مقدمه
کارشناس شیردهی، خانم ترزا پیتمن (Teresa Pitman)، در این مطلب به معرفی 10 دلیل اصلی از دلایل کمبود شیر مادران در هنگام شیردهی می‌پردازد. سپس نکاتی را برای یافتن راه حل برای حل این مشکل ارائه می‌دهد.
نگرانی مادران
وقتی فقط یک ساعت از شیر خوردن نوزاد گذشته است و او کلافه می‌شود یا باز هم از شما درخواست شیر می‌کند، طبیعی است که نگران عدم تولید شیر کافی سینه‌هایتان باشید. با این حال، این رفتار نوزاد، یک رفتار طبیعی است و بیشتر اوقات، افزایش وزن او به شما این اطمینان را می‌دهد که همه چیز خوب پیش می‌رود و شما مشکلی در تولید شیر کافی ندارید. با این حال، برای برخی از مادران، نتایج بررسی‌های وزن کودک چندان دلگرم‌کننده نیستند و ممکن است واقعاً کمبود شیر را تجربه کنند.
خانم دیانا وست (Diana West)، مشاور شیردهی دارای مجوز بین‌المللی) و یکی از نویسندگان کتاب “تولید شیر بیشتر” است. وی معتقد است که تغییر در تکنیک‌های شیردهی یا کمک گرفتن از یک متخصص شیردهی می‌تواند به تولید قابل توجهی شیر کمک کند.
دلایل کمبود شیر مادران
در ادامه برخی از رایج‌ترین دلایل کمبود شیر مادران و راهکارهایی که ممکن است به حل آن مشکلات کمک کنند، ذکر شده است.
کمبود بافت غده‌ای در پستان
پستان برخی از خانم‌ها به طور طبیعی، به دلایل مختلفی رشد نمی‌کند. به همین دلیل ممکن است به اندازه کافی، مجاری “شیرساز” برای تأمین نیازهای کودک خود نداشته باشد.
مجاری در طی هر بارداری رشد می‌کنند. همچنین شیردهی، رشد مجاری و بافتی را تحریک می‌کند. بنابراین کمتر امکان دارد که در شیردهی به فرزند دوم یا سومتان، کمبود بافت غده‌ای در پستان یکی از دلایل کمبود شیر مادران باشد.
مطمئناً کارهایی در برابر این مشکل وجود دارد که می‌توانید برای به حداکثر رساندن تولید شیر خود انجام دهید. این موارد ممکن است شامل پمپ کردن شیر و مصرف داروهای تجویز شده باشد. حتماً با پزشک و یک متخصص شیردهی صحبت کنید.
اما از طرفی ممکن است لازم باشد که همزمان با شیر خودتان، کمی هم شیر خشک به کودکتان بدهید. با این کار، شما شیردهی به نوزادتان را ادامه می‌دهید. حتی اگر مقدار کمی از شیر شما به سیستم ایمنی بدن، رشد مغز و نیازهای تغذیه‌ای کودکتان کمک می‌کند، ارزش تلاش برای ادامه شیردهی را دارد.
مشکلات هورمونی یا غدد درون‌ریز
اگر دچار کمبود تولید شیر در سینه‌تان شده‌اید، ممکن است مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS)، تیروئید کم یا زیاد، دیابت، فشار خون بالا (پرفشاری خون) یا مشکلات هورمونی باشید. هر یک از این مسائل پزشکی ممکن است باعث کمبود شیر در شما شود زیرا تولید شیر به سیگنال‌های هورمونی ارسال شده به پستان‌ها بستگی دارد.
چه کاری در مقابل این مشکل می‌توانید انجام دهید؟
در برخی موارد، درمان مشکلی که دارید، به شما کمک می‌کند تا تولید شیر را تقویت کنید. اگرچه ممکن است مصرف شیر خشک برای نوزاد مورد نیاز باشد. مراجعه به کلینیک شیردهی یا مشاور شیردهی می‌تواند به شما در یافتن روشی متناسب با شرایط خاص شما کمک کند.
سابقه جراحی پستان
جراحی پستان هم به دلایل پزشکی و هم به دلایل زیبایی انجام می‌شوند. به عنوان مثال جراحی سینه برای بزرگ کردن و بالا کشیدن سینه به شکل فزاینده‌ای شایع است. پیرسینگ نوک سینه نیز می‌تواند نوعی جراحی پستان محسوب شود و ممکن است به مجاری شیر در نوک سینه آسیب برساند.
میزان تاثیر این جراحی‌ها بر روی شیردهی، بسته به نحوه انجام عمل، مدت زمانی که بین جراحی و تولد نوزاد گذشته است و اینکه آیا عوارضی وجود دارد که باعث ایجاد زخم یا آسیب به پستان‌ها شده باشد، از شرایطی به شرایط دیگر بسیار متفاوت است.
