آیا خزیدن یا چهار دست‌وپا رفتن برای نوزادان مهم است؟ 

تغییرات رشد

خزیدن در گذشته به عنوان نقطه عطفی در حدود 9 ماهگی در نظر گرفته می‌شد. در اوایل سال 2022 (1400 شمسی)، از چک لیست‌های نقطه عطف اصلی انجمن CDC برای نوزادان در ایالات متحده حذف شد. همین مسئله باعث تعجب بسیاری از والدین و کارشناسان رشد کودکان شد. آیا این مسئله نشان‌دهنده‌ی بی‌توجهی به میزان اهمیت خزیدن برای نوزادان است؟ آیا این تغییرات فقط محدود به خزیدن کودک است؟
راه رفتن کودکان نیز به نقطه عطف در 18 ماهگی (به جای 12 ماهگی) تغییر یافت. همچنین صحبت کردن اکنون به عنوان نقطه عطف 15 ماهگی به جای 12 ماهگی ذکر شده است.

کیتلین ریکرد (Kaitlin Rickerd) فیزیوتراپ اطفال است. وی در این مورد می‌گوید: “برخی از تغییرات، از جمله حذف خزیدن، به طور ناخواسته این پیام را به والدین و مراقبان می‌فرستد که برخی نقاط عطف دیگر اهمیتی ندارند، در حالی که واقعا اینطور نیست.”
تغییرات چک لیست ظاهرا برای بهبود شناسایی زودهنگام تاخیرهای رشدی و جلوگیری از رویکرد “انتظار در رشد کودک” ایجاد شده است. این در حالی است که ریکرد معتقد است چک لیست جدید نتیجه معکوس خواهد داشت.
وی در ادامه می‌گوید: “احتمال ناخواسته‌ای وجود دارد که این تغییرات در عوض منجر به تأخیر ارجاع، تأخیر در ارزیابی‌ها، طولانی‌تر کردن دوره درمان و تأثیرگذاری بر نقاط عطف رشد بعدی شود.”

منابع

در کانادا، پزشکان و سازمان‌هایی مانند انجمن اطفال کانادا از برنامه‌های مرجع و فهرست‌های نقطه عطف مشابه ایالات متحده استفاده نمی‌کنند. مورد رایج‌تر در کانادا، سایت مراقبت از کودکان CPS است که در لیست نقاط عطف رشد این انجمن هیچ اشاره‌ای به خزیدن تا زمانی که کودک به 12 تا 14 ماهگی نرسد، نشده است. در آن زمان، CPS معتقد است که بیشتر نوزادان می‌توانند بدون کمک بنشینند، روی دست‌ها و زانوهای خود بخزند، یا روی زانوهای خود حرکت کنند.

اهمیت خزیدن

فیزیوتراپیست‌ اطفال ریکرد در این مورد می‌گوید: “ما ترس از کم اهمیت جلوه دادن خزیدن در چک لیست‌های نقطه عطف را در بین والدین داریم. در واقع این ترس به این دلیل است که زمان مهم را برای آوردن نوزاد خود و قرار گرفتن در لیست خدمات مداخله زودهنگام از دست می‌دهند.”
ریکرد در ادامه اضافه می‌کند، تصورات غلط زیادی در مورد اهمیت خزیدن وجود دارد. مسئله‌ی مهم در این مورد این است که خزیدن یک نقطه عطف واقعا مهم با مزایای بسیاری از زمینه‌ی رشد است که بر رشد مهارت‌های سطح بالاتر تأثیر می‌گذارد. بنابراین وقتی خزیدن در مورد کودکی اتفاق نمی‌افتد، دلیلی برای این اتفاق وجود دارد. این گونه مسائل و اطلاعات ناقص باعث سردرگمی در والدین می‌شوند.

زمان شروع خزیدن

به طور معمول نوزادان از چه زمانی شروع به خزیدن می‌کنند؟
خزیدن یک مهارت حرکتی بزرگ است. این حرکات با استفاده از عضلات بزرگ بدن انجام می‌شوند. همانطور که کودک شما رشد می‌کند، این مهارت‌ها ممکن است شامل نشستن، ایستادن، راه رفتن، دویدن، حفظ تعادل و تغییر وضعیت باشد.

اکثر نوزادان بین سنین 5 تا 11 ماهگی شروع به خزیدن می‌کنند. با این حال دامنه وسیعی در این مورد وجود دارد. در واقع تغییرات زیادی در مورد این نقطه‌ی عطف وجود دارد. برخی از نوزادان به طور کلی از خزیدن خودداری می‌کنند. این در حالی است که برخی دیگر از نوزادان قبل از راه رفتن درگیر تغییراتی در خزیدن می‌شوند.

