مقدمه
در این مطلب قصد داریم به تمام سوالات احتمالی مادران باردار در رابطه با سه ماهه اول بارداری پاسخ دهیم. برای مثال اینکه در 3 ماه اول حاملگی، باید انتظار چه علائمی را داشته باشید. چه آزمایشات و سونوگرافی‌هایی باید انجام دهید. و … . پس اگر می‌خواهید همه چیز را درباره این 3 ماه بدانید، این مطلب را تا انتها دنبال کنید.
اول از همه به شما تبریک می‌گوییم. شما در ابتدای راه پر فراز و نشیب بارداری هستید. سوار بر موج بارداری شده‌اید و قرار است تا انتها آن را به سلامتی بگذرانید. اکنون زمان آن است که انواع تغییرات بزرگ و کوچک، انواع تغییرات هیجان انگیز و عجیب و غریب را تجربه کنید. همچنین وقتش رسیده که هر سوالی که ذهنتان را درگیر خود کرده، بپرسید. مطالبی که اینجا به آن اشاره می‌کنیم، چیزهایی است که در سه ماهه اول بارداری باید به یاد داشته باشید.
زمان شروع و پایان سه ماهه اول بارداری
بهتر است ابتدا به سوال مکرر زنان باردار که می‌پرسند، سه ماهه اول بارداری چه زمانی شروع می‌شود و چه زمانی به پایان می‌رسد، پاسخ دهیم.
اعداد و ارقام در بارداری می‌تواند گاهی اوقات کمی عجیب باشد. شروع بارداری از تاریخ آخرین قاعدگی شروع می‌شود. یعنی اینطور نیست که شروع بارداری را از زمان لقاح یا لانه گزینی بدانند. به عبارت دیگر، اگر چهار هفته پیش پریود شده‌اید، سپس بعد از دو هفته تخمک گذاری داشته‌اید و رابطه جنسی برقرار کرده‌اید، شما اکنون 4 هفته است که باردارید. همچنین چندین روش مختلف برای تعیین تاریخ موعد شما وجود دارد. سه ماهه اول بارداری تا آخرین روز هفته 12 بارداری طول می‌کشد.
علائم
علائم سه ماهه اول بارداری همان حالت تهوع‌های زیادی است که در فیلم‌های تلویزیونی به نمایش گذاشته می‌شوند. اما هر زنی در زندگی واقعی خود تجربه خاص خود را دارد. ممکن است برخی از علائمی که در ادامه می‌آوریم را داشته باشید، یا همه آن‌ها را داشته باشید و یا حتی هیچ یک از این علائم را نداشته باشید.
خونریزی و گرفتگی عضلات
برخی از خانم‌ها در روزهای ابتدایی هفته سوم بارداری، پنج تا 12 روز پس از بارداری، لکه‌های روشن (نقاط صورتی مایل به قرمز یا مایل به قهوه‌ای روی دستمال توالت یا لباس زیر) یا گرفتگی‌های ملایم شبیه به گرفتگی‌های دوران قاعدگی را تجربه می‌کنند. این خونریزی لانه گزینی نامیده می‌شود. زیرا جنینی که به کودک شما تبدیل خواهد شد، در داخل رحم شما لانه گزیده است. لکه بینی می‌تواند یک روز یا چند روز طول بکشد. گرفتگی‌های خفیف معده، که اغلب به عنوان احساس کشش خفیف‌تر نسبت به گرفتگی‌های دوران قاعدگی توصیف می‌شوند، ممکن است حدود هفته دهم بارداری شروع شود. یعنی درست زمانی که رحم شروع به کشیده شدن می‌کند.
سرگیجه
گنادوتروپین جفتی انسانی (hCG) همان چیزی است که باعث مثبت شدن تست بارداری می‌شود. افزایش این هورمون بارداری، می‌تواند منجر به طیف وسیعی از علائم بارداری شود. این علائم معمولا از هفته چهارم بارداری و در سه ماهه اول ظاهر می‌شوند. تغییر مکان هورمون‌ها و سریع‌تر شدن ضربان قلب که خون بیشتری را در بدن پمپاژ می‌کند، نشان دهنده این است که فشار خون شما می‌تواند در اوایل دوران بارداری افت کند و منجر به سرگیجه شود. سرگیجه یا “احساس ضعف” همچنین می‌تواند بدلیل کمبود غذا یا آب و عدم توانایی در خوردن غذا بوجود بیاید.
