مقدمه
فروپاشی بعد از مدرسه در کودکان در خانه یک اتفاق واقعی است و راهکارهایی برای مقابله با آن وجود دارد. در واقع این یک نوع رفتار را در کودکانی توصیف می‌کند که در مدرسه رفتار خوبی دارند، اما ناراحت و اغلب عصبانی و گریان به خانه می‌آیند. قطعا دلیلی وجود دارد که فرزند شما در مدرسه یا مهدکودک رفتار خوبی دارد اما در خانه آشفته و عصبانی است. به همین دلیل در این مطلب به توضیح در مورد بدخلقی کودکان بعد از مدرسه در خانه پرداخته‌ایم. همچنین تجربه یک مادر نیز در این زمینه آورده شده است.
تجربه یک مادر
یکی از مادران در این مورد می‌گوید: “زمانی که پسر من کلاس اول را شروع کرد، در دوره‌های مختلف برای بررسی وضعیت تحصیلی کودک خود به ملاقات معلم او می‌رفتم. در تمام دفعاتی که با معلم پسر خود در مورد وضعیت و رفتار او صحبت کردم او می‌گفت، پسر شما در کلاس یک دانش‌آموز بسیار مودب و عالی است. او سخت درس می‌خواند و خوب گوش می‌کند. به طور کلی او در کلاس یک دانش‌آموزش مثبت و خوشحال است. زمانی که من این صحبت‌ها را شنیدم، کاملا گیج شده بودم و نمی‌توانستم این تعاریف را باور کنم. چرا که پسرم معمولا در خانه بعد از مدرسه آشفته و عصبانی بود. عصبانیت‌ها و فریادهای او برای ماه‌ها تقریبا هر روز اتفاق می‌افتاد.”
موارد گفته شده ممکن است برای شما آشنا باشد چرا که این نوع رفتار یک پدیده‌ی واقعی است. پس از یک روز طولانی در مدرسه یا در مهدکودک، بسیاری از بچه‌ها وقتی پدر و مادر آن‌ها را از مدرسه می‌آورند و وقتی به خانه می‌رسند، کاملا عصبی و آشفته می‌شوند.
آشفتگی بعد از مدرسه
آندریا لوون نیر (Andrea Loewen Nair) مشاور و مربی آموزش والدین است. وی در این مورد می‌گوید: “بچه‌ها در تمام روز در کنار یکدیگر هستند و رفتار مناسبی دارند و تنها زمانی احساسات واقعی خود را آزاد میکنند که به مکانی امن برسند. برخی از بچه‌ها گریه میکنند، در حالی که برخی دیگر جیغ می‌زنند، وسایلی را پرت میکنند و به طور کلی غیرمنطقی می‌شوند. بچه‌ها در سنین بالاتر ممکن است رفتار بی‌ادبانه داشته باشند و بی‌احترامی کنند. همچنین ممکن است به شما، خواهر و یا برادر خود توهین کنند.”
برخی از کودکان بیشتر از سایرین در معرض فروپاشی بعد از مدرسه هستند. ونسا لاپونت (Vanessa Lapointe) مربی والدین و روانشناس است. وی در این مورد می‌گوید: “کودکان حساس‌تر و کودکانی که با یادگیری و مهارت‌های اجتماعی دست‌وپنجه نرم میکنند، بیشتر تحت تاثیر قرار می‌گیرند.” همچنین اگر کودک روز چالش‌برانگیزی را داشته باشد و یا بیش از حد خسته یا بیمار باشند، این وضعیت در روزهای بیشتری برای آن‌ها تکرار می‌شود. این مسئله می‌تواند در تمام سال تحصیلی ادامه داشته باشد، با این حال در چند ماه اول رایج‌تر است.”
Lapointe می‌گوید زمانی که بچه‌ها کاملا خود را با تغییر در محیط و برنامه تطبیق می‌دهند انرژی خود را از دست می‌دهند و در پایان روز احساس میکنند که از نظر فیزیکی و احساسی وضعیت خوبی ندارند. به همین دلیل زمانی که به خانه می‌رسند، عصبی، کلافه و آشفته هستند.
