مقدمه
سه ماهه سوم بارداری، همانطور که شادی‌های خاص خود را دارد، دردهایی را نیز با خود به همراه می‌آورد. در این مطلب در رابطه با چگونگی کنترل مشکلات سه ماهه سوم بارداری و دردهای شایع این دوران صحبت می‌کنیم.
مشکلات سه ماهه سوم بارداری
مادران باردار، در طول نه ماهه بارداری ممکن است، درد، آسیب و ناراحتی‌های زیادی را تحمل کنند. مادرانی هستند که می‌پرسند چرا گاهی اوقات، دستم را احساس نمی‌کنم؟ یا برخی می‌پرسند، چرا پاهایم به این اندازه درد می‌کنند؟ این موضوع از روز اول باردار شدن تا آخرین روز، ممکن است برای یک مادر رخ دهد و برای دیگری نه. اما دردهای اواخر بارداری برای اکثر مادران رخ می‌دهند.
به طور خاصی در 12 هفته‌ی آخر حاملگی (سه ماهه سوم بارداری)، همزمان با نزدیک شدن به زمان زایمان، برخی علائم عجیب و غریب و گاه حیرت‌انگیز، در زنان، ظاهر می‌شوند. در ادامه مطلب برخی از شکایات رایج این دوران را آورده‌ایم. همچنین به معرفی تعدادی ایده در رابطه با نحوه‌ی رسیدگی به آن‌ها پرداخته‌ایم.
کمردرد
کمردرد، شایع‌ترین شکایتی است که از زنان باردار شنیده می‌شود. علت درد در کمر، تنها افزایش وزن نیست. بلکه همانطور که کودک شما در درون رحم، در حال رشد است، عضلات بدن، تقاضای بیشتری برای تغییر مرکز ثقل بدن دارند. این موضوع باعث می‌شود، فشار بیشتری به ستون فقرات وارد شود و دچار کمردرد شوید.
همچنین در دوران بارداری، بدن در حال تولید هورمون ریلکسین (relaxin) است. ریلکسین، هورمونی است که در بارداری ایجاد می‌شود تا مفاصل را شل کند و برای زایمان آماده شوید. این هورمون می‌تواند فشار بیشتری به کمر شما وارد کند و باعث کمردرد شود.
درمان
برای درمان کمردرد در بارداری، اولا باید تمام قوانین کلی مربوط به سلامت کمر را رعایت کنید. برای مثال، هنگام برداشتن وسایل با کمر خم نشوید؛ با زانو خم شوید. از پیچ و خم دادن‌های ناجور به کمر، که کمرتان را در موقعیت‌های آسیب‌پذیر قرار می‌دهد، اجتناب کنید. از دیگر نکاتی که برای جلوگیری از کمردرد در دوران بارداری باید رعایت کنید، این است که از ایستادن طولانی مدت روی پاها، تا حد ممکن، دوری کنید. همچنین بصورت روزانه پیاده‌روی داشته باشید.
در دوران بارداری، 30 دقیقه پیاده‌روی در روز، می‌تواند واقعاً مفید باشد. زیرا باعث تقویت عضلات کمر و عضلات اصلی بدن شما می‌شود. پیاده‌روی باعث تحریک وضعیت عضلات شده و به تقویت آن‌ها کمک می‌کند. اگر فکر می‌کنید که نمی‌توانید نیم ساعت در روز پیاده‌روی کنید، پس در عوض می‌توانید به استخر بروید، یا از مراقب خود بخواهید کشش‌هایی را برای کاهش فشار آمدن به کمر، به شما توصیه کند.
به دلیل شل شدن مفاصل، ممکن است درد مشابهی را نیز، در لگن خود احساس کنید. برای تسکین درد، گرم کردن محل درد را امتحان کنید. همچنین وقتی از رختخواب خارج می‌شوید یا می‌خواهید یک موقعیت خواب راحت پیدا کنید، سعی کنید تمام بدن خود را بچرخانید و از فشار آوردن به کمر برای غلت زدن جلوگیری کنید.