حالت تهوع صبحگاهی
حدود 80 درصد از زنان در سه ماهه اول بارداری خود دچار حالت تهوع صبحگاهی می شوند. البته این حالت می‌تواند در هر زمانی از روز اتفاق بیفتد. این حالت تهوع‌ها اغلب از هفته ششم بارداری شروع می‌شوند. اگر شما هم این تجربه را همچون 80 درصد از زنان دارید، باید بدانید این اتفاق به دلیل سطح هورمون‌های متلاشی کننده شما رخ می‌دهد. همچنین حس بویایی قوی‌تر در دوران بارداری نیز می‌تواند یکی از دلایل موثر در بوجود آمدن این حالت تهوع‌ها باشد. این حس بویایی قوی‌تر احتمالا برای کمک به انسان‌های اولیه در جلوگیری از خوردن غذای خراب در دوران بارداری در بدن زنان ایجاد شده باشد. برخی از خانم‌ها همچنین متوجه می‌شوند که طعم فلزی عجیب و غریبی را در دهان خود در این دوران تجربه می‌کنند. احساس این مزه فلز در دهان ممکن است در طول سه ماهه اول بارداری یا در طول کل بارداری ادامه داشته باشد.
تهوع صبحگاهی که به آن حالت تهوع و استفراغ در بارداری نیز می گویند، به هیچ عنوان حالت جالبی برای مادر باردار نیست. اما در هر صورت داشتن کمی حالت تهوع نشانه خوبی برای نشان دادن روند طبیعی بارداری شما به حساب می‌آید. اما در صورت شدید بودن علائم با ارائه دهنده خدمات بهداشتی (پزشک زنان یا ماما) خود صحبت کنید. این حالت تهوع‌ها به طور کلی در حدود پایان سه ماهه اول بارداری یا ابتدای سه ماهه دوم بارداری معمولا پایان می‌یابند. افزایش سطح پروژسترون همچنین احتمالا باعث شود که از اوایل هفته 10 باردای احساس باد شکم، نفخ یا یبوست کنید.
خستگی
احساس خستگی و خواب آلودگی باورنکردنی‌ای غالباً به دلیل ترشح هورمون‌های دوران بارداری در اوایل بارداری در زنان رخ می‌دهد. سطح پروژسترون شما بالا است و همین باعث کاهش قند خون و فشار خون شما می‌شود. کاهش قند خون و فشار خون نیز باعث می‌شود شما احساس خستگی کنید. از طرفی شما در حال ایجاد یک انسان کوچک از ابتدا هستید. همین خودش باعث خستگی در مادر می‌شود. برای بسیاری از خانم‌ها، خستگی در حدود هفته نهم بارداری به اوج خود می‌رسد و پس از آن شروع به کم شدن می‌کند.
ادرار مکرر، سینه درد و آکنه
در هفته 7 بارداری، اندازه رحم شما دو برابر شده است. این افزایش سایز به مثانه شما فشار وارد می‌کند. بنابراین ممکن است دائماً احساس ادرار داشتن کنید. به علاوه، این هورمون‌ها کلیه‌های شما را نیز تحریک می‌کنند. به همین دلیل میزان بیشتری ادرار تولید می‌شود و متعاقبا شما بیشتر احساس ادرار می‌کنید. سینه‌های کمی بزرگتر نشانه دیگری از اوایل بارداری است. هورمون‌ها تاثیر خود را بر روی پوست شما هم می‌گذارند. این هورمون‌ها می‌توانند باعث ایجاد آکنه در پوست شوند. آکنه ایجاد شده روی پوست شما در سه ماهه اول بارداری احتمالا بعداً برطرف شود. اما همچنین ممکن است در تمام دوران بارداری خود جوش داشته باشید.
احساسات بارداری
جدای از تمام تغییرات جسمی در سه ماهه اول بارداری، شما باید به احساسات خود نیز توجه کنید. بله، هورمون‌ها می‌توانند روحیه شما را تحت تأثیر قرار دهند. هیجان، شادی، ترس، احساس گناه و اضطراب همه می‌توانند همراه بارداری شما باشند. اگر هنوز اخبار باردار شدن خود را به طور گسترده به اشتراک نگذاشته‌اید، ممکن است حتی کمی منزوی نیز شده باشید. حتما در چنین حالاتی با همسر، خانواده، دوستان یا ارائه دهنده خدمات بهداشتی خود صحبت کنید.
آزمایشات و غربالگری پزشکی
در اولین مراجعه شما به پزشک قبل از تولد نوزاد، یعنی زمانی که شک دارید یا می‌دانید که باردار هستید، پزشک یا مامای شما احتمالا آزمایش خون را برای شما تجویز کند. از این طریق سطح گنادوتروپین جفتی انسانی (hCG) شما اندازه‌گیری می‌شود. از طریق سطح hCG پزشک یا ماما می‌تواند بارداری شما را تأیید کند. همچنین از این طریق باید بررسی کند که سطح هورمون شما درست است یا نه.
