مقدمه
تغییرات ناشی از بارداری و زایمان در بدن مادران یک مسئله‌ی اجتناب‌ناپذیر است. با این حال مادران می‌توانند با داشتن اطلاعات درست در مورد این تغییرات و مسائل شرایط را بهتر مدیریت کنند. یکی از این تغییرات مربوط به سینه‌های مادران است. در این مطلب به توضیح در مورد تغییرات سینه در دوران پس از بارداری پرداخته‌ایم.
تغییرات سینه فقط مختص دوره‌ی بارداری نیست، بلکه سینه‌های شما بعد از زایمان و بعد از دوران شیردهی نیز دچار تغییراتی می‌شوند. در واقع هر مرحله تغییراتی را در سینه‌ی شما ایجاد می‌کند. این تغییرات به معنای تغییر در سایز سینه‌های شما و سایر تغییرات است. به همین دلیل احتمالا کمد لباس شما سایزهای متفاوتی از سینه‌بندها را دارد.
دوران بارداری
مورین فیلد (Maureen Fjeld) مشاور شیردهی و مدیر مرکز شیردهی است. وی در این مورد توضیح می‌دهد، هورمون‌های اوایل بارداری باعث تغییراتی در بافت سینه می‌شوند.
تغییرات
در واقع بهتر بخواهیم بگوییم، افزایش سایز سینه یکی از علائم شایع بارداری است. همچنین سینه‌ها و نوک سینه‌ها نیز ممکن است حساس شوند و به گفته‌ی مشاور فیلد، شما ممکن است متوجه تیره شدن آرئول و نوک سینه‌ها شوید.
لبته جای هیچ نگرانی در مورد این تیرگی نیست، چرا که برای بیشتر زنان این تیرگی بعد از بارداری محو می‌شود.
آغوز
یکی از مادران در مورد تغییرات سینه‌ی خود اینطور می‌گوید: “وقتی پسرم را شش ماهه باردار بودم، وقتی از حمام بیرون آمدم، متوجه شدم که یک ماده چسبنده زرد رنگ روی نوک سینه‌هایم وجود دارد. من وقتی این ماده را دیدم متعجب شدم.”
مشاور فیلد در مقابل تعجب این مادر می‌گوید: “این ماده‌ی زرد رنگ آغوز است. آغوز شیر غنی از مواد مغذی است که نوزادان در 24 تا 36 ساعت اول پس از تولد می‌نوشند.”
وی در ادامه می‌گوید، زنان در هر مرحله از بارداری ممکن است متوجه‌ی آغوز شوند. البته ممکن است برخی از مادران با نشت آغوز برخورد نکنند. بنابراین، می‌توان گفت نشت و عدم نشت آغوز هر دو امری طبیعی هستند. همچنین باید بگوییم که نشت یا عدم نشت آغوز هیچ تاثیر بر تولید شیر پس از تولد نوزاد ندارد.
فواید
سینه‌ها بلافاصله پس از بارداری نیز تغییر می‌کند.
آغوز اولین غذای مناسب برای نوزاد تازه‌متولدشده است. آغوز حجم کمی دارد تا کلیه‌های کودک را تحت فشار قرار ندهد، اما سرشار از پروتئین، کالری، ویتامین‌ها و مواد معدنی است. در واقع این ماده‌ی مغذی تا زمانی که شیر مادر وارد شود همه چیز مورد نیاز کودک را فراهم می‌کند، البته فواید دیگری نیز دارد.
فیلد در مورد سایر فواید آغوز اینطور می‌گوید: “آغوز دوزهای بالایی از آنتی‌بادی‌ها را فراهم می‌کند که از کودکی که از محیط استریل رحم به دنیا می‌آید، محافظت می‌کند. آغوز همچنین به سیستم گوارش نوزاد کمک می‌کند و آن را برای هضم شیر مادر آماده می‌کند.
شیر بالغ
مشاور فیلد توضیح می‌دهد، به محض اینکه جفت از رحم خارج شود، سطح هورمون‌ها افزایش می‌یابد به طوری که بدن شروع به افزایش حجم شیر می‌کند. در روز سوم یا چهارم پس از تولد، آغوز به شیر بالغ‌تری تبدیل می‌شود که می‌تواند سفید مایل به آبی به نظر برسد و آبکی‌تر از آغوز خواهد بود.
