مقدمه
از زمانی که نوزاد شما متولد می‌شود، دغدغه‌های مربوط به آن نیز شروع می‌شوند. مادران در مورد مسائل مختلفی مانند سلامت، تغذیه، رشد مناسب، خواب، افزایش وزن و … دچار نگرانی و سردرگمی می‌شوند.
آیا نگران این هستید که نوزاد شما با سرعت طبیعی وزن اضافه نمی‌کند؟ آیا در مورد دلایل عدم افزایش وزن نوزاد اطلاعاتی دارید؟ برای پاسخ به این گونه سوالات و کمک به شما مادران عزیز در این مطلب به توضیح در مورد افزایش وزن در نوزادان پرداخته‌ایم. در واقع در این مطلب توضیح داده شده است که از یک سال اول زندگی نوزادتان چه انتظارهایی باید داشته باشید و اگر کودک شما افزایش وزن نداشته باشد، چه کاری باید انجام بدهید.
نمودارهای رشد
در سال‌های اخیر درک ما از افزایش وزن طبیعی نوزاد بهبود یافته است. والری مارچند (Valerie Marchand)، متخصص گوارش کودکان و رئیس کمیته‌ی تغذیه گوارش انجمن اطفال کانادا است. وی در مورد رشد کودک عضوی از یک گروه بود که استفاده از نمودارهای رشد جدید را که توسط سازمان بهداشت جهانی (WHO) تهیه شده بود، توصیه می‌کرد. نمودارهای قبلی افزایش وزن نوزاد، که برای مشخص کردن و پیروی از الگوهای رشد کودک استفاده می‌شد، بر اساس نوزادانی بود که با شیر خشک تغذیه می‌شدند. در حالی که این نمودارهای جدید بر اساس نوزادانی بود که از شیر مادر تغذیه می‌کردند که از اواسط سال اول غذای جامد را شروع کردند.
تفاوت
متخصص Marchand در مورد نمودارها می‌گوید: “بزرگ‌ترین تفاوت بین نمودارهای جدید و نمودارهای قدیمی این است که نوزادانی که با شیر مادر تغذیه می‌شوند در چهار تا شش ماه اول سریع‌تر رشد می‌کنند و سپس رشد آن‌ها کندتر می‌شود. این در حالی است که نوزادانی که با شیر خشک تغذیه می‌شوند در ابتدا کندتر رشد می‌کنند و سپس سریع‌تر وزن اضافه می‌کنند.”
بنابراین، در نمودارهای قدیمی به نظر می‌رسد که وزن نوزادی که از شیر مادر تغذیه می‌کند در حال کاهش است. اکثر پزشکان اطفال در این مورد اطلاع داشتند و از نظر آن‌ها این مسئله‌ای ندارد. این در حالی است که بسیاری از والدین در این مورد نگران می‌شوند و به همین دلیل برخی به کودک خود شیر خشک می‌دهند یا شیر خشک را به تغذیه کودک خود اضافه می‌کنند. با نمودارهای جدید، والدین خواهند دید نوزادی که از شیر مادر تغذیه می‌کند، به طور مناسب رشد می‌کند.
افزایش وزن با شیر مادر
افزایش وزن طبیعی نوزادانی که با شیر مادر تغذیه می‌کنند، چگونه است؟ برای پاسخ به این سوال، میانگین انتظارات برای افزایش وزن نوزادانی که با شیر مادر تغذیه می‌کنند در ادامه آورده شده است.
روزهای اول
آیا نوزاد در روزهای اول تولد، افزایش وزن دارد؟ پاسخ این سوال منفی است. در واقع در چند روز اول پس از تولد، نوزادان به طور معمول وزن کم می‌کنند، سپس در حدود 10 روز بعد به وزن زمان تولد خود برمی‌گردند. متخصص مارچند در این مورد می‌گوید، اگر این روند برقرار نبود، نوزاد و نحوه‌ی تغذیه‌ی نوزاد باید توسط پزشک ارزیابی شود.
سه ماه اول
در سه ماه اول، نوزاد باید به طور متوسط 140 تا 210 گرم در هفته اضافه کند. جک نیومن (Jack Newman)، متخصص شیردهی و متخصص اطفال است. وی در مورد این ارقام و میانگین‌ها می‌گوید، این میانگین‌ها می‌تواند گمراه‌کننده باشد. وی در ادامه اینطور می‌گوید: “کودکی که از صدک 95 در نمودار رشد پیروی می‌کند، به طور قابل توجهی افزایش دارد. نوزادی که صدک سوم را دنبال می‌کند به میزان قابل توجهی کمتر از آن افزایش دارد. این یکی از دلایلی است که منحنی‌های رشد روش بهتری برای قضاوت در مورد نحوه رشد کودک هستند.”
سه ماه دوم
بین سه تا شش ماهگی وزن نوزاد شامل چه تغییراتی است؟ آیا میانگین افزایش وزن آن از سه ماه اول بیشتر است؟ در پاسخ به این سوالات باید بگوییم که افزایش وزن در سه ماه دوم کمتر از سه ماه اول است. در واقع بین سه تا شش ماهگی، میانگین افزایش وزن نوزاد به 105 تا 147 کرم در هفته کاهش می‌یابد.