بعضی از خانم‌ها، به ویژه آن‌هایی که به جای کوچک کردن پستان، جراحی بزرگ کردن سینه دارند، ممکن است بتوانند بدون هیچ مشکلی نوزادشان را به طور انحصاری از شیر مادر تغذیه کنند. دیگران نیاز به کمک اضافی دارند و ممکن است مجبور به دادن شیر خشک و مکمل به کودکشان شوند.
استفاده از ابزار کنترل بارداری هورمونی
بسیاری از مادرانی که همزمان نوزادشان را از شیر مادر تغذیه می‌کنند و از قرص‌های ضدبارداری هم استفاده می‌کنند، تولید شیرشان تغییر نمی‌کند. اما برای برخی از آن‌ها، هر نوع کنترل حاملگی هورمونی (قرص، چسب ضد بارداری پچ یا تزریق) می‌تواند باعث افت قابل توجه تولید شیر در آن‌ها شود.
این احتمال وجود دارد که شما قبل از چهار ماهگی کودک خود، از این وسایل پیشگیری از بارداری استفاده کرده باشید، اما بعد از چهار ماهگی کودک، تولید شیر در شما کم شود. اولین قدم برای افزایش دوباره شیر شما قطع دارو است؛ اما قبل از انجام این کار با پزشک خود صحبت کنید. همچنین آماده تغییر روش جلوگیری از بارداری باشید. برخی از مادران برای تقویت تولید شیر به چیزهایی مانند داروهای تجویز شده، مکمل‌های گیاهی یا پمپ کردن شیر نیز نیاز دارند.
پیشنهاد می‌کنیم مطلب مواد غذایی افزایش‌دهنده شیر مادر را مطالعه کنید.
مصرف برخی از داروها یا گیاهان
سودوافدرین (Pseudoephedrine)، ماده موثره در سودافید و داروهای مشابه سرماخوردگی، مترژن، بروموکریپتین یا مقادیر زیادی مریم گلی، جعفری یا نعناع فلفلی می‌تواند روی شیر شما تأثیر بگذارد.
اگر یکی از داروهایی را که در اینجا ذکر شده است را مصرف می‌کنید و متوجه شدید که شیر شما کاهش یافته است، از پزشک خود در مورد یک روش درمانی جایگزین برای سرماخوردگی یا بیماری سلامتی خود بپرسید. افزایش تعداد دفعات شیردهی به نوزاد و پمپ کردن شیر احتمالاً به شما کمک کند تا تولید شیر خود را دوباره افزایش دهید.
مشکلات مکیدن نوزاد
ممکن است مشکل از کمبود شیر نباشد، بلکه مشکل از نوزاد کوچک شما باشد. برای مثال ممکن است برای او سخت باشد که شیر را از پستان شما دریافت کند. مثلاً ممکن است مبتلا به گره زبانی باشد. گره زبانی یعنی یک غشای نازک بافتی در پایین دهان او زبان کودک را خیلی محکم نگه داشته است، به طوری که او قادر به استفاده صحیح از زبانش برای استخراج شیر از سینه شما نیست.
جالب است بدانید که یک نوزاد در واقع برخلاف آنچه فکر می‌کنید، شیر را از پستان شما نمی‌مکد. بلکه او از زبان خود برای کمک به فشرده‌سازی سینه و هل دادن شیر به سمت دهان خود استفاده می‌کند.
در بسیاری از موارد مشاهده این امر بسیار آسان است. یعنی به راحتی تشخیص می‌دهید که مشکل مکیدن نوزادتان از کجا آب می‌خورد. اما برای برخی از نوزادان غشاء محدودکننده در پشت زبان است و شناسایی آن دشوار است. برای تشخیص این موضوع بررسی کنید که آیا کودک شما قادر به بیرون آوردن زبان خود (بالای لب پایین) است یا خیر. همچنین آیا هنگام گریه زبانش سقف دهانش را لمس می‌کند یا خیر. اگر کودک شما مبتلا به گره زبانی است، پزشک می‌تواند غشاء را قطع کند. پس از آن سریعاً، توانایی کودک برای شیر خوردن بهبود یابد.
سایر مشکلات نیز می‌توانند باعث مشکلات مکیدن شوند (مانند شکاف لب و شکاف کام). بنابراین اگر فکر می‌کنید که تولید شیر شما خوب است و کودک شما خوب تغذیه نمی‌کند، با یک متخصص یا پزشک مشورت کنید.