علت
چرا این شرایط روحی بعد از مدرسه برای کودکان در خانه اتفاق می‌افتد؟ یکی از مدیران مدرسه در این مورد می‌گوید: “در مدرسه کودکان برای اینکه یک دانش‌آموز خوب باشند و یا برای حفظ آرامش آنچه را که لازم است، انجام می‌دهند. بعد از اینکه تمام روز در مدرسه در حال تلاش برای بهترین بودن، هستند، در نهایت به نقطه‌ای می‌رسند که انرژی لازم برای حفظ این وضعیت را ندارند. بنابراین به گونه‌ای به نظر می‌رسند که مانند حبابی به طور ناگهانی زمانی که به خانه و منطقه امن خود می‌رسند، ترکیده می‌شوند.
تلاش برای انجام مسئولیت خود در مدرسه
لاپونت می‌گوید: “مدیریت چالش‌هایی که در مدرسه اتفاق می‌افتد، بچه‌ها را خسته می‌کند و انرژی زیادی از آن‌ها می‌گیرد. بچه‌ها باید در تمام روز سعی کنند به تمام وظایف خود درست عمل کنند. انواع انتظارات، ناامیدی‌ها و چالش‌ها برای مدیریت در مدرسه وجود دارد که کودک از صبح تا زمان اتمام مدرسه با آن‌ها درگیر است. همه‌ی این موارد بدون حضور محبت‌آمیز شما در کنار آن‌ها، می‌تواند خسته‌کننده باشد.”
فعالیت و خستگی بیش از حد
لاپونت در ادامه می‌افزاید: “برخی از بچه‌ها فقط به این دلیل که خسته یا بیش از حد تحریک شده‌اند، کلافه و عصبی می‌شوند.” یکی از مادران در این مورد می‌گوید: “زمانی که دخترم از مهدکودک می‌آمد، خیلی خسته بود. اگر از او می‌خواستم کاری را انجام بدهد، گریه می‌کرد و به اتاق خود می‌رفت. این در حالی بود که اگر از او نمی‌خواستم کاری را انجام بدهد، با یک روال معمول میان‌وعده‌ی خود را می‌خورد و رفتار ملایمی داشت.”
عملکرد والدین
به طور کلی بدخلقی و عصبانیت بعد از مدرسه یک مسئله‌ی فراترتر از خستگی بعد از مدرسه است. لاپونت در این مورد می‌گوید: “در این موقعیت فرزند شما به طور جدی به شما نیاز دارد درحالی که شما در کنار او حضور ندارید. در شرایطی که شما هستید به دلیل عدم تعادل در خلق‌وخو و تغییرات در عصبانیت کودک، او سعی دارد شما را از خود دور کند. این شرایط مانند زمانی است که والدین فرزند خود را پس از ناپدید شدن کودک در یک فروشگاه مواد غذایی دوباره پیدا میکنند. والدین با دیدن کودک خود سریع او را در آغوش می‌گیرند به همین دلیل کودک نمی‌تواند واکنش خاصی از خود نشان بدهد. اما بعد از گذشت یک مدت زمان کوتاه کودک حالت تدافعی به خود می‌گرد. چرا که کودک تصور می‌کند که والدین او قصد دارند به او آسیب بزنند. همین مسئله باعث برخاشگری و فاصله از والدین می‌شود.
تخلیه‌ی احساسات در منطقه امن
یکی از معلمین که صاحب یک فرزند است، می‌گوید: “از رفتارهای فرزند خود شگفت‌زده نشده بودم. با این حال برای پرخاشگری‌ها و عصبانیت‌های او نیز آماده نبودم. من فهمیده بودم چه اتفاقی دارد می‌افتد. بچه‌ها و دانش‌آموزانی که در مدرسه خوب و مثبت هستند، در مدرسه انرژی زیادی برای داشتن رفتار خوب و مدیریت مسائل مدرسه مصرف میکنند. این گروه از بچه‌ها منتظر می‌مانند تا در خانه که برای آن‌ها یک محیط امن است، همه‌ی احساسات فروخورده‌ی خود را با کسی که به او اعتماد دارند و یا دوستش دارند، رها کنند. حتی با دانستن این موضوع در مورد کودک خود باز هم هر روز برای من سخت می‌گذشت.”
توجه به این نکته مهم است که این طغیان‌ها در وضعیتی که کودک شما در حال آزمایش مرزها یا تلاش برای رسیدن به مسیر خود است، عصبانیت و پرخاشگری نیست. بهم‌ریختگی و آشفتگی بعد از مدرسه نیز دقیقا همین است. چرا که فرزند شما از نظر عاطفی تحت فشار است به طوریکه که دیگر نمی‌تواند موارد مختلف را در کنار یکدیگر کنترل کند.
