مقدمه
مادران باردار بسته به شرایطی که دارند ممکن است زایمان واژینال یا سزارین را انتخاب کنند. در زایمان به روش سزارین به دلیل جراحی و برشی که بر روی شکم مادر می‌خورد، احتمال عفونت وجود دارد. بنابراین باید از آن به درستی مراقبت کرد. همچنین نکات دیگری نیز برای این دسته از مادران وجود دارد، که باید برای بهبودی خود به آن‌ها توجه کنند. به همین دلیل در این مطلب ما به توضیح در مورد مراقبت های پس از سزارین پرداخته‌ایم.
همچنین تجربه‌ی برخی از مادران نیز در این زمینه آورده شده است.
تجربه یک مادر
احتمالا سوالات متعددی در مورد زایمان سزارین در ذهن شما مطرح می‌شود.
آیا جراحی سزارین برای شما خیلی دردناک بوده است؟ چه مدت پس از این عمل جراحی توانستید از جای خود بلند شوید؟ آیا برای بهبودی پس از سزارین مراقبت‌های خاصی لازم است؟ آیا شما برای درمان زخم عمل سزارین راهکار خاصی را در پیش گرفته‌اید؟ آیا به طور کلی اطلاعاتی در مورد زایمان به روش سزارین دارید؟ آیا در بارداری دوم، مادران می‌توانند از طریق زایمان واژینال کودک خود را به دنیا بیاورند؟
در ادامه پاسخ این سوالات و برخی نکات دیگر گفته شده است.
رویا در مورد زایمان خود می‌گوید: “قبل از زایمان از اینکه نمی‌توانستم زایمان واژینال انجام دهم بسیار ناراحت بودم. روزهای پس از زایمان و به دنیا آمدن پسرم کسل‌کننده بود. من پس از زایمان وضعیت خوبی نداشتم و به مدت شش هفته از خانه خارج نشده بودم.”
در تجربه‌ای مشابه دنیا مادر دیگری است که می‌گوید: “بدون هیچ برنامه‌ریزی، برنامه‌ی زایمان من انجام شده و من مجبور شدم به جای زایمان واژینال، زایمان سزارین انجام دهم. از نظر بهبودی پس از زایمان، وضعیت خوبی نداشتم. من هیچ عارضه‌ای خاصی نداشتم، اما من برای اسکار (جای بخیه و زخم‌های سزارین)، اصلا آمادگی نداشتم. انجام کارهایم برایم مشکل شده بود. حتی راه رفتن و شیر دادن به کودکم برای من سخت و طاقت‌فرسا بود.”
به عقیده‌ی دو مادری که تجربه‌هایشان در بالا گفته شد، اگر در مورد زایمان سزارین و بهبودی پس از آن اطلاعاتی داشته باشید، شاید بهتر بتوانید با این مسئله کنار بیاید و روند بهبودی را طی کنید.
آمادگی قبل از سزارین
قبل از انجام سزارین، باید برخی وسایل را برای خود آماده کنید، تا بعد از اینکه از بیمارستان به خانه برگشتید، مشکلی نداشته باشید.
آماده کردن خانه
Nathalie Pambrun یک ماما، در همین زمینه توصیه می‌کند، که زمانی که از بیمارستان به خانه می‌آیید برای خود یک جای راحت (یک نشیمن راحت و نرم) آماده کنید.این جای راحت شما می‌تواند شامل لوازمی مانند پوشک کودک، تنقلات، آب، بالش شیردهی و یک تلفن که در دسترس شما باشد.
همچنین اگر خانه‌ای دو طبقه دارید، سعی کنید وسایل لازم برای کودک را در هر دو طبقه داشته باشید. در واقع با این کار نیاز نیست که شما دیگر برای برداشتن یک وسیله، هر بار پله‌ها را بالا بروید و به اینصورت راه رفتن در پله‌ها را به حداقل می‌رسانید. همچنین از خانواده و دوستان خود کمک بگیرید تا به شما در امر خانه‌داری و سایر کارهای دیگر کمک کنند.