تغذیه نکردن در شب
کتاب‌ها و برنامه‌های زیادی وجود دارد که روش‌های آموزش خواباندن نوزادان در شب بدون بیدار شدن برای تغذیه را ارائه می‌دهند. در حالی که این تکنیک‌ها می‌توانند برای برخی از خانواده‌ها مفید باشند، اما شیر ندادن به نوزاد در شب می‌تواند به معنی مشکلات افزایش وزن برای برخی از نوزادان باشد. چرا؟
مادران از نظر مقدار شیری که در فاصله زمانی تغذیه، قادر به ذخیره در سینه‌هایشان هستند، بسیار متفاوت عمل می‌کنند. در برخی از آن‌ها بدون تغذیه یک شبه، شیر آن‌ها شروع به کاهش می‌کند. سطح پرولاکتین (هورمونی که تولید شیر در پستان‌ها را تحریک می‌کند) هنگام تغذیه شبانه بیشتر است. بنابراین کاهش پرولاکتین کلی می‌تواند به کاهش شیر کمک کند. مقاومت در برابر وسوسه خواب دشوار است. اما برای بسیاری از مادران، این تغذیه‌های شبانه برای جلوگیری از کمبود شیر ضروری است. اگر خواباندن نوزاد در شب بدون شیردهی را شروع کرده‌اید و می‌بینید که شیر شما در حال کاهش است، یک یا دو نوبت تغذیه شبانه را دوباره از سر بگیرید.
تغذیه برنامه‌ریزی‌شده یا استفاده از پستانک
سینه‌های شما به طور مداوم شیر تولید می‌کنند، اما میزان تولید شیر به میزان خالی بودن آن‌ها بستگی دارد. وقتی سینه‌هایتان نزدیک به خالی شدن باشد، شیر بیشتری تولید می‌کنید. همچنین وقتی که سینه‌تان پر است، شیر کمتری تولید می‌کنید.
هنگامی که کودک شما به ندرت شیر می‌خورد، به عنوان مثال هر سه یا چهار ساعت به او شیر می‌دهید، یا اینکه به او پستانک می‌دهید تا زمان بین تغذیه را طولانی کند، سینه‌های شما برای مدت زمان طولانی‌تری پر خواهد بود. بنابراین تولید شیر کند می‌شود.
هنگامی که نوزادان علائم گرسنگی را از خود نشان می‌دهند و در پاسخ به نشانه‌های خود از شیر مادر تغذیه می‌کنند، معمولاً تغذیه کوتاه‌تر و مکرری دارند. این بدان معنی است که سینه‌ها در بیشتر اوقات خالی هستند و بنابراین به تولید شیر فراوان ادامه می‌دهند.
داروهای زایمان یا زردی
اکثر مادران نمی‌دانند که داروهایی که در هنگام زایمان استفاده می‌شوند، مانند بی‌حسی اپیدورال یا دمرول، می‌توانند توانایی کودک را در گرفتن سینه مادر و شیردهی تحت تأثیر قرار دهند. برخی مطالعات نشان می‌دهد که این اثرات تا یک ماه طول می‌کشد، بسته به داروی مورد استفاده در اپیدورال و مدت زمان دریافت مادر.
زردی، یک بیماری شایع در نوزادان است، که می‌تواند باعث شود کودک شما بیش از حد معمول بخوابد. به طوری که او به اندازه سایر اوقات برای شیر خوردن از خواب بیدار نشود.
در هر دو مورد (زردی کودک یا مصرف بی‌حسی برای زایمان)، ممکن است لازم باشد شیر خود را پمپ کنید تا منبع خوبی برای تولید شیر ایجاد کنید. هنگامی که کودک شما داروها را از بدن خود پاک کرد و زردی هم درمان شد، احتمالاً به خوبی خوردن شیر را شروع می‌کند. سپس می‌توانید پمپ شیر را کاهش داده و در نهایت متوقف کنید.
مکمل شیر خشک
دادن مکمل شیر خشک به نوزاد، علی‌الخصوص در چند هفته اول، سینه‌های شما را فریب می‌دهد تا شیر کمتری تولید کند. دیانا وست، مشاور شیردهی در این رابطه می‌گوید: “در هفته‌های ابتدایی، ظرفیت تولید شیر سینه‌های شما، در پاسخ به مقدار شیر خارج شده از سینه‌تان، درجه‌بندی می‌شود. اگر شیر کمتری از سینه شما خارج شود، سینه‌ها تصور می‌کنند که شیر کمتری لازم است. بنابراین ظرفیت در یک نقطه پایین تنظیم می‌شود.”
وقتی به کودک مکمل شیر خشک داده شود، او به طور طبیعی، شیر کمی از سینه شما می‌خورد. بنابراین پستان‌ها با تولید شیر کمتر، به این موضوع پاسخ می‌دهند. اگر مصرف مکمل شیر خشک، ضروری باشد، پمپ کردن شیر و همچنین شیردهی بیشتر به نوزاد، می‌تواند به افزایش حجم بیشتری از تولید شیر کمک کند.