مدیریت شرایط آشفته کودک
زمانی که فرزند شما این رفتار را بعد از مدرسه از خود بروز می‌هد، چه کاری باید انجام داد؟ چگونه می‌توان این شرایط را مدیریت کرد؟ در شرایطی که کودک در حال تخلیه عصبانیت و آشفتگی‌های طی روز خود است، چه کاری می‌توان انجام داد؟
لاپونت در این مورد می‌گوید در این موقعیت فضای زیادی برای تخلیه عصبانیت کودک خود ایجاد کنید و همچنین احساسات کودک خود را تایید کنید. زمانی که در حال پرتاب وسیله‌ی و یا در حال فریاد زدن است، فقط کنار بروید و سعی در همددری با او داشته باشید. تهیه یک میان‌وعده و یا یک شام نیز می‌تواند گزینه‌ی خوبی باشد. در هر صورت سعی کنید راهکاری را که کودک شما را معمولا آرام می‌کند، عملی کنید.
راهکارها
یکی از مادران در این مورد می‌گوید: “من به دخترم اجازه می‌دادم احساسات بد خود را تخلیه کند تا جایی که به کسی آسیبی وارد نکند. با این حال اجازه دادن به کودک برای تخلیه احساسات خود یک کار بسیار بزرگ است. همچنین دقت کنید که تحت تاثیر شرایط قرار نگیرید و آن را شخصی نکنید.”
در همین مورد یکی از مدیران اینطور می‌گوید: “سعی کنید در پایان روز راهی برای کاهش فشار کودک خود بیابید. کارهایی مانند دوچرخه‌سواری، تعریف جوک، پخش موسیقی یا انجام هر کار ساده‌ی دیگری که انرژی زیادی نیاز نداشته باشد، می‌تواند برای آرامش کودک شما کمک‌کننده باشد. این فعالیت‌های رفع فشار روزانه می‌تواند به یک کار معمول برای هر روز تبدیل شود و به شما و فرزندتان برای مدیریت این فروپاشی‌های بعد از مدرسه کمک کند.”
لاپونت می‌گوید: “ما انسان‌ها عاشق کارهای روزمره خود هستیم. ما در هنگام تماشای یک فیلمنامه احساس امنیت می‌کنیم اگر بدانیم که این فیلمنامه چگونه پیش خواهد رفت. بنابراین داشتن یک فیلمنامه (برنامه ثابت) برای هر روز بعد از مدرسه کودک، می‌تواند امنیت بیشتری برای شما فراهم کند.”
تماشای تلویزیون
برای رفع فشار روزانه‌ی کودک خود آیا می‌توان زمان تماشای تلویزیون را تغییر داد؟ لاپوینت می‌گوید اگر به نظر می‌رسد برای کودک شما نتیجه‌ی مثبتی به همراه دارد می‌توانید به عنوان آخرین راه‌حل زمان آن را افزایش بدهید. البته این مجاز است. البته دقت کنید این مسئله تا وقتی مجاز است که شما توانسته باشید از قبل ارتباط قوی با کودک خود گرفته باشید.
پیشگیری
آیا می‌توان از آشفتگی و عصبانیت کودکان بعد از مدرسه جلوگیری کرد؟
در پاسخ به این سوال باید بگوییم که خوشبختانه راهکارهایی برای کاهش این عذاب و آشفتگی بعد از مدرسه وجود دارد.
عدم پرسش در مورد تکالیف مدرسه
بعد از دیدن کودک خود در پایان مدرسه، سعی کنید ارتباط مثبت با کودک خود برقرار کنید. به عنوان مثال، بسیاری از والدین بعد از پایان مدرسه با دیدن کودک خود ابتدا در مورد تکالیف و امتحانات مدرسه سوال میکنند. در مقابل پرسیدن چنین سوالاتی شما می‌توانید کودک خود را در آغوش بگیرید و به او سلام کنید. پرسش در مورد تکالیف را در ساعات دیگری از روز بپرسید.
فرصتی برای تنهایی کودک
به کودک خود زمان و مکان این را بدهید که مدتی را با خود تنها باشد تا بتواند مجددا انرژی خود را دریافت کند. به عنوان مثال اگر در حال رانندگی هستید، رادیو یا یک موسیقی آرام بگذارید و سکوت کنید. اگر در حال پیاده‌روی هستید، کمتر صحبت کنید و سعی کنید در مورد منظره یا وسایل زیبایی که می‌بینید کوتاه صحبت کنید. دقت کنید که این زمان مناسبی برای صحبت در مورد مسائل مهم و چالش‌برانگیز نیست. بنابراین سعی کنید بعد از مدرسه به طور کلی در مورد انجام کارهای مهم صحبت نکنید و همچنین از برنامه‌ریزی‌های سنگین بعد از مدرسه پرهیز کنید، تا زمانی که کودک شما مجددا انرژی خود را دریافت کند.