سایر وسایل لازم برای مادر
هنگامی که کیف بیمارستان خود را می‌بندید، به منظور کاهش خطر ابتلا به عفونت ادراری ناشی از کاتتر (catheter-induced UTI)، آب میوه‌ی ذغال‌اخته را در وسایل خود قرار دهید. همچنین آدامس یا شیره قند (molasses)، می‌تواند به بازگرداندن سریع‌تر عملکرد روده به شما کمک کند.
دنیا با توجه به تجربه‌ای که دارد می‌گوید: “ممکن است قبل از زایمان سزارین، بخواهید چند لباس زیر بخرید که تا کمر بلند باشد. اما باید بدانید که پزشکان جای زخم را به اندازه ای کم می‌کنند، که یک خط لباس زیر نیز آن را پنهان می‌کند. من مجبور شدم بیرون بروم و لباس زیری را به جای خط بیکینی‌ام تا بالای شکمم بخرم، چرا که مالیدن هر چیزی به جای زخم سزارین بسیار وحشتناک بود.”
بعد از سزارین احتمالا باید سه روز در بیمارستان بمانید و حتی وقتی مرخص می‌شوید باید مراعات کنید و استراحت کنید. برای بیشتر مادران، بهبودی کامل چهار تا شش هفته طول می‌کشد.
آنچه در این مدت انتظار می‌رود، که در روزها و هفته‌های اول بعد از سزارین برای مادران اتفاق بیفتد، آورده شده است.
سه روز اول
روز اول
در روز اول یا بهتر بگویم در 12 ساعت اول پس از زایمان شما تشویق می‌شوید که راه بروید، تا این راهکار به شما کمک کند که تجمع گاز در شکم شما را تسکین‌دهنده‌ی و به محض اینکه احساس کردید توانایی هضم غذایی را دارید، یک چیز سبک بخورید.
روز دوم
در روز دوم پس از زایمان سزارین، شما می‌توانید دوش بگیرید. حرکات روده شما ممکن است بلافاصله بعد از جراحی منظم نباشد، که بسیار رایج است. به همین دلیل پزشکان اغلب توصیه می‌کنند یک نرم‌کننده مدفوع را امتحان کنید. خوردن غذاهای غنی از فیبر و نوشیدن مقدار زیادی آب نیز به شما در این مسئله کمک خواهد کرد.
روز سوم
اغلب ورود شیر شما بعد از سزارین نسبت به زایمان سنتی (واژینال) بیشتر طول می‌کشد. با این حال اما شیر کامل (mature milk) شما باید تقریبا در روزهای سه یا چهار پس از سزارین آماده باشد.
هفته‌های ابتدایی
هفته‌ی اول
احتمالا در هفته‌ی اول پس از زایمان، از نظر جسمی احساس بهتری داشته باشید. با این حال این احساس بهتر نباید باعث شود که شما فکر کنید به طور کامل بهبود پیدا کرده‌اید و شروع به انجام کارهای سنگین کنید. بنابراین، در کار کردن زیاده‌روی نکنید. به یاد داشته باشید که هیچ وسیله‌ی سنگین‌تر از کودک خود را بلند نکنید.
سعی کنید از هر فرصتی برای استراحت کردن استفاده کنید. به طور مثال زمانی که کودکتان خواب است، شما نیز بخوابید. چرا که استراحت کافی برای بهبودی شما ضروری است.
هفته‌ی 4 تا 6
در هفته‌های 4 تا 6 پس از زایمان سزارین، اگر درد و ناراحتی‌های شما کامل برطرف نشده باشد، اما کاهش پیدا کرده است. به همین دلیل احتمالا می‌توانید کارهایی که در هفته‌های قبلی برای شما سنگیین بوده‌اند، را هم اکنون انجام دهید. شما می‌توانید کارهایی مثل رانندگی کردن، ورزش کردن را انجام دهید. حتی می‌توانید با همسر خود رابطه‌ی جنسی داشته باشید، البته توجه کنید که حتما با تایید پزشک این کار را انجام دهید.
