تحقیقات کافی وجود ندارد که به طور قطعی بگوییم مصرف ملاتونین در دوران بارداری بی خطر است. در ادامه توضیحات بیشتری را ارائه می‌دهیم.
ملاتونین هورمونی است که به خوابیدن کمک می کند. افرادی که در خواب مشکل دارند، مکمل یا قرص‌های ملاتونین را مصرف می کنند. حال زنانی که باردار هستند اگر مشکل بی‌خوابی داشته باشند، می توانند از این قرص‌ها مصرف کنند یا نه؟ آیا مصرف ملاتونین در دوران بارداری منعی ندارد؟ در این مطلب قصد داریم به این سوال پاسخ دهیم و در رابطه با ملاتونین در حاملگی نکات و توضیحات زیادی را به مادران باردار ارائه دهیم.
ملاتونین و تاثیر آن بر بی‌خوابی بارداری
مکمل ملاتونین همه می‌دانند که یک مکمل عالی برای رفع بی‌خوابی است.
حال می‌دانید یکی از مشکلاتی که می‌تواند بارداری را به یک کابوس برای مادران تبدیل کند، بی خوابی ناشی از بارداری است که به عوامل مختلفی بستگی دارد. اما شاید ملاتونین پاسخ خوبی برای بی خوابی مادرانی که باردار هستند نباشد. برای پاسخ به این سوال به یک متخصص مراجعه کردیم. بنابراین در ادامه در رابطه با یک انتخاب سالم و آگاهانه برای حل مشکل بی خوابی در حاملگی توضیحات تخصصی را ارائه می دهیم.
ملاتونین چیست؟
ملاتونین یک هورمون طبیعی در بدن است که باعث ریتم درست و طبیعی خواب می شود. اما افراد زیادی آن را مانند یک مکمل مصنوعی می‌شناسند.
دکتر تالی بوگلر، پزشک خانواده در بیمارستان سنت مایکل در کانادا در رابطه با ملاتونین توضیح می‌دهد:
“هورمون ملاتونین، یک هورمون است که معمولاً توسط غده صنوبری (غده پینه‌آل) در بدن ما ترشح می‌شود. این هورمون در تنظیم چرخه طبیعی خواب و بیداری، اهمیت بسیار زیادی دارد.”
کلاً بعد از اینکه ملاتونین مصرف کنید، مدت کوتاهی طول می‌کشد و به شما حالت خواب آلودگی می‌دهد و سپس راحت‌تر به خواب می‌روید و لازم نیست ساعت‌های زیادی را در تخت غلت بزنید تا به خواب بروید.
همانطور که گفتیم خود بدن به طور طبیعی این هورمون را ترشح می کند. اما چه دلایلی رخ می دهد که بدن ملاتونین تولید نمی کند و در نتیجه باعث می شود ما نیاز به مکمل آن پیدا کنیم؟
دلیل نیاز به ملاتونین چیست؟
ملاتونین وقتی ما خواب هستیم و در تاریکی قرار داریم ترشح می شود. اما اگر یکی از این دو مشکل پیدا کند ترشح آن در بدن با مشکل بیدار می شود. اولی اینکه شب‌ها به اندازه کافی نخوابیم. دومی هم اینکه در معرض نور قرار بگیریم.
برای مثال برخی افراد که شب‌ها به درس خواندن و کار کردن و فیلم دیدن، وقت خود را می‌گذرانند و به خوبی نمی‌خوابند، بعد از مدتی بدنشان در ترشح ملاتونین مشکل پیدا می‌کند و وقتی بخواهند بخوابند هم نمی‌توانند.
از طرفی، نور طیعی یا مصنوعی (به عنوان مثال، نور آبی ساطع شده از صفحه نمایش گوشی یا تبلت یا تلویزیون و لپتاپ و …) نیز، می‌تواند تولید ملاتونین را مسدود کند.
آیا واقعا ملاتونین بر روی خواب اثر دارد؟
حال ببینیم آیا واقعا مصرف ملاتونین اثری دارد و به خوابیدن ما کمک می کند یا خیر.