در خزیدن متقابل (reciprocal crawling) کودک در حین حرکت به سمت جلو روی هر دو زانو و هر دو دست قرار می‌گیرد. این امر مستلزم آن است که تعادل خود را حفظ کنند در حالی که دست و پای مخالف را با هم به جلو می‌برد.
وی در ادامه اضافه می‌کند که تغییرات دیگری مانند روی باسن رفتن و خزیدن مانند خرس (bear crawling) وجود دارد. از دید بالینی استفاده‌ی کودک از این تغییرات هیچ جای نگرانی ندارد.

مزایای خزیدن

سلما کسام (Salma Kassam) کاردرمانگر متخصص در زمینه کودکان و نوزادان است. وی در این مورد می‌گوید: “یادگیری خزیدن فقط به معنای دور زدن یا پیشرفت به سمت راه رفتن نیست. خزیدن به نوزادان کمک می‌کند تا اطلاعات مربوط به دنیای خود را جمع‌آوری و پردازش کنند. خزیدن فواید فیزیکی، شناختی و حسی زیادی برای کودکان دارد.”

سایر مزایا شامل مواردی مانند تقویت عضلات قفسه سینه و تنه می‌شود. همچنین مزایا شامل ایجاد ثبات شانه‌ها، تقویت و بلند کردن عضلات انگشت و کف دست کودک و یادگیری این که هر دو سمت راست و چپ خود را هماهنگ کنند، هستند. علاوه‌بر این نسبت به بدن خود آگاه‌تر می‌شوند، در مورد ادراک یاد می‌گیرند و حرکت در یک فضا را تمرین می‌کنند.

مزایای پیچیده

مزایای دیگری در این مورد وجود دارد که کمی پیچیده‌تر هستند، مانند توسعه سیستم دهلیزی، که مربوط به تعادل و جهت‌گیری فضایی است. مورد دیگر کنترل وضعیتی، که به نحوه پردازش اطلاعات توسط سیستم عصبی مرکزی شما و تبدیل آن به خروجی‌های حرکتی مربوط می‌شود. به عنوان مثال فعال کردن عضلات خاص از جمله این موارد است.

سینه خیز کماندویی

اگر کودک شما به جای این کار دست‌وپا بزند یا سینه‌خیز کماندویی (army-crawls) برود، آیا باز هم از فواید نام برده شده بهره‌مند می‌شود؟ خزیدن روی شکم یا حرکت کماندویی زمانی است که یک نوزاد خود را روی آرنج خود نگه می‌دارد و بدن خود را به جلو حرکت می‌دهد، در حالی که شکم و پاهای خود را روی زمین می‌کشد.
در اکثر موارد پاسخ این سوال مثبت است. مینهاس در این مورد می‌گوید: “اگر کودک به نحوی در حال دور زدن است، ورودی مورد نیاز خود را دریافت می‌کند.” به کودک اجازه بدهید تا در محیط خود حرکت کند تا به کاوش، بازی و تعامل بپردازد.”

با این حال، یکی از تفاوت‌های اصلی این است که وقتی کودک در حالی که کف دست‌های خود را روی زمین فشار می‌دهد تا وزن خود را تحمل کند و می‌خزد، مهارت‌های حرکتی ظریف و همچنین مهارت‌های حرکتی درشت توسعه می‌یابند. مینهاس می‌گوید، این کار همچنین به توسعه قدرت و هماهنگی در دست‌ها همراه با قدرت در عضلات و هسته شانه‌ها کمک می‌کند.

نگرانی در مورد خزیدن

Minhas در این مورد به والدین می‌گوید: “اگر کودک نمی‌خزد زیاد نگران نباشید. چرا که هیچ مدرک قانع‌کننده‌ای وجود ندارد که نشان دهد کودکانی که از خزیدن خودداری می‌کنند، در معرض خطر بیشتری برای انواع دیگر مشکلات رشدی هستند. تا زمانی که کودک قدرت حرکتی، تن عضلانی، هماهنگی و انگیزه لازم برای حرکت در محیط را دارد، لازم نیست نگران باشید.”

متخصصان اطفال مراقب تون عضلانی پایین هستند و مراقب تاخیر در سایر نقاط عطف حرکتی درشت مانند کنترل سر و نشستن مستقل هستند. مینهاس در این مورد می‌گوید: “معمولا تون عضلانی پایین به اینصورت در کودک ظاهر شود که وقتی دست‌های او را از زیر بغل می‌گیرید، به نظر می‌رسد که از میان دستان شما می‌لغزد. نشانه‌های دیگر از تن عضلانی پایین نوزادی است که در تغذیه مشکل دارد یا گریه ضعیفی دارد.”

مینهاس می‌گوید که اگر خانواده‌ها متوجه شوند که حرکات نوزاد آن‌ها نامتقارن یا یک طرفه است، باید حتما با پزشک خود صحبت کنند. اگر به نظر می‌رسد که کودک شما آگاهی یا انگیزه‌ای برای کشف محیط خود یا ارتباط اجتماعی با دیگران ندارد، در ملاقات بعدی خود با پزشک آن‌ها را بیان کنید.
کسام خاطرنشان می‌کند: “نگران یک بازه زمانی خاص برای خزیدن نباشید. اما اگر به طور غریزی نگران این مسئله هستید با پزشک کودک خود صحبت کنید.”
ریکرد که نیز مادر سه فرزند است، همین موضوع را به والدین می‌گوید: “اگر نگران هستید، خوب است که به این احساس توجه کنید و یک ارزیابی تخصصی در مورد کودک خود انجام بدهید.