احتمالا برای تاریخی بین هفته 8 بارداری تا هفته 13 بارداری به شما یک وقت ویزیت برای سونوگرافی داده شود تا اندازه‌گیری‌هایی از طریق این سونوگرافی انجام شود و از این طریق بتوانند تاریخ دقیق‌تری را برای زایمان نوزاد تعیین کنند. وقتی پزشک زنان از سونوگرافی دستی به نام داپلر استفاده می‌کند، شما احتمالا بتوانید ضربان قلب کودک خود را بشنوید. این زمان خیلی هیجان انگیز است.
همچنین در تاریخی بین هفته 11 بادراری و هفته 14 بارداری، احتمالا یک آزمایش خون یا ترکیبی از آزمایش خون و سونوگرافی، که سونوگرافی NT (ان تی) نیز نامیده می‌شود، غربالگری ژنتیکی را انجام دهید. البته بسیاری از خانم ها این سونوگرافی را انجام نمی‌دهند.
سونوگرافی ان تی، مایعات و بافت پشت گردن کودک شما را اندازه گیری می‌کند و از طریق آن، وجود یا عدم وجود ناهنجاری‌های کروموزومی مانند سندرم داون را بررسی می‌کند. اگر پزشک یا ماما، به شما غربالگری بیشتری را توصیه کند، آن غربالگری در اوایل سه ماهه دوم بارداری انجام می‌شود.
استفاده از شاهدانه، الکل و کافئین
اگر قصد دارید از شاهدانه برای مقابله با علائم اولیه بارداری، مانند حالت تهوع صبحگاهی یا به عنوان بخشی از برنامه عادی روزانه خود استفاده کنید، بهتر است کمی بیشتر در رابطه با آن اطلاعات کسب کنید. به دلیل منجر شدن استفاده از شاهدانه (مشتقات آن حشیش و ماری‌جوآنا هستند) به وزن کم کودک هنگام تولد و مشکل ایجاد کردن در سایر شاخص‌های کودک، استفاده از آن در دوران بارداری به هیچ عنوان توصیه نمی‌شود. همانطور که احتمالاً می‌دانید، زمان کنار گذاشتن نوشیدن الکل نیز فرا رسیده است. اما شما هنوز هم می‌توانید قهوه یا چای بنوشید. زیرا نوشیدن دو فنجان کوچک قهوه دم کرده یا سه فنجان چای روزانه در دوران بارداری مضر نیست.
برآمدگی شکم
شکم شما هنوز کاملاً برآمده نشده است (شاید هم شده باشد!). احتمالاً در پایان سه ماهه اول بارداری متوجه خواهید شد که به دلیل رشد رحم، شکم شما نیز سفت و محکم و بزرگ شده است. بنابراین شلوار شما ممکن است تنگ شده باشد. احتمالاً مجبورید چند سوتین کشدار و در عین حال دارای قلاب برای تغییر سایز، انتخاب کنید تا بتواند آن سینه‌های بزرگ را در خود جای دهد.
خواب دیدن
خواب‌های عجیب و غریب می‌بینید؟ دیدن این خواب‌ها به این دلیل است که شما در طول شب بیشتر بیدار می‌شوید. زیرا مجبور به دفع ادرار هستید یا بطور کلی راحت نیستید. بنابراین به احتمال زیاد خواب رم (REM) خواهید داشت. حرکت سریع چشم (REM) نوعی فاز خواب شبیه به بیداری است و معمولا فرد در این فاز خواب می‌بیند.
وضعیت کودک
کودک کوچک شما در سه ماهه اول بارداری یک تحول باورنکردنی را تجربه می‌کند. او از جنینی به اندازه دانه خشخاش در چهار هفتگی به جنینی به اندازه تمشک (با یک میلیارد سلول!) در هشت هفتگی تبدیل می‌شود. در ادامه راه نیز به یک جنین به طول 5 سانتی‌متر در هفته 12 بارداری تغییر خواهد کرد. در طول مسیر، نوزاد شما تمام عضلات، اعضای بدن، اندام‌ها، اندام‌های جنسی و استخوانهایش را می‌سازد. ویژگی های صورت نوزاد تا آخر این سه ماهه اول بارداری بیشتر مشخص می‌شود. اما تا آخر این سه ماه همچنان چشمانش بسته خواهد ماند. غضروف لاستیکی اسکلت را تشکیل خواهد داد و استخوان شروع به سخت شدن خواهد کرد. ناخن‌ها و موها شروع به رشد می‌کنند. در اواخر سه ماهه اول، کودک شما می تواند بازوان، پاها و دستان خود را حرکت دهد و اعضای بدن او شروع به کار می‌کنند. می‌بینید؟ پس جای تعجب نیست که شما در سه ماهه اول بارداری دائما خسته هستید.
