مقدمه
زمانی که شما بچه‌دار می‌شوید از همان روز‌های اول چالش‌های شما نیز در مورد مسائل مختلف کودک مانند تغذیه، نقاط عطف، سلامت بدن، رشد و … شروع می‌شوند. مدیریت این مسائل به ویژه اگر تجربه‌ی اول پدر و مادر شدن شما باشد، بسیار سخت خواهد بود. در این بین شما ممکن است کودک خود را به منظور رشد و ارتقای مهارت‌ها به مهد کودک بفرستید. احتمالا شما نیز شاهد تفاوت در رفتارهای کودک خود در مهد کودک و خانه بوده‌اید. به چه علتی این تفاوت در رفتار اتفاق می‌افتد؟ چرا کودکان در مهدکودک نسبت به خانه رفتار بهتری دارند؟ در این مطلب به توضیح در مورد راهکارهای تربیتی مربی های مهد کودک به منظور کمک به والدین پرداخته‌ایم.
مهد کودک
معلم مهد کودک شما می‌گوید: “کودک شما روز بسیار خوبی داشته است. او خوب گوش کرد، سه ساعت چرت زد و تمام سبزیجاتش را خورد.” احتمالا با شنیدن این صحبت‌ها از سمت مربی کودک خود متعجب شوید. چرا که این تعریفات با کودک شما در خانه متفاوت است. آیا تا به حال فکر کرده‌اید که چرا صدای کودکی که مهد کودک شما توصیف می‌کند، شبیه کودکی نیست که هر روز در خانه با او سر و کله می‌زنید؟
چه چیزی باعث می‌شود که یک کودک در مهد کودک رفتار بهتری داشته باشد؟ کودک شما ممکن است در مهد کودک غذاهایی مانند سبزیجات را که در خانه از خوردن آن‌ها امتناع می‌کند را در مهد کودک بدون هیچ مشکلی بخورد. همچنین ممکن است کودک شما در مهد کودک بچه‌ی منظم‌تری باشد و کمتر مربی خود را اذیت کند. آیا با الگوبرداری از مربی‌های مهد کودک می‌توان شاهد این رفتارها در خانه نیز بود؟
دلایل خوبی وجود دارد که باعث می‌شود کودک شما در محیط مهد کودک رفتار مناسبی داشته باشد، با وجود اینکه در خانه احتمالا فرصت‌های بیشتری برای فعالیت و خلق محیط شخصی خودشان دارند و ممکن است مرزهای بیشتری را نیز زیر پا بگذارند. این در حالی است که در محیط مهد کودک، با توجه به تنوع فعالیت‌ها و محدودیت‌های موجود، کودکان کمتر تمایل دارند که خلاف مقررات مهد کودک خود عمل کنند و باعث ایجاد مشکل شوند. همچنین ممکن است انرژی و احساسات منفی خود را تا زمانی که شما در پایان روز آن‌ها را ببینید، کنترل کنند و به همین دلیل بعد از بازگشت به خانه، با یک فعالیت نامناسب یا رفتار ناهنجار مواجه شوید.
تجربه و سابقه کاری مربی‌ها
مربی‌های مهد کودک در سال‌های بسیاری با توجه به تجربه‌ی کاری خود با کودکان و بچه‌های بسیاری سروکار دارند. در واقع مربی‌ها با کودکان با رفتارهای متفاوت و در سنین مختلف در سال‌های کاری خود برخورد دارند. این تکرار به آن‌ها امکان را می‌دهد تا مهارت‌ها و راهبردهای خود را بهبود بخشند. بنابراین می‌توان گفت که تجربه‌ی مربی‌ها در این زمینه یک ابزار مفید در این مورد است که بسیار می‌تواند به آن‌ها کمک کند. در واقع این یک مزیت بزرگ برای مربی‌ها نسبت به والدین است که فقط تجربه‌ی برخورد با یک یا چند کودک را دارند.
بنابراین در این مطلب از مربی‌ها در این زمینه کمک خواسته شده است. در واقع برخی از بهترین نکات و راهکارهایی که را برای مدیریت چالش‌های سخت پرورش کودکان در دوره پیش‌دبستانی به کار می‌برند توضیح داده شده است.
انتقال
برای بچه‌ها انتقال از یک مرحله به مرحله‌ی دیگر کابوس است. مایگولیدا اوسوریو (Maigualida Osorio) سرپرست یک پیش‌دبستانی است. وی در این مورد می‌گوید: ” تکرار برای کودکان پیش‌دبستانی یک هنر است. در واقع داشتن یک روتین و یک روند قابل پیش‌بینی برای کارها در طی یک روز به کودکان احساس امنیت می‌دهد. این امر برای بچه‌هایی که هنوز نمی‌توانند کامل صحبت کنند و یا روی مهارت‌های زبانی کار میکنند، به طور ویژه موثر است. این احساس امنیت باعث ایجاد اعتماد به نفس در کودکان نوپا و پیش‌دبستانی می‌شود. به همین دلیل است که اکثر مهد کودک‌ها برنامه‌های روزمره خود را تا حد امکان ساده نگه می‌دارند. به عنوان مثال زمان‌های ثابت برای میان وعده، ناهار، بازی و چرت دارند.”
