مقدمه
هیچ معجون جادویی وجود ندارد که بطور قطعی میزان شیر مادر را افزایش دهد. اما برخی غذاها ممکن است بتوانند به افزایش تولید شیر مادر کمک کنند. ما در ادامه 7 ماده غذایی از مواد غذايی افزايش دهنده شير مادر را به شما معرفی خواهیم کرد. همچنین سه ماده غذایی را هم که شیر مادر را کاهش می‌دهند، در پایان به شما معرفی خواهند شد.
نگرانی مادران
یکی از نگرانی‌های رایج مادران، نگرانی بابت احتمال گرسنه ماندن نوزادشان است. مادران زیادی هستند که دائم ذهنشان را با سوالات مختلفی، مشغول کرده‌اند. سوالاتی همچون آیا کودک من شیر کافی دریافت می‌کند؟ آیا من به اندازه کافی شیر تولید می‌کنم؟ چطور فلان مادر در اینستاگرام، شیر زیادی پمپ کرد اما شیر من به آن اندازه پمپ نمی‌شود؟ چرا نوزاد من در دفعات زیادی شیر می‌خورد؟ آیا دلیل آن سیر نشدن نوزادم از شیر من است؟
شیردهی مادران جدید
برای مادران جدید، تغذیه نوزاد با شیر مادر ممکن است بسیار چالش‌برانگیز باشد. شما با دو بدن جدید (بدن خودتان و کودکتان) روبرو هستید و ممکن است دچار عدم اطمینان، استرس و کمبود اعتماد به نفس باشید.
اگر سوالات زیادی ذهن شما را مشغول کرده است (البته کاملاً طبیعی است)، یا شما یا کودکتان هنوز در تلاش برای رفع مشکلات شیردهی هستید (این هم کاملاً طبیعی است!)، اولین کاری که باید انجام دهید مراجعه به یک مشاور شیردهی است.
مشاوران شیردهی می‌توانند به شما کمک کنند که تشخیص دهید میزان تولید شیر شما واقعا کم است یا نه. یشتر خانم‌ها به اندازه کافی شیر تولید می‌کنند و نشانه‌هایی که به نظر می‌رسد، نشانه عدم تولید کافی شیر باشند، معمولاً فریبنده هستند. همچنین در صورت وجود، می‌توانند راه‌حل‌های سازنده‌ای در مورد چگونگی افزایش شیر مادر ارائه دهند.
مواد غذايی افزايش دهنده شير مادر
احتمال خیلی زیادی وجود دارد که مشاوران شیردهی، مواد غذايی افزايش دهنده شير مادر را به شما معرفی کنند. در این صورت احتمالاً وسوسه خواهید شد که به نزدیکترین فروشگاه مواد غذایی بروید و کلی مواد غذایی خریداری کنید.
اما به گفته آلیشا سی سیمپسون (Alicia C. Simpson)، عضو هیئت مدیره مشاوران شیردهی بین‌المللی و یک متخصص تغذیه ثبت‌شده در کانادا، این کار می‌تواند در کنار مشکلاتی که حل می‌کند، تعداد بیشتری مشکل جدید بوجود آورند.
سیمپسون در کتاب جدید خود، با عنوان “شیر خود را تقویت کنید”، هشدار می‌دهد که باید با مکمل‌های گیاهی و چای‌های شیردهی مانند داروهای درمانی برخورد شود. درست است که این مواد غذایی “طبیعی” هستند، اما به طور خودکار، عاری از عوارض جانبی نیستند.
سیمپسون لیست مناسبی از تثبیت‌شده‌ترین مواد غذايی افزايش دهنده شير مادر و گیاهان لاکتوژنیک را ارائه داده است. ما در ادامه این لیست را به شما معرفی می‌کنیم. موثر بودن این مواد غذایی گاهی اوقات بر اساس تحقیقات انجام می‌شوند. اما اغلب بر اساس شواهد حکایتی، که ممکن است به افزایش مقدار و کیفیت شیر مادر کمک کند، ثابت می‌شوند.