پاسخ صحیح به این سوال، بستگی به شرایط دارد.
ملاتونین قطعا یک مکمل عالی و محبوب برای رفع بی‌خوابی است. اما وقتی این مکمل موثر است که بی‌خوابی فرد به دلیل مشکل در ترشح ملاتونین در بدن باشد. پس اگر بی خوابی یک نفر بخاطر افسردگی باشد یا بخاطر خسته نشدن در طول روز یا بارداری، به نظر می‌رسد که مصرف این مکمل تاثیر زیادی ندارد. اما برای کسانی که بر اثر شیفت کاری یا بر اثر سفر از کشوری به کشور دیگر دچار جت لگ شده‌اند و به بی‌خوابی دچار شدند، می‌تواند موثر باشد.
همچنین مکمل ملاتونین بیشتر به عنوان کمک‌کننده به خواب شناخته می شود و نه درمان‌کننده‌ی بی خوابی.
بنابراین، چه بی خوابی شما مزمن باشد یا مرتبط با بارداری (و یا در حال تلاش برای تنظیم الگوهای خواب خود به لطف اضافه کردن یک نوزاد تازه متولد شده باشید)، احتمالاً مکمل های ملاتونین تأثیر زیادی بر سلامت خواب شما نخواهد داشت.
مصرف ملاتونین در دوران بارداری
حال بیاییم به سراغ سوال و هدف اصلی‌مان از این مطلب و آن هم اینکه آیا مصرف ملاتونین در دوران بارداری مشکلی دارد یا خیر.
پاسخ: شما می‌توانید در دوران حاملگی، ملاتونین مصرف کنید؛ اما به این معنی نیست که هیچ خطری ندارد.
دکتر بوگلر، پزشک خانواده در کانادا، در این مورد توضیحاتی را ارائه می‌دهد. او می‌گوید که از آنجایی که ملاتونین به عنوان یک کمک کننده به خواب “طبیعی” شناخته می شود، بین افراد بسیار محبوب شده است. از طرفی اغلب تصور می شود که برای استفاده طولانی مدت، استفاده در کودکان یا استفاده در بارداری بی خطر است.
اما نکته‌ای که وجود دارد این است که این‌ها فقط تصورات افراد است و متاسفانه تحقیقات بالینی کافی بر روی انسان وجود ندارد که به طور محکم از این باورها حمایت کند.
بر روی حیوانات برخی مطالعات انجام شده است. اما این‌ها حیوان هستند و نمی‌توان ریسک تفاوت نتایج در بین انسان و حیوان را نادیده گرفت.
برای اینکه بشود با قطعیت گفت که ملاتونین در بارداری مشکلی ندارد باید بر روی مادران باردار تست شود. که همین تست نیز خطرات دارد و نمی‌توانیم جان جنین مادران باردار را به خطر بیندازیم.
دکتر بوگلر به یک مطالعه بالینی اشاره می‌کند که تغییراتی را در بلوغ جنسی و هورمون‌های تولید مثل در موش‌هایی که دوز بالای ملاتونین دریافت کرده‌اند، نشان می‌دهد، اما عوارض جانبی دیگری نداشته است.
دوز مصرفی ملاتونین در بارداری
یک نگرانی مهم که در رابطه با مصرف ملاتونین در دوران حاملگی برای زنان باردار وجود دارد، دوز مصرفی این مکمل است. علی‌الخصوص زمانی که دکتر آن را تجویز نکند و مادر باردار بدون نسخه اقدام به خرید آن از داروخانه نماید.
دکتر بوگلر در این مورد اظهار می‌کند:
” مقدار این داروهای بدون نسخه اغلب بسیار بیشتر از مقدار تولید شده در بدن است، و شما دقیقاً مقدار دوزی که دریافت می‌کنید را نمی‌دانید.”
