تربیت کودکان بعد از طلاق
مسئله‌ی طلاق برای کودکان همراه با اضطراب و نگرانی است. هنگامی که بچه‌ها دچار اضطراب و استرس می‌شوند، کارهایی انجام می‌دهند که برای شما و دیگران ناخوشایند است. ممکن است کودک شما از شدت ناراحتی روی دیوار نقاشی بکشد و یا یک وسیله را از جایی پرت کند. کنترل کردن کودک در این شرایط با روش مناسب، کار سختی برای والدین است، به خصوص اگر والدین از یکدیگر جدا شده باشند. در واقع زمانی که استرس و عصبانیت کودکان به دلیل طلاق والدین از یکدیگر ناشی می‌شود، شرایط فرق می‌کند. در این شرایط والدین به دلیل شرایط کودک خود احساس گناه می‌کنند، خسته هستند و با همسر سابق خود در مورد نحوه‌ی تربیت فرزند خود بحث می‌کنند. با این حال راهکارهایی وجود دارد که می‌توان شرایط بهتری را بعد از طلاق برای کودکان فراهم کرد. در ادامه در مورد تربیت کودکان طلاق پنج نکته‌ی مفید گفته شده است.
صحبت کردن
زمانی که نمی‌دانید رفتار نادرست کودک شما به چه دلیلی است، از او بپرسید که به چه علت این کار را کرده است. کودکان پنج سال و بزرگ‌تر اغلب می‌توانند به شما بگویند که چه احساسی دارند. با انجام این کار کمتر احتمال دارد که ناراحتی خود را با بدرفتاری ابراز کنند. ممکن است کودک شما قبل از اینکه احساس آرامش کند، نیاز به صحبت برای چندیدن بار داشته باشد، بنابراین، بهتر است هر چند وقت یکبار با او صحبت کنید و از او بپرسید با شرایطی که برای او پیش آمده است چگونه برخورد می‌کند.
در شرایطی دیگر اگر کودک در صحبت کردن مشکل دارد، می‌توانید با هم کتاب بخوانید یا فیلم‌هایی درباره‌ی طلاق ببینید. با کودکان در سنین پایین‌تر می‌توانید با طراحی، نقاشی و استفاده از خمیر بازی ارتباط بگیرید، تا آن‌ها بتوانند احساسات خود را بیان کنند. در برخی موارد مراجعه به یک درمانگر ممکن است به شما و کودک بهتر کمک کند.
مربی مهدکودک، معلم‌‌ها و اطرافیان شما نیز می‌توانند در این مورد به شما کمک کنند. از این افراد بپرسید که از دید آن‌ها فرزندان شما چگونه رفتار می‌کنند و چه برداشتی از رفتار کودک دارند. با وجود اینکه شما با پرخاشگری‌ها و رفتارهای نادرست کودک خود همدردی می‌کنید، اما به یاد داشته باشید که حفظ استاندارهای اخلاقی بسیار مهم هستند.
آندریا لیتواک (Andrea Litvack) استاد مددکار اجتماعی است. وی در این مورد می‌گوید: “شما باید به تعیین محدودیت‌هایی که معمولا در برنامه‌ی تربیتی خود داشته‌اید، ادامه دهید. با این حال توجه کنید که علاقه و محبت خود را مشروط به رفتار فرزند خود نکنید. هرگز تهدید نکنید که آن‌ها مجبور هستند که در خانه والدین دیگری زندگی کنند. چرا که بسیاری از بچه‌ها در این مورد احساس ترس می‌کنند.”
عدم تغییر در قوانین تربیتی
زمانی که از همسر خود جدا می‌شوید و طلاق می‌گیرید، شرایط روحی خوبی ندارید و احتمال اینکه نسبت به قبل عصبی‌تر شده باشید، وجود دارد. در این شرایط ممکن است در مقابل خواسته‌های کودک خود برای جلوگیری از ایجاد بحث و احساس گناهی که نسبت به کودک دارید، کوتاه بیایید و قوانین ترببیتی خود را نقض کنید. به عنوان مثال، اگر در گذشته فقط تا ساعت هشت شب اجازه‌ی تماشای تلویزیون داشت، در شرایط جدید ممکن است، این ساعت از هشت به نه و یا حتی ده شب تغییر کند. این رفتار شما شاید در آن لحظه نتایج مثبتی برای شما داشته باشد، اما توجه کنید که این رفتار شما در طولانی مدت سبک زندگی شما را دچار مشکل می‌کند و همچنین به بهتر شدن وضعیت شما نیز کمکی نمی‌کند.