زمانی که شما در طی هفته دائما درگیر کارهای مربوط به شغل خود و یا خانه هستید، طبیعی است که سایر کارهای خود را برای آخر هفته برنامه‌ریزی کنید. با این حال خوب است بدانید که کارهای فشرده و غیر قابل پیش‌بینی برای کودک اذیت‌کننده است. در واقع اینکه شما تمامی کارهای خود را برای آخر هفته برنامه‌ریزی کنید، پذیرش آن برای بچه‌ها سخت خواهد و ممکن است رفتارهای اذیت‌کننده داشته باشند. بنابراین سعی کنید به طور کلی در طی روز و آخر هفته برنامه‌های تقریبا ثابت و قابل پیش‌بینی را برای کودک نوپا یا پیش‌دبستانی خود داشته باشید.
استفاده از تصاویر با هدف تثبیت کارهای روزانه
دونا فریمن (Donna Freeman)، مدیر مرکز یک مهد کودک است. وی در این مورد می‌گوید: “برای اینکه کودک شما هر روز کارهای روزانه و شخصی خود را منظم انجام بدهد، می‌توانید از تصاویری در این مورد استفاده کنید. می‌توانید تصاویری از کارهای روزانه را که کودک شما باید در خانه انجام بدهد، آماده کنید. برای انجام این کار می‌توانید از تصاویری در مورد خوردن، حمام، خواب و سایر کارهای روزمره استفاده کنید. می‌توانید تصاویری از خود کودک در زمان انجام کارهای شخصی خودش تهیه کنید و آلبوم عکس‌های کارهای روزانه کودک خود را به صورت شخصی تکمیل کنید.
اخطار
زمانی که شما در حال انجام یک کار هستید، اگر به طور ناگهانی آن کار متوقف و یا قطع شود، به طور معمول ناراحت خواهید شد. این مسئله برای کودکان که در زمینه مدیریت احساسات و ناامیدی مهارتی ندارند، به معنای به پایان رسیدن دنیا است. از طرف دیگر همواره شرایط به گونه‌ای نیست که کودکان بتوانند بدون وقفه فعالیت‌های خود را تا هر زمان که تمایل دارند، ادامه بدهند. بنابراین برای این موقعیت‌ها باید به دنبال راهکار مفیدی باشید. احتمالا سوال کنید که مربی‌های مهد کودک در این موقعیت چه کاری انجام می‌دهند؟
مربی‌های مهد کودک در مورد انجام کارهای مختلف قبل از شروع آن به کودکان در مورد زمان اتمام آن اخطار می‌دهند. فریمن در این مورد می‌گوید: “ما در مهد کودک خود زمانی که می‌خواهیم پایان یک کار را اعلام کنیم و وارد مرحله‌ی دیگری شویم، چراغ‌ها را خاموش و یک آهنگ ملایم پخش می‌کنیم. در واقع این حرکت چون هر روز تکرار می‌شود، کودکان می‌دانند که در این موقعیت باید کار و یا فعالیت خود را به اتمام برسانند. شما نیز می‌توانید همانند مربی‌ها عمل کنید. شما می‌توانید همین کار را با استفاده از نشانه‌های دیداری و یا صوتی مانند زنگ هشدار تلفن هوشمند خود انجام بدهید. همچنین از قبل به فرزندان خود بگویید که وقتی تایمر خاموش شد، زمان اتمام فعلیت آن‌ها است. بچه‌ها وقتی می‌دانند آینده قرار است چه اتفاقی بیفتد، بهتر در مورد آن کار عمل میکنند.”
توهم انتخاب
اگر کودک بداند که در انجام یک کار یا تغییر در یک فعالیت نظر او نیز دخیل است و می‌تواند مدیریت کارهای خود را به عهده داشته باشد، بهتر با شما در انجام کارها همکاری می‌کند. بنابراین سعی کنید به گونه‌ای برخورد کنید که کودک تصور کند در انجام آن کار نظر او دخالت دارد. در واقع دلیلی که باعث ایجاد سر و صدا و مخالفت در کودکان می‌شود، عدم کنترل در مورد کارها است. بنابراین نباید به گونه‌ای رفتار کنید که آن‌ها تصور کنند کنترلی در انجام کارهای خود ندارد.
اشلی ایمری (Ashley Imrie) مربی کودکان در انجمن مراقبت از کودکان است. وی در این مورد می‌گوید: “من با ارائه یک راهکار با نام “انتخاب ساختگی” سعی می‌کنم این موضوع را بر طرف کنم. در واقع من به گونه‌ای از آن‌ها برای انجام کارها درخواست می‌کنم که کودک تصور می‌کند که حق انتخاب دارد. این در حالی است که نتایج در هر صورتی یکسان است. در واقع با انجام این کار شما تمرکز کودک را از حالت اینکه کارها در کنترل او نیست به این حالت که بر انجام کارهای خود کنترل دارد تغییر می‌دهید.