گرسنگی و خستگی
مانند هر یک از ما بچه‌ها اغلب وقتی گرسنه و خسته هستند، تحریک‌پذیر هستند. بنابراین ایده‌ی خوبی است در مقابل اینکه از کودک خود بپرسید گرسنه است یا خیر، برای او غذا آماده و سرو کنید. بعد از مدرسه کودک شما به یک منبع انرژی سالم غذایی برای دریافت انرژی مجدد خود نیاز دارد. بنابراین سعی کنید مواد غذایی سالم مانند سبزیجات، میوه و پنیر را در برنامه‌ی غذایی خود داشته باشید. برخی از والدین که در مهدکودک یا مدرسه‌ی کودک آن‌ها میان‌وعده سرو می‌شود، تصور میکنند که کودک سیر است. اما این تصور اشتباه است.
پیشنهاد ما: مطالعه‌ی مقاله تغذیه کودکان در سنین مختلف.
ارتباط در طی روز
مورد مهم دیگر در مورد ارتباط در طی روز است. زمانی که شما در مدرسه حضور ندارید چگونه می‌توانید با کودک خود در طی روز در ارتباط باشید؟ آیا کارهایی وجود دارد که این ارتباط را در طی روز حفظ کنید؟ لاپونت و مدیر یک مدرسه بر داشتن این ارتباط در طی روز تاکید دارند. لاپونت در این مورد توصیه می‌کند: “شما در کل روز نمی‌توانید دائما در مدرسه در کنار کودک خود باشید، اما راهکارهایی وجود دارد که می‌تواند به برقراری این ارتباط کمک کند. به عنوان مثال زمانی که صبح از خانه به سمت مدرسه می‌روند، اگر می‌توانید خودتان او را به مدرسه برسانید.
در هنگام خداحافظی او را در آغوش بگیرید و با بیان کلمات محبت‌آمیز و مثبتی این ارتباط را حفظ کنید. همچنین می‌توانید بر روی جعبه‌ی ناهار کودک خود یادداشت‌هایی بگذارید. علاوه‌بر این شما می‌توانید عکس‌های دوتایی خود را که کودک شما آن‌ها را دوست دارد را در داخل کیف او قرار دهید. با انجام این کارها فرزند شما احساس می‌کند که شما طی روز در کنار آن‌ها هستید و از آن‌ها حمایت می‌کنید. این احساس دریافت حمایت باعث کاهش آسیب‌پذیری کمتری در کودکان می‌شود. اگر بعد از مدرسه عصبی نیز شوند احتمالا فقط به خاطر نبود حضور فیزیکی شما بوده است.”
محبت و عشق
مورد بعدی که لاپونت بر روی آن تاکید می‌کند، محبت و عشق‌ورزیدن قبل از رفتن کودکان به مدرسه است. وی تاکید می‌کند که صبح‌ها وقت بیشتری را با کودک خود بگذرانید و سعی کنید بیشتر محبت کنید. به عنوان مثال شما می‌توانید 15 دقیقه در صبح زودتر بیدار شوید و از این زمان اضافی برای تعریف یک داستان برای کودک خود استفاده کنید. کارهای دیگری نیز می‌توانید انجام بدهید. با این هدف که انجام فعالیت مورد نظر باعث تقویت ارتباط بین شما و کودک شود.
عوارض
شما به عنوان والدین در طی روز کارهای مختلفی برای پیشگیری از آشفتگی بعد از مدرسه می‌کنید. با این حال گاهی اوقات فروپاشی و آشفتگی بعد از مدرسه رخ می‌دهد. بنابراین ناامید نشوید. لاپونت در این مورد می‌گوید: “در بیشتر موارد زمانی که فروپاشی و یا آشفتگی در کودکان اتفاق می‌افتد باید بگذارید اتفاق بیفتد و مانع آن نشوید. صحبت در مورد آن پس از وقوع حادثه ممکن است تفاوت پیشگیرانه‌ی بسیاری نداشته باشد. بنابراین سعی کنید در چنین شرایطی کمتر تلاش کنید که شرایط را به حالت طبیعی برگردانید.