دوران پس از ورود شیر به سینه‌ها
بسیاری از زنان متوجه می‌شوند که سینه‌هایشان در چند روز اول پس از زایمان به طور چشم‌گیری تغییر می‌کند، زیرا سینه‌ها شروع به تولید شیر برای نوزاد می‌کنند.
یکی از مادران در این مورد اینطور می‌گوید: “سینه‌های من در دوران بارداری تغییر کرد و بزرگ‌تر شدند، که امری طبیعی بود. اما تعجب من برای زمانی بود که در عرض چند روز پس از تولد فرزندم، سینه‌های من دوباره بزرگ‌تر شدند. با این حال بعدا متوجه شدم که این تغییرات نیز طبیعی بوده است.”
شیردهی مکرر
مشاور فیلد توصیه می‌کند، در چنین شرایطی شیردهی مکرر مهم است. منظور از شیردهی مکرر حداقل 8 تا 12 بار در یک دوره 24 ساعته است. کودک برای دریافت کالری و مواد مغذی مورد نیاز خود به تغذیه مکرر نیاز دارد و این مسئله همچنین به شما کمک می‌کند سینه‌هایتان خالی شود و احساس بهتری داشته باشید. علاوه‌بر این تعداد دفعات شیردهی به کودک شما در یادگیری بهتر شیر خوردن کمک می‌کند.
تولید شیر
تولید شیر در بدن مادر بعد از زایمان به قدری بالا است که می‌توان گفت این میزان شیر تولید شده برای دو نوزاد کافی است. سطح هورمون‌ها در اوایل دوران پس از زایمان به قدری بالاست که بیشتر مادران بیش از آنچه که واقعا برای نوزادشان نیاز دارند، شیر تولید می‌کنند.
قفل شدن به سینه
مسئله‌ی بعدی که علاوه‌بر شیر دادن مکرر باید به آن توجه کنید، اطمینان حاصل کردن از این است که کودک به خوبی شیر بخورد. کودک باید به خوبی سینه‌های شما را گرفته باشد و نوک سینه و قسمت اعظم آرئول را در دهان قرار بدهد. در این صورت کودک می‌تواند به اندازه‌ی کافی از سینه‌ها شیر دریافت کند و از پر شدن بیش از حد سینه‌ها جلوگیری شود.
تسکین سینه
اگر سینه‌های شما بیش از حد پر هستند و احساس ناخوشایندی دارید، می‌توانید به وسیله‌ی گرم کردن آن‌ها وضعیت را بهتر کنید. حمام یا دوش آب گرم، یا حتی یک پد گرم‌کننده یا بطری آب گرم که روی تی شرت قرار می‌گیرد، می‌تواند به باز شدن مجاری کمک کند. اگر سینه‌ها به قدری پر هستند که نوک سینه‌ها صاف می‌شوند، سعی کنید پس از اعمال حرارت، مقدار کمی شیر را به آرامی بدوشید. چرا که دوشیدن شیر قبل از شیر دادن به نوزاد می‌تواند فشار روی نوک سینه و آرئول را کاهش بدهد. در نتیجه کودک می‌تواند راحت‌تر دهانش را به سینه قفل کند.
گرفتگی سینه
سینه‌های برخی از خانم‌ها با افزایش سریع حجم شیر قرمز، دردناک یا سخت می‌شود. فیلد در همین مورد اینطور توضیح می‌دهد، احتناق بالینی پاسخی در مقابل این اتفاق است. در واقع این مشابه پیچ خوردن مچ پا یا جایی است که بافت‌‌ها متورم و ملتهب می‌شوند.
احتناق سینه می‌تواند شیر دادن به نوزاد را غیرممکن کند. چرا فشار روی نوک سینه‌ها ممکن است آن‌ها را صاف و گرفتن را برای نوزاد دشوار کند. بنابراین، باید به سرعت برای رفع کردن آن اقدام کنید.