جو
شاید شنیده باشید که یک لیوان بزرگ گینس (آبجوی هلندی) کلید تامین شیر مادر است. اما سیمپسون خاطرنشان می‌کند که تحقیقات نشان داده است که الکل در واقع می‌تواند تولید شیر مادر را مهار کند. در واقع جو، جزئی از آبجو است که ممکن است لاکتوژنیک (افزایش‌دهنده شیر مادر) باشد.
سیمپسون می‌نویسد: “جو غنی‌ترین منبع غذایی بتاگلوکان است. بتاگلوکان پلی‌ساکاریدی است که ثابت شده باعث افزایش پرولاکتین (هورمون شیردهی) در انسان‌ها و حیوانات می‌شود.”
روش استفاده: جو کامل را به سوپ‌ها، خورش‌ها، سالادها و حتی ریزوتو اضافه کنید. برای تهیه شیر از پوسته جو استفاده کنید یا آن را به دستور نان خانگی خود اضافه کنید.
مالت جو
احتمالاً تعداد زیادی از شما، با نام نوشیدنی‌های ماء‌الشعیر و مالت آشنایی دارید. اما به احتمال زیاد، خیلی در جریان نحوه ساخت این نوشیدنی‌ها نیستید. ما برای شما خواهیم گفت. مالت جو اصلی‌ترین و مهم‌ترین ماده تشکیل‌دهنده این دو نوشیدنی و همچنین آب جو است.
وقتی دانه‌های جو جوانه می‌زنند، آنزیم‌های بدخیم آن آزاد می‌شوند و جو را به مالت شیرین و شربت‌دار تبدیل می‌کنند. این مالت شیرین حاوی بتاگلوکان لاکتوژنیک است.
سیمپسون می‌نویسد: “شربت مالت جو را می‌توان در فروشگاه‌های بهداشتی و خاص یافت. اما پیش از خرید آن، حتماً مطمئن شوید که 100 درصد خالص باشد. زیرا معمولاً شربت ذرت با فروکتوز بالا یا معمولی، برای رقیق‌سازی و شیرین شدن، به آن اضافه می‌شود.”
روش استفاده: مالت جو را به شیر شکلات ساخته‌شده با کاکائو شیرین‌نشده برای شیرین کردن آن، اضافه کنید. همچنین می‌توانید مالت جو را جایگزین شیره درخت افرا در غذاهای پخته‌شده کنید.
رازیانه و دانه شنبلیله
رازیانه یک سبزی سفید، شیرین، دارای پیاز با طعم شیرین‌بیان و برگ‌های سبز نازک است.
سیمپسون می‌نویسد: “هم گیاه شنبلیله و هم دانه آن، حاوی فیتواستروژن هستند. مدت‌ها اعتقاد بر این است که فیتواستروژن به تولید شیر کمک می‌کند.”
استفاده از گیاه شنبلیله، یک قدم بزرگ برای مادران شیرده است. یک نوع چای، با نام چای شیر مادر در آمریکای شمالی معروف است که ماده اصلی سازنده آن، شنبلیله است. همچنین این گیاه قرن‌ها توسط زنان در هند و مناطقی از خاورمیانه، برای افزایش تولید شیر مادر استفاده می‌شود.
سیمپسون توصیه می‌کند که خیلی ملایم شنبلیله را مصرف کنید. زیرا درست است که می‌گوییم مکانیزم کار این گیاه برای افزایش تولید شیر است، اما برای برخی افراد مشکل بوجود می‌آورد. افراد مبتلا به دیابت نوع 1 یا 2، بیماری‌های قلبی یا حساسیت به آجیل و حبوبات، باید قبل از استفاده از شنبلیله با پزشک خود مشورت کنند.
شایع‌ترین عوارض جانبی مصرف شنبلیله، اسهال است. همچنین ادرار و عرق مادر، بوی شربت افرا می‌گیرد که خیلی اهمیت ندارد.
