مقدمه
دوران بارداری همواره برای مادران پر از استرس و هیجان است. عمده‌ی این مسئله به خاطر این است که مادران نگران سلامت نوزاد خود هستند. به همین دلیل همواره در تلاش هستند تا هر کاری که برای حفظ سلامتی نوزاد لازم است را انجام بدهند، اما همیشه همه چیز قابل کنترل نیست. بنابراین، در برخی موارد به دلایلی که اتفاق می‌افتد نوزاد نارس متولد می‌شود. تولد نوزاد نارس احتمالا برای والدین یک اتفاق وحشتانک و همراه با اضطراب شدید است. به همین دلیل ما برای کمک به این گروه از والدین در این مقاله به توضیح در مورد مشکلات مربوط به نوزادان نارس و همچنین راهکارهایی برای آن پرداخته‌ایم.
سلامت کودکان نارس
کودکان نارس در بخش مراقبت‌های ویژه نوزادان ( NICU)، با مشکلات و عارضه‌هایی دست‌وپنجه نرم می‌کنند. بسیاری از والدین زمانی که کودک نارسشان در این بخش بستری است دائما نگران هستند که کودکشان با چه مشکلاتی درگیر است. به همین دلیل در این مطلب به توضیح در مورد عارضه‌هایی که ممکن است یک کودک نارس بستری در بخش NICU با آن درگیر باشد، پرداخته‌ایم. همچنین راهکارهای مربوط به درمان نیز توضیح داده شده است.
زمانی که نوزاد به هر دلیلی نارس متولد می‌شود، بعد از تولد وضعیتش با سایر نوزادان دیگر متفاوت است. به این معنا که این گروه از نوزادان در بخش مراقبت‌های ویژه بستری می‌شوند. در این بخش نوزاد با توجه به مشکلی که با آن درگیر است، تحت درمان قرار می‌گیرد.
یوجن انگ (Eugene Ng)، متخصص نوزادان و رئیس بخش اطفال می‌گوید: “نارس بودن نوزادان دارای طیف گسترده‌ای است. نوزادانی که در اوایل هفته 23 بارداری به دنیا می‌آیند می‌توانند زنده بمانند، اما نوزادانی که قبل از هفته 37 بارداری به دنیا می‌آیند نارس در نظر گرفته می‌شوند. همچنین هر چه کودک با رشد بیشتری به دنیا می‌آید، احتمال و شدت هر عارضه‌ای کاهش پیدا می‌کند.”
در ادامه‌ی مطلب پنج مورد از رایج‌ترین مشکلاتی که می‌تواند در بخش مراقبت‌های ویژه نوزادان (NICU) برای نوزاد ایجاد شود، آورده شده است.
پشتیبانی از تنفس
متخصص نوزادان انگ در این مورد می‌گوید، مشکلات مربوط به ریه از اولین مواردی هستند که از زمان تولد شاهد آن خواهیم بود. همچنین از طرف دیگر ضرورت رسیدگی به این مسئله بسیار بالا است. وقتی نوزادی زود به دنیا می‌آید، به‌ویژه قبل از هفته 30 بارداری، ریه‌های او ممکن است به تنهایی آماده برای انجام فرآیند نفس کشیدن نباشند.
راهکارها
در چنین وضعیتی که نوزاد به تنهایی نمی‌تواند نفس بکشد، پزشکان دو تا راهکار ارائه می‌دهند.
مورد اول، از طریق لوله‌گذاری در گلوی نوزاد است. این روش شامل قرار دادن یک لوله در گلو و در مسیر راه هوایی برای حمایت کامل از فرآیند تنفس است.
مورد دوم، استفاده از دستگاه فشار جریان هوای همواره مثبت(CPAP) است که معمولا برای بزرگسالان مبتلا به آپنه خواب استفاده می‌شود. این دستگاه از گلو پایین نمی‌رود، بلکه روی بینی می‌نشیند.
متخصص نوزادان انگ، در مورد استفاده از این روش‌ها توضیح می‌دهد: “عموما ما تلاش می‌کنیم تا از روش دوم که یک روش غیرتهاجمی است، استفاده کنیم. چرا که آسیب کمتری به ریه‌ها وارد می‌کند.”