کمک به خزیدن

آیا راه‌هایی برای کمک به خزیدن کودک وجود دارد؟
یکی از این موارد حرکت روی شکم کودک است که می‌تواند به خزیدن کمک کند. مینهاس در این مورد می‌گوید، زمانی که کودک بر روی شکم حرکت می‌کند، انرژی و قدرت مرکزی کودک توسعه داده می‌شود. همچنین این اتفاق از رشد حرکتی پشتیبانی می‌کند که از کنترل سر شروع می‌شود و به سمت نشستن، ایستادن و راه رفتن می‌رود. یک فضای امن برای کار روی حرکت شکم پیدا کنید. در این وضعیت استفاده از یک تشک فوم محکم گزینه‌ی ایده‌آلی است. نوزادان معمولا توسط یک مراقب تشویق‌کننده از طریق چشم تحریک می‌شوند. به این صورت که وقتی برای اولین بار کودک تلاش می‌کند بخزد، مراقب لبخند می‌زند و کودک را تشویق به حرکت می‌کند.

تشویق کودک

کسام پیشنهاد می‌کند از کودک خود بخواهید به دنبال یک اسباب‌بازی، چراغ، افراد دیگر، حیوان خانگی یا خواهر یا برادر خود باشد. در واقع هر چیزی که فاصله، انگیزه و فرصت را برای حرکت کودک ایجاد می‌کند، مفید است.

سعی کنید این فعالیت‌هایی که به قصد تشویق کودک است سرگرم‌کننده و سبک باشند و فشار زیادی به کودک وارد نشود. در واقع این نوع فعالیت‌ها مسابقه نیستند که بخواهید برای انجام آن به کودک فشار وارد کنید. بنابراین کودک خود را با آنچه در اینترنت می‌بینید مقایسه نکنید. وی می‌گوید: “ما نمی‌خواهیم والدین در مورد این مهارت‌ها نگران باشند. در عوض این نگرانی‌ها اتفاق شگفت‌انگیزی که درست در مقابل شما اتفاق می‌افتد را از دست ندهید.”

مینهاس می‌گوید: “اگر کودک شما برای این مهارت‌های حرکتی درشت نیاز به کمک بیشتری دارد، هر چه زودتر مداخله کنید بهتر است. این به این دلیل است که مغز نوزادان مانند اسفنج است و هنوز هم شکل‌پذیر است. ما می‌دانیم که مداخلات درمانی تأثیر بیشتری در مراحل اولیه رشد مغز دارند، زمانی که انعطاف‌پذیری عصبی بیشترین میزان را دارد.” این مداخلات می‌تواند جلساتی با کارشناس یا فیزیوتراپ اطفال، آموزش اضافی برای والدین و مراقبان یا رفتن به جلسات گروه درمانی باشد.

دوره‌های آنلاین

آیا دوره‌های آنلاین که خزیدن را به نوزادان آموزش می‌دهند، مفید هستند؟ در حالی که پرداخت هزینه کلاس خزیدن مجازی از یک متخصص معتبر در زمینه رشد کودکان یا فیزیوتراپیست بدون مانع است، اما باید بگوییم که به طور قطعی به آن آموزش‌ها نیاز ندارید. همه چیز بستگی به فلورتایم (floor time) و تعامل تشویق‌کننده دارد. در واقع فلورتایم یک روش درمانی بر مبنای بازی است. کسام در این مورد می‌گوید: “مهم ترین مسئله بازی است. بازی کار کودک است. و فقط با بازی کردن هر روز با کودک خود روی زمین می‌توانید خزیدن را تشویق کنید.”

 زمانی که مسئولیت‌های دیگری نیز بر عهده دارید یا به تنهایی از کودک مراقبت می‌کنید، ممکن است همیشه انجام این کار آسان نباشد. با این حال سعی کنید یک فضای امن برای کودک فراهم کنید تا او را از صندلی یا کریر بیرون بیاورید. در چنین شرایطی توجه کنید که بر کارهای کودک نظارت داشته باشید و از کودک غافل نشوید.

اگر تجربه زیادی در مشاهده رشد معمولی یک نوزاد ندارید، معاشرت با خانواده‌های دیگر و دیدن طیف کامل جدول‌های زمانی می‌تواند مفید باشد. نوزادان دیگری را خواهید دید که مهارت‌های جدیدی را امتحان می‌کنند و ممکن است پیش‌نمایشی از نقاط عطف بعدی برای فرزند کوچک‌ شما باشد.