اگر گرما دادن به سینه‌ها و تلاش برای دوشیدن مقداری شیر، احتناق را برطرف نکرد باید به دنبال راهکارهای دیگر باشید. یکی دیگر از راهکارها که فیلد توصیه می‌کند، گذاشتن یخ بر روی سینه‌ها است. شما باید ده دقیقه یخ را بر روی سینه‌ی خود بگذارید و سپس ده دقیقه استراحت بدهید. در چنین شرایطی برخی از مادران می‌گویند، که گذاشتن یخ بر روی سینه‌هایشان اذیت‌کننده است. در این وضعیت بهتر است مادران تا جایی که می‌توانند تحمل کنند و سپس یخ را بردارند.
فیلد می‌گوید، من به پدران توصیه می‌کنم، که از بیرون کیسه‌های بزرگ یخ خرده شده بخرند. سپس یخ‌های خرد شده را در کسیه‌های ساندویچ قرار بدهند و آن روی سینه‌های مادر بچرخانند. ممکن است 6 تا 12 ساعت طول بکشد تا یخ احتناق را بر طرف کند. فیلد می‌گوید، اگر با گرفتگی شدید دست‌وپنجه نرم می‌کنید، به یک مشاور شیردهی یا سایر متخصصین شیردهی مراجعه کنید.
نشت شیر
مادران در دوران شیردهی پارچه‌ای را در سوتین خود قرار می‌دهند تا شیری که نشت می‌کند را جذب کند. فیلد در این مورد توضیح می‌دهد: “بعضی از زنان هرگز نشت شیر را ندارند، در حالی که برخی دیگر از مادران همیشه نشت شیر دارند.” در هر دو وضعت نشت شیردهی و عدم نشت شیردهی، شاهد افراط هستید، اما وضعیتی بین این دو مورد طبیعی است. حتی مادرانی که به شدت نشت می‌کنند معمولا متوجه می‌شوند که حدود شش هفته پس از زایمان کاهش می‌یابد. با این حال به طور کلی برای تعداد کمی از زنان، این می‌تواند ادامه یابد و ممکن است تا زمانی که شیر می‌دهند، ادامه یابد.
نشت شیر صرفا لباس‌های مادر را کثیف نمی‌کند، بلکه به گفته‌ی مشاور شیردهی فیلد، نشت شیردهی می‌تواند به تعادل شیر مادر کمک کند.
زنانی که شیر فراوان دارند، اغلب دچار ضعف‌های شدیدی می‌شوند که می‌تواند کودک را تحت تأثیر قرار دهد. اگر احساس کردید که شیر بیش از حد سریع می‌آید، سعی کنید قبل از شیردهی کمی شیر بدوشید تا شیردهی برای شما و کودکتان قابل کنترل‌تر باشد. فیلد می‌گوید، مهم است بدانید که نشت نکردن شیر به این معنی نیست که شیر شما ناکافی است.
رفلکس جاری شدن شیر (letdown)
زمانی که شیر تولید شده در سینه‌ها به مجرای شیر وارد می‌شود و آن را در دسترس کودک قرار می‌دهد، رفلکس جاری شدن شیر اتفاق می‌افتد. برخی از زنان زمانی که نوزادشان شروع به شیر خوردن می‌کند، رفلکس جاری شدن شیر را تجربه می‌کنند. برخی دیگر دریافتند که فقط شنیدن گریه نوزادشان یا فکر کردن به نوزاد برای تحریک این رفلکس کافی است.
مشاور فیلد در مورد این رفلکس می‌گوید: “این رفلکس یک احساس سوزن سوزن شدن یا گرما در سینه‌ها به وجود می‌آورد. من همچنین متوجه شدم، که اکثر زنان اصلا آن را احساس نمی‌کنند. در هر صورت، این رفلکس نشانه‌ای در مورد میزان شیر دریافتی کودک نیست.”
نشتی و سایر نگرانی‌های مربوط به شیردهی معمولا تا شش هفتگی کودک برطرف می‌شوند. فیلد می‌گوید، تا آن زمان اکثر مادران با شیردهی احساس راحتی می‌کنند و شیر آن‌ها به خوبی تنظیم می‌شود. بعد از شش هفته سینه‌ها نرم می‌شوند و ممکن است کوچک‌تر شوند، که این یک امر طبیعی است.
