اهمیت درد مزمن
کریستین چمبرز (Christine Chambers) روانشناس، استاد و رئیس تحقیقات کانادایی درد کودکان است. وی اینطور می‌گوید: “درد مزمن می‌تواند اثرات مخربی بر کودکان، خانواده و کل زندگی آن‌ها داشته باشد.” ممکن است مشکل بزرگسالان به نظر برسد، اما از هر پنج کودک در کانادا یک کودک درد مزمن دارد و تحقیقات نشان می‌دهد که این میزان در چند دهه گذشته افزایش یافته است. بنابراین با توجه به اهمیت این موضوع، در این مطلب به توضیح در مورد درد مزمن در کودکان پرداخته‌ایم.
وی در ادامه می‌افزاید: “بسیاری از کودکان مبتلا به درد مزمن با درد مزمن به سن بزرگسالی می‌رسند، که این مسئله حاکی از اهمیت آگاهی، پیشگیری و درمان اولیه است. ما از نظر درک اینکه درد مزمن یک مسئله مهم در رابطه با سلامتی است، در نقطه‌ی خوبی هستیم. این در حالی است که هنوز تا شناخت واقعی و حمایت از بچه‌ها آنطور که باید باشیم، فاصله‌ی زیادی داریم.”
درد مزمن
هر دردی که بیش از سه ماه طول بکشد، خواه ثابت باشد یا بیاید و برود، درد مزمن محسوب می‌شود. به طور معمول، درد باید حداقل یک بار در ماه تجربه شود تا مزمن تلقی شود. این درد می‌تواند در اثر بیماری، جراحت یا جراحی ایجاد شود، اما اغلب هیچ دلیلی برای آن پیدا نمی‌شود. شایع‌ترین شکل دردهای مزمن در بین کودکان سردرد، معده درد و درد اسکلتی عضلانی است. حدود پنج درصد از کودکانی که درد مداوم دارند، دارای ناتوانی‌هایی مانند فلج مغزی نیز هستند. همچنین حدود 20 درصد از کودکانی که تحت عمل جراحی بزرگ مانند روش‌های ارتوپدی برای تعمیر استخوان‌های شکسته قرار می‌گیرند، تا یک سال بعد درد مداوم با آن‌ها خواهد بود.
درد مزمن ممکن است به صورت درد حاد شروع شود که برای محافظت از بدن وجود دارد. به عنوان مثال، اگر کودک شما مچ پای او بشکند، درد به او یادآوری می‌کند که تا زمان بهبودی از آن دور بماند. با این حال، اگر مچ پای کودک کاملا بهبود یافته باشد و بعد از سه ماه همچنان درد داشته باشد، درد مزمن شده است و دیگر سیگنال مفیدی نیست.
فیونا کمپبل (Fiona Campbell) متخصص بیهوشی کودکان است. وی در این مورد توضیح می‌دهد: “درد مزمن کمی شبیه زنگ خطر آتش‌سوزی است، حتی اگر آتش خاموش شده باشد.”
مطالعات
کودکان در هر سنی ممکن است درد مزمن را تجربه کنند، اما با افزایش سن، این دردها شایع‌تر می‌شود و در بلوغ به شدت افزایش می‌یابد. کارشناسان مطمئن نیستند که چرا بلوغ باعث درد مزمن می‌شود، اما تغییرات هورمونی، فیزیکی و احساسی ممکن است نقش داشته باشد.
به عنوان مثال، یک مطالعه کانادایی، ارتباط قابل توجهی را بین جهش‌های بزرگ رشد و ایجاد دردهای اسکلتی- عضلانی نشان داد. دلیل دیگر می‌تواند این باشد که برخی از دختران پریودهای دردناکی دارند که تحقیقات نشان می‌دهد می‌تواند حساسیت آن‌ها را نسبت به درد در طول ماه افزایش دهد. دختران بیشتر از پسران در معرض درد مزمن هستند، همانطور که زنان بیشتر از مردان هستند. برخی از مطالعات نشان داده‌اند که سیستم‌های درد در مردان و زنان متفاوت عمل می‌کنند.
تحقیقات چمبرز نشان داد که شیوع درد مزمن دوران کودکی در چند دهه گذشته افزایش یافته است. این در حالی است که یک مطالعه مجزای دیگر نشان داد که بستری شدن در بیمارستان برای درد مزمن در دوران کودکی بین سال‌های 2004 (1382 شمسی) تا 2010 (1388 شمسی) 9 برابر شده است. چمبرز می‌گوید دشوار است که بدانیم آیا این افزایش نتیجه بهبودی محققان در شناسایی درد مزمن است یا نشان‌دهنده افزایش واقعی درد است.