پیشنهاد ما: مطالعه‌ی مقاله تربیت کودک پیش دبستانی.
تجربه یک مادر
یکی از مادران در این مورد اینطور می‌گوید: “بعد از طلاق شرایط خوبی نداشتم. همچنین بدخقلی بچه‌ها بیشتر از قبل شده بود. به همین دلیل برای آرام کردن شرایط زندگی هر خواسته‌ای که فرزندم داشت را سعی می‌کردم عملی کنم. در یکی از روزها کودک من از من خواست که برای او حیوان خانگی بخرم. در مقابل ذوق و خوشحالی‌ای که فرزند من داشت، من نتوانستم مقاومت کنم و این کار را انجام دادم، بدون اینکه به عواقب کاری که می‌کنم، فکر کنم. من به او اجازه دادم یک گربه به خانه بیاورد. کار زمانی سخت شد که این گربه باردار شد و بچه گربه‌ی دیگری به آن اضافه شد. در نهایت این اتفاق شرایط برای من بهتر نشد بلکه بدتر نیز شد. بنابراین، نباید به دلیل خوشحالی کوتاه مدت کودکان و بدون فکر به نتایج کار، هر کاری که آن‌ها درخواست کردند را انجام داد.”
رفتار متعادل
با وجود اینکه مهم است که به قوانین تربیتی خود پایبند باشید، اما نیازی نیست که شما مانند یک ظالم برخورد کنید. آنیتا پال (Anita Pal) درمانگر ازدواج و خانواده است. وی در این مورد می‌گوید: “در اهداف خود واقع‌بین باشید.” در شرایط جدید که در آن هستید، کودک شما در ابتدا ناآرام و اذیت خواهد بود، اما به تدریج به موقعیت جدید خود عادت می‌کند. بنابراین در مورد موارد کوچک مانند تمیز کردن اتاق خواب آن‌ها کمتر حساس باشید و برای انجام این کار فرصت بیشتری به او بدهید. این در حالی است که در مورد کارهای دیگری مانند انجام تکالیف و یا رعایت قوانین رفت و آمد باید جدی‌تر باشید و در مورد هر گونه اشتباهی در این موارد به راحتی کوتاه نیایید.
رفتار مناسب با همسر سابق
مراقب رفتارهای خود باشید. گفتن این کار آسان‌تر از انجام آن است. اما هر چه رابطه شما با همسر سابقتان بهتر باشد، فرزند شما شادتر و رفتار بهتری خواهد داشت. بنابراین تمام تلاش خود را بکنید تا کودک به موقع تکالیف و کارهای مربوط به مدرسه را انجام بدهد. همچنین از کودک خود به درستی در صورت نیاز حمایت کنید. لیتواک در این مورد می‌گوید: “رفتار محترم با همسر خود، احتمال عصبانیت در کودک را کاهش می‌دهد و رفتار مثبتی را برای کودک به همراه دارد. همچنین داشتن رابطه‌ی همراه با عصبانیت و خصومت با همسر سابق، یک محیط استرس‌زا برای کودک ایجاد می‌کند.”
بنابراین سعی کنید رفتار مناسبی در مقابل کودک خود با همسر سابق خود داشته باشید، حتی اگر برای شما این کار سخت است.
اگر نمی‌توانید با همسر سابق خود ارتباط بگیرید، در مقابل سعی کنید او را از کارها و برنامه‌های فرزند خود به صورت غیرحضوری مطلع کنید. برای انجام این کار همه‌ی برنامه‌های درسی، ورزشی و حتی تغذیه کودک را در یک دفترچه یادداشت بنویسید و در کیف کودک خود قرار بدهید. همچنین می‌توانید در برخی موارد به او از طریق فضای مجازی در مورد کارهای کودک خود پیام بدهید. در مورد این مدل پیام دادن مراقب باشید که لحن مناسبی داشته باشید، به این دلیل که برخی از کلمات ممکن است باعث ایجاد سوءتفاهم در بین افراد شود.
به عنوان مثال شما می‌توانید کارنامه‌ی درسی، آخرین نمرات بدی که کودک داشته است و حتی دعوایی که با بهترین دوست خود داشته است را بدون هیچ سرزنشی با همسر سابق خود در یک پیام به اشتراک بگذارید. به این ترتیب می‌توانید اطلاعات مهمی در مورد فرزندان خود با همسر سابق خود در میان بگذارید.