برخی از نوزادان نارس ممکن است به بیماری مزمن ریوی مبتلا شوند که گاهی اوقات به نام دیسپلازی برونکو پولمونری (BPD) نیز شناخته می‌شود. BPD یک بیماری مزمن و جدی ریه است که در نوزادان نارس رایج است. تنفس سخت و همراه با تنفس‌های صدادار از جمله‌ی علائم این عارضه هستند.
16 درصد از نوزادانی که از بیمارستان ترخیص می‌شوند همچنان به اکسیژن نیاز دارند. همچنین این گروه از نوزادان طی چند ماه از شیر گرفته خواهند شد. این گروه از نوزادان بیشتر مستعد عفونت‌های تنفسی و برونشیت هستند. به التهاب نایژه‌ها در شش، برونشیت گفته می‌شود.
بهبودی
متخصص انگ در مورد روند بهبودی می‌گوید، ریه‌ها برای بهبود و رشد به زمان نیاز دارند. به همین دلیل نمی‌توان گفت چون نوزاد ترخیص شده است و دیگر نیازی به اکسیژن یا پشتیبانی مکانیکی تنفسی ندارد، پس می‌توان نتیجه گرفت که ریه‌های نوزاد به طور کامل بهبود پیدا کرده است.
تغذیه
به طور کلی، نوزادان نارس روده‌هایی با عملکرد بسیار کندی دارند و مستعد استفراغ هستند. یکی از مواردی که در NICU به دقت بررسی می‌شود، تغذیه و رشد کودک است.
مایکل ناروی (Michael Narvey) رئیس بخش نوزادان توضیح می‌دهد، موضوع بسیار جدی و مهمی که پزشکان مراقب آن هستند، انتروکولیت نکروزان است. این بیماری به این صورت است که در ابتدا روده‌ی نازک یک نوزاد شروع به پاره شدن می‌کند. سپس باکتری‌ها از پارگی ایجاد شده عبور می‌کنند، که این مسئله می‌تواند منجر به مرگ نوزاد یا برداشتن بخشی از آن می‌شود.
وی در ادامه می‌گوید، در بخش ما، نوزادانی که کمتر از 29 هفته یا با وزن کمتر از 1250 گرم به دنیا می‌آیند، هر چند ساعت یک بار مقدار بسیار کمی تغذیه می‌شوند. این کار به این دلیل است تا روده‌های نابالغ نوزاد را آماده کنند. نتیجه‌ی این آمادگی، کاهش احتمال درگیر شدن روده‌ی نوزاد با عارضه‌ی انتروکولیت نکروزان است.
مورد بعدی که می‌توان برای جلوگیری از این عارضه انجام داد، شیر مادر است. همچنین لزومی ندارد این شیر، شیر مادر خود نوزاد باشد. متخصص مایکل در ادامه می‌گوید، پس از بالغ شدن روده‌های نوزاد در صورت نیاز، نوزادان نارس احتمالا می‌توانند شیر خشک را مصرف و به راحتی هضم کنند.
بنابراین، بهتر است در مورد تغذیه نوازادان با شیرخشک اطلاعاتی کسب کنید، شاید در مسیر رشد کودکتان برای تغذیه‌اش به این اطلاعات نیاز داشتید.
مشکلات مربوط به چشم
رتینوپاتی نوزادان زودرس (ROP) وضعیتی است که بر رشد رگ‌های خونی شبکیه تأثیر می‌گذارد. زود به دنیا آمدن، به ویژه قبل از هفته 31 بارداری یا وزن کمتر از 1250 گرم می‌تواند کودک را در معرض این بیماری قرار بدهد. همچنین دریافت مقادیر زیاد اکسیژن برای مدت طولانی نیز می‌تواند نوزاد نارس را در معرض خطر ابتلا به این بیماری قرار بدهد.
با این حال باید بگوییم که بسیاری از نوزادان به شکل خفیفی از این بیماری مبتلا می‌شوند که خودبه‌خود بهبود می‌یابند.
نوزاد نارس ممکن است به عینک نیاز داشته باشد. علت استفاده از عینک ممکن است به دلیل نوع خفیف ROP باشد باشد. البته ممکن است به این دلیل که نوزادان نارس در معرض خطر بالاتر ناسازبینی قرار دارند، نیز استفاده از عینک تجویز شود. نزدیک‌بینی و دوربینی از جمله مواردی است که می‌توان در مورد ناسازبینی به آن‌ها اشاره کرد.
درمان
یک چشم پزشک، کودک شما را از نظر بیماری چشم غربال می‌کند.