انتقال همراه با سرگرمی
سعی کنید انتقال از یک موقعیت به یک موقعیت دیگر برای کودک سرگرم‌کننده باشد. میک ونگرون Meike) VanGerwen) مربی مهدکودک است. وی در این مورد می‌گوید: “من سعی می‌کنم در زمان انتقال به انجام کار دیگری، با تصویرسازی بچه‌ها را برای انجام آن کار آماده کنم. در حالی که بجه‌ها در مرحله‌ی هدایت به کار جدیدی هستند، سعی می‌کنم شروع به صبحت در مورد انجام آن کار بکنم. به عنوان مثال زمان انتقال به مرحله بازی در مهد من می‌گویم: “وقتی به زمین بازی رسیدیم، با چه چیزی بازی خواهیم کرد؟ به نظر شما بچه‌ها چه چیزی در زمین بازی منتظر ما است؟” با بیان این جملات ذهن کودک را درگیر می‌کنید و این باعث کنجکاوی و اشتیاق بیشتر کودک در مورد زمین بازی می‌شود.”
سعی کنید خلاق باشید و مطابق با علاقه فرزند خود تصویرسازی که مخصوص او است، رقم بزنید. به عنوان مثال اگر فرزند شما از حمام متنفر است، سعی کنید ماشین‌های او را در حمام قرار بدهید و آن را به یک کارواش ساختگی تبدیل کنید. انجام این کار باعث علاقه‌ی بیشتر پسر شما به حمام می‌شود. کودکان فوق‌العاده خلاق هستند و به خوبی می‌توانند خیال‌پردازی کنند. بنابراین سعی کنید از تخیلات آن‌ها به نفع خود استفاده کنید.
تغذیه
از زمانی که شروع غذای جامد را برای نوزاد خود دارید، نگرانی شما در مورد مواد مغذی مانند آهن که کودک دریافت می‌کند یا خیر نیز شروع می‌شود. در این زمان یک نوزاد ممکن است در مورد خوردن مواد جامد بدخلقی کنند. شاید تصور کنید که این بدغذایی در همین سن خاتمه پیدا می‌کند. این در حالی است که اینطور نیست. چرا که در هر سنی یک کودک می‌تواند در مقاب خوردن غذا مقاومت و بدخلقی کند. به همین دلیل است که مسئله‌ی نخوردن غذا و مواد مغذی به یک چالش نگران‌کننده برای والدین تبدیل شده است.
اما جالب است بدانید که کودک شما اگر در خانه تمایلی به غذا نداشته باشد، اما در مهد کودک احتمالا غذای خود را می‌خورد. این تفاوت به چه علت است؟ در واقع این به این دلیل است که کودکان در مهد کودک در کنار دوستان خود غذا می‌خورند. وقتی یک کودک دوست خود را در حال غذا خوردن می‌بیند، او نیز ترغیب می‌شود که غذای خود را بخورد.
دورهمی خانوادگی در زمان غذا
با توجه به توضیحات داده شده، سعی کنید در کنار هم و باهم غذا بخورید. همین مسئله باعث می‌شود که شما وعده‌های غذایی خود را در کنار یکدیگر باشید. مطالعات نشان می‌دهد کودکانی که با خانواده خود غذا می‌خورند بیشتر از مزایای سلامت جسمی و روانی طولانی مدت برخوردار هستند.
در برخی از مهدکودک‌ها برای صرف وعده‌های غذایی به سبک خانوادگی در کنار هم می‌نشینند. در مهد کودک بچه‌ها به چیدمان میز غذا کمک میکنند. همچنین خود به تنهایی غذا می‌خورند و یا برای خود نوشیدنی مانند شیر را می‌ریزند. انجام این کارها به بچه‌ها فرصت این را می‌دهد که زمان تغذیه را بهتر درک کنند و بیشتر به آن تمایل داشته باشند.
مسئله‌ی دیگر در مورد تغذیه‌ی اجباری کودکان است. به بچه‌ها در مورد غذا اجبار نکنید. چرا که کودکان وقتی سایر کودکان و بزرگسالان را در حال لذت بردن از طیف وسیعی از غذاها می‌بینند، ترغیب می‌شوند که آن طعم‌ها را امتحان کنند. بنابراین بگذارید کودک شما خود در مورد تغذیه‌ی خود تصمیم بگیرد و شما فقط شرایط را فراهم کنید تا او در این مسیر تشویق شود.
عدم سرو میان‌وعده‌های اضافی
سعی کنید میان‌وعده‌های اضافی در برنامه‌ی غذایی کودک خود را متوقف کنید. در مهدکودک، یک وعده غذایی یا میان‌وعده سرو می‌شود و این تنها موردی است که در دسترس است. هیچ غذا یا خوراکی دیگری به جزء شاید میوه و شیر برای کودکان سرو نمی‌شود. در این موقعیت ممکن است یک کودک برای دریافت خوراکی‌های بیشتر اعتراض خود را همراه با گریه بیان کند. در این شرایط نیز هیچ غذای اضافی به کودک داده نمی‌شود.
