلوده است، منتقل میشود. همچنین کودک میتواند ویروس را به سایر قسمتها بدن خود منتقل کند.
مراقبت در منزل
از آنجایی که عفونت بیضرر و خفیف است و بدون درمان برطرف میشود، نیازی نیست والدین کار زیادی در خانه انجام بدهند.
مراجعه به پزشک
اگر کودک به خاطر این برجستگیها اذیت میشود و یا به سرعت در حال گسترش هستند و یا گودالهایی در پوست ایجاد میکنند، در مورد گزینههای درمانی با پزشک خانواده و یا متخصص پوست صحبت کنید.
احتمالا گزینههای درمانی، یک کرم تجویز شده که سلولهای ضدعفونت را بر روی پوست احیا میکند، باشد، یا یک چسب یا برداشتن تاول برای جلوگیری از رشد و نمو تاول.
زگیل
ظاهر: گنبدهایی به رنگ گوشت (Flesh-coloured) یا رویشهای صاف و بیعیب مانند در کف پا که ممکن است در وسط آن یک نقطه تیره وجود داشته باشد.
ناحیه: به طور معمول روی دست، پا و صورت پدیدار میشوند.
علت
انواع مختلف ویروس پاپیلوم (papillomavirus) که از طریق تماس بدنی منتقل میشوند. همچنین میتواند از یک قسمت از بدن به قسمت دیگر گسترش یابد.
مراقبت در منزل
با این که بدن سرانجام بدون کمک، با عفونت مبارزه میکند، اما بهتر است زگیلها را با نوار ضد آب یا باند بپوشانید تا گسترش آن متوقف شود. میتوانید داروهای سالیسیلیک اسید بدون نسخه را امتحان کنید. البته مراقب باشید تا پوست اطراف آن نسوزد. با این حال اما صبور باشید، چرا که بهبودی این مشکل پوستی ممکن است تا شش هفته طول بکشد.
مراجعه به پزشک
اگر کودک شما از زگیل ناراحت است یا زگیل به منطقه وسیعی گسترش پیدا کرده است، میتوان آن را با نیتروژن مایع، تراشیدن یا لیزر از بین برد.
با این حال، این روشهای درمانی ناخوشایند، ممکن است برای کودکان کوچک مناسب نباشد.
بثورات در بچهها با رنج سنی 9 تا 14 سالگی
آکنه
ظاهر: اکثر نوجوانان یعنی حدود 85 درصد، دچار آکنه میشوند. شدت آن از جوشهای سر سیاه و سرسفید پراکنده تا کیستهای قرمز ملتهب، پراکنده است. به نظر میرسد تمایل به ایجاد آکنه ارثی است.
ناحیه: روی صورت، گردن، سینه و پشت، ظاهر میشود.
علت
افزایش در تولید هورمونهای جنسی، غدد را به سمت تولید روغن اضافی سوق میدهد. سپس سلولهای مرده پوست به سرعت جمع میشوند ، منافذ را مسدود میکنند و باکتریهایی را که به طور معمول در داخل آنها زندگی میکنند، مهروموم میکنند. در حالی که آکنه عفونت نیست، این باکتریها مواد تحریککنندهای ایجاد میکنند ،که تجمع میکنند. به همین دلیل فشار ممکن است دیوارههای منافذ را پاره کند.
مراقبت در منزل
پمادهای بنزوئیل پراکسید بدون نسخه، ممکن است در صورت استفاده صحیح از آکنه جلوگیری کنند. به جای اینکه آکنهها را در هنگام شکستن لمس کنید، یک یا دو بار در روز روی مناطق مستعد جوش این پماد را بمالید.
اگر این عارضهی پوستی بعد از گذشتن یک شب پاک نمیشود، به این معنا نیست که بیش از حد کرم بزنید. بنابراین، باید کرم را به اندازهی مناسب استفاده کنید و نباید برای از بین رفتن این عارضهی پوستی، عجله کنید.
ممکن است نتیجه گرفتن از درمان این مشکل پوستی، شش هفته طول بکشد. بنابراین طبیعی است که بعد از دو یا سه هفته وضعیت پوست بدتر شود، که این نشان میدهد، که پوست در حال سازگاری با دارو است.