شش تا دوازده ماهگی
آیا تغییرات سه ماهه دوم در بین شش تا دوازده ماهگی ادامه دارد؟ باید بگوییم که تغییرات پایدار نیست و در بین شش تا دوازده ماهگی تغییرات با ماه‌های دیگر متفاوت است. در واقع بین شش تا دوازده ماهگی، میانگین نرخ رشد 70 تا 91 گرم در هفته است.
به طور متوسط وزن نوزادان در هنگام تولد تا چهار یا پنج ماه دو برابر و در یک سال سه برابر می شود.
عوامل موثر بر وزن
بعد از بیان این میانگین وزن‌ها، متخصص مارچند در مورد عوامل موثر بر وزن نوزاد نکات دیگری نیز می‌گوید. مارچند می‌گوید: “والدین باید توجه داشته باشند که وزن نوزاد در هنگام تولد بیشتر به رژیم غذایی و سلامت مادر در دوران بارداری بستگی دارد تا ژنتیک.” به عنوان مثال، مادر مبتلا به دیابت بارداری احتمالا نوزادی بزرگ‌تر از حد متوسط به دنیا می‌آورد حتی با وجود اینکه ممکن است ژنتیک نوزاد به اندازه‌ی کوچک‌تر در بزرگسالی اشاره کند.
سایر نوزادان ممکن است کوچک‌تر از حد متوسط بدنیا بیایند، اما از نظر ژنتیکی به بزرگسالانی قد بلند تبدیل شوند. مارچاند می‌گوید: “بنابراین، برخی از نوزادان برای رسیدن به وزن خود باید سریع وزن خود را افزایش بدهند، در حالی که برخی دیگر باید وزن خود را کاهش بدهند.”
نگرانی در مورد وزن نوزاد
سوال رایج والدین در این مورد این است که چه موقع باید نگران وزن کودک باشند؟
نوزادانی که آهسته رشد می‌کنند بیشترین توجه را به خود جلب می‌کنند. این در حالی است که نگرانی‌های جدیدی در مورد نوزادانی وجود دارد که به سرعت وزن آن‌ها افزایش می‌یابند، به‌ویژه از زمان معرفی نمودارهای WHO این مسئله حساس‌تر شده است. متخصص مارچاند می‌گوید: “والدین باید علاوه‌بر وزن، به قد نیز توجه کنید. نوزادی که از نظر وزن در صدک 50 و برای قد فقط صدک پنجم است ممکن است اضافه وزن داشته باشد. یک نوزاد که در صدک 95 برای وزن و قد است، احتمالا رشد نوزاد خوب است.
شیر خشک
افزایش سریع وزن نوزاد به احتمال زیاد برای نوزادانی که با شیر خشک تغذیه می‌شوند مشکل ساز است چرا که مارچند اظهار می‌دارد که گاهی اوقات کودک 1.7 لیتر شیر خشک در روز می‌نوشد و خیلی سریع رشد می‌کند. وی در ادامه می‌گوید، این مسئله باید بررسی شود. چرا که والدین ممکن است نشانه‌های کودک را اشتباه تفسیر کنند.
نیومن می‌گوید: “افزایش وزن برای نوزادانی که از شیر مادر تغذیه می‌کنند کمتر نگران‌کننده است. از آنجایی که شیر دادن به نوزادان پس از پایان کار متوقف می‌شود (نه زمانی که شیشه شیر خالی است)، کودکان می‌توانند میزان مصرف خود را خودشان تنظیم کنند. به طور کلی من نگران رشد سریع کودکی که از شیر مادر تغذیه می‌کند و راضی و سالم است، نیستم.”
نیومن اضافه می‌کند که اگرچه ردیابی افزایش وزن نوزاد ابزار مفیدی است، اما باید عاقلانه از آن استفاده کرد. عموما ما به اعداد در مورد وزن توجه می‌کنیم اما باید توجه کنید که این اعدا فقط بخشی از مسائل مربوط به وزن کودک است. مقیاس‌ها ممکن است اشتباه باشند و شما نمی‌توانید به طور قابل اعتماد دو مقیاس مختلف را با هم مقایسه کنید. اشتباهات در وزن کردن اغلب رخ می‌دهد. مشاهده نوزاد خیلی چیزهای بیشتری را به ما می‌گوید.
راهکار برای رفع کاهش وزن
وقتی کودک وزن اضافه نمی‌کند چه باید کرد؟ آیا راهکار خاصی برای این مسئله وجود دارد؟
جک نیومن (Jack Newman)، متخصص اطفال و متخصص تغذیه با شیر مادر، می‌گوید که اولین قدم اغلب بهبود نحوه قفل دهان نوزاد به سینه مادر است. مهم است که مادر بداند کودک چه زمانی شیر می‌خورد نه اینکه فقط سینه‌اش را دهان بزند. زمانی که نوزاد زیاد شیر نمی‌شود، استفاده از فشرده‌سازی (compression) می‌تواند کمک کند. فشرده‌سازی سینه زمانی استفاده می‌شود که می‌خواهید به خارج کردن شیر از سینه در زمان شیردهی به نوزاد کمک کنید.
برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد شیردهی می‌توانید مقاله‌ی اصول اولیه شیردهی را از سایت بهترین مادر مطالعه کنید.
به طور کلی اگر افزایش وزن نوزاد کند شده یا حتی متوقف شده باشد، ممکن است شیر مادر کاهش یافته باشد و این باید توسط فردی با تخصص شیردهی بررسی شود.
