مقدمه
زمانی که شما باردار هستید، برای دو نفر خون تولید می‌کنید. به همین دلیل احتمال کمبود آهن در بدن شما بیشتر می‌شود. در این مطلب قصد داریم در رابطه با نحوه تشخیص کم خونی فقر آهن صحبت کنیم. همچنین در ادامه در رابطه با کم خونی زنان باردار نیز صحبت می‌کنیم.
هنگامی که شما یک زن باردار هستید، نه تنها به ازای دو نفر (خودتان و فرزند داخل رحمتان) غذا می‌خورید، بلکه برای دو نفر نیز خون تولید می‌کنید. بارداری و زایمان، نیازمند این است که بدن شما حدود 50 درصد حجم خون خود را افزایش دهد. اما از طرفی با اینکه این تغییر در بدن لازم است، اما همچنین شما را در معرض خطر یک عارضه حاملگی به نام کم خونی فقر آهن قرار می‌دهد.
کم خونی فقر آهن
کم خونی فقر آهن، زمانی اتفاق می‌افتد که بدن، آهن کافی برای ساختن هموگلوبین (پروتئینی در گلبول‌های قرمز خون) که اکسیژن را به بدن منتقل می‌کند، ندارد. اگرچه دلایل دیگری نیز برای کم خونی (کمبود گلبول قرمز یا هموگلوبین)، وجود دارد، اما کمبود آهن معمولاً مربوط به بارداری است. زیرا رشد کودک، در حالی که باعث افزایش تولید سلول‌های قرمز خون غنی از هموگلوبین می‌شود، اما این کار، اغلب نیاز به آهن بیشتری از آهنی که یک زن مصرف می‌کند، دارد.
طبق گزارش سازمان بهداشت جهانی، بسیاری از زنان باردار در کم خونی شدید به سر می‌برند. اکثر قریب به اتفاق این موارد کم خونی، ناشی از فقر آهن است. البته بسیاری از زنان حتی قبل از بارداری نیز دچار کمبود آهن هستند. زیرا در رژیم‌های غذایی خود آهن کافی دریافت نمی‌کنند. همچنین آن‌ها در دوران قاعدگی، آهن بدن خود را از دست می‌دهند.
علائم
خستگی یکی از علائم شایع دوران بارداری است و در تمام جهان نیز شیوع دارد. اما خستگی یکی از علائم اولیه کم خونی فقر آهن نیز است. علائم شایع دیگر کم خونی فقر آهن، شامل سرگیجه، ضربان تند قلب، تحریک‌پذیری و مشکل در تمرکز و تصمیم‌گیری است. برخی از زنان نیز ولع مصرف مواد غیرغذایی عجیب و غریب (پیکا) در دوران بارداری را دارند. برای مثال جویدن یخ در دوران بارداری متداول‌ترین، مصرف مواد غیرغذایی است. این موضوع که چرا افراد مبتلا به کم خونی فقر آهن، این ولع‌ها را دارند، هنوز مشخص نیست. اما به محض اینکه کمبود سطح آهن آن‌ها را برطرف کنیم، این ولع نیز در آن‌ها از بین می‌رود.
بارداری
از آنجا که علائم کم خونی را می‌توان به راحتی به عنوان علائم بارداری تشخیص داد، اما کم خونی، فقط از طریق آزمایش خون تشخیص داده می‌شود. شمارش کامل خون در اوایل بارداری انجام می‌شود. همچنین دوباره در سه ماهه سوم بارداری، نیز میزان هموگلوبین زن را اندازه‌گیری می‌کنند. اگر سطح اندازه‌گیری شده، کم باشد و زن باردار مشکوک به کمبود آهن باشد، در یک آزمایش شش هفته‌ای، زن باردار به تجویز پزشک، مصرف مکمل‌های آهن را شروع می‌کند. وی همچنین ممکن است برای تأیید علت کم خونی آزمایش خون فریتین را انجام دهد. فریتین خون، پروتئینی است که آهن ذخیره می‌کند.
گیاه‌خواران
با توجه به اینکه گوشت قرمز ساده‌ترین راه برای مصرف مقدار بالای آهن در رژیم غذایی است، گیاه‌خواران، گیاه‌خواران مطلق و زنان با رژیم غذایی محدود، بیشتر در معرض خطر کم خونی فقر آهن قرار دارند. برخی شرایط پزشکی که مانع جذب مناسب آهن می‌شوند، مانند بیماری کرون و بیماری سلیاک، همچنین سابقه داشتن دوره‌های پریود، نیز می‌تواند خطر فقر آهن را افزایش دهد. زنانی که در معرض خطر کمبود آهن هستند، حتما سعی کنند در مورد انجام آزمایش سطح فریتین با پزشک خود صحبت کنند.