ممکن است شروع به کار شش هفته طول بکشد و طبیعی است که بعد از دو یا سه هفته با سازگاری پوست با دارو ، دچار شعله ور شوید.
پاکسازی بیش از حد بالفعل در واقع باعث تولید بیش از حد روغن میشود. بیشتر متخصصان پوست توصیه میکنند دو یا سه بار در روز با یک صابون ملایم یا یک پاککننده ملایم و بدون صابون شستوشو دهید.
مراجعه با پزشک
وقتی داروهای بنزوئیل پراکسید داروخانه از شدت شکستگی نمیکاهند، یا جوشها ملتهب میشوند یا جای زخم ایجاد میکنند، وقت آن است که به پزشک مراجعه کنید. درمانهای تجویز شده از آنتی بیوتیکهای موضعی و خوراکی تا کرمهای ویتامین A اغلب آکنه را تحت کنترل قرار میدهند.
تبخال
ظاهر: به صورت تاولهای کوچک ظاهر میشوند. قبل از ظاهر شدن زخمها، ممکن است در آن ناحیه به مدت یک یا دو روز احساس سوزش و خارش بکنید.
ناحیه: روی لب یا اطراف آن، ظاهر میشود.
علت
نوعی ویروس تبخال انسانی است که با لمس تاولها (مثل بوس کردن یکدیگر) یا به اشتراک گذاشتن فنجانها یا ظروف دیگر با فرد آلوده، منتقل میشود.
مراقبت در منزل
ناحیه را در مرحله تاول تمیز و خشک نگه دارید و در طول مرحله بعد با پماد آنتیبیوتیکی بدون نسخه، روغن کاری کنید تا ترکخوردگی و خونریزی به حداقل برسد.
مراجعه به پزشک
اگر کودک به طور مکرر دچار این عارضهی پوستی میشود، به پزشک مراجعه کنید. در حالی که هیچ درمانی برای تبخال سرماخوردگی وجود ندارد، یک داروی ضدویروسی خوراکی میتواند شدت و مدت زمان هر قسمت را کاهش دهد.
بثورات ناشی از تراشیدن
ظاهر: به صورت برجستگیهای کوچک قرمز رنگ ظاهر میشوند.
ناحیه: در اطراف پایه موهایی که تراشیده شدهاند، ظاهر میشوند.
علت
اصطکاک و تحریک ناشی از تیغی که با آن موهای خود را میتراشید. نوک موهای فر نیز میتواند پوست را سوراخ کرده و رشد کند.
مراقبت در منزل
قبل از اصلاح، با کیسه حمام به آرامی پوست مرده را از بین ببرید. همچنین برای کاهش اصطکاک تیغ در هنگام اصلاح، تیغههای اصلاح را به طور مکرر تعویض کنید. همچنین اصلاح در جهت رشد مو باشد.
مورد آخر این که به جای استفاده از تیغ، از ژل اصلاح (کرم موبر) استفاده کنید. مخصوصا اگر پوست حساس است، سعی کنید از تیغ استفاده نکنید. همچنین از ژلها، کرمها و افترشیوهای معطر پرهیز کنید. چرا که رایحه و عطر این محصولات، میتواند پوست را تحریک کند.
مراجعه به پزشک
اگر بثورات پوستی شدید یا آلوده است، به دنبال توصیههای پزشکی باشید.
اگزما
در مورد این عارضه به این صورت تصور کنید، که نیروهای پلیس در حال محافظت از پوست کودکتان در برابر ویروسها و باکتریها هستند، که ناگهانی شورشی ایجاد میشود.
این سناریو، دقیقا همان چیزی است که در هنگام شعلهور شدن اگزما اتفاق میافتد. به این صورت که سلولهای ایمنی از برخی عوامل تحریککننده جزئی رنج میبرند و حملاتی را شروع میکنند که باعث میشود پوست به شدت دچار خارش، التهاب، قرمزی، پوسته پوسته شدن، بشود.