روش استفاده: رازیانه خام خوشمزه است و می‌توانید همینطور بصورت خام بدون هیچ مشکلی آن را مصرف کنید. همچنین به سادگی با روغن زیتون خوب و سرکه بالزامیک آغشته می‌شود که مزه بهتری خواهد گرفت. از طرفی با گریپ فروت تازه، پرتقال و نعنا خیلی خوب جفت می‌شود (همراه با هم خوشمزه هستند). عطر شیرین‌بیان آن هنگام پخته شدن دلپذیر است و با مرغ سوخاری و ماهی بسیار خوب می‌شود.
جو دوسر
جو دوسر مشهورترین افزایش‌دهنده شیر مادر است. سیمپسون می‌نویسد: “بعد از جو، غلظت بتاگلوکان جو دوسر در رژیم غذایی، بالاتر از هر ماده غذایی دیگر است.”
جو دو سر حاوی مواد قندی و ازوته همچنین پروتئین، چربی، فسفر، آهن، کلسیم، ویتامین A، و گروه ویتامین‌های B است.
نحوه استفاده: به راحتی می‌توان جو دوسر را در رژیم غذایی خود قرار داد. می‌توانید آن را بصورت پخته‌شده و همراه با میوه، مافین، کلوچه یا کرامبل به رژیم غذایی خود اضافه کنید.
سایر غلات کامل
سیمپسون می‌نویسد: “جدا از جو و جو دوسر، گندم کامل و برنج قهوه‌ای نیز غنی از بتاگلوکان هستند. اما به طور معمول در تحقیقات روی غذاهای لاکتوژنیک معمولاً مورد غفلت قرار می‌گیرند. توجه به این نکته مهم است که آرد سفید و برنج سفید مزایای یکسانی ندارند.
نحوه استفاده: آرد گندم کامل را در جایی که می‌توانید، در نان، پنکیک و کلوچه، جا دهید. همچنین برنج قهوه‌ای را در هر جایی که از برنج سفید استفاده می‌کنید، جایگزین کنید.
مخمر آبجو
مخمر آبجو به طور معمول به عنوان یک مکمل غذایی استفاده می‌شود و سرشار از ویتامین‌های گروه B، آهن، پروتئین، کروم و سلنیوم است.
سیمپسون می‌نویسد: “برخلاف جو و مالت مربوط به آبجو، مخمر آبجو هنوز به عنوان یک ماده غذایی لاکتوژنیک مورد مطالعه قرار نگرفته است. با این وجود، این ماده معمولاً به عنوان تقویت‌کننده شیر مادر توصیه می‌شود و اغلب در میان وعده‌های شیردهی مرسوم وجود دارد.”
یک نکته: با توجه به اینکه مخمر آبجو بسیار تند است و به راحتی به شیر مادر منتقل می‌شود، ممکن است در برخی از نوزادان باعث گاز معده و سروصدا شود.
روش استفاده: مقادیر کمی از مخمر آبجو را می‌توان به غذاهای پختنی اضافه کرد. همچنین برخی سایت‌های دستور غذا، دستور ساخت پنکیک با یک فنجان مخمر آبجو را ارائه می‌دهند که می‌توانید از آن‌ها استفاده کنید.
پاپایا
پاپایا سرشار از آنتی اکسیدان‌هایی مانند کاروتنوئید و لیکوپن، فیبر، انواع ویتامین مانند ویتامین A و C و مواد معدنی است.
سیمپسون می‌نویسد: “پاپایا، این میوه حاره‌ای، به صورت خام و پخته‌شده در سوپ، به عنوان یک ماده غذایی افزایش‌دهنده تولید شیر مادر، در فرهنگ‌های آسیایی مورد استفاده قرار گرفته است. هر چند که اخیراً مورد مطالعه قرار گرفته است، اما ما هنوز دقیقاً نمی‌دانیم که، چرا یا چگونه پاپایا می‌تواند میزان شیر مادر را افزایش دهد.
روش استفاده: پاپایا را می‌توانید به صورت خام با ماست، غلات و سایر میوه‌ها بخورید. در سوپ‌ها، سالادها و غذاهای رشته فرنگی نیز بسیار خوب است.