اگر کودکتان علائم کمبود شیر در سینه شما را نشان می‌دهد، سریعاً شیردهی را کنار نگذارید. با یک مشاور شیردهی یا یک متخصص شیردهی صحبت کنید. آن‌ها می‌توانند به شما کمک کنند تا علت کمبود شیرتان را بیابید.
نیاز به شیر خشک
اگر سینه شما، شیر کمی تولید می‌کند، باید شیر خشک هم به کودک خود بدهید. این موضوع معمولاً موقتی است. تا زمانی که شیر خودتان افزایش یابد یا تا زمانی که کودک شروع به خوردن غذاهای جامد کند و نیازی به مکمل نباشد.
اما بسیاری از مادران دریافتند که به محض شروع دادن شیر خشک به نوزاد، اولین قدم را در راهی که منجر به کاهش تولید شیر و پایان زودرس دوران شیردهی می‌شود، برداشته‌اند. اما روش‌هایی وجود دارد که با موفقیت می‌توانید شیردهی را تکمیل کرده و همچنان شیردهی را نیز ادامه دهید.
روش‌هایی که در ادامه آمده است را امتحان کنید:
لوله تغذیه
شیر خشک را از طریق یک لوله تغذیه به نوزاد بدهید. لوله تغذیه‌ای که یک سر آن در یک ظرف شیر خشک است و دیگری هنگام شیردهی داخل دهان کودک قرار دارد. برخی از مادران لوله تغذیه را به سینه‌های خود می‌چسبانند. اما برخی دیگر هنگام شیردهی آن را در گوشه دهان کودک خود می‌گذارند. این روش این اطمینان را می‌دهد که کودک هم شیر خشک و هم شیر مادر را به طور همزمان دریافت می‌کند. همچنین نوزاد را برای ادامه خوردن شیر از سینه مادر ترغیب می‌کند.
ترفندهای شیردهی با بطری
اگر شیر خشک را با بطری شیر به نوزاد می‌دهید، ابتدا بطری را به او بدهید و سپس پس از آن با سینه شیردهی کنید. مقدار شیر خشک داخل بطری را کمتر از آنچه کودک انتظار دارد، قرار دهید.
با اول بطری دادن به کودک، هنگامی که او سراغ خوردن شیر از سینه می‌آید، دیوانه‌وار گرسنه نیست. بنابراین ممکن است تمایل بیشتری به یادگیری خوب شیر خوردن داشته باشد. او همچنین در زمانی که شیر شما را می‌خورد، پر شدن کامل شکم را تجربه می‌کند. این موضوع باعث می‌شود احساسات مثبتی در مورد شیر خوردن از سینه داشته باشد. بگذارید هر وقت میخواهد شیر شما را بخورد.
هنگامی که برای تکمیل شیردهی، شیر خشک به نوزاد می‌دهید، (یعنی شیرخشک تنها تغذیه نوزاد نیست) برای دادن شیر خشک به او، وقت بگذارید. کودک را در حالت نیمه قائم نگه دارید. (او را به پشت دراز نکنید.) بطری را در حالت افقی نگه دارید تا مجبور شود برای مکیدن شیشه شیر تلاش کند. اگر کودک مکث کرد یا مکیدن را متوقف کرد، می‌توانید شیشه را از دهان او خارج کرده و کمی به او استراحت دهید. او در این حالت انتظار خواهد داشت که شیشه شیر خودش به دهان او بازگردد. (مانند زمانی که شیر شما را می‌خورد.) اما چنین اتفاقی نمی‌افتد. با این کارها او تمایل بیشتری به شیر خوردن از سینه پیدا خواهد کرد.
اگر کودک شما یکی دو ساعت بعد از شیر خشک و شیردهی کلافه می‌شود، دوباره شیر دادن از سینه را به او پیشنهاد دهید. او ممکن است فقط برای مدت کوتاهی شیر شما را بخورد، اما این تغذیه‌های کوتاه اما مکرر در واقع باعث تشویق تولید شیر و ادامه شیردهی شما می‌شود.
سخن آخر
ما در این مطلب به معرفی دلایل کمبود شیر مادران اشاره کردیم. امیدواریم این مطلب برای شما مفید بوده باشد. همچنین اگر این مشکلات را دارید، بتوانید با راه‌حل‌هایی که پیشنهاد داده‌ایم مشکلتان را حل کنید.همچنین از شما دعوت می‌کنیم مطلب مشکلات شیردهی با سینه و علت قطع شیردهی مادران را برای کسب اطلاعات بیشتر مطالعه کنید. از اینکه تا پایان مطلب همراه ما بودید، از شما متشکریم. اگر سوال یا نظری دارید، در قسمت کامنت‌ها با ما در میان بگذارید.