مقابله با درد زایمان
سوال بسیاری از مادران در مورد زایمان سزارین این است، که چگونه با دردهای پس از ایمان مقابله کنیم؟
در پاسخ به این سوال Jessica Dy متخصص زنان و زایمان اینطور بیان می‌کند: “بیشتر خانم‌ها به ترکیبی از تسکین دهنده‌ی درد(Tylenol) و ضد التهاب‌هایی مانند ایبوپروفن (Advil یا Motrin) احتیاج ندارند.”
همچنین تعداد کمی از مادران به خصوص بلافاصله پس از جراحی به مخدر (narcotics) احتیاج دارند.
وقتی متخصصان بیهوشی برای سزارین از طریق نخاع یا اپیدورال (spinal or epidural) بیهوشی را می‌دهند، در واقع یک داروی ضد درد خوب و طولانی مدت که 12 ساعت پس از جراحی ادامه دارد، را برای مادران فراهم می‌کنند. این اثرگذاری در این مدت زمان خوب است، چرا که این بازه‌ی زمانی برای مادران بدترین حالت است و همراه با درد بسیار زیاد است.
همچنین متخصص زنان و زایمان، در ادامه می‌گوید، که باید مادران هر چهار ساعت یکبار مسکن خود را بخورند تا از درد جلوگیری کنند. اگر درد زیادی دارید می توانید از پزشک خود داروی قوی‌تر بخواهید.
هنگام سرفه یا تنفس عمیق بالش خود را بر روی برش قرار دهید، یا کمربند بعد از زایمان را در دسترس داشته باشید. در واقع این کارها به این علت است که فشار در عضلات شکم کاهش یابد.
مراقبت از محل سزارین
حتما روزانه محل جراحی‌شده‌ی خود را با آب و گرم و صابون بشویید. همچنین از پراکسید هیدروژن استفاده نکنید، که باعث کند شدن روند بهبودی زخم محل جراحی می‌شود.
همچنین اطمینان حاصل کنید که سایر اوقات این محل را خشک باشد. پزشکان معمولا توصیه می‌کنند که آن را به آرامی و با یک حوله خشک کنید.
این در حالی است که رویا (مادری که سزارین کرده است) در این زمینه می‌گوید: “من برای خشک کردن این قسمت از بدنم از سشوار استفاده می‌کردم.”
Dy بیان می‌کند: “عارضه اصلی که ما به دنبال آن هستیم، عفونت است.”
مراقب افزایش درد، تورم، گرما یا قرمزی، رگه‌های قرمز رنگ ناشی از برش، چرک، تورم گره‌های لنفاوی (lymph nodes) یا تب باشید. در صورت مشاهده هر یک از این علائم بلافاصله با پزشک خود تماس بگیرید.
بارداری مجدد
سوال بسیاری از مادران این است، که آیا در دفعه اول بارداری که سزارین کرده‌اند، برای بارداری مجدد می‌توانند از زایمان سنتی (واژینال) داشته باشند؟
در پاسخ به این سوال باید گفت، که با جلوگیری از هر گونه عارضه‌ای، احتمالا در آینده بتوانید زایمان واژینال یا سنتی را داشته باشد. در واقع زایمان واژینال پس از زایمان سزارین VBAC نام دارد.
Dy همچنین در پاسخ به این سوال می‌گوید: “اگر خانمی مستقیماً سزارین شود و هیچ عارضه‌ای (مانند ادامه برش یا پارگی رحم) نداشته باشد و در بارداری دوم نیز هیچ عارضه‌ای نداشته باشد (مانند جفت سرراهی)، دلیلی وجود ندارد، که دفعه بعد زایمان سنتی را جزء گزینه‌های زایمان خود قرار ندهد.”