وی خاطرنشان می‌کند که مطالعات نشان داده‌اند که استرس و چاقی، که هر دو در بین کودکان در حال افزایش هستند، با درد مزمن مرتبط هستند. به همین دلیل محققان علاقه‌مندند بدانند که آیا افزایش زمان تماشای تلویزیون و کاهش فعالیت بدنی می‌تواند با درد مزمن مرتبط باشد یا خیر. عوامل زیادی در ارتباط با زندگی امروزی ما می‌تواند پشت برخی از این موارد باشد. اما ما به تحقیقات بیشتری نیاز داریم تا به وضوح آنچه را که در حال وقوع است را بیان کنیم.
علل
ژنتیک، سلامت جسمی و روانی کودک، شخصیت و تجربیات گذشته با درد، و همچنین نحوه واکنش افراد به درد، همگی می‌توانند در چگونگی تجربه درد نقش داشته باشند. چمبرز اینطور توضیح می‌دهد: “سیستم درد شما مانند یک دروازه کار می‌کند و چیزهایی وجود دارد که دروازه را باز می‌کند و احتمال درک درد را برای مغز شما افزایش می‌دهد.” بنابراین اگر احساس غمگینی یا عصبانیت می‌کنید، آن حالات عاطفی منفی می‌تواند درد شما را بدتر کند.
تشخیص درد در کودک
چگونه تشخیص می‌دهید که کودک درد دارد؟
تشخیص اینکه آیا کودک شما درد مزمن دارد، به خصوص زمانی که نوزاد یا کودک نوپا است، می‌تواند سخت باشد. علل درد مزمن در این گروه سنی ممکن است شامل بیماری‌های زمینه‌ای، گاز، رفلاکس یا اقدامات پزشکی مکرر مانند انجام آزمایش خون باشد.
فعالیت
علائم درد مزمن شامل واکنش بیش از حد به مواردی مانند زمین خوردن یا ایمن سازی (گریه غیرقابل کنترل یا لرزیدن دست‌ها و پاها) یا واکنش کمتر (مانند لنگ شدن یا عدم نشان دادن احساسات) است. کودکان خردسال ممکن است از فعالیت‌هایی مانند پریدن در باشگاه‌ها دوری کنند یا با انجام کارهایی مانند پوشاندن قسمت‌های خاصی با دست یا پشت کردن، از بدن خود محافظت کنند. کودکان همچنین ممکن است تغییراتی در رفتار، خواب یا اشتها داشته باشند.
وقتی بچه‌ها بزرگ‌تر می‌شوند، در بیان درد خود بهتر می‌شوند، اما والدین ممکن است فکر کنند که درد طبیعی است. Campbell در این مورد می‌گوید: “شما انتظار دارید که بچه‌ها درد داشته باشند چون در حال رشد هستند یا دندان درمی‌آورند یا بیرون در حال بازی و زمین خوردن، هستند.” به نظر می‌رسد درد بخشی معمولی از بزرگ شدن است، بنابراین والدین ممکن است متوجه روند مزمن شدن آن نشوند.
درک کودک
چمبرز می‌گوید والدین باید همیشه فرزندان خود را باور کنند و سعی کنند به آن‌ها کمک کنند. درد چیزی است که شخص به شما می‌گوید که وجود دارد، در غیر اینصورت متوجه نمی‌شوید. پیش‌فرض باید این باشد: “ما شما را باور داریم و با شما کار می‌کنیم تا راه‌هایی را برای کاهش درد و افزایش عملکرد شما شناسایی کنیم.”
Jordan در ادامه اضافه می‌کند حمایت از فرزندتان مهم است، چرا که ممکن است از سمت مراقبین نادیده گرفته شود.
اثرات
درد مزمن چه تاثیراتی بر زندگی افراد دارد؟ آیا فرد در انجام کارهای خود دچار مشکل می‌شود؟ در پاسخ به این سوالات باید بگوییم که درد مزمن می‌تواند در تمام جنبه‌های زندگی کودک تداخل داشته باشد. این درد می‌تواند خواب، اشتها و خلق‌وخوی کودکان را مختل کند. همچنین ممکن است کودکان مدرسه، فعالیت‌های فوق برنامه و گردش‌های اجتماعی را از دست بدهند.
علاوه‌بر این می‌تواند منجر به اضطراب و افسردگی شود که به نوبه خود می‌تواند درد مزمن کودک را بدتر کند. کودکانی که درد مزمن دارند دو برابر بیشتر از بزرگسالان در معرض خطر مرگ ناشی از خودکشی و 20 درصد بیشتر احتمال دارد که به اختلال مصرف مواد مبتلا شوند. حدود دو سوم کودکان مبتلا به درد مزمن با درد مزمن بزرگسال خواهند شد.