بنابراین اگر کودک شما در مورد وعده‌ی شام یا ناهار اعتراض کرد و درخواست چیز دیگری کرد، به او بگویید که این تنها چیزی است که در دسترس است و می‌تواند بخورد. به او بگویید تاکید کنید که غذای دیگری در آن زمان سرو نمی‌شود. به تدریج کودکان به اینکه فقط می‌توانند غذای روی میز را بخورند، عادت میکنند و دیگر درخواست غذای دیگری نمی‌کنند.
ممکن است در این موقعیت نگران گرسنگی کودک خود باشید. سعی کنید، نگران نباشید. چرا که در اکثر موارد، کودکان به خود گرسنگی نمی‌دهند. ممکن است انجام این کار سخت به نظر برسد. با این حال مربیان مهد می‌گویند که بچه‌ها به ندرت درباره آنچه در مهد کودک سرو می‌شود ناله میکنند. چرا که می‌دانند که این کار فایده‌ای ندارد.
بهم‌ریختگی در بچه‌ها
در مورد بهم‌ریختگی بچه‌ها از سطل‌ها، سبدها و برچسب‌ها استفاده کنید. بیشتر مهدکودک‌ها از قابلیت آویز و قفسه‌هایی به ارتفاع کودک برخوردار هستند که به کودکان کمک می‌کند تا خود را راحت‌تر مرتب و تمیز کنند.
شما نیز می‌توانید با سبد‌های برچسب‌دار این را تکرار کنید. بیشتر مهدکودک‌ها برای راحتی کودکان، تصاویر محتویات هر سبد را به آن ضمیمه میکنند. آن‌ها را در جاهای مختلف مانند جلوی در، در آشپزخانه، در اتاق تلویزیون و البته در اتاق بازی قرار بدهید. آویزها را برچسب‌گذاری کرده و برای کف پاپوش یک فرش قرار دهید. مربی VanGerwen می‌گوید: “حتی یک کودک نوپا نیز این ایده را دریافت خواهد کرد. کودکان یاد می‌گیرند که مسئولیت وسایل خود را بر عهده بگیرند و پایه و اساس سازماندهی مغز خود را بسازند.”
نظافت
انجام کارهای مربوط به نظافت را با ترفندهایی به یک کار سرگرم‌کننده تبدیل کنید. مربی ونگرون می‌گوید: “تصورات و تخیلات کودکان نوپا و پیش‌دبستانی بسیار بالا است. از آن به نفع خود استفاده کنید. من به بچه‌های مهد خود زمانی که کفش‌های آن‌ها نامرتب هستند می‌گویم: “کفش‌های شما می‌خواهند وقتی آنجا نیستید کنار هم بمانند، پس آن‌ها را کنار هم بگذارید.” با همین ترفند ساده آن‌ها همیشه سعی میکنند که کفش‌های خود را مرتب کنند.”
در زمان نظافت بین بچه‌ها رقابت ایجاد کنید و یا اینکه مسابقه بگذارید که چه کسی زودتر کارهای نظافت را انجام می‌دهد. همچنین می‌توانید زمانی که کودک شما در حال مرتب‌سازی و نظافت است، موسیقی بگذارید و برقصید. وقتی اقلام را بر می‌دارید، بشمارید. آیا دختر شما حیوانات را دوست دارد؟ در این موقعیت می‌توانید از این ترفند استفاده کنید و به او بگویید که او یک نگهبان باغ وحش است که وظیفه بسیار مهمی دارد. به او بگویید که وظیفه‌ی او به عنوان نگهبان باغ وحش این ست که تمام حیوانات را در شب در قفس مرتب بگذارد. همچنین در مورد دیگر یا وقتی زمان تمیز کردن بلوک‌ها می‌رسد بگویید او یک کارگر ساختمانی است. بنابراین هر نوع آشفتگی را شما می‌توانید با تبدیل آن به یک سرگرمی مرتب کنید.
بیان درخواست‌ها به صورت مشخص
وقتی شما از یک کودک دو ساله می‌خواهید که محل بازی خود را تمیز کند، او نمی‌داند که این پاکسازی و نظافت دقیقا شامل چه مواردی در محل بازی می‌شود. ونگرون می‌گوید: “در کلاس‌های خود تا حد امکان درخواست‌های خود را مشخص و واضح بیان می‌کنم. جملات کلی برای کودکان کارساز نیست. به عنوان مثال ممکن است استفاده از این جمله: “اسباب‌بازی‌های خود را بعد از بازی مرتب و تمیز کنید.” کارساز نباشد. اما اگر به او بگویید: “توپ زرد که در کنار میز افتاده است که بردارد، کارسازتر خواهد بود.” بنابراین سعی کنید در زمان نظافت و مرتب‌سازی درخواست‌های خود را مشخص و واضح بیان کنید.”
بی‌توجهی به گریه‌های بی‌مورد و بیش از حد
زمانی که کودک در مهد کودک شروع به گریه و سر و صدای بیش از حد می‌کند، مربی‌ها چه کاری میکنند؟ آیا با هر گریه کودک را نوازش میکنند و سعی میکنند او را آرام کنند؟ با توجه به اینکه مربی‌ها در مهد کودک باید همزمان از تعداد زیادی از بچه‌ها مراقبت کنند، نمی‌توانند در هر باری که یک کودک گریه و زاری می‌کند، تنها به او رسیدگی کنند.