احساسات منفی کودکان نسبت به خود
وقتی کودک دچار آشفتگی می‌شود و پرخاشگری می‌کند، نسبت به خود احساس بدی پیدا می‌کند. در این وضعیت شما نباید اجازه بدهید که کودک نسبت به خود احساس بدی داشته باشد و باید به کودک این اطمینان را بدهید که مشکل خاصی به وجود نیامده است و نباید نسبت به خود احساس بدی داشته باشد.
لاپونت می‌گوید: “صبر کنید تا فرزندتان کاملا آرام شود. هدف این است که شما به گونه‌ای رفتار کنید که کودک بداند که شما بدون توجه به هر چیزی او را دوست دارید. در این شرایط می‌توانید این جملات را بیان کنید: “من تو را در تمام لحظات زندگی حتی زمانی که آشفته و عصبانی هستی، دوست دارم. هیچ چیزی از این دوست داشتن کم نمی‌کند. اگر دوباره آشفته و عصبی شدی، سعی کن یک نفس عمیق بکشید و در ادامه‌اش سعی کن با من حرف بزنی و بگویی چه چیزی تو را اذیت کرده است.” بیان این جملات به کودک شما احساس بهتری را منتقل خواهد کرد. بنابراین بیان این جملات در شرایط آشفتگی کودک را فراموش نکنید.”
بنابراین به گونه‌ای رفتار کنید که کودک از دوست داشتن شما نسب به خودش اطمینان پیدا کند. همچنین سعی کنید روی رفتار خوب و نه لحظات بحرانی تمرکز کنید.
صبر و عدم کنجکاوی در مورد علت وقوع آشفتگی
اگر می‌خواهید بدانید که کودک شما به چه علتی ناراحت شده است و یا چه چیزی باعث این فروپاشی شده است، صبور باشید. اجازه بدهید که کودک خود به نزد شما برای بیان مشکل بیاید. به فرزند خود اجازه بدهید که وقتی آماده است شروع به صحبت کند. بنابراین وقتی این اتفاق می‌افتد، می‌توانید در مورد لحظه‌های شدید احساسی که ممکن است در آن روز اتفاق افتاده باشد سوال کنید.
پیگیری وضعیت کودک در مدرسه
یکی از مادران در مورد تجربه‌ی خود در این مورد می‌گوید: “به بچه‌های خود اجازه بدهید که بدانند خانه منطقه امن آن‌ها است و به آن‌ها کمک کنید تا نحوه‌ی ابراز ناراحتی‌های خود را بیاموزند. پس از سپری شدن لحظه‌ی بحرانی در خانه، من به دختر خود کمک می‌کردم تا احساسات خود را شناسایی کند تا در نهایت بتواند در مورد چیزی که او را بسیار ناراحت کرده است، صبحت کنند. سپس راه‌هایی برای کنار آمدن و کمک به او برای از دست دادن این احساس ناتوانی پیدا می‌کنیم.”
وی در ادامه می‌گوید: “بعد از تحقیق در مورد وضعیت دختر خود در مدرسه متوجه شدم که فرزند من در مدرسه از خود انتظارات بیش از حدی دارد و اگر یکی از آن‌ها را انجام ندهد، به شدت آسیب می‌بیند و آشفتگی و عصبانیت ناشی از آن را در خود نگه می‌دارد و زمانی که به خانه می‌رسد، تخلیه می‌کند. بنابراین برای خاتمه دادن به این مسئله که باعثت اذیت بیش از حد دخترم شده بود، به دنبال یک راهکار بودم. من برای کمک به دخترم او را تشویق کردم که ببیند آیا می‌تواند در مدرسه اشتباهی مرتکب شود و به او نشان دادم که در اگر در مدرسه اشتباه کند، دنیا به پایان نمی‌رسد. به او یاد دادم که همیشه قرار نیست همه‌ی کارها بدون هیچ اشکالی پیش برود.”
همه چیز بستگی به این دارد که فرزند شما احساس امنیت و حمایت کند، به خصوص زمانی که آسیب‌پذیر هستند و شما نمی‌توانید در کنار آن‌ها باشید. لاپونت می‌گوید: “ارتباط خود با کودک خود را حفظ کنید و او را سرشار از پیام‌های ماندگار کنید که در زمان مدرسه همراه خود داشته باشد. همچنین فارغ هر چیز دیگری کودک خود را سرشار از عشق و محبت کنید.”