متخصص انگ در این زمینه هشدار می‌دهد، این مسئله برای کودک شما کار راحت و ساده‌ای نیست. اگر شرایط به مرحله پیشرفته‌تری رسیده باشد، درمان را توصیه می‌کند که می‌تواند به صورت جراحی لیزری در یک مرکز تخصصی باشد. همچنین درمان‌های تزریقی جدیدتری وجود دارد که گاهی اوقات مورد استفاده قرار می‌گیرد. وی اشاره می‌کند، که این مشکل در دهه 1950 بسیار رایج بود، زمانی که پزشکان آزادانه‌تر به نوزادان نارس اکسیژن می‌دادند. اگر این عارضه شدید باشد و درمان نشود، شبکیه ممکن است جدا شود و منجر به کوری نوزاد شود.
عفونت‌ها
نوزادان نارس در معرض خطر بیشتری در رابطه با ابتلا به عفونت هستند. چرا که سیستم ایمنی این گروه از نوزادان نابالغ است. عفونت می‌تواند ناشی از تزریق وریدی که برای مدت طولانی برای نوزادان استفاده می‌شود، باشد. همچنین عفونت ممکن است در اثر تماس با بزرگسالی که مبتلا به سرماخوردگی است نیز ایجاد شود.
عفونت در نوزادان کوچک می‌تواند مسئله‌ی بسیار جدی باشد، بنابراین در چنین شرایطی کارکنان NICU اقدامات لازم را برای جلوگیری از آن‌ها انجام می‌دهند.
جلوگیری و درمان
متخصص انگ در این مورد اینطور می‌گوید: “والدین و افرادی که برای ملاقات نوزادان به بیمارستان می‌آیند، قبل از ملاقات با نوزاد، از نظر داشتن یا نداشتن بیماری کنترل می‌شوند. همچنین تمامی افراد بهداشت دست‌های خود را رعایت می‌کنند. وسایل پزشکی به طور کامل استریل می‌شوند. علاوه‌بر این موارد توصیه می‌شود که نوزاد بیمار در خانه بماند و استراحت کند و کمتر در معرض آلودگی‌های بیرون قرار بگیرد.”
با این حال اگر کودک شما به عفونت باکتریایی مبتلا شود، با آنتی‌بیوتیک درمان می‌شود.
آسیب مغزی
متخصص انگ در مورد آسیب مغزی می‌گوید، نوزادانی که در کمتر از هفته 32 بارداری متولد می‌شوند، در معرض بالاترین خطر خونریزی مغزی هستند. با این حال، این خطر به تدریج برای هر هفته‌ای که نوزاد در رحم است کاهش می‌یابد. این کاهش از حدود 50 درصد برای نوزادانی که در کمتر از 25 هفته به دنیا می‌آیند، به حدود پنج درصد برای نوزادانی که در 32 هفتگی متولد می‌شوند، است.
متخصص انگ در ادامه می‌گوید: “ما نوزادان نارس را با سونوگرافی مغز در نقاط مختلف در طول اقامت در بیمارستان غربال می‌کنیم تا این نوع خونریزی را بررسی کنیم. این نوع خونریزی‌ها می‌توانند از خفیف تا شدید متغیر باشند. همچنین پیامدهای آن نیز متفاوت است. برخی از نوزادان ممکن است هیچ اثر ماندگاری از آن نخواهند داشت. این در حالی است که نوزادانی که خونریزی مغزی شدید دارند ممکن است دچار فلج مغزی یا سایر اختلالات عصبی رشدی شوند.”
متخصص انگ در ادامه می‌گوید، تمرکز تمام کارهایی که ما انجام می‌دهیم بر روی مغز نوزادان است.
تاثیرات مثبت حضور والدین
زمان حضور نوزاد در بخش مراقبت‌های ویژه نوزادان، برای والدین استرس‌زا است. همچنین تمام مراحل درمان شامل تزریقات وریدی و سوزن‌هایی که به بدنشان وارد می‌شود، نیز برای خود نوزادان همراه با استرس و فشار بسیار است. متخصص Ng می‌گوید، محرک‌های مثبت برای مغز، مانند لمس والدین، صدای والدین و تماس پوست به پوست، می‌توانند نتایج دراز مدتی برای کودک داشته باشند که در نتیجه روند بهبودی نوزادان را بهبود می‌بخشند.