بنابراین در خانه شما می‌توانید بیشتر به کودک توجه کنید ولی در مهد کودک این امکان‌پذیر نیست چرا که تعداد بچه‌ها زیاد است. در این موقعیت مربی‌ها سعی میکنند به رفتارهای منفی مانند ناله و گریه و زاری به منظور شکایت در مورد یک مسئله توجهی نکنند.
رنی کلوزیو (Renee Clusiault) یکی مربی مهد کودک است. وی در این مورد می‌گوید: “بی‌توجهی به بچه‌ها در زمان گریه و زاری بی‌مورد، به بچه‌های کوچک یک درس ارزشمند از دنیای واقعی تحت عنوان اینکه این نوع صحبت کردن با مردم نتیجه مورد نظر آن را نخواهد داشت، می‌دهد.” بنابراین در مقابل میل به پاسخ‌گویی به عصبانیت‌های فرزندان خود مقاومت کنید. احتمالا تعجب کنید، اما زمانی که کودک متوجه می‌شود که شما به او توجهی نمی‌کنید، به تدریج این عصبانیت کاهش پیدا می‌کند. در پایان هنگامی که فرزندتان آرام شد، می‌توانید با او در مورد رفتارش صحبت کنید. سعی کنید به او توضیح دهید که صحبت کردن با این روش نتایج خوبی از سمت دیگران ندارد. همچنین بگویید که مردم به این نوع رفتارها پاسخ مثبتی نمی‌دهند. در انتها درباره دلیل ناراحتی کودک خود با او صحبت کنید.
کمک به آرامش کودکان و تقویت خودآگاهی
خودآگاهی، آگاهی از خود و توانایی درک احساسات، نیازها و رفتارهای خود است. هر چه در این مورد یک کودک اطلاعات داشته باشد، بهتر می‌تواند احساسات خود را مدیریت کند. بنابراین به کودک خود کمک کنید تا خودآگاه‌تر شود.
همه‌ی کج خلقی‌های کودک را نمی‌توان نادیده گرفت، و حتی برخی از آن‌ها می‌تواند برای کودک شما و دیگران خطرناک باشند. وقتی این اتفاق می‌افتد، شما باید به آن‌ها کمک کنید که آرام شوند. سپس در مورد مسائل پیش آمده صحبت کنید. متخصصین مراقبت از کودکان در این مورد می‌گویند: “بهترین راه برای این کار، توجه به بدن فیزیکی آن‌ها است. این به رشد خودآگاهی کمک می‌کند و همچنین باعث مکث کودک می‌شود. در واقع منظور از توجه به بدن فیزیکی این است که در زمانی که کودک شما ناآرام است، او را در آغوش بگیرید.
مربی کلوزیو می‌گوید: “زمانی که می‌بینم یکی از بچه‌ها ناراحت است و به شدت مضطرب است، سعی می‌کنم او را آغوش بگیرم و همزمان گونه‌هایش را نوازش کنم. همچنین ممکن است برخی تمرینات مربوط به تنفس عمیق را با کودک اجرا می‌کنیم تا او آرام شود. اغلب نتایج خوبی دریافت می‌کنم.”
نام‌گذاری احساسات بزرگ
احساسات کودک خود را نام‌گذاری کنید. به منظور انجام این کار می‌توانید کارهای مختلفی انجام بدهید. یکی از مهد کودک‌ها به منظور انجام این کار پنجره‌های مهد کودک را پر از بطری‌ها با رنگ‌های مختلف کرده است. همچنین روی بطری‌ها شعرهای مختلف نوشته شده است. این بطری‌ها با دو هدف به کار برده شده‌اند. هدف اول، این است که از آن به عنوان ابزاری برای تغییر مسیر و توجه کودکان به سمتی دیگر از احساسات و رفتارهای منفی است. هدف دوم، این بطری‌ها به عنوان یک ابزار برای آرام کردن کودک استفاده می‌شود. همچنین به کودکان کمک میکنند که احساسات بزرگ خود را تعریف کنند که این یک گام ابتدایی و مهم به سوی خودتنظیمی (self-regulation) است.
وقتی کودکان رفتاری تند و نامناسب دارند، مربی‌ها می‌توانند آن‌ها را به سمت بطری‌ها هدایت کنند. کودکان می‌توانند بطری‌ها را تکان دهند. در ادامه اگر عصبانیت آن‌ها ادامه داشت، برای کسب آرامش بیشتر کودکان همراه با مربی خود شروع به خواندن شعرهای روی بطری‌ها میکنند. انجام این کار به پردازش احساسات بچه‌ها در آن لحظه کمک می‌کند.
در خانه شما می‌توانید این بطری‌ها را به منظور نام‌گذاری احساسات کودک خود بسازید. حتی اگر در هنرهای دستی توانایی ندارید، می‌توانید بطری‌ها را با چند قطره رنگ غذا و مقداری آب آماده کنید.
