زمانی که در حال بزرگ کردن یک کودک هستید و گاهی اوقات درباره تغذیه‌ی او از کسی سوال می‌کنید یا در اینترنت سرچ می‌کنید، بارها و بارها با عبارت آلرژی غذایی روبرو می‌شوید. اما شاید دقیقا ندانید آلرژی غذایی چیست؟ چرا بوجود می‌آید؟ چگونه بر بدن تاثیر می‌گذارد؟ و … . از این رو ما تصمیم گرفتیم در این مطلب، بطور کامل درباره‌ی آلرژی غذایی صحبت کنیم. بنابراین هر آنچه باید در مورد این موضوع بدانید را در این مطلب خواهید یافت.
منظور از آلرژی غذایی چیست؟
آلرژی غذایی که گاهی اوقات آن را با عنوان حساسیت غذایی می‌شناسند، به طور کلی به پاسخ غیرطبیعی بدن به یک غذا که برای امنیت بدن بروز پیدا می‌کند، می‌گویند.
یعنی شما یک غذایی را مصرف می‌کنید، که بدن آن را برای سلامت شما خطرناک می‌بیند، از این رو پاسخی غیرطبیعی مانند سرفه، کهیر و … می‌دهد.
حال این غذا، غذایی کاملا معمولی و بی‌ضرر می‌تواند باشد، مانند بادام زمینی، خربزه و … .
این پاسخ غیرطبیعی در بدن چگونه شکل می‌گیرد؟
بدن وقتی در برابر ماده غذایی احساس خطر کند و ماده غذایی مصرف‌شده را یک مهاجم بداند، چیزی به نام آنتی‌بادی‌های ایمونوگلوبولین E (که معمولاً آنتی‌بادی‌های IgE نامیده می‌شود) تولید می‌کند که علائمی را در بدن فرد ایجاد می‌کند.
علائم ایجادشده در بدن فرد ممکن است ضعیف یا شدید باشد، میزان شدت علائم، به بدن فرد بستگی دارد.
اینکه چه نوع تماسی باید با ماده غذایی باشد تا بدن واکنش آلرژیک نشان دهد، باز هم از فردی به فرد دیگر متفاوت است. بیشترین نوع تماس که منجر به واکنش آلرژیک می‌شود، مصرف دهانی آن ماده غذایی است. در برخی موارد ممکن است قرار گرفتن ماده غذایی در کنار پوست دارای نفوذ (مثلاً اگزما)، باعث واکنش غیرطبیعی ایمنی بدن شود. احتمالا روش‌های دیگری نیز وجود دارد، اما هنوز کشف نشده‌اند.
آلرژی غذایی و کودکان
آلرژی غذایی در کودکان خیلی زیاد دیده می‌شود.
بر اساس گزارشی که سازمات Food Alergy Canada که یک سازمان آموزش و حمایت از بیماران است منتشر کرده است، مشخص گردیده است که 6 تا 8 درصد از کودکان زیر 3 سال به مواد غذایی آلرژی دارند و از هر 100 کودک کانادایی، آلرژی به بادام زمینی دو نفر را تحت تاثیر قرار می دهد.
علائم آلرژی غذایی چیست؟
واکنش غیرطبیعی ایمنی بدن در برابر مواد غذایی خودش را به شکل‌های مختلفی نشان می‌دهد. این شکل‌های مختلف را می‌توان همان علائم آلرژی غذایی دانست.
این نشانه‌ها در افراد مختلف به شکل‌های متفاوتی خود را نشان می‌دهد.
- برخی افراد بدنشان کهیر می‌زند.
- برخی دچار حالت تهوع و استفراغ می‌شوند.
- بعضی از افراد در نفس کشیدن دچار مشکل می‌گردند.
- در برخی افراد، زبان یا لب‌هایشان یا قسمت داخلی گلویشان دچار ورم می‌شود. طوری که حتی گاهی اوقات بخاطر ورم نمی‌توانند صحبت کنند.
- این علائم به اشکال جدی‌تری هم خودشان را نشان می‌دهند. از افت فشار خون گرفته تا ایست قلبی در برخی افراد.
آنافیلاکسی چیست؟
وقتی واکنش‌ها در آلرژی غذایی به شکل شدید خود را نشان دهند، آن‌ها را آنافیلاکسی می‌نامند.
آلرژن‌های غذایی رایج در کودکان
کودکان نسبت به برخی مواد غذایی در مقایسه با دیگر مواد آلرژی بیشتری نشان می‌دهند.
این مواد غذایی که بعنوان آلرژن های غذایی رایج در میان بچه‌ها شناخته می‌شوند، شامل موارد زیر می‌شوند:
- بادام زمینی
- مغزهای درختی (مانند بادام هندی، بادام، فندق)
- تخم مرغ
- شیر
- گندم
- سویا
- کنجد
- غذاهای دریایی
- سولفیت ها (مواد نگهدارنده)
- خردل
البته ممکن است کودک به هر نوع پروتئین غذایی حساسیت نشان دهد. آلرژن‌های رایج در بین کودکان معمولا به سختی کنترل می‌شوند و از این حیث مشکل بزرگی به حساب می‌آیند.
تفاوت بین آلرژی (allergy) و عدم تحمل (intolerance) چیست؟
منظور از عدم تحمل غذایی در یک فرد در برابر یک ماده غذایی این است که آن فرد توانایی هضم فلان غذا را ندارد. اما این عدم هضم اینطور نیست که سلامت و زندگی او را تهدید کند.