همچنین ممکن است لازم باشد که برای چرخاندن بدنتان، کاملاً از رختخواب بلند شوید. از طرفی، خوابیدن با بالش‌های حاملگی یا خوابیدن با یک بالش بین پاها، می‌تواند به پشتیبانی از کمر شما کمک کند.
سندرم پای بی قرار
درست زمانی که به تدریج شروع به خوابیدن می‌کنید، ممکن است، حرکتی تند و ناخوشایند را در پاهایتان احساس کنید. احتمال دارد، در ابتدا فکر کنید دچار گرفتگی پا در بارداری شده‌اید، اما به طور ناگهانی، این حالت، پای شما را با درد از کار می‌اندازد. این سندرم پای بی‌قرار است. سندرم پای بی قرار (RLS) یک اشتیاق غیرقابل کنترل برای حرکت دادن پاها است، که هنگام خواب یا هنگام استراحت در شما ایجاد می‌شود.
درمان
از آنجایی که سندرم پای بی‌قرار، تمایل دارد اواخر شب اتفاق بیفتد، حمام کردن، درست قبل از خواب، ممکن است به رفع این مشکل کمک کند. همچنین به نظر می‌رسد مصرف کلسیم در شب، یا یک مکمل یا یک لیوان شیر نیز به رفع آن کمک می‌کند. همچنین طبق گفته پزشکان، کشش‌های ساده، یوگا، پیاده‌روی یا شنا برای رفع این وضعیت، کمک‌کننده هستند. استفاده از از کیسه‌های آب گرم یا خنک، مصرف مکمل منیزیم و ماساژ درمانی، از دیگر روش‌های درمانی مفید برای درمان سندرم پای بی‌قرار هستند.
در حالت کلی نیز اگر چنین مشکلی داشتید، قبل از انجام هر درمانی به پزشک یا مامای خود مراجعه کنید.
درد در دنده‌ها
بعضی از خانم‌ها در دوران بارداری، از درد در دنده‌ها، شکایت می‌کنند. زیرا قفسه دنده در حاملگی، به نوعی جابه‌جا می‌شود. همچنین کودک در حال رشد داخل رحم، با فشار آوردن به دنده‌ها، ممکن است باعث فشار و درد شود.
درمان
تلاش برای حرکت دادن دست یا پا به اطراف، کمی دور از دنده‌ها، به کودک شما آسیب نمی‌رساند؛ بنابراین از انجام این کار برای تسکین درد نترسید. بهتر است در دوران حاملگی، خانم‌ها به جای نشستن در جلوی صندلی، کاملا به پشتی صندلی تکیه کنند. همچنین از بسته‌های سرد و گرم بر روی دنده‌های خود، برای تسکین درد و فشار استفاده کنید.
رگ‌های واریسی یا عنکبوتی
رگ‌های واریسی یا رگ‌های عنکبوتی نیز قربانی فشاری هستند که کودک به بدن شما وارد می‌کند. آن رگ‌هایی که به نظر می‌رسند، از پای شما بیرون زده‌اند، رگ‌های واریسی هستند. رگ‌های نازک و قرمز، که گاهی اوقات به صورت توری بر روی پا دیده می‌شوند، رگ‌های عنکبوتی هستند. این رگ‌ها، همانند همان علائم کشیدگی پوست در بدن هستند. بعضی از خانم‌ها واقعاً مستعد ابتلا به این نوع رگ‌ها هستند و برخی دیگر نه خیلی زیاد.
درمان
زیر ساق پاهایتان، یک یا چند بالش قرار دهید، به طوریکه پاهایتان بالاتر از راستای قلبتان باشد. همچنین از جوراب‌هایی که گردش خون در پاها را بهبود می‌بخشند نیز، می‌توانید کمک بگیرید. برای کمک به درمان رگ‌های واریسی، پیاده‌روی نیز خوب است؛ اما از ایستادن طولانی مدت خودداری کنید.
سوزش معده
برخی از زنان، که تا قبل از بارداری، هرگز دچار درد در معده نشده‌اند، در بارداری، ناگهان با احساس سوزش ناراحت‌کننده‌ای در قسمت فوقانی قفسه سینه و گلو روبرو می‌شوند. سوزش معده در دوران بارداری، یکی از مشکلات شایع حاملگی است.