بررسی الگوها و محرک‌ها
به دنبال الگوها و محرک‌ها در رفتار کودک خود باشید. این الگوها و محرک‌ها می‌توانند به شما کمک کنند که چه رفتاری برای کودک شما بهتر است. مربی مهد کودک Imrie در این مورد می‌گوید: “وقتی متوجه‌ی رفتارهای تکراری در مورد یک کودک مانند اینکه هرگز نمی‌خواهد بیرون برود و یا همیشه در به اشتراک گذاشتن مشکل دارد، می‌شوم، سعی می‌کنم یک یا دو هفته رفتار آن کودک را تحت نظر داشته باشم تا بتوانم الگوی رفتاری مربوط به او را پیدا کنم.”
با توجه به این گفته‌ها آیا ممکن است ناله‌ها و گریه‌های او برای زمان خاصی از روز باشد؟ آیا این عصبانیت و ناراحتی کودک می‌تواند تحت تاثیر یک الگو تکرار شود؟ به عنوان مثال آیا ممکن است عصبانیت کودک در هر روز درست قبل از زمان چرت و یا زمان میان‌وعده اتفاق بیفتد؟
پاسخ به این سؤالات سرنخ‌های مهمی هستند که می‌توانند به شما در جلوگیری از رفتارهای خاص کمک کنند. با دانستن پاسخ این سوالات می‌توانید الگوی رفتار کودک خود را در مورد برخی موقعیت‌های خاص پیدا کنید. پس از تعیین علت، می‌توانید اقداماتی را برای از بین بردن ریشه‌ی مشکل انجام دهید. ممکن است حل ریشه‌ی مشکلات شما بسیار راحت‌تر از آن چیزی باشد که تصور می‌کنید. به عنوان مثال شاید با تنظیم ساعت چرت زدن، دور کردن کودک از سر و صدا، سرو به موقع میان‌وعده یا کاهش دمای اتاق بتوانید مشکل را حل کنید.
اشتراک‌گذاری و قوانین خانه
در خانه قوانینی را مشخص کنید و از آن‌ها پیروی کنید. خوب است بدانید که مهدکودک‌ها و پیش‌دبستانی‌ها نیز با قوانین اداره می‌شوند. قوانینی که بچه‌ها، حتی در سنین پایین، به خوبی از آن آگاه هستند. مربی سوبرگ در این مورد می‌گوید: “ما تمام قوانین را برای بچه‌ها توضیح می‌دهیم، سپس مطمئن می‌شویم که بچه‌ها می‌دانند چه کاری را نمی‌توانند انجام دهند. به عنوان مثال کودکان نمی‌توانند به یکدیگر آسیب برسانند. نمی‌توانند گاز بگیرند و نمی‌توانند لگد بزنند.”
مربی VanGerwen در این مورد می‌گوید: “فرقی ندارد که قوانین خانه‌ی شما شامل چه چیزی است. مهم این است که هر چیزی که است شما آن‌ها را تعریف و اجرا کنید. ترفند این است که قوانین خود را مشخص کنید و سپس دنبال کنید. به عنوان مثال اگر آوردن اسباب‌بازی به مهدکودک ممنوع باشد، به طور جدی این قانون اجرا می‌شود و اگر کودکی اسباب‌بازی‌ها خانه را به مهدکودک بیاورد مطالق با قوانین با او رفتار می‌شود. به عنوان مثال ابساب‌بازی او گرفته می‌شود و به او داده نمی‌شود. بنابراین سعی کنید به قوانیند پایبند باشید.”
ونگرون در ادامه اضافه می‌کند: “بچه‌ها همواره سعی میکنند محدودیت‌ها را کنار بگذارند، این در حالی است که آن‌ها همچنین به دنبال محدودیت هستند. سعی کنید مجموعه‌ای از قوانین خود را ایجاد کنید. با نوشتن آن‌ها روی کاغذ پوستر و قرار دادن آن‌ها در جایی قابل مشاهده، مانند یخچال یا دیوار آشپزخانه، آن را به یک فعالیت سرگرم‌کننده تبدیل کنید.”
تقویت رفتارهای مثبت
مربی‌های مهدکودک نه تنها رفتارهای مطلوب را نشان می‌دهند، بلکه از تقویت و تشویق رفتار مثبت برای از بین بردن رفتار منفی استفاده میکنند. به عبارت دیگر، آن‌ها سعی میکنند که به کودکان نشان دهند که رفتارهای خوب آن‌ها را قدردانی میکنند تا کودکان به این رفتارها عادت کنند و رفتارهای منفی را کاهش دهند.
ممکن است با این صحنه که کودک اعتراض خود را نسبت به یک مسئله با گریه و ناله بیان می‌کند، برخورده کرده باشید. در این موقعیت از او بخواهید که بدون گریه و ناله خواسته‌ی خود را بگوید و درست حرف بزند. اگر کودک شما این کار را انجام داد، در این زمان از او به خاطر اینکه مودبانه صحبت کرده است، تشکر کنید. این تشکر و قدردانی شما باعث می‌شود که کودک این رفتار مثبت را مجددا تکرار کند.