اگر بارداری کنونی شما، بارداری روی فرزند دوم یا فرزند سوم شما (یا حتی بیشتر)، باشد، شما در معرض خطر بیشتری برای کم خونی فقر آهن نیز هستید. زیرا ممکن است به اندازه‌ای که لازم است، ذخیره آهن خود را در دوران بارداری افزایش ندهید. علی‌الخصوص که ممکن است مواد معدنی بدن خود را از طریق شیردهی از دست دهید. بنابراین به محض شروع بارداری، ویتامین‌های قبل از تولد را شروع کرده و در دوران شیردهی نیز ادامه دهید، تا سطح آهن خود را از نو بسازید. طبق گزارش انجمن سلامت کانادا، این مکمل‌ها باید حاوی 16 تا 20 میلی‌گرم آهن باشند.
رژیم غذایی کاملاً مناسب که شامل غذاهای غنی از آهن مانند گوشت قرمز، اسفناج، عدس و دانه‌های سویا باشد در دوران بارداری مهم است. اکثر افراد، اگر از ویتامین‌های قبل از تولد استفاده كنند و رژیم غذایی سالمی داشته باشند، در دوران بارداری دچار كم خونی فقر آهن نخواهند شد.
تاثیر بر کودک
خوشبختانه، کم خونی ناشی از فقر آهن، کمترین تأثیر را بر روی کودک شما خواهد داشت. اما مشکل شدید کم خونی فقر آهن در مادر می‌تواند به نوزاد تازه متولد شده، منتقل شود و می‌تواند رشد و نمو آن‌ها را تحت تأثیر قرار دهد. در اکثر کشورها، کم خونی معمولاً قبل از رسیدن به این مرحله مورد توجه و درمان قرار می‌گیرد.
تاثیر بر زن باردار
تأثیر این وضعیت بر خود زن نیز معمولاً کم است. احتمالا شما احساس خستگی مفرط می‌کنید. با این حال، اگر خونریزی پس از زایمان را تجربه کنید، می‌تواند کم خونی شما را به یک موضوع جدی‌تر، تبدیل کند. اگر فردی دچار کم خونی باشد، نگرانی که وجود دارد این است که اگر هنگام زایمان بیش از حد خون خود را از دست بدهد، بدن، قادر به کنار آمدن با این موضوع نیست. اگر شما زایمان را کم خون شروع کنید، احتمالا نیاز به انتقال خون داشته باشید. برخی مطالعات نیز نشان می‌دهد که کمبود آهن پس از زایمان ممکن است در افسردگی پس از زایمان نقش داشته باشد.
مصرف مکمل
با اینکه عوارض ناشی از کم خونی فقر آهن، در صورت تشخیص و درمان زودهنگام بسیار کم است، اما احتمال دارد که شما بخواهید از مکمل‌های آهن استفاده کنید. زیرا از این طریق سطح هموگلوبین شما دوباره افزایش می‌یابد. افزایش سطح هموگلوبین شما، انرژی لازم برای مراقبت از کودک را به شما می‌دهد. برخی از افراد هنگام مصرف قرص آهن دچار حالت تهوع و یبوست می‌شوند. در این موارد، می‌توان از نسخه مایع این مکمل استفاده کرد. زیرا معده راحت‌تر آن را هضم می‌کند. به ندرت، امکان این وجود دارد که آهن را بصورت تزریق وریدی، تجویز کنند. مگر در مواردی که کم خونی فقط اندکی قبل از موعد مقرر کشف شده باشد. زیرا ممکن است زمان انتظار برای مکمل‌های خوراکی برای بازسازی ذخایر آهن وجود نداشته باشد. همچنین اگر آهن خوراکی به درستی جذب بدن نشود، از تزریق وریدی آن استفاده می‌شود.
خوردن غذای غنی از آهن یا پخت و پز با ظرف چدنی، می‌تواند تا حدودی آهن اضافی به غذا منتقل کند. بنابراین این موضوع نیز به شما کمک خواهد کرد. همچنین افزودن غذاهای غنی از ویتامین C به غذاهای غنی از آهن به بدن شما کمک می‌کند این ماده معدنی را بهتر جذب کنید. به عنوان مثال افزودن برش‌های پرتقال به سالاد اسفناج، یا خوردن قرص آهن با آب پرتقال برای شما بسیار مفید خواهد بود.
سخن آخر
گرچه کم خونی فقر آهن ممکن است شایع باشد، اما قابل درمان است. لازم نیست نگران این موضوع باشید. زیرا فقط با چند تغییر، می‌توانید سطح آهن بدن خود را افزایش داده و انرژی خود را افزایش دهید.
در این مطلب در رابطه با کم خونی زنان باردار و عوامل و نحوه درمان آن صحبت کردیم. امیدواریم این مطلب برای شما مفید باشد. اگر سوال یا نظری دارید، در قسمت کامنت‌ها با ما در ارتباط باشید.