علت رخ دادن سوزش معده در حاملگی چیست؟
رشد رحم به دلیل رشد جنین درون آن، معده را تحت فشار قرار می‌دهد. این فشار باعث می‌شود محتویات معده شما، از جمله اسیدهای معده که به هضم غذا کمک می‌کنند، به مری بازگردند. همین موضوع باعث احساس سوزش می‌شود.
درمان
برای درمان سوزش معده در دوران بارداری، در عوض مصرف سه وعده غذایی بزرگ در هر 6 یا 7 ساعت، یک وعده غذایی کوچک، در فاصله زمانی هر دو یا سه ساعت، داشته باشید. زیرا هرچه معده شما پرتر باشد، احتمال تولید اسید معده و بازگشت آن به مری، بیشتر است.
از عوامل تحریک‌کننده معمول سوزش معده، مانند مصرف غذاهای پرادویه، کافئین و نوشیدنی‌های گازدار خودداری کنید.
برخی می‌گویند، مصرف شیر یا آب برای رفع سوزش معده، مفید است. زیرا این دو باعث می‌شوند، مری پوشانده شود و اسید به آن بازنگردد. همچنین شیر سرد، یک نوشیدنی طبیعی موثر، در پیشگیری از ترشح اسید در معده است. شیر سرد با جذب اسید اضافی موجود در معده، موجب تسکین سوزش معده به دلیل اسیدی شدن می‌شود.
درمان‌های دارویی نیز برای کمک به رفع مشکل مفید هستند؛ فقط مطمئن شوید که بیش از دوز تجویز شده مصرف نمی‌کنید. همچنین از پزشک خود بپرسید کدام یک از داروهای بدون نسخه در دوران بارداری ایمن نیستند. همچنین اگر شب هنگام، احساس سوزش سر دل داشتید، یک پتوی ضخیم را زیر سر خود قرار دهید، تا در یک زاویه شیب‌دار بخوابید. خوابیدن در این زاویه، به اسید معده در قفسه سینه کمک می‌کند تا به سمت جنوب جریان یابد.
سندرم تونل کارپال
آیا انگشتان دست خود را احساس نمی‌کنید؟ یا حس می‌کنید انگشتان شما دائماً سوزن سوزن می‌شوند؟
سندرم تونل کارپال در نتیجه تورم در اطراف مفاصل مچ دست بوجود می‌آید. اعصاب و تاندون‌ها از یک تونل کوچک و باریک عبور می‌کنند که به آن تونل کارپال می‌گویند، به داخل دست می‌روند. تجمع آب در بدن در دوران بارداری، این فضای تونلی را تنگ می‌کند. در نتیجه اعصاب فشرده می‌شوند و دست شما بی‌حس می‌شود. بنابراین احتمالا، حس درد و گز گز و مور مور، از مچ شما شروع شود و تا نوک انگشتان کشیده شود.
درمان
در حالی که علائم سندرم تونل کارپال، اغلب به زودی پس از زایمان از بین می‌روند، اما مقابله با آن می‌تواند در دوران حاملگی دردناک باشد. برای کاهش تحریک، تا آنجا که ممکن است دست خود را در حالت خنثی نگه دارید، خم نشوید و هنگام خوابیدن، دست و مچ خود را روی بالش قرار دهید.
اگر مشکلتان بدتر شد یا در خنثی نگه داشتن مچ دست مشکل دارید، با ارائه‌دهنده مراقبت‌های بهداشتی خود در مورد پوشیدن بریس روی مچ خود صحبت کنید. زیرا بریس مچ دست، می‌تواند موقعیت خنثی را حفظ کند.