عدم اشتراک‌گذاری
اگر کودک شما در زمان بازی با سایر کودکان یا خواهر و برادر خود از به اشتراک گذاشتن وسایل خود متنفر است، می‌توانید از تکنیک نوبت گرفتن استفاده می‌کنید. حتی می‌توانید به فرزندتان بیاموزید که خودش آن نوبت را درخواست کند و در زمان خود بازی کند.
برای یک نوزاد یا کودک نوپا، ممکن است دستان خود را دراز کنند و بگویند “لطفا؟” یا “نوبت من است؟”
کودکان پیش دبستانی ممکن است بپرسند، “آیا می توانم بعد از شما با آن کامیون بازی کنم؟” در اغلب موارد، بچه دیگر پس از پایان بازی خود با اسباب‌بازی، موافقت می‌کند که اسباب‌بازی را به نفر بعدی بدهد.
عدم عذرخواهی اجباری
گاهی اوقات مشکلی بین شما و فرد دیگری پیش می‌آید و ممکن است از شما خواسته شود که به اجبار معذرت‌خواهی کنید. همه‌ی ما این موقعیت را تجربه کردیم. برای این توضیح این راهکار بهتر است یک صحنه را تصور کنید که کودک شما در آن یک کودک دیگر را اذیت کرده است. به عنوان مثال فرض کنید در زمین بازی در یک پارک هستید و کودک شما در حال بازی با سایر کودکان است. در این موقعیت فرزند شما ممکن است آب را به صورت یک کودک دیگر در زمین بازی بریزد. در این موقعیت شما به شدت از کاری که فرزند شما کرده است، شرمنده می‌شوید و از فرزند خود می‌خواهید که از آن کودک معذرت‌خواهی کند. این عملکرد برای کودک نتایج مثبتی ندارد. برای بچه‌ها در سنین پایین بیان معذرت‌خواهی بسیاری بی‌معنی است.
بنابراین شما با انجام این کار نمی‌توانید از رخ دادن مجددا این کار جلوگیری کنید. مشکل این است که بچه‌ها در این موقعیت تصور میکنند که با بیان معذرت‌خواهی می‌توانند دوباره کار نادرست خود را تکرار کند.
مسئولیت‌پذیری
در این موقعیت چه کاری درست است؟ چه رفتاری باید در مقابل رفتار نامناسب کودک انجام داد؟
در مقابل این کار، مربی کلوزیو، توصیه می‌کند بین بچه‌هایی که در این مشکل دخیل بودند، یک گفت‌وگو ایجاد کنید. این گفت‌وگو شامل پرسیدن این سوالات می‌شود که آیا بچه دیگر که آسیب دیده است حالش خوب است؟ این کار فرزند شما چه احساسی در او ایجاد کرده است؟ و چه کاری می‌تواند برای بهبود کودک آسیب دیده انجام داد.”
گاهی اوقات تنها چیزی که لازم است یک آغوش است. اما یک گام مهم به سمت همدلی، به معنای مسئولیت‌پذیر کردن بچه‌ها وجود دارد. در واقع با انجام این کار شما به کودک خود یاد می‌دهید که مسئولیت کارهای خود را قبول کند و در مقابل کاری که کرده است با دوست خود همدردی کند.
آموزش استفاده از توالت
چه زمانی باید آموزش استفاده از توالت شروع کرد؟ آیا استفاده از توالت در مهدکودک برای مربی‌ها مشکل ایجاد نمی‌کند؟
مربی مهد کودک فریمن در این مورد می‌گوید: “بازدید از توالت بخشی از برنامه روزانه در مهدکودک است که از زمانی شروع می‌شود که بچه‌ها علاقه خود را به استفاده از آن نشان دهند. اما اگر یک کودک تمایلی به نشستن بر روی توالت ندارد، بدترین کاری که می‌توانید انجام دهید، اجبار به استفاده از آن است. با توجه به تجربه‌های خود در سال‌های اخیر، متوجه شده‌ام که بچه‌ها فقط زمانی از توالت استفاده میکنند که آماده باشند. دقت کنید که ارتباطات منفی می‌تواند این فرآیند را به تعویق بیندازد.”
استفاده از اسباب‌بازی در هنگام استفاده از توالت
به کودک خود اجازه بدهید که اسباب‌بازی‌های خود را در هنگام استفاده از توالت همراه خود داشته باشند. بچه‌های کوچک اغلب آنقدر درگیر کاری هستند که انجام می‌دهند، تمایلی به رفتن برای دست‌شویی و قطع بازی خود را ندارند. از نقطه نظر رشدی، ممکن است کودکان باور داشته باشند که وسیله بازی یا فعالیت موردعلاقه آن‌ها وقتی برمی‌گردند دیگر وجود نداشته باشد. بنابراین آن‌ها منتظر می‌مانند تا در نهایت خرابکاری میکنند.