غذاهای مفید دیگر
- شوید
- زردآلو
- مارچوبه
- سیر
- چغندر قرمز
- دانه کنجد
- دانه خشخاش
- زیره
- دانه رازیانه
- بذر گشنیز
غذاهای ضد لاکتوژنیک
شما با غذاهایی که ممکن است به افزایش تولید شیر کمک کنند، آشنا شدید و این بسیار خوب است. اما ارزش آن را دارد که با لیست کوتاه مواردی که ضد لاکتوژن در نظر گرفته می‌شوند نیز، آشنا شوید. گیاهان، سبزیجات و داروهایی که می‌توانند شیر را کاهش دهند.
الکل
شاید به شما توصیه شده باشد که قبل از شیردهی یک آبجو بخورید تا آرام شوید. همچنین بگویند که آبجو به وارد شدن شیر به سینه مادر، بهبود کیفیت و مقدار شیر مادر کمک کنید. با این حال، سیمپسون هشدار می‌دهد که الکل، می‌تواند از ترشح اکسی‌توسین جلوگیری کند.
جلوگیری از ترشح اکسی‌توسین منجر به کاهش میزان شیر مادر می‌شود. وحشت نکنید، مصرف یک لیوان شراب بصورت گاه‌به‌گاه، شیر شما را خشک نمی‌کند. سیمپسون نسبت به مصرف طولانی مدت و مزمن الکل و یا حتی مصرف مشروب بیش‌ازحد در یک شب و مست شدن هشدار می‌دهد. زیرا این‌ها منجر به کاهش سریع عرضه شیر مادر می‌شوند.
مریم گلی، جعفری، نعناع فلفلی و جوهر نعنا
سیمپسون می‌نویسد: “شما باید مقادیر زیادی از این گیاهان را مصرف کنید تا بتواند بر میزان شیر شما تأثیر بگذارد. اما به خاطر داشته باشید که مریم گلی به صورت آزاد در کباب و وعده‌های غذایی استفاده می‌شود. جعفری نیز به صورت آزادانه از طریق سالادهایی مانند سالاد تبوله مصرف می‌شود، و نعناع فلفلی را اغلب می‌توان در چای، آدامس و آب نبات یافت.”
گیاه پنج‌انگشت
گیاه پنج‌انگشت در شکل مکمل، موجود است. شاید پیش از این، با این گیاه آشنا شده باشید. پنج‌انگشت یک درمان معمول برای علائم PMS (سندروم پیش از قاعدگی)، آندومتریوز و یائسگی است. همچنین اغلب به مادران شیرده که تورم و گرفتگی دردناک دارند توصیه می‌شود.
سیمپسون می‌نویسد: “با این حال، گیاه پنج‌انگشت مستقیماً روی غدد هیپوفیز اثر می‌گذارد و از ترشح پرولاکتین جلوگیری می‌کند. وقتی سطح پرولاکتین کاهش می‌یابد، شیر نیز کم می‌شود.”
اگر در دوران شیردهی، تورم و گرفتگی دارید، بجای گیاه پنج‌انگشت از زردچوبه استفاده کنید. زردچوبه گیاهی است که می‌تواند به التهاب ناشی از لخته شدن کمک کند بدون اینکه روی شیردهی تأثیر بگذارد. همچنین می‌توانید برای رفع این مشکل از برگ‌های کلم قدیمی مصرف کنید.
سخن آخر
با خواندن این مطلب، با مواد غذايی افزايش دهنده شير مادر و از آن طرف با مواد غذايی کاهش‌دهنده شير مادر آشنا شدید. بنابراین می‌توانید رژیم غذایی دوران شیردهی خود را دوباره بررسی و تنظیم کنید. در انتها از شما دعوت می‌کنیم حتما مطلب تاثیر تغذیه مادران شیرده بر کودک را مطالعه کنید. از اینکه تا پایان مقاله با ما همراه بودید، صمیمانه از شما تشکر می‌کنیم. امیدواریم، این مطلب، یک مطلب مفید و کاربردی برای شما بوده باشد. اگر سوال یا نظری دارید، حتما در قسمت کامنت‌ها با ما در میان بگذارید.