رابطه‌ی جنسی
رابطه‌ی جنسی پس از زایمان چگونه خواهد بود؟ آیا در دوران شیردهی میل جنسی مادر تحت تاثیر قرار می‌گیرد؟
شیردهی یک فرآیند هورمونی قدرتمند است که علاوه‌بر پستان شما، موارد دیگری نیز را تحت تاثیر قرار می‌دهد. یکی از این موارد تاثیر در رابطه‌ی جنسی است. اکثر والدین متوجه می‌شوند که زندگی جنسی آن‌ها پس از تولد نوزاد تغییر می‌کند، اما مادران شیرده ممکن است متوجه تغییرات خاصی شوند.
در پاسخ به این سوال باید بگوییم که بله، میل جنسی مادر نیز در دوران شیردهی و پس از زایمان تحت تاثیر قرار می‌گیرد. بهتر است نگران نباشید و سعی کنید برای برگرداندن میل جنسی خود آرام پیش بروید. کاهش میل جنسی، خشکی واژن و زمان برانگیختگی جنسی طولانی‌تر در بین زنان شیرده به ویژه در ابتدا شایع است. این شاید برای شما اذیت‌کننده باشد، اما نگران نباشید، با استفاده از ژل روان‌کننده و کمی صبر می‌توانید شرایط را به حالت قبل برگردانید.
مسئله‌ی مهم دیگری که وجود دارد صحبت کردن در مورد تغییرات مربوط به تمایلات جنسی است که دارید. تمایلات جنسی شما در دوران بعد از بارداری و دوران شیردهی دچار تغییراتی می‌شود. این تغییرات را فقط خودتان درک می‌کنید و احتمالا همسرتان در مورد آن تغییرات در شما اطلاعاتی ندارد. به همین دلیل در چنین وضعیتی شما باید برای او مسئله را روشن کنید. به همسر خود بگویید که چه چیزی خوب است و چه چیزی شما را اذیت می‌کند.
شما می‌توانید با همسر خود راهکارهایی که خوب است را امتحان کنید. این تغییرات شما شاید شکلی دیگر از روابط جنسی را برای شما ایجاد کند، اما با پیگیری و همکاری همسرتان می‌توانید لحظات شیرینی را تجربه کنید.
رفلکس جاری شدن شیر
این اتفاق می‌تواند در طول رابطه‌ی جنسی و در هنگام ارگاسم، به ویژه در هفته‌های اولیه رخ بدهد. بنابراین، بهتر است قبل از رابطه‌ی جنسی و یا عشق بازی، به کودک شیر بدهید یا مقداری شیر خود را بدوشید. این امر باعث می‌شود در طی داشتن رابطه‌ی جنسی مشکلی در این مورد نداشته باشید.
نوک سینه‌های مادر ممکن است در ابتدا حساس و دردناک باشند.
پریودی
برخی از مادران ممکن است بعد از زایمان تا مدتی پریود نشوند. اگر مادر فقط از شیر خود و آن هم به صورت مکرر شیردهی کند، ممکن است تا چند ماه پس از زایمان پریود نشود.
پیشنهاد ما: مطالعه‌ی مقاله روش‌های پیشگیری از بارداری مجدد.
بارداری
مورد بعدی که ممکن است در دوران شیردهی اتفاق نیفتد، بارداری است. در واقع تغذیه نوزاد با شیر مادر تا حدی از باردار شدن جلوگیری می‌کند. البته همیشه نیز اینطور نیست و احتمال خطا یعنی باردار شدن وجود دارد. چرا که ممکن است قبل از اولین قاعدگی بعد از زایمان تخمک‌گذاری انجام شود. بنابراین، اگر نمی‌خواهید دوباره باردار شوید، در مورد کنترل بارداری با پزشک خود صحبت کنید. راهکارهای مختلفی برای کنترل بارداری وجود که انتخاب هر کدام از آن‌ها به وضعیت هر فرد و نظر شخصی او بستگی دارد.