مربی مهد کودک VanGerwen در این مورد می‌گوید: “من به بچه‌های خود اجازه می‌دهم که اسباب‌بازی یا وسیله‌ی خود را همراه با خود بیاورند تا از خرابکاری احتمالی به دلیل تاخیر در دست‌شویی رفتن جلوگیری کنند. ما هرگز اسباب‌بازی‌ها را به دست‌شویی نمی‌آوریم، اما فضایی نزدیک به دست‌شویی داریم تا کاملا بازی آن‌ها دور از دید و ذهن نباشد. ما به بچه می‌گوییم: “اسباب‌بازی تو اینجاست و وقتی کار ما تمام شد، دوباره بر می‌گردیم و می‌توانی به بازی خود ادامه بدهی.” این حرکت شما باعث ایجاد اعتماد بین شما و کودک می‌شود و او اطمینان دارد که اگر برگردد می‌تواند به بازی خود ادامه بدهد. همچنین با انجام این کار و مکالمه کوتاه بین شما و کودک، کودک خیلی سریع متوجه می‌شوند که ادرار کردن اتفاق وحشتناکی نیست.”
استفاده از لباس زیر
نیکول سدنو (Nicole Cedeno)، مدیر انجمن مراقبت از کودکان است. وی در این مورد می‌گوید: “بعد از اینکه تصمیم به استفاده از لباس زیر برای کودک خود گرفتید، نباید به گونه‌ای برخورد کنید که بین رفتار کودک شک و تردید ایجاد شود. اگر باعث ایجاد سردرگمی در کودکان شوید ممکن است کودک تصور کند که پوشک دارد و در آن خرابکاری کند. این باعث می‌شود که استفاده از توالت را فراموش کنند و از استفاده از آن منصرف شود. بنابراین دقت کنید اگر کودک شما یک بار لباس زیر پوشید، از آن به بعد باید همیشه لباس زیر بپوشد.
ایجاد شرایط بازی
خواسته‌ی بسیاری از والدین این است که کودک آن‌ها در زمانی که آن‌ها در حال انجام یک کار هستند، در حال بازی باشند. برای رسیدن به این خواسته چه کاری می‌توان انجام داد؟ آیا در مهد کودک‌ها کودکان به تنهایی نیز بازی میکنند؟
در مهد کودک معمولا می‌توان بچه‌ها را به تنهایی در حال بازی دید. این اغلب به این دلیل است که مربی‌ها فعالیت‌های جذابی را برای کودکان برای کشف گذاشته‌اند. بنابراین سعی کنید این ترفند را در خانه‌ی خود پیاده کنید. به همین منظور سعی کنید اسباب‌بازی‌ها را به گونه‌ای برای برای کودکان خود در خانه قرار دهید که تا در هر موقعیتی با آن‌ها برخورد کنند. به عنوان مثال اسباب‌بازی‌ها را روی یک کاناپه به ترتیب و مرتب بگذارید، کتاب رنگ‌آمیزی و نشانگرهای رنگی را بر روی میز بگذارید یا تعدادی کتاب را نزدیک یک بالش روی زمین قرار دهید.
بنابراین اگر بتوانید در قسمت‌های مختلف خانه، شرایط بازی برای کودک خود را فراهم کنید، می‌توانید به راحتی به کارهای خود رسیدگی کنید.
تقسیم‌بندی و مرحله‌بندی کارها
به هر مرکز نگهداری از کودکان که بروید، نمودارهایی را برای شستن دست‌ها، بستن بند کفش‌ها یا توضیح ترتیب لباس پوشیدن خواهید دید. یادگیری دنبال کردن مراحل ساده، برای تقویت استقلال بیشتر در کودکان خردسال بسیار حائز اهمیت است.
با استفاده از نمایش مراحل کارهای مختلف با استفاده از تصاویر، به کودک خود در انجام انواع وظایف از شستن دندان تا پوشیدن لباس‌های بیرونی کمک کنید. تصاویر را طبقه‌بندی کرده و برای سهولت حمل آن‌ها را روی یک حلقه کلید قرار دهید. شما حتی می‌توانید یک پوشه از تصاویر را در تلفن همراه خود نگه دارید.
سازگاری و تعهد
در مسیر آموزش و ایجاد عادت‌های سالم در کودک خود سازگار و متعهد باشید. ونگرون در این مورد می‌گوید: “من از صحبت با والدین متوجه شدم که والدین گاهی اوقات از یک استراتژی دست می‌کشند به این دلیل که به سرعت نتیجه نمی‌هد. این در حالی است که مربی‌های مهد کودک در این مسیر متعهد هستند و پیوستگی را در آموزش عادات مثبت به کودکان حفظ میکنند. آن‌ها می‌دانند که ایجاد یک عادت مثبت در کودکان ممکن است مدت زیادی طول بکشد. به همین دلیل سعی میکنند پیوستگی را در این مسیر حفظ میکنند.
وی در ادامه می‌گوید: “تنها پس از حدود سه ماه، نتایج به تدریج مشاهده می‌شوند و این اتفاق تنها در صورتی رخ می‌دهد که در این مسیر پیوسته و متعهد عمل کنید. پیش از اینکه در مورد یک روش جدید و نتایج آن تصمیم بگیرید و روش خود را تغییر بدهید، قبل از آن حداقل سه ماه باید برای آن وقت گذاشته باشید. باید بدانید که ایجاد رفتارها و عادت‌های مثبت زمان‌بر هستند.”