دانشمندان هنوز هیچ دلیل قطعی برای این که چرا نیروهای دفاعی پوست این دسته از افراد که دچار اگزما میشوند، بسیار حساس است، به دست نیاوردند.
این آماس پوست (dermatitis) آتوپیک نیز نامیده میشود. حدود 10 تا 20 درصد از جمعیت را تحت تأثیر قرار میدهد و خود را بین دورههای مختلف علائم، به عنوان یک پوست خشک و حساس نشان میدهد.
در واقع آنچه دانشمندان میدانند، این است، که این نوع واکنش سیستم ایمنی تحریکپذیر، نیز ریشه در آسم و التهاب مخاط بینی آلرژیک، نهفته است. و استعداد ابتلا به این سه بیماری مرتبط با آلرژی در خانواده ها وجود دارد.
محققان هنوز دلیل دقیق یا درمانی برای این بثورات پوستی شایع در کودکان پیدا نکردهاند. با این حال این بدان معنا نیست که کودک شما اگر مبتلا به اگزما باشد محکوم به خاراندن برای همیشه است.
پیشگیری از تحریک پوست
در این میان، یک رویکرد سه جانبه برای پیشگیری و درمان همچنین میتواند پوست کودک شما را سالم نگه دارد. به صورت زیر توضیح داده شدهاند.
مرطوب نگه داشتن پوست
شاید سوال کنید، که چگونه میتوانیم پوست کودک خود را مرطوب نگه داریم؟
به طور معمول، روغنهای طبیعی رطوبت پوست را محفوظ میکنند و سطح را از تحریک محافظت میکنند. این در حالی است، که این مانع در کودک مبتلا به اگزما قوی نیست. بنابراین، باید آن را با یک پماد چرب مانند ژله نفتی، که حداقل باید یک بار در روز به مناطق شیوع آغشته شود، تهیه کنید. بهترین زمان برای این کار، بعد از حمام است، چرا که پوست بعد از حمام کردن هنوز مرطوب است.
محصولات شیمیایی
پوست حساس نباید تحت مواد تحریککننده، مانند صابونهای قوی، محصولات مراقبت از پوست معطر، مواد شوینده لباس و نرمکنندههای پارچه و پشم قرار گیرد. از آنجایی که تحریک میتواند علائم این عارضهی پوستی را ایجاد کند، به کودک خود دستکش درمانی (glove treatment) بدهید.
تسکین سلولهای ایمنی
گاهی اوقات شعلهور شدن با وجود تمام تلاشهای شما اتفاق میافتد. با این حال چندین روش درمانی موثر وجود دارد. از جمله کرمهای کورتیکواستروئید (corticosteroid) و داروهای موضعی جدید برای تعدیل سیستم ایمنی مانند Elidel و تاکرولیموس (Protopic)، سلولهای ایمنی پوست را آرام میکند و علائم را کاهش میدهد.
هشدار در مورد داروهای Elidel و Protopic
از آنجایی که ما این مقاله را در آوریل 2005 منتشر کردیم، سازمان غذا و دارو در ایالات متحده رهنمودی را برای پزشکان صادر کرده است، به اینطورت که “به دلیل احتمال سرطان در تجویز Elidel و Protopic احتیاط کنید.”
اگر کودک شما از این داروها استفاده میکند، با پزشک خود صحبت کنید.
مطالب مرتبط
- اسباب بازیها
- اقدام به باردار شدن
- انضباط کودک
- باردار بودن
- باردار شدن
- بارداری
- تاثیر والدین
- جشنهای تولد
- خانواده
- خردسالان
- خواب کودک
- دندان درآوردن
- دوران نوزادی
- رشد کودک
- زایمان
- زندگی خاوادگی
- سایر
- سبک
- سلامت بارداری
- سلامت خانواده
- سلامت کودک
- سلامتی زنان
- سیسمونی نوزاد
- شیردهی
- غذای کودک
- فعالیتها
- فهرست
- قولنج
- کودک
- کودک نو پا
- کودکان استثنائی
- مراقبت از نوزاد
- مراقبتهای پس از زایمان
- ناباروری
- هفتههای بارداری