تجربه یک مادر
یکی از مادران که فرزند او درد مزمن داشت اینطور می‌گوید: “درد فرزندم اغلب باعث می‌شد که از مدرسه عقب بیفتد و روزهایی از هفته را نتواند به مدرسه برود. همچنین بسیاری از اردوها و تفریحات مدرسه را از ترس اینکه ممکن است دردش بیشتر شود، نمی‌رفت. او زمان زیادی را به تنهایی در خانه گذراند و این مسئله او را خیلی خسته کرده بود. کودک من درد مزمن معده داشت. در کنار این درد اضطراب نیز داشت. این دو مسئله شرایط را برای کودکم سخت‌تر کرده بود.”
وقتی یکی از بچه‌ها در یک خانواده دچار درد مزمن می‌شود، تمام خانواده آن را احساس می‌کنند. در واقع درد کودک همه‌ی افراد خانواده و شرایط آن را تحت تاثیر قرار می‌دهد. به عنوان مثال یکی از والدین اینطور می‌گوید: “کودک من درد مزمن داشت و مجبور بودیم تعداد ویزیت‌های بیشتری او را ببریم. به همین دلیل من برخی از روزها را نمی‌توانستم به سرکار بروم و این شرایط را برای خانواده‌ی ما دشوار کرده بود.”
درمان
درد مزمن چگونه درمان می‌شود؟ آیا برای درمان باید هزینه‌ی بسیاری صرف کنیم؟ در این قسمت در مورد راهکارهای درمانی درد مزمن در کودکان پرداخته‌ایم.
مراجعه به پزشک
اگر فکر می‌کنید کودک شما درد مزمنی دارد، باید او را نزد پزشک خانواده خود ببرید و در صورت لزوم به نزد متخصص ببرید. کمپبل در این مورد می‌گوید، ارائه‌دهندگان مراقبت‌های بهداشتی اولیه اغلب فاقد دانش و ابزار برای تشخیص و درمان درد مزمن هستند و متخصصان درد مزمن کودکان بسیار اندک هستند. در صورت امکان، ارائه‌دهندگان مراقبت‌های بهداشتی علت اصلی درد را درمان می‌کنند. به عنوان مثال، اگر کودکی به دلیل سندرم روده تحریک‌پذیر دچار معده درد می‌شود، ممکن است به او توصیه شود که مصرف کربوهیدرات‌هایی که سخت هضم می‌شوند را کاهش دهد و پروبیوتیک و داروها را مصرف کند.
رویکرد چند رشته‌ای
استاندارد طلایی برای درمان درد مزمن، رویکرد چند رشته‌ای (three Ps approach) است که ترکیبی از درمان‌های فیزیکی، روان‌شناختی و دارویی است. این روش درمانی ممکن است هزینه‌های بالایی را برای والدین به همراه داشته باشد.
عدم آگاهی
چمبرز در این مورد می‌گوید: “اطلاعات نادرست در مورد درد مزمن، عدم هماهنگی مراقبت‌ها و عدم دسترسی به مراقبت‌ها چالش کلیدی در این زمینه هستند. در واقع باید در مرکزهای بهداشت و درمان برای مقابله با درد آموزش‌هایی به افراد داده شود. در این میان اگر خانواده‌هایی به دلیل هزینه و یا هر مسئله‌ی دیگری نمی‌توانند وارد کلنیک‌هایی شوند که درمان three Ps approach را دارند، می‌توانند سعی کنند این موارد را خود کنار هم بگذارند. استراتژی‌های بدنی شامل فیزیوتراپی، کمپرس سرد و گرم و فعالیت بدنی منظم هستند. حتی اگر کودک آمادگی بازگشت به ورزش مورد علاقه خود مانند هاکی یا ژیمناستیک را نداشته باشد، حرکت کردن مهم است زیرا عدم تحرک می‌تواند درد را بدتر کند.
راهکارهای روان‌شناختی
استراتژی‌های روان‌شناختی شامل حواس‌پرتی، آرامش، تمرکز حواس و درمان‌هایی هستند که افکار و رفتارهای مربوط به درد را تغییر می‌دهند. هنگامی که ارائه‌دهندگان مراقبت‌های بهداشت روان با کودکان کار می‌کنند، اغلب از استراتژی‌هایی استفاده می‌کنند که شامل تخیل، بازی، هنر و داستان می‌شود. به عنوان مثال، یک روانشناس ممکن است به کودک کمک کند تا زمانی که دردش بدتر می‌شود، مکان مورد علاقه‌ای ایجاد کند که بتواند در ذهن خود به آنجا برود. چمبرز می‌گوید: “بچه‌ها تخیل فوق‌العاده‌ای دارند که می‌توانیم از آن‌ها برای بهبود درد آن‌ها استفاده کنیم.”