بنابراین در کل این پاسخ ما را در نظر بگیرید:
تحقیقات کافی وجود ندارد که به طور قطعی بگوییم که ملاتونین برای استفاده در دوران بارداری بی خطر است.
درمان بی‌خوابی در دوران حاملگی
حال با توجه به نتیجه‌ای که همراه با دکتر بوگلر به آن رسیدیم، شاید فکر کنید که ارزش ریسک را ندارد که از ملاتونین در حاملگی مصرف کنیم. اما چطور بی خوابی بارداری را حل کنیم؟ چه روش‌هایی در مقابل مادران باردار وجود دارد؟
بر اساس آنچه دکتر بوگلر می‌گوید، ابتدا بهتر است عامل بی خوابی را با کمک پزشک بیابید. استرس، وضعیت بدن، ناراحتی، افسردگی یا اضطراب و … دلیل عدم خواب شما هستند؟
از طرفی تغییران فیزیکی از جمله بزرگ شدن شکم، خواب را به یک موضوع چالش برانگیز در بارداری تبدیل می کند. بنابراین ممکن است دارو کمک کننده به اوضاع شما نباشد.
در عوض به جای استفاده از دارو می‌توانید برخی کارهایی را که به آنها رعایت بهداشت خواب می‌گویند را در لیست کارهای خود قرار دهید. این کارها عبارتند از:
- ورزش کافی در طول روز
- اجتناب از تماشای صفحه نمایش حداقل یک ساعت قبل از خواب
برای زنان باردار:
- استفاده از بالش حاملگی
- صاف خوابیدن و بالا آوردن پاها
اگر این روش‌های سبک زندگی را برای خواب بهتر امتحان کنید، احتمالا بسیاری از مشکلات خواب شما حل می شود. همچنین با مراجعه به پزشک از وضعیت سلامت خود مطمئن شوید:
- بررسی سطح تیروئید
- بررسی سطح آهن
- و بررسی مشکلات فیزیکی که می‌تواند باعث گرفتگی یا بی‌قراری پاها شود
مصرف ملاتونین در دوران شیردهی مادران
حال که درباره مصرف ملاتونین در دوران بارداری صحبت کردیم، بهتر است درباره دوران شیردهی نیز نکاتی را ارائه کنیم.
مانند بحث در مورد ملاتونین و بارداری، مصرف ملاتونین در دوران شیردهی به دلیل اطلاعات محدود انسانی کمی ناشناخته است.
دکتر بوگلر توضیح می‌دهد که همچون دوران بارداری، مصرف دوزهای کم از ملاتونین در دوران شیردهی احتمالاً مشکلی ندارد. و دوباره بر عدم تحقیق روی انسان تأکید می کند.
این نکته مهم را بر اساس گفته‌های دکتر بوگلر در نظر داشته باشید: مطالعات نشان داده اند که ملاتونین از شیر مادر عبور می کند و به نوزاد می رسد اما اثر نامطلوب شناخته شده ای ندارد.
بنابراین اگر هم استفاده می‌کنید، از دوزهای پایین استفاده کنید.
درمان طبیعی برای رفع بی خوابی
یک نکته را در همین اول کار در نظر بگیرید و آن هم اینکه: طبیعی لزوماً به معنای ایمن بودن نیست.
یعنی صرفا اینکه از یک روش یا گیاه طبیعی برای رفع بی خوابی استفاده کنید، به این معنی نیست که این روش ایمن است. اغلب تصور می شود که محصولات طبیعی بی ضرر هستند در حالی که در واقع برخی از آنها ممکن است خطرناک باشند.
درست است که بی خوابی و مشکل خواب علی الخصوص در دوران بارداری می‌توانند واقعا آزاردهنده باشند، اما نباید بصورت خودسر به دنبال روش حل مشکل باشید. بلکه بهتر است مشکل را با پزشک متخصص خود در میان بگذارید تا با توجه به تست‌ها و آزمایشاتی که بر روی شما انجام می دهد، راه حل هایی را خارج از محدوده ویتامین ارائه دهند.