تنگی نفس
در حالی که فقط از چند پله، بالا یا پایین رفته‌اید، نفستان بند آمده است؟ از این حالتتان تعجب می‌کنید؟ آیا می‌پرسید که چرا من به این روز افتاده‌ام؟
اما این شما نیستید، این کودک در حال رشد است که به دیافراگم شما فشار می‌آورد. دیافراگم، عضله زیر ریه‌های شما است که از آن، برای تنفس استفاده می‌کنید.از آنجا که نمی‌توانید به طور کامل از دیافراگم استفاده کنید، به همین دلیل، تنگی نفس را تجربه می‌کنید.
درمان
برای درمان تنگی نفس، ابتدا بهتر است با دو اصطلاح تنفس سینه‌ای (Chest breathing) و تنفس شکمی (abdominal breathing) آشنا شویم.
تنفس سینه‌ای، عادی‌ترین طرز نفس کشیدن در بین بشر است. در این شکل از تنفس، پرده دیافراگم فقط به مقدار خیلی کمی، پایین می‌آید. وقتی دیافراگم پایین نیاید، می‌توان گفت جایی برای شش‌ها، به غیر از همان فضای سینه باقی نمی‌ماند. بنابراین در این حالت وقتی نفس می‌کشیم فضای سینه ما پر از هوا شده و سینه باد خواهد کرد. به همین دلیل به این نوع تنفس، تنفس سینه‌ای می‌گویند. زیرا در این مدل نفس کشیدن، نفس در سینه جمع می‌شود.
حالت تنفس شکمی به حالتی از نفس کشیدن گفته می‌شود، که دیافراگم تا شکم پایین می‌آید. وقتی دیافراگم پایین بیاید، یک فضای خالی بین سینه تا شکم به وجود می‌آید و ریه قادر است در این فضای خالی پر از هوا شود. در تنفس شکمی نسبت به تنفس سینه‌ای، شخص می‌تواند هوای بیشتری را به ناحیه شکم خود بفرستد.
حال که با این دو اصطلاح آشنا شدید، بهتر است بدانید، برای درمان تنگی نفس در دوران بارداری، توصیه می‌شود سرعت خود را کم کنید و بر روی تنفس سینه‌ای بجای تنفس شکمی، تمرکز کنید.
همچنین زمانی که به ورزش احتیاج دارید، آن را آهسته انجام دهید و به طور منظم توقف داشته باشید تا بتوانید به راحتی نفس بکشید.
هشدار: درست است که انتظار می‌رود در سه ماهه سوم بارداری کمی به نفس نفس بیفتید، اما در صورت تنگی نفس ناگهانی و شدید، باید سریعاً با مراقب بهداشتی خود تماس بگیرید یا به او مراجعه کنید.
یبوست
وقتی در تخلیه منظم روده و دفع مدفوع خود با مشکل روبرو هستید، ممکن است با یبوست در دوران بارداری، روبرو شده باشید. یبوست به مدفوع سفت و خشک می‌گویند، که دفع آن بسیار مشکل است.
یبوست یکی از مشکلاتی است که بسیاری از خانم‌ها در طول بارداری با آن روبرو خواهند شد. اما در سه ماهه آخر بارداری، ممکن است این مشکل بدتر شود. زیرا کودک بزرگ شده شما از داخل رحم، به سیستم هضم شما فشار وارد می‌کند.
درمان
مصرف غذاهای غنی از فیبر (میوه‌ها، سبزیجات، غلات غنی از فیبر) همراه با آب فراوان به درمان یبوست کمک می‌کنند. یبوست همچنین می‌تواند یک عارضه جانبی از مصرف مقادیر بالای آهن باشد. بنابراین اگر یبوست، یک مشکل بزرگ برای شما است، با پزشک یا مامای خود، در رابطه با تغییر ویتامین‌های قبل از تولد مشورت کنید.
همچنین مراقب باشید که هنگام دفع مدفوع، فشار زیادی به خود وارد نکنید. زیرا این امر می‌تواند منجر به مسئله دیگری در رابطه با بارداری به نام بواسیر شود. بواسیر منجر به حالت متورم، ملتهب، و ایجاد احساس درد یا خارش در مقعد و اطراف آن خواهد شد.
اگر به بواسیر مبتلا شده‌اید، می‌توانید از کرم‌ها و پمادهای مخصوص برای درمان مشکل استفاده کنید. مصرف نرم‌کننده‌ی مدفوع نیز می‌تواند به شما کمک کند.