مسکن
پزشک شما ممکن است مسکن‌های بدون نسخه مانند استامینوفن و ایبوپروفن را توصیه کند یا داروهای ضد تشنج یا ضد افسردگی را برای درمان درد کودک شما تجویز کند. حشیش و مواد افیونی به ندرت برای دردهای مزمن در کودکان استفاده می‌شود. چرا که تحقیقات کافی در مورد استفاده از مواد مخدر برای درمان کودکان و به طور کلی برای درمان درد مزمن وجود ندارد. همچنین مواد افیونی مسکن‌های قدرتمندی هستند که خطرات جدی مانند اعتیاد و مصرف بیش از حد را به همراه دارند.
عدم توجه به درد
شما همچنین می‌توانید با نحوه پاسخ دادن به درد کودک خود به بهبودی او کمک کنید یا مانع از آن شوید. چمبرز در همین مورد می‌گوید: “والدین واقعا می‌توانند با تمرکز بیش از حد روی درد و تلاش برای اطمینان دادن به کودک که بهتر می‌شود، درد فرزند خود را بدتر کنند. پرسیدن مدام از فرزند خود در مورد درد و رنج، همدردی و اجازه دادن به او برای غیبت از مدرسه می‌تواند تاثیرات منفی بر روی درمان داشته باشد. در واقع این دلسوزی بیش از حد نسبت به کودک می‌تواند او را تشویق کند که به شیوه‌ای ناتوان رفتار کند.”
وی در ادامه می‌گوید: “درد، توجه را دوست دارد، و هرچه توجه بیشتری نسبت به آن جلب شود، می‌توان آن را بیشتر احساس و تجربه کرد.” در عین حال مهم است که کودکان همچنان احساس کنند که از سمت والدین مورد حمایت هستند.
اثرات تمرکز بیش از حد
وقتی والدین سعی می‌کنند در مورد درد و مسائل آن به کودک اطمینان بدهند، بچه‌ها والدین را مضطرب می‌دانند که همین مسئله می‌تواند خود کودک را نیز مضطرب کند و درد را در آن‌ها تشدید کند. چمبرز پیشنهاد می‌کند سعی کنید حواس کودک را از درد منحرف کنید و او را تشویق کنید تا استراتژی‌های مدیریت درد را تمرین کند. همچنین می‌توانید در روزهای بدون درد به آن‌ها توجه بیشتری کنید و فعالیت‌های ویژه‌ای داشته باشید و در روزهای بیماری فعالیت‌های خود را محدود کنید.
مدیریت هوشمند
بچه‌ها همچنین می‌توانند راه‌های هوشمندانه‌ای برای مدیریت درد خود بیابند. همانطور که گفته شد توجه و تمرکز بیش از حد به درد باعث ایجاد درد بیشتر می‌شود. بنابراین پیدا کردن یک راهکار و یک سرگرمی مفید می‌تواند علاوه‌بر کاهش درد، مهارت جدیدی را در کودکان پرورش بدهد. به عنوان مثال یکی از افراد که تجربه درد مزمن داشته است، اینطور بیان می‌کند: “در دوران کودکی روان‌درمانی را دریافت کردم و درمان دیگری نداشتم. در این شرایط من به نوشتن و طراحی روی آوردم که منجر به یک حرفه برای من شد که در آن بسیار موفق نیز بودم. در واقع من فهمیده بودم که نوشتن و نقاشی درباره چیزهای طنزآمیز باعث تقویت اندروفین در من می‌شود و می‌توانم با کشیدن تصویری از چیزی دلپذیر خود را از یک مکان مضطرب رها و آرام کنم.”
صحبت با دیگران
یکی از بچه‌ها اینطور می‌گوید: “من بازی‌های ویدوئی بسیاری را انجام می‌دادم تا حواس خود را از درد دور کنم. زمانی که توانستم شجاعت بیان مشکل خود را داشته باشم احساس خوبی داشتم. بیان مشکلات و چالش‌هایی که داشتم باعث شد تا احساس بهتری داشته باشم. زمانی که به دوستان خود می‌گویید و آن‌ها از شما حمایت می‌کنند شما احساس بهتری خواهید داشت. بیان کلماتی مانند : “اشکال ندارد” ما هنوز هم شما را دوست داریم” و … از سمت دوستان احساس خوبی را در افراد ایجاد می‌کند.”
به طور کلی توجه کنید که کودکان نباید از حرف زدن با دیگران بترسند، چرا که همه‌ی ما تجربیات و احساسات زیاد مشترکی در زندگی داریم.