قوانین متفاوت
ایجاد یک برنامه روتین و روال برای همه‌ی بچه‌ها مهم است. از مرتب کردن تخت در هر صبح تا خاموش کردن کامپیوتر در ساعت هفت هر شب، همگی یک سری برنامه‌های روتین برای کودکان ایجاد می‌کنند. در واقع دانستن اینکه چه کارهایی باید در طی روز انجام بدهند، آرامش را برای بچه‌ها فراهم می‌کند. پال در این مورد می‌گوید، “ساختار و روال‌های قابل پیش‌بینی به کاهش رفتارهای عملی کمک می‌کند.”
در واقع مشکل در مورد کودکانی که طلاق گرفته‌اند این است که با طلاق، کودک مجبور است که قوانین متفاوتی در خانه‌ی پدر و مادر خود تجربه کند. به عنوان مثال احتمالا جملاتی مانند: “من خانه‌ی پدر اجازه‌ی انجام این کار را داشته‌ام. من در خانه‌ی مادر در این ساعت این کار را انجام می‌دادم و ….” را شنیده باشید. این گفته‌های کودکان به دلیل تفاوت در قوانین در بین والدین آن‌ها است. در این شرایط، بهترین کار این است که به فرزند خود بفهمانید که وقتی با شما هستند باید قوانین شما را رعایت کنند. در مقابل این مسئله با کودک خود جدی و ثابت قدم باشید. اجازه ندهید بچه‌ها کارهایی را انجام دهند که شما با آن موافق نیستید (مثل تماشای فیلم‌های خشونت آمیز) فقط به این دلیل که در منزل همسر سابق شما این کار را انجام می‌داده است.
زمانی که کودک قوانین را زیر پا می‌گذارد، عاقلانه رفتار کنید و به استراتژی‌های انضباطی که نیاز به مشارکت همسر سابق شما دارد، متکی نباشید. این غیر منطقی است که انتظار داشته باشید، همسر سابق شما با کودک در مورد قوانین شما همراه کند.
وقت گذراندن
گاهی اوقات والدینی که طلاق گرفته‌اند، مانند خود بچه‌ها رفتار می‌کنند و برای جلب توجه فرزندان خود با یکدیگر رقابت می‌کنند. این می‌تواند به ویژه برای والدینی که زمان کمتری را با کودک وقت می‌گذرانند صدق کند. لیتواک در این مورد می‌گوید: “احتمالا این جمله “این آخر هفته من هستم و می‌خواهم کارهای جالبی در کنار شما انجام بدهم” را از سمت والدین نسبت به کودکان شنیده باشید.” این نوع نگرش و مکالمه به خصوص در مورد نوجوانان می‌تواند نتیجه معکوس داشته باشد. مهم نیست که تعداد ملاقات‌های شما با فرزندتان کم باشد، در هر صورت یک نوجوان در سن 14 سالگی احتمالا می‌خواهد زمان بیشتری را با دوستان خود داشته باشد. بنابراین، مانند قبل از طلاق، گردش‌های با کیفیت و در زمان‌های مناسب برای فرزند خود در برنامه داشته باشید. توجه کنید در زمان‌هایی که فرزند شما با دوستان خود برنامه‌ای دارد، برای بیرون رفتن برنامه‌ریزی نکنید.
به یاد داشته باشید که در ارتباط با کودک خود شما هنوز یک والدین هستید، بنابراین فقط به این دلیل که در هفته یا حتی در یک ماه یک بار او را می‌بینید، از تنبیه آن‌ها در مواقعی که اشتباه می‌کنند، خودداری نکنید. اگر مجبور شدید به دلیل رفتار نامناسب آن‌ها یک گردش به شهربازی را لغو کنید، این کار را انجام دهید.
احساس امنیت
بسیاری از قوانین نظم و انضباط، چه طلاق گرفته باشید چه نگرفته باشید، یکسان است. اما زمانی که خانواده شما در حال گذراندن یک جدایی دردناک هستند، مهم است که عقب نشینی کنید و رفتار فرزندتان و همچنین استراتژی‌های انضباطی خود را بررسی کنید. فرزندان شما از نظر عاطفی دوران سختی را سپری می‌کنند. آن‌ها باید بدانند که مهم نیست که چه اتفاقی می‌افتد، با این حال آن‌ها هنوز هم یک خانواده دارند. کودکان شما باید این اطمینان را داشته باشند که پدر و مادر، هر دو، آن‌ها را دوست دارند، و همچنین یک محیط امن و مطمئن برای زندگی دارند.