پاهای متورم
بسیاری از زنان از پاهای متورم و چاق نزدیک به پایان بارداری خود شکایت دارند و کفش‌های اسلیپ‌آن را برای رفع تورم انتخاب می‌کنند. حتی ممکن است سایز کفش‌ها بالاتر برود. در دوران بارداری نیز، خون به طور معمول از بدن ما عبور می‌کند، اما وزن کودک به رگ‌هایی که از پاها و به قلب می‌آیند، فشار وارد می‌کند. بنابراین از آنجایی که دیگر گردش خون تا قلب برای خون دشوارتر از قبل شده است، تورم در پاها ایجاد می‌شود.
درمان
برای درمان تورم پاها در بارداری، زیر ساق پاهایتان، یک یا چند بالش قرار دهید، به طوریکه پاهایتان بالاتر از راستای قلبتان باشد. خیساندن پا با آب سرد و ورزش روزانه، مانند پیاده روی، نیز می‌تواند به رفع ورم کمک کند. همچنین می‌توانید از پزشک خود در مورد خرید جوراب‌های فشاری که به تقویت گردش خون در پاها کمک می‌کند، سوال کنید. اما از آنجایی که پوشیدن و درآوردن این نوع جوراب‌ها بسیار دشوار است و می‌توانند ناراحت‌کننده باشند، استفاده از آن‌ها، به زنان باردار، توصیه نمی‌شود.
هشدار: اگر تورم قابل توجهی در دست و صورت خود مشاهده کردید، همچنین دچار سردرد مداوم شدید، بلافاصله با پزشک یا مامای خود تماس بگیرید. زیرا این‌ها، علائم فشار خون بالا است و این نوع تورم نگران‌کننده است.
تکرر ادرار
اواخر سه ماهه آخر بارداری، سر کودک در اعماق لگن حرکت می‌کند و ظرفیت مثانه شما را کاهش می‌دهد. تکرر ادرار برای خانم‌های باردار یک اتفاق عادی و معمولی است، اما ادرار آن‌ها، حجم زیادی ندارد.
درمان
تکرر ادرار در بارداری، مشکلی است که نمی‌توانید به طور کامل آن را از بین ببرید و درمان کنید. اما اگر وسوسه شده‌اید که مصرف یک لیوان شیر قبل از خواب را کنار بگذارید، تا کمتر ادرار کنید، به شما توصیه می‌کنیم هیچگاه این کار را نکنید. مصرف آن یک لیوان شیر، نه تنها باعث افزایش کلسیم مورد نیاز شما و کودک می‌شود، بلکه زنان باردار باید به عنوان بخشی از یک بارداری سالم همیشه هیدراته باشند و مایعات مصرف کنند.
مراجعه به پزشک
با تغییرات زیادی که در داخل بدن شما رخ می‌دهد، گاهی اوقات دشوار است که بدانید چه چیزی طبیعی است و چه چیزی غیرطبیعی است. بهتر است در عوض ریسک کردن و پشیمان شدن، احتیاط کنید و با هرگونه سوال یا نگرانی با مراقب خود مشورت کنید. اما در هر صورت توصیه می‌شود، در صورت داشتن هر یک از علائمی که در ادامه آمده است، بلافاصله با پزشک خود تماس بگیرید:
- خونریزی واژن یا لکه‌بینی (پیشنهاد می‌کنیم، مطلب خونریزی در دوران بارداری را مطالعه کنید.)
- تب
- ورم ناگهانی دست و صورت با سردرد
- درد شکم یا واژن
- سوزش ادرار
- تاری دید
- استفراغ و اسهال
سخن آخر
در این مطلب بصورت کامل در رابطه با مشکلات سه ماهه سوم بارداری صحبت کردیم. از شما متشکریم که تا پایان مطلب همراه ما بودید. امیدواریم این مطلب برای شما مفید بوده باشد. اگر سوال یا نظری دارید، در قسمت کامنت‌ها با مادر میان بگذارید.