یکی از رایج‌ترین موارد عدم تحمل یک ماده غذایی، عدم تحمل لاکتوز است. لاکتوز همان قندی است که در شیر موجود می‌باشد. اشخاص زیادی هستند که با خوردن شیر دچار مشکل می‌شوند، زیرا بدن آن‌ها لاکتاز (آنزیم تجزیه کننده‌ی لاکتوز) لازم برای هضم لاکتوز درون شیر را ندارد و نمی‌توانند شیر را هضم کنند و دچار مشکل می‌شوند. در اصطلاح در رابطه با این افراد گفته می‌شود که عدم تحمل لاکتوز را ندارند. و این موضوع به این شکل نیست که فرد اصلا نتواند شیر مصرف کند. بلکه با مصرف آن برای مدتی دچار یبوست، نفخ معده، معده درد یا … می‌شوند. اما در نهایت مشکل خاصی برای سلامتی آن‌ها بوجود نمی‌آید. عدم تحمل لاکتوز در کودکان زیادی دیده می‌شود.
این در حالی است که اگر کودک بجای عدم تحمل شیر، به شیر آلرژی داشته باشد، تنها قرار گرفتن در معرض حتی مقدار کمی از شیر ممکن است یک واکنش بالقوه تهدید کننده زندگی در کودک بوجو بیاورد. این واکنش ممکن است خودش را از طریق پوست و سیستم‌های تنفسی، قلبی عروقی و گوارشی نشان دهد. اما از آن طرف، عدم تحمل یک ماده غذایی فقط از طریق سیستم گوارشی واکنش خود را نشان می‌دهد.
بیماری سلیاک که در اثر حساسیت به پروتئینی به نام گلوتن ایجاد می شود، یکی دیگر از مثال‌های عدم تحمل غذایی در افراد است.
جلوگیری از آلرژی غذایی
حال که تا حد خوبی با آلرژی غذایی آشنا شدیم، احتمالا برایتان سوال شود که آیا احتمال جلوگیری از آلرژی غذایی وجود دارد یا نه؟
دلیل اینکه افراد می‌خواهند از آلرژی غذایی جلوگیری کنند این است که اکثر مواد غذایی که باعث واکنش آلرژیک در افراد می‌شوند، مواد غذایی بسیار مفیدی هستند که به سلامت افراد کمک می‌کند. مغزیجات و شیر و … .
اما آیا واقعا چنین امکانی وجود دارد یا نه؟
بطور کلی هیچ راهی برای جلوگیری کامل از بوجود آمدن آلرژی غذایی در افراد وجود ندارد. اما بر اساس تحقیقاتی که تاکنون انجام شده است، مشخص گردیده که اگر بین 4 ماهگی تا 11 ماهگی نوزاد، یک ماده غذایی را به او معرفی کنید، احتمال اینکه در آینده نسبت به آن ماده غذایی حساسیت پیدا کند، بسیار کم است. این کار با عنوان “معرفی زودهنگام ماده غذایی به کودک” شناخته می‌شود.
مثال زیر را همراه با تحقیقی که بر روی آن انجام شده است، مطالعه فرمایید:
کودکانی که اگزمای شدید یا آلرژی به تخم‌مرغ دارند، در معرض خطر ابتلا به آلرژی به بادام‌زمینی هستند.
در سال 2015 میلادی، یک آزمایش تصادفی‌سازی و کنترل‌شده توسط متخصصان انجام شد که نتایج آن مشخص نمود، این کودکان اگر شش گرم بادام‌زمینی بخورند، 3 درصد احتمال دارد که تا سن پنج سالگی به بادام زمینی آلرژی پیدا کنند. در حالی که در سوی دیگر، در صورتی که این 6 گرم بادام زمینی را نخورند، 17 درصد احتمال وجود دارد که به آلرژی بادام زمینی مبتلا شوند. علاوه بر بادام زمینی این موضوع به آلرژن‌های رایج دیگر شامل شیر، تخم مرغ و آجیل تعمیم داده‌می‌شود.
معرفی زودهنگام ماده غذایی
هارولد کیم، متخصص آلرژی در کانادا درباره‌ی معرفی زودهنگام ماده غذایی به کودک، اینگونه توضیح می‌دهد:
“در صورتی که کودک آن ماده غذایی را که در معرض ابتلا به آلرژی آن قرار دارد، زودتر دریافت نماید، روده به سیستم ایمنی بدن کمک می‌کند تا بتواند آن ماده غذایی را تحمل کند و دیگر حساسیتی به آن ماده غذایی در آینده در بدن فرد وجود نداشته باشد.”
درمان حساسیت غذایی
تاکنون درمانی برای حساسیت غذایی در افراد معرفی نشده است. اما روشی درمانی با نام “ایمونوتراپی خوراکی (oral immunotherapy)” وجود دارد که به فرد کمک می‌کند به مرور زمان مقداری از ماده غذایی مورد نظر را مصرف کند، بدون اینکه به آلرژی مبتلا شود.
در این روش، بیمار برای تغییر واکنشی که بدنش به آن ماده غذایی خاص نشان می‌دهد، به مرور از یک مقدار خیلی کم، در حد زیرزبانی، مصرف ماده غذایی را شروع می‌کند و به تدریج مقدار مصرفی را زیاد می‌کند.
تحقیقاتی که در پس ایمونوتراپی وجود دارد از نظر کیفیت بسیار خوب است، بنابراین توصیه می‌شود.
حتما این نکته را در نظر بگیرید که این درمان خطر واکنش را به همراه دارد و قطعاً نباید بدون نظارت پزشک در خانه امتحان شود.
یک روش دیگری که بر روی آن تحقیقات زیادی انجام شده‌است، استفاده از پَچ است. این تحقیقات تاکنون امیدوارکننده پیش رفته‌است. این روش به این معنی است که برای مثال پچ بادام زمینی روی پوست مالیده می‌شود